________________
જૈન યુગ
મહાનિબંધ માટે મલયચંદ્રકૃત ‘ સિંહાસનબત્રીસી ’નું (ઈ. સ. ૧૪૬૩) સંપાદન કર્યું છે તથા તે સાથે સંસ્કૃત અને જૂની ગુજરાતીમાં રચાયેલાં ‘સિંહાસનબત્રીસી’નાં વાર્તાચક્રોનું તુલનાત્મક અધ્યયન આપ્યું છે. વડોદરા યુનિવર્સિરીની પ્રાચીન ગુર્જર પ્રમાલામાં આા કૃતિ મસા થરો. મેં અને શ્રી, સામ ભાઈ પારેખે સંપાતિ કર્મેલ, ૩૮ કાણુ-કાવ્યોના સંધ-‘પ્રાચીન કાયમ'ના (વડોદરા, ૧૯૫૫) અનુસંધાનમાં મુનિશ્રી કિ વિજયજી ફાગુના કાવ્યપ્રકારના કેટલાક અપ્રકાશિત નાઓનું સંપાદન કરી રહ્યા છે. નૈટ બેન્કર, જેમણે ઋષિવર્ધનકૃત ‘નારાય-ધ્વની ગત્રિ નું સારું સંપાદન આ પહેલાં કરેલું છે (અમેરિકન ફિલોસોફિકલ સોસાયટી ફિલા ડેલ્ફિયા, ૧૯૫૧ ) તેઓ ૧૯મા સૈકામાં રચાયેલા એક જૈન ગુજર ની કાબૂ ધવિલાસ ની વાયના માં તૈયાર કરી રહેલા છે.
આ વિશ્વમાં કેટલાક અગયના નિબીનો ઉલ્લેખ કરું. શ્રી. ચંદ નાદાએ કવિ ભેરુનંદન અને તેમની નિઓ વિષે લેખ આપો ( વલભવિદ્યાનગર સેરું ધન પત્રિકા,' પુ. ૧, અંક ૧-૨, ૧૯૫૭-૫૮), કવિ અષસુ-રકૃત ‘ચીનારામ ચોપાઈ' વિષે અભ્યાસલેખ શ્રી, કુલસિંહે લખ્યો છે ('ભગુભારતી' - આરી ૧૯૫૯ પૃ. કાદંબરીના ટીકાકાર તથા ધારસીના વિદ્વાન સિદ્રિકુન ‘નામનાથ ચતુર્થાંશક 'નુ સંપન ડો. મંજુલાલ મજમુારે કર્યું છે (આચાર્ય શ્રીવિજ વલ્લભસૂરિ સ્મારક પ્રત્ય), વિવિધ જ્ઞાતિનો અને ધંધાદારીઓની ખાસિયતો વવના એક જુના ગુજરાતી કાવ્ય ‘વર્ગુબત્રીસી’નું (વલ્લભ વિદ્યાનગર સંશોધન પત્રિકા પુ ૧. બેંક ૨, ૧૯પ૮) તથા પંદરમા સૈકામાં થ ચૈત્ર આચાર્ય પરોખરેએ વિલામત અંતમાં રચેલા સ્તુતિ કાવ્ય ‘મહાવીર વિનતિ'નું સંપાદન મેં કર્યું છે ( પુત્ર, ભેપ્રેત્ર ૧૯૫૮), નયનોરે ઈ. સ. ૧૬૦ માં કડી આ વિષક રચના ચોરનાર શોષાઈ હવે પર્મિયાત્મક લેખ પ્રો. હીરાલાલ કાપડિયાએ આપ્યો છે (‘ ભિષર્ ભારતી ’, પુ. ૫, અંક ૭, ઑગસ્ટ ૧૯૫૮).
