Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अनगारधर्मामृतपिणी टी० अ० १६ द्रौपदीचर्चा कारणस्वरूपानुपियायि कार्य, तन्न दुष्टकारणाऽऽरव्य कार्यमदुष्ट भवितुमर्हति, निम्नीमादिक्षु यप्टिरिवेति । अन्यथा-कारणव्यवस्थोपरमप्रसङ्गात् । __ यच्च-यहच्छापणयनमत्तेषु तीर्थान्तरीयेषु रागादिमत्स्वपि घुणाक्षरोकिरण रागदेपमोहरूपान् अन्तरगरिपून् इति जिनः" राग द्वेष आदिक जो अन्तरग शत्रु है इन पर जिसने विजय पायी है वे ही जिन कहलाते है जिस प्रकार तपन (सूर्य) दहन (अग्नि) आदि शब्द ययोनाम तथा गुण वाले हुआ करते है, इसी प्रकार “जिन" यह नाम भी यथा नाम तथा गुण वाला है यथा नाम तथा गुण का होना ही नाम की सार्थकता है। जिन्हों ने इन अन्तरग शत्रुओं को परास्त नहीं किया उनके वचनो में परस्पर अविरुद्धार्थता नही आसकती है-क्यो कि वहा पर निमित्त की शद्धि नहिं हैं। इसीलिये अजिन प्रणीत वचन अविस्द्ध नहीं होते हैं। लोक में भी जिस प्रकार नीम के बीज से इक्षु की उत्पत्ति देखने में नहीं आती उसी प्रकार सदोप कारण से उत्पन्न हुभा कार्य भी निर्दोष नहीं होता है । कार्य में निर्दोपता कारण कि निर्दोपता पर आधार रग्बती है। न्याय शास्त्र का भी यही सिद्धान्त है "कोरण स्वस्पानुविधायि कार्य" कि कार्य, कारण के स्वरूप का अनुविधायक होता है। यदि इस प्रकार की व्यवस्था न मानी जावे तो फिर कार्य कारण भाव की व्यवस्था ही नहीं बन सकती है। हर एक पदार्थ "जयति रागद्वेपमोहरूपान् अतर गरिपून् इति जिन " रागद्वेष कोरे र અતર ગ શત્રુઓ છે તેમના ઉપર જેમણે વિજય મેળવ્યું છે તે જ જિન કહેવાય છે જેમ તપન (સૂર્ય) દહન (અગ્નિ) વગેરે શબ્દો નામ જેવા જ ગુણવાળા હોય છે, તે પ્રમાણે જ “જિન” આ નામ પણ નામ પ્રમાણે જ ગુણવાળું છે એવું નામ તેવા ગુણે હેવા એ જ નામની સાર્થકતા છે જેમણે આ અતર ગ શત્રુઓને હરાવ્યા નથી તેમના વચનોમાં પરસ્પર અવિરુ દ્વાર્થતા આવી શકતી નથી કેમ કે ત્યા નિમિત્તની શુદ્ધિ નથી એટલા માટે અજિન પ્રણીત વચનો અવિરુદ્ધ હોતા નથી લેકમા પણ જેમ લીમડાના બીજથી શેરડીની ઉત્પત્તિ જોવામાં આવતી નથી તેમજ સદેષ કારણથી ઉત્પન્ન થયેલું કાર્ય પણ નિર્દોષ હેતુ નથી કાર્યમાં નિર્દોષતા કારણની નિર્દોષતા ઉપર આધારિત હોય છે न्यायाने ५ मे सिात छ, “ कारणावरूपानुविधायिका" : आय ४१२ યુના સ્વરૂપને અનુવિધાતા હોય છે જે આ જાતની વ્યવસ્થા માનવામાં આવે
