________________
૨૪૦
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક | ‘અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૨૯૦-૧૨૯૧
ટીકાર્ય :
અહીં=સંસારમાં, આનાથી વેદવચનથી, ક્યારેય કોઈને કોઈ વસ્તુમાં નિશ્ચય જ થયો નથી, એ પ્રમાણે કહે છેઃવેદને માનનારાઓ કહે છે. આમ હોતે છતેત્રવેદવચનથી ક્યારેય કોઈ વસ્તુમાં કોઈને નિશ્ચય થયો નથી એમ હોતે છતે, જે આ વૈદિક તત્ત્વ છે=જે આ વૈદિક આચાર્ય અર્થના નિર્ણયમાં પ્રમાણ છે, તે વ્યામોહ છે=મીમાંસકોનો વ્યામોહ છે; કેમ કે સ્વયં પણ અજ્ઞપણું છે=વૈદિક આચાર્યનું પોતાનું પણ અજ્ઞાનીપણું છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
વેદમાં “આવો યજ્ઞ કરવાથી સ્વર્ગ મળે છે, આવો યજ્ઞ કરવાથી આ કાર્ય થાય છે' ઇત્યાદિ વચનો પ્રાપ્ત થાય છે. ત્યાં વેદને માનનારાઓને પૂછવામાં આવે કે આ યજ્ઞથી સ્વર્ગ મળે છે, તેવો નિર્ણય કોને થયો છે? તો તેઓ કહે છે કે આ પ્રકારનો નિર્ણય વેદવચનથી કોઈને પણ થયો નથી; કેમ કે જેમ જૈનમતમાં
આ અનુષ્ઠાનથી સ્વર્ગ મળે છે, આ અનુષ્ઠાનથી મોક્ષ મળે છે' ઇત્યાદિ ફળ સર્વજ્ઞ સાક્ષાત્ જોઈને કહે છે, તેમ વૈદિકમતમાં “આ યજ્ઞથી સ્વર્ગ મળે છે' ઇત્યાદિ પ્રત્યક્ષ નહીં દેખાતા પદાર્થોને સાક્ષાત જોનારો કોઈ પુરુષ નથી, ફક્ત વેદવાક્યોના બળથી જ વૈદિક આચાર્યો તે તે અનુષ્ઠાનના ફળ કહે છે.
આમ છતાં તેઓ માને છે કે અમારા વૈદિક આચાર્યો જ તત્ત્વ છે પ્રમાણ છે, તે તેઓનો વ્યામોહ છે; કેમ કે વૈદિક આચાર્યોને પોતાને જ વેદમાં કહેવાયેલા યજ્ઞાદિ અનુષ્ઠાનોથી તે તે પ્રકારનું ફળ મળે છે તેવો નિર્ણય થયેલો નથી, તોપણ, તેવા અજ્ઞ વૈદિક આચાર્યોને પ્રમાણ કહીને વેદવચનોને પ્રમાણ કહેવાં, તે મીમાંસકોનો વ્યામોહ છે. ૧૨૯oll ગાથા :
तत्तो अ आगमो जो विणेअसत्ताण सो वि एमेव ।
तस्स पओगो वेवं अणिवारणगं च णिअमेणं ॥१२९१॥ અન્વયાર્થ:
તત્તો ન અને તેનાથી= વૈદિક આચાર્યશ્રી, વિકસત્તા નો મારામો વિનેયસત્ત્વોને જે આગમ=શિષ્યો આગળ જે વેદવચનના અર્થોનું વ્યાખ્યાન, સો વિતે પણ ખેવ આમ જ છે=વ્યામોહ જ છે, તે મોનો વેવં તેનો પ્રયોગ પણ આમ છેઃવેદવચનના અર્થોનું સેવન પણ વ્યામોહ જ છે, નિવાર, રવિનેvie અને અનિવારણ નિયમથી (વ્યામોહ જ છે.)
ગાથાર્થ :
'અને વૈદિક આચાર્ચથી શિષ્યો આગળ જે વેદવચનના અર્થોનું વ્યાખ્યાન, તે પણ વ્યામોહ જ છે, વેદવચનના અર્થોનું સેવન પણ વ્યામોહ જ છે અને અનિવારણ નિયમથી વ્યામોહ જ છે. ટીકા :
ततश्च वैदिकादाचार्यात् आगमो यो व्याख्यारूपः विनेयसत्त्वानां संबन्धी, सोऽप्येवमेव-व्यामोह एव,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