જૈન ગ્રન્થકારોએ રચેલા ધણા પ્રાચીન શિષ્ટ ગ્રન્થો કન્નડ ભાષામાં છે અને છેવટનાં કેટલાંક વર્ષોમાં, આ વિષયમાં સંશાધન અને પ્રકાશન સારા પ્રમાણમાં થયું છે. ઈ. સ. ૧૦૬૮માં રચાયેલું, શાન્તિના ‘સુકુમાર
૧૯
જાન્યુઆરી ૧૯૬૦
ચરિત', વિઘ્ન પ્રતાપના અને શબ્દકોશ સહિત, પ્રો. ડી. એલ. નરસિંહાચાર અને શ્રી. ટી. એસ. શામરાવે પાન કર્યું છે. (સુર ૧૫૪). દશમી સદીના ભારંગમાં રચાયેલા, પ્રશિષ્ટ ગવમન્ય, શિોષાયકૃત * વકારાધને 'નું સંપાદન સાથે હસ્તપ્રતોને આધારે પ્રો. નરસિંહાયારે કર્યું છે (બીજી આવૃત્તિ, હૈમુર, ૧૯૫૫). કાશિકારે ઈ. સ. ૧૨૬માં રચેલું પ્રાચીન કલ ભાષાનું વ્યાકરણ શબ્દર્ષિતુ તેમણે પ્રકટ કર્યું છે (ન્યુઝુ, ૧૯૫૯) તથા મહાયંત્ર કવિએ ઈ. સ. ૧૨૫૪માં રચેલા નેમિનાથપુરા નું પ્રકાશન દાય ધર્યું છે.
.
"
અવર્માકૃત ‘ જીવસંબોધને'નું (ઈ.સ. ૧૨૦૦) સંપાદન પં. એચ. શેષ આયંગરે કર્યું છે (મદ્રાસ, ૧૯૫૭). પાર્શ્વ પંક્તિકૃત ‘ પાર્શ્વનાથ પુરાણ ’નું (ઈ. સ. ૧૨૦૫) સંપાદન ભોમ્બરસ પડેતે કર્યું છે (સન્મતિ ગ્રન્થમાલા, તુર, ૧૯૫૬), અને એ જ પ્રન્ય પ્રો. એમ. મરિઅપ્પા ભટે પણ પ્રકટ કર્યો છે (મદ્રાસ યુનિવર્સિટી, ૧૯૫૭), ઈ. સ. ૪૧માં પંપ કવિએ રચેલા કા ભાષાનો વિખ્યાત અન્ય ' જ્ઞાતિપુરાણ * પ્રો. કે. છ મુન્દ્રનગરે સંાદિત કર્યો છે (બેલગામ, ૧૯૫૩) અને બ ત્રિનું · અતિ પુરાણ' થોડાક માસ પહેલાં જ પ્રો. એચ. વરપ્પાએ પ્રસિદ્ધ કર્યું સન્મતિ અન્યમાલા, મંજૈસુર, ૧૯૫૯).
વાચક ઉમાસ્વાતિના વિખ્યાત ‘તત્ત્વાર્થસૂત્ર' ઉપર આલચન્દ્રદેવે ઈ. સ. ૧૧૭૦ આસપાસ રચેલી ‘તત્ત્વરત્ન પ્રદીપિક' નામની કન્નડ ટીકાનું સંપાદન પં. એ. શાન્તિ·ાજ શાસ્ત્રીએ કર્યું છે (ઓરિયેન્ટલ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ, મદ્રાસ, ૧૯૫૫). ઈ. સ. ૧૦૪૨માં રચાયેલ, શ્રીધરાચાર્યકૃત ' તકનિશંક ની (મદ્રાસ યુનિવર્સિટી, ૧૯૫૭) તથા ઈ. સ. ૧૧૯૫ આસપાસ રચાયેલ અચન્નકૃત ‘ વર્ધમાનપુરાણ ની (મદ્રાસ યુનિવર્સિટી, ૧૯૫૮) વાધનાઓ પ્રો. પ્પિા ભરું તૈયાર કરી છે. ઈ. સ. ૧૬૦૦-૧૧૨૫ આશપાસ રચાયેલ, શિવકૃત * સમયપીઠો 'નું સંપાદન શ્રી. બી. એસ. કુલકર્ણીએ કર્યું કે કન્નડ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, ધારવાડ, ૧૯૫૮). એ સમયે કર્ણાંકમાં પ્રચલિત અન્ય પંથોની શિવ કદ ટીકા કરે છે, પણ આજે એની કૃતિનું ાપો માટે ખરું મહત્ત્વ એ વસ્તુમાં રહેલું છે કે લોકોની સામાજિક અને ધાર્મિક સ્થિતિ ઉપર તે પ્રકાશ પાડે છે. પતિ
