________________
૨૦૮
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક / ‘અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર | ગાથા ૧૩૧૪ ગ્રંથકારે ગંભીર અર્થવાળી સ્તવપરિક્ષાનું વર્ણન કરીને બતાવ્યું એવા પ્રકારના, અન્ય પણ ગંભીર અર્થવાળા જ્ઞાનપરિશા આદિનું વ્યાખ્યાન કરે છે.
આચાર્ય જ્ઞાનપરિક્ષા આદિનું વ્યાખ્યાન કઈ રીતે કરે છે ? તે બતાવે છે શિષ્યસંપદાને જાણીને ઔચિત્યથી પ્રવચનના હિતમાં ઉદ્યુક્ત એવા મહાત્મા, જ્ઞાનપરિક્ષા આદિનું વ્યાખ્યાન કરે છે, એમ અન્વય છે, એ પ્રમાણે ગાથાનો અર્થ છે.
ભાવાર્થ:
યોગ્ય શિષ્યને અનુયોગની અનુજ્ઞા આપ્યા પછી ગુરુ તેને આચાર્યપદ પર સ્થાપિત કરે છે, આચાર્યપદ પર સ્થાપિત થયેલા તે નૂતન આચાર્ય, પૂર્વમાં વર્ણન કર્યું તે રીતે નંદી સૂત્ર આદિનું વ્યાખ્યાન કરે છે, તેમ જ યોગ્યત૨ શિષ્યોને જાણીને દૃષ્ટિવાદાદિનું કે દૃષ્ટિવાદાદિમાંથી નિર્મૂઢ એવા સ્તવપરિજ્ઞા વગેરે ઉત્તમ શ્રુતનું વ્યાખ્યાન કરે છે. વળી તે વ્યાખ્યાન કઈ રીતે કરે ? તેની સ્પષ્ટતા સ્તવપરિક્ષાનું સંક્ષેપથી વર્ણન કરવા દ્વારા ગ્રંથકારે અત્યાર સુધી કરી. વળી નૂતન આચાર્ય જેમ ગંભીર અર્થવાળી સ્તવપરિજ્ઞારૂપ ઉત્તમશ્રુતનું વ્યાખ્યાન કરે છે, તેમ ગંભીર અર્થવાળા જ્ઞાનપરિજ્ઞા આદિ ઉત્તમશ્રુતનું પણ વ્યાખ્યાન કરે છે.
આનાથી ફલિત થાય કે આચાર્યપદ પર સ્થાપન થયા પછી આચાર્યએ શિષ્યસંપદાને જાણીને જે-તે ઉપદેશ આપવો ઉચિત નથી, પરંતુ પ્રસ્તુતમાં બતાવેલ સ્તવપરિજ્ઞા જેવા જ્ઞાનપરિજ્ઞા આદિ ગંભીર અર્થાવાળા શ્રુતનું શિષ્યો આગળ વ્યાખ્યાન કરવું ઉચિત છે; આવું વ્યાખ્યાન પણ શિષ્યસંપદાને માર્ગાનુસારી બોધ થાય, તેઓનું હિત થાય, તે પ્રકારના ઔચિત્યથી પ્રવચનના હિતમાં ઉઘુક્ત થઈને મહાત્માએ કરવું જોઈએ અર્થાત્ યોગ્ય શિષ્યોને પ્રવચન સમ્યક્ પરિણમન પામે, તેવા પ્રકારના યત્નમાં તત્પર થઈને વ્યાખ્યાન કરવું જોઈએ, પરંતુ માત્ર મારી પ્રતિભા પડે કે યશ-કીર્તિ વધે, તેવા પ્રકારના ભાવમાં ઉપયુક્ત થઈને વ્યાખ્યાન કરવું જોઈએ નહીં. એ પ્રકારનું તાત્પર્ય છે. I૧૩૧૪૫
Jain Education International
* અનુયોગઅનુજ્ઞાનું વર્ણન સમાપ્ત
:
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
