________________
૨૩૦
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તક “અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર/ સ્તવપરિજ્ઞા/ ગાથા ૧૨૮૪ થી ૧૨૮૬
ટીકાર્થ :
અને તેનાથી–વેદના વાક્યથી, પ્રાયઃ કોઈ વસ્તુમાં સત્યાયથી=સદ્ભક્તિથી, નિશ્ચય પણ=નિર્ણય પણ, ઘટતો નથી; જે કારણથી આ પ્રક્રમમાં=યાગીય હિંસાના પ્રક્રમમાં, તેની=વેદવચનની, અર્થના પ્રકાશનના વિષયમાં અતીન્દ્રિય શક્તિ છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. અવતરણિકાઃ
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે વેદવાક્યથી પ્રાયઃ કોઈ વસ્તુમાં નિશ્ચય પણ થતો નથી; જે કારણથી વેદવચનની અર્થપ્રકાશનના વિષયમાં અતીન્દ્રિય શક્તિ છે. ત્યાં પૂર્વપક્ષી કહે કે વેદવચનની અર્થપ્રકાશનમાં અતીન્દ્રિય શક્તિ હોય એટલામાત્રથી વેદવાક્યથી કોઈ વસ્તુમાં નિર્ણય કેમ ન થઈ શકે? એથી કહે છે –
ગાથા :
नो पुरिसमित्तगम्मा तदतिसओ वि ण बहुमओ तुम्हं ।
लोइअवयणेहितो दिटुं च कहिचि वेहम्मं ॥१२८५॥ અન્વયાર્થ:
(અતીન્દ્રિય શક્તિ) પરિમિત્તા નો-પુરુષમાત્રથી ગમ્ય નથી. તતિસો વિ=તેનો-પુરુષનો, અતિશય પણ તુષં તમને આ વસ્તુનો બહુમત નથી. નોમવયોહિંતો ગ્ર=અને (વેદવચનોનું) લૌકિક વચનોથી વર્દવિ કોઈક રીતે વેદ વિહેં-વૈધમ્ય જોવાયું છે. ગાથાર્થ :
અતીન્દ્રિય શક્તિ પુરુષમાત્રથી ગમ્ય નથી, પુરુષનો અતિશય પણ તમને બહુમત નથી. અને વેદવચનોનું લૌકિક વચનોથી કોઈક રીતે વૈધમ્ય જોવાયું છે. ટીકા:
नो पुरुषमात्रगम्या एषा, तदतिशयोऽपि न बहुमतो युष्माकम् अतीन्द्रियदर्शी, लौकिकवचनेभ्यः सकाशाद् दृष्टं च कथञ्चिद्वैधवें वेदवचनानामिति गाथार्थः ॥१२८५॥ ટીકાઈ:
આ=અતીન્દ્રિય શક્તિ, પુરુષમાત્રથી ગમ્ય નથી=પુરુષસામાન્યથી જાણી શકાય એવી નથી, માટે વેદવાક્યથી કોઈ વસ્તુમાં નિશ્ચય થઈ શકતો નથી.
અતીન્દ્રિય શક્તિને જાણનારો પુરુષ વેદવાક્યથી અર્થનો નિશ્ચય કરશે, એવી શંકાને સામે રાખીને કહે છે –
અને અતીન્દ્રિયનો દર્દી એવો તદતિશય પણ=અતીન્દ્રિય શક્તિને જોનારો એવો પુરુષનો અતિશય પણ, તમનેકમીમાંસકોને, બહુમત નથી=સંમત નથી, માટે વેદવાક્યથી કોઈ વસ્તુમાં અર્થનો નિશ્ચય થઈ શકતો નથી.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
