________________
૨૪૨
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક / ‘અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર | સ્તવપરિજ્ઞા | ગાથા ૧૨૯૨ કર્યું એ રીતે, નઃ-જે પ્રમાણે વિશેસદ્રવળે-રૂપવિશેષના સ્થાપનમાં સવ્વુતિ ખબંધાળ સર્વ જાણંધોનું (વચન પ્રમાણ નથી, તે પ્રમાણે) પરંપરા=પરંપરાથી વૈદિક આચાર્યની પરંપરાથી, ગુરુસંપયાઓવિ-ગુરુસંપ્રદાય પણ માળું =માન નથી–વેદવચનના અર્થનો નિર્ણય કરવામાં પ્રમાણ નથી.
ગાથાર્થ:
‘યજ્ઞથી સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થાય છે' ઇત્યાદિ કથનમાં, આ રીતે જે પ્રમાણે રૂપવિશેષના સ્થાપનમાં સર્વ જાચંધોનું વચન પ્રમાણ નથી, તે પ્રમાણે વૈદિક આચાર્યની પરંપરાથી ગુરુસંપ્રદાય પણ વેદવચનના અર્થનો નિર્ણય કરવામાં પ્રમાણ નથી.
ટીકા
नैवं परम्परया मानं अत्र व्यतिकरे गुरुसम्प्रदायोऽपि, निदर्शनमाह-रूपविशेषस्थापने सितेतरादौ यथा जात्यन्धानां सर्वेषामनादिमतामिति गाथार्थः ॥१२९२ ॥
× ‘‘ગુરુસંપયાઓ વિ''માં ‘અવિ’થી એ જ્ઞાપન કરવું છે કે વેદવચનથી અર્થના નિર્ણયમાં વૈદિક આચાર્ય તો પ્રમાણ નથી, પરંતુ વૈદિક આચાર્યનો ગુરુસંપ્રદાય પણ પ્રમાણ નથી.
ટીકાર્ય
આ વ્યતિકરમાં=યજ્ઞથી સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થાય છે' ઇત્યાદિ કથનમાં, આ રીતે–વેદવચનથી વૈદિક આચાર્યને કોઈ વસ્તુમાં નિર્ણય થયો નથી માટે વૈદિક આચાર્ય પ્રમાણ નથી એમ પૂર્વમાં ગ્રંથકારે સ્થાપન કર્યુ એ રીતે, પરંપરાથી—વૈદિક આચાર્યની પરંપરાથી, ગુરુસંપ્રદાય પણ માન નથી=પ્રમાણ નથી.
નિદર્શનને કહે છે=દૃષ્ટાંત આપે છે
—
જે રીતે સિત-ઇતરાદિ=શ્વેત-કૃષ્ણ આદિ, રૂપવિશેષના સ્થાપનમાં અનાદિમાન સર્વ જાત્યંધોનું વચન પ્રમાણ નથી, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ:
ગાથા ૧૨૯૦માં ગ્રંથકારે કહ્યું કે વૈદિક આચાર્યને પોતાને જ નિર્ણય નથી, કે વેદવચનના અર્થો અનુસારે પ્રવૃત્તિ કરવામાં તે તે પ્રકારના ફળની પ્રાપ્તિ થશે કે નહિ ?આમ છતાં વૈદિક આચાર્યને પ્રમાણ માનવા, તે વૈદિકોનો વ્યામોહ છે.
ત્યાં પૂર્વપક્ષી કહે કે વૈદિક આચાર્યને સ્વયં વેદવચનના અર્થોનો નિર્ણય નથી, પરંતુ તેમના પૂર્વના આચાર્યોએ તેમને કહેલ છે કે ‘આ યજ્ઞ કરવાથી સ્વર્ગરૂપ ફળ મળે છે', અને તે પૂર્વના આચાર્યોને પણ તેમના પૂર્વાચાર્યોએ તે પ્રમાણે કહેલ છે. આથી વેદવચનાનુસાર કરાતા યજ્ઞથી પ્રાપ્ત થતા ફળના વિષયમાં પરંપરાથી ગુરુસંપ્રદાય પ્રમાણ છે.
આ પ્રકારે કહેતાં પૂર્વપક્ષીને ગ્રંથકાર કહે છે કે વૈદિક આચાર્યની પરંપરામાંના કોઈ આચાર્યને નિર્ણય નથી કે આ યજ્ઞથી આ પ્રકારનું ફળ મળશે, છતાં તેઓ વેદવચનને અવલંબીને કહે છે કે યજ્ઞથી સ્વર્ગપ્રાપ્તિ થાય છે. આથી જેમ અનાદિમાન એવા સર્વ જાતિથી અંધ પુરુષો સ્થાપન કરે કે આ સફેદ રૂપ છે, આ કાળું રૂપ છે, તો તેઓનું વચન પ્રમાણ બનતું નથી, તેમ વૈદિક આચાર્યો સ્થાપન કરે કે પૂર્વના આચાર્યોએ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
