Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भनगारधर्मामृतापिणी टी० १० १६ द्रौपदीचर्चा
३४२ जब नो नागमतो द्रव्यावश्यकाान्यते-आ नो गन्द सर्वथा प्रतिपेधे देशतः प्रतिपेयेऽपि च वर्तते । तथा च सर्वथा-नागमाभावमाश्रित्य द्रव्यावश्यक, तथा होती है कि जो वर्तमान में आवश्यक शास्त्र का जाता नही है आगे भविष्यत् काल में उस शास्त्र का जाता होंगे उसे तथा जो मृतकाल में उस शास्त्र का ज्ञाता था अर वर्तमान काल में उसका ज्ञाता नहीं हैउसे आवश्यक इस प्रकार जानना या कहना यहव्यनिक्षेप की अपेक्षा आवश्यक है। इसके मूल में दो भेद हैं ? आगम द्रव्य निक्षेप और दूसरा नोआगमद्रव्यनि । आवश्यक शास्त्र आदि का जो जाता हो, शिष्यों को जो उसे पढाता हो, उस चिपयफ गुम आदि के निकट जो तात्विक चर्चा आदि भी करता हो इस प्रकार वाचना, प्रच्छना-पर्यटना अनुप्रेक्षा और धर्मोपदेशरूप पाचो प्रकार के स्वाध्याय से जो उसकी पर्यालोचना कर रहा है परन्तु उसमे उपयोग नहीं है-अनुपयुक्त है वह जागम की अपेक्षा द्रव्य आवश्यक है। इसमें आवश्यक शब्द के अर्थ का ज्ञान ही आगमरूप से विवक्षित है । अतः आवश्यक शास्त्र का ज्ञाता होता हुआ भी उसमे अनुपयुक्त आत्मा आगम की अपेक्षा द्रव्य आवश्यक है यह बात निश्चित हुई।
नो आगम की अपेक्षा द्रव्य आवश्यक इस प्रकार है-जा आगम का सर्वथा अभाव या आगम के एक देश का अभाव विवक्षित होता જના એ રીતે હોય છે કે વર્તમાનમાં જે આવનાયક શાસ્ત્રને રાતા નથી, ભવિષ્યકાળમા તે શાસ્ત્રને જ્ઞાતા થશે તેને તેમજ જે ભૂતકાળમાં તે રાજને જ્ઞાતા હતે હમણું વર્તમાનકાળમાં તેને રાતા નથી તેને, “આવશયક ? આ રીતે જાણવું કે કહેવુ આ દ્રનિલેપની અપેક્ષાએ આવશ્યક છે એના મા રૂપે બે ભેદ છે-૧ આગમ દ્રવ્ય નિલેપ અને બીજે નોખાગમ દ્રવ્ય નિફો આવસ્યક રાસ્ત્ર વગેરેને જે જ્ઞાતા હોય, જે શિષ્યને ભણાવતે હોય. તદ વિષયક ગુરૂ વગેરેની પાસે જઈને જે તાત્વિક ચર્ચા વગેરે પણ કરતે હોય. આ રીતે વાચના, પ્રર ના, પર્યટના, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મોપદેશ ઉપ પાચે જાતના સ્વાધ્યાયથી જે તેની પોલચના કરી રહ્યો છે, પણ તેમા તેને ઉપર
ગ નથી, અનુપયુકત છે, તે આગમની અપેક્ષાદ્રવ્ય “ આવશ્યક ” છે એમા આવશ્યક રાબ્દના અર્થનું જ્ઞાન જ આગમ રૂપથી વિવક્ષિત છે એવી આવશ્યક શાસ્ત્રના જ્ઞાતા હોવા છતાયે તેમાં અનુપયુકત આત્મા આગમની અપેક્ષા દ્રવ્ય આવશ્યક છે, આ વાત સિદ્ધ થઈ છે
નોઆગમની અપેક્ષા દ્રવ્ય આવશ્યક એ પ્રમાણે છે કે જ્યા આગમને સંપૂર્ણપણે અભાવ કે આગમને એડ દેશને અભાવ વિવલિત હોય છે તે નો
