Book Title: Nyayasindhu
Author(s): Nemisuri, Kirtitrai
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Previous | Next

Page 130
________________ १०३ ॥ श्रीन्यायसिन्धुः ॥ द्रव्यार्थिको भवति चाऽयमपि स्थिरार्थ - ग्राहित्वतोऽनुगतभावप्रकारकत्वात् । इष्टा वुधैस्तु ऋजुसूत्रमुखा नया पर्यायार्थिकाः क्षणिकतोपगमप्रवृत्ताः ।।१३०४।। इष्टो नयो बुधवरै ऋजुसूत्रनामा, सौत्रान्तिकादिनयमूलतया प्रसिद्धः । यद् भूतभाविसमयाननुगामिवर्त-मानं मतं ऋजुतया कुटिलं तदन्यत् ।।१३०५।। तत् सूत्रयत्यनुमितिप्रमितेर्हि सत्त्वात्, सौत्रान्तिको भवति तन्नयमार्गगामी । वैभाषिकोऽपि च तथा क्षणभङ्गपक्ष - संसूचनेन ऋजुसूत्रनयैकनिष्ठः ।।१३०६।। ज्ञाने मता कुटिलता स्थिरतेव भिन्ना - र्थग्राहिता तदुभयान्वयशून्यमत्र । ज्ञानं ऋजु प्रकटयत्यत एव योगा - चारोऽपि किं न ऋजुसूत्रनयावलम्बी ।।१३०७।। नो सत्यतार्थनियता न च बोधगा त - न्मिथ्यात्वमेतदुभयानुगतं ऋजुत्वम् । तत् सूत्रयन् किमिह माध्यमिको न शून्य - वादी भवेच्च ऋजुसूत्रनयोपगन्ता ।।१३०८।। प्राधान्यतोऽर्थमननप्रवणा इमे तु, चत्वार आर्हतमतेऽर्थनयाः प्रतीताः । अन्ये तु शब्दमुखतोऽर्थमतिप्रवीणाः, शब्दादयोऽत्र ननु शब्दनया मता जैः ।।१३०९।। शब्दादयस्तु ऋजुसूत्रनयोद्भवाः स्यु - रस्थैर्यवादघटना तत एव यस्मात् । वैचित्र्यतोऽथ च भवन्ति मिथो विभिन्ना, नैतावता भवति मूलनयेऽपि भेदः ।।१३१०।। एकक्षणेऽपि मनुतेऽर्थगतं पृथक्त्वं, लिङ्गादिभेदबलतो ननु शब्दनामा । इष्टो नयो न च पुनः स समानलिङ्ग - पर्यायशब्दवशतोऽर्थगतं पृथक्त्वम् ।।१३११।। यस्मात् तटोऽथ च तटी तटमित्यशेष - लिङ्गप्रवृत्तिवलतोऽभिमतो विभिन्नः । शब्दात् तटो न च तथा ऋजुसूत्रतः स, एकक्षणेऽभिमत इत्यतिरिक्त एषः ।।१३१२।। दाराः प्रियेति वचनाननुगामिभावाद्, भार्यार्थगोऽप्यभिमतो नयतस्तथाऽस्मात् । भेदः परन्त्विह भवेदपरोऽपि लिङ्ग - भेदात् प्रभेद इति सूक्ष्मधिया विचार्यम् ।।१३१३।। कालाद् बभूव भविता भवतीति भिन्नाद्, भेदस्तथा भवति मेरुगिरौ च शब्दात् । अस्म्यस्त्यसीतिपुरुषादिविभेदतोऽपि, भेदस्तथैव पुरुषादिगतोऽ- शब्दात् ।।१३१४।। एतन्नयप्रकृतिकस्तु भवेन्नयः स, विज्ञेन भर्तृहरिणा य इहोपदिष्टः । किन्त्वस्य सङ्ग्रहनयप्रकृतित्वमेवं, शब्दात्मविश्वमननप्रगुणत्वयोगात् ।।१३१५।। ब्रह्मस्वरूपमपि तेन मतश्च शब्द, ओंकाररूपमिति तज्जनितं हि विश्वम् । शब्दात्मकं प्रणवरूपविभुस्वसिद्ध - ब्रह्मात्मतत्त्वमननेन मतेऽस्य मुक्तिः ।।१३१६।। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158