________________
૧૧૨ અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુકી “અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૧૪-૧૧૫, ૧૧૬
(૬) સુવર્ણ જેમ સારભૂત હોવાને કારણે ગુરુ હોય છે તેમ ભાવસાધુ આત્માના સારભૂત ભાવોને વહન કરતા હોવાથી ચિત્તથી ગંભીર હોય છે. આથી તેઓ મન-વચન-કાયાની સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિ ગંભીરતાપૂર્વક તત્ત્વનું અવલોકન કરીને કરનારા હોય છે.
(૭) સુવર્ણ જેમ સારભૂત હોવાને કારણે અગ્નિથી બળતું નથી તેમ ભાવસાધુ પણ પોતાનામાં રહેલા સારભૂત ભાવોને કારણે ક્રોધરૂપી અગ્નિથી બળતા નથી.
(૮) સુવર્ણ જેમ સારભૂત હોવાને કારણે કુત્સિત અવસ્થાને પામતું નથી તેમ ભાવસાધુ ઉચિત શીલવાળા હોવાને કારણે ક્યારેય કુત્સિત અવસ્થાને પામતા નથી. ./૧૧૯૪/૧૧૯૫
ગાથા :
एवं दिटुंतगुणा सज्झम्मि वि एत्थ होति णायव्वा ।
ण हि साहम्माभावे पायं जं होइ दिटुंतो ॥११९६॥ અન્વયાર્થ :
પર્વ આ રીતે=ગાથા ૧૧૯૩થી ૧૧૯૫માં દર્શાવ્યું એ રીતે, વિદંતકુITEદષ્ટાંતના ગુણો સામિ વિ સ્થ સાધ્ય એવા આમાં પણ=સાધુમાં પણ, પાત્રા હોંતિ-જ્ઞાતવ્ય થાય છે; વં=જે કારણથી સહિમાવે= સાધર્મ્સના અભાવમાં પાયં પ્રાયઃ વિદ્યુતો દષ્ટાંત દિ દોડું થતું નથી જ. ગાથાર્થ :
ગાથા ૧૧૯૩થી ૧૧૯૫માં દર્શાવ્યું એ રીતે દર્શતરૂપ સુવર્ણના ગુણો સાધ્યરૂપ સાધુમાં પણ જાણવા જે કારણથી સાધચ્ચેના અભાવમાં પ્રાયઃ દષ્ટાંત બનતું નથી જ. ટીકા?
एवं दृष्टान्तगुणा-विषघातित्वादयः साध्येऽप्यत्र-साधौ भवन्ति ज्ञातव्याः, न हि साधाभावे एकान्तेनैव प्रायो यद्-यस्माद्भवति दृष्टान्त इति गाथार्थः ॥११९६॥ ટીકાર્ય :
આ રીતે=ગાથા ૧૧૯૩થી ૧૧૯૫માં વર્ણન કર્યું એ રીતે વિષઘાતીપણું આદિ દષ્ટાંતના ગુણો સાધ્ય એવા અહીં પણ=સાધુમાં પણ, જ્ઞાતવ્ય થાય છે; જે કારણથી એકાંતથી જ સાધર્મના અભાવમાં પ્રાયઃ દૃષ્ટાંત થતું નથી જ, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ :
ગાથા ૧૧૯૨માં સાધુવ્યવસ્થાપક અનુમાન પ્રયોગ કરેલ કે “શાસ્ત્રોક્ત ગુણવાળા સાધુ છે, શેષ સાધુ નથી.” ત્યાં “શેષાઃ' એ પ્રકારના સાધ્યની “સુવર્ણરૂપ વ્યતિરેકદૃષ્ટાંતથી સિદ્ધિ કરી. આથી અર્થથી એ સિદ્ધ થયું કે, “શાસ્ત્રોક્ત ગુણવાળા સાધુ છે તેમાં “સાધુ એ સાધ્ય છે અને “સુવર્ણ' એ અન્વયદષ્ટાંત છે. વળી જેમાં દૃષ્ટાંતના ગુણો એકાંતે જ ઘટતા ન હોય તે પ્રાયઃ કરીને દષ્ટાંતરૂપ બનતું નથી. તેથી નક્કી થાય કે દાષ્ટ્રન્તિકમાં દષ્ટાંતનું કંઈક સાધમ્ય હોય છે. આથી જેમ દષ્ટાંતરૂપ સુવર્ણમાં વિષઘાતિત્વ વગેરે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
