Book Title: Nyayasindhu Author(s): Nemisuri, Kirtitrai Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi AhmedabadPage 31
________________ ४ ज्ञानस्य धीरपि भवेन्न परप्रकाशे यस्माद् विशेषणमतिर्जनिका मता ते । पूर्वं विशिष्टमतितः प्रकृते तु तस्या, नो सम्भवो भवति दोषवितानयोगात् ||२८|| अर्थे यतोऽक्षघटना प्रथमक्षणे स्याज्ज्ञानं घटादिविषयं तदनन्तरं ते । पश्चात् ततो मतिमतिर्ननु निर्विकल्पा, तस्माद् विशेषणमतेस्तु विशिष्टबुद्धिः ||२९|| एषा क्षणद्वयगते न विशेषणे स्याज्ज्ञाने विशेषणमतेः समयेऽप्यवृत्तौ । प्रत्यक्षबुद्धिजनको विषयो मतो यत् तत्कार्यकालगत एव न चाऽन्यथाऽपि ||३०|| तत्ताविशेषणमपि प्रथते विनैव सत्त्वं तथैव प्रकृते यदि सम्मतं ते । ज्ञानं यति वद बोधविशेष्यिका धीः कस्मात् तदाऽपि भवितेति बुधाग्रगण्य ! ||३१|| ॥ श्रीन्यायसिन्धुः ॥ आत्मा हि यद्यपि विशेष्यतया प्रधानो, ज्ञानस्य बोधविषयत्वविवक्षणेऽस्ति । अर्थस्तथाऽपि विषयोऽत्र प्रधान एव, यत्नादिकार्यजनने स्वविवक्षया स्यात् ||३२|| एतेन यैरनुमितिस्त्विह लिङ्गबुद्धे - मुख्यत्वसंवलितपक्षविशेष्यतातः । उक्ता स्वतः प्रमितिभाननिराक्रियार्थं, ते खण्डिता अपसरन्तु विचारमार्गात् ||३३|| अस्वप्रकाशविगमस्तु निजप्रकाशो, ब्रह्मात्मवोधगत इत्यभिमन्यमानाः । वेदान्तिनो विधिमुखस्वप्रकाशकत्व स्वीकर्तृजैनविमुखा इति भिन्नमार्गाः ||३४|| वृत्तेस्तु यद्यपि मते स्वत एव भानं तेषां तथाऽपि न जिनागमनीतितस्तत् । यस्माच्च तैर्विषयदेशगतिं प्रकल्प्य, प्रोक्ता हृदः परिणतिर्विषयस्वरूपा ||३५|| वेदान्तिनामिव न कापिलनीतिभाजां ज्ञानप्रकाश इह आर्हतवीथिगानाम् । इष्टो यतो न जड एव भवेत् प्रकाशो, नो वाऽस्ति बिम्बप्रतिबिम्बविकल्पनं सत् ||३६|| - Jain Education International साङ्ख्यैर्मतं तु विषयप्रतिबिम्बनं हि नेत्रे तथाऽस्य हृदि तस्य प्रधानवुद्धौ । द्वारं त्वहङ्कृतिरपि प्रथितस्तयाऽऽत्मा, कूटस्थनित्य इह बिम्वनतस्तु तद्वत् ||३७|| tas पि धियं स्वत एवं भास्यां, बूते तथाऽपि न जिनागमसिक्तचित्तः । संवेदनं न सविकल्पकमिष्टमस्य, स्वस्माद्धि प्रकटयन्ति जिनानुगास्तु ||३८|| वैशेषिकोऽक्षचरणश्च धियं वदन्तौ, भास्यां परैर्न जिनदर्शितमार्गनिष्ठौ । भट्टो मुरारिरपि नाऽत्र तथा वदन्तौ, ज्ञानं ह्यतीन्द्रियमनुव्यवसायगम्यम् ||३९|| इत्थं प्रसिद्धिपदवीं स्वत एव प्राप्तं ज्ञानं न मानमतिरिक्तमपेक्षते नः । स्याद्वादलाञ्छितपदार्थप्रथासमर्थं तद्गोचरत्वत इति प्रवदन्ति जैनाः || ४०॥ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158
