________________
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તક / અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૩૦૪-૧૩૦૫
૨૬૩ આવા જીવો સંયમની પ્રવૃત્તિ દ્વારા ઉત્તરોત્તર ભાવસ્તવની વૃદ્ધિ કરીને પરિશુદ્ધ ભાવસ્તવ કરી શકતા નથી. આથી આવા જીવો દ્રવ્યસ્તવનો ત્યાગ કરીને ભાવસ્તવમાં ઉદ્યમ કરે એ દોષરૂપ છે અર્થાત્ તેઓનો સંયમનો ઉદ્યમ પરિશુદ્ધ ભાવસવની શક્તિસંચયને અનુકૂળ એવો સફળ વ્યાપાર નથી, પરંતુ નિષ્ફળ વ્યાપાર છે. I૧૩૦૪
અવતરણિકા :
एतदेवाह -
અવતરણિકાર્ય :
આને જ કહે છે, અર્થાત્ પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે દળનો અભાવ હોવાથી અલ્પ વીર્યવાળા જીવ પરિશુદ્ધ ભાવસ્તવને કરશે એ અસંભવ છે, એ કથનને જ અધિક દઢ કરવા માટે ગ્રંથકારશ્રી વિશેષથી કહે છે –
ગાથા :
जं सो उक्किट्टयरं अविक्खई वीरिअं इहं णिअमा ।
ण हि पलसयं पि वोढुं असमत्थो पव्वयं वहई ॥१३०५॥ અન્વયાર્થ :
નં જે કારણથી રૂદંકઅહીં=લોકમાં, સો=આ=ભાવસ્તવ, મિક્યાં વ૩િ ઉત્કૃષ્ટતર વીર્યની જગમાં નિયમથી વિવરું અપેક્ષા રાખે છે, પત્નસર્ષ પિપલશતને પણ વોટું સત્યો વહન કરવા માટે અસમર્થ પવ્યયં પર્વતને ન દિ વદ-વહન કરતો નથી જ. ગાથાર્થ :
જે કારણથી લોકમાં ભાવસ્તવ ઉત્કૃષ્ટતર વીર્યની નિયમથી અપેક્ષા રાખે છે, પલશતને પણ વહન કરવા માટે અસમર્થ પુરુષ પર્વતને વહન કરી શકતો નથી જ. ટીકા :
यदसौ-भावस्तव उत्कृष्टतरमपेक्षते वीर्य-शुभात्मपरिणामरूपमिह नियमात्, अतोऽल्पवीर्यः कथं करोत्येनमिति, न हि पलशतमपि वोढुमसमर्थः मन्दवीर्यः सत्त्वः पर्वतं वहति, पलशततुल्यो द्रव्यस्तवः पर्वततुल्यस्तु भावस्तव इति गाथार्थः ॥१३०५॥ ટીકાર્ય
જે કારણથી અહીં=લોકમાં, આ=ભાવસ્તવ, શુભાત્મપરિણામરૂપ ઉત્કૃષ્ટતર વીર્યની નિયમથી અપેક્ષા રાખે છે, આથી અલ્પ વીર્યવાળો આને=ભાવસ્તવને, કઈ રીતે કરે ? પલશતને પણ વહન કરવા માટે અસમર્થ=મંદવીર્યવાળો, સત્ત્વ=પુરુષ, પર્વતને વહન કરતો નથી જ.
પલશતની તુલ્ય દ્રવ્યસ્તવ છે, વળી પર્વતની તુલ્ય ભાવસ્તવ છે, એ પ્રમાણે ગાથાનો અર્થ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
