________________
तुंबुरा
૧૧૩
दंतपुर પુરણ, ૧૧૩). આ નદી સૈવીરના પ્રદેશમાં સતિઓના પાળિઆએથી ભરપૂર છે. ઘણા થઈને વહેતી હતી. (અગ્નિપુરાણ, અ૮ યાત્રાળુઓ દર્શનાર્થે આ સ્થળે આવે છે. ર૦૦). અલબરૂનીના મંતવ્ય પ્રમાણે આ ( ઈંપિરિયલ ગેઝેટિયર ઑફ ઈંડિઆ, પ્રદેશ મુલતાનની આજુબાજુ આવેલો છે. ૫૦ ૪). મિમાંસાના આદ્ય દર્શનકાર સૌવીર શબ્દ જુઓ. શિવાલિક પર્વતમાળાના ! જેમિની Áતવનમાં જન્મ્યા હતા. એ મૈનાક પર્વતમાંથી આ નદી નિકળે છે. (કાલિ. 1 વાયર ર. રામહંદ તે જ આ તળાવની કાપુરાણ, અ૦ ૨૩, લેક, ૧૩૭–૧૩૮). મળે એક બેટ આવેલ છે. એને લીધે આ નદી મદ્રદેશમાં થઇને પણ વહેતી હતી. આ તળાવનું નામ કૈપાયનણંદ પડયું છે. આ (વિષ્ણુધર્મોત્તપુરાણ,ખં૦ ૧, અ૦ ૧૬૭, | બેટમાં ચંદ્રકૂપનામનો એક પવિત્ર કુવો આવેલ
ક ૧૫). મુલસ્થાન (મુલતાન) દેવિ- છે. ચંદ્રગ્રહણ વખતે હિંદુસ્થાનના ઘણું કાને કાંઠે આવ્યું હતું (સ્કંદપુરાણુ, પ્રભાસ |
ભાગમાંથી યાત્રાળુઓ અહિં આવે છે. ખંડ; પ્રભાસક્ષેત્ર મહાસ્ય, અ૭ ર૭૮). | ઢોura૮. કુમાઉનમાં આવેલ દૂનગિરિ પર્વત રાવી નદીના દક્ષિણ કિનારે મળનારી દીગ તે. ( જ એ સો બં, પુત્ર ૧૭, પાત્ર નદી તે આ. (પાગિટરનું માર્કણ્ડેયપુરાણ,
૬૧૭; દેવી પુરાણ, અ૦ ૩૯; કૂર્માચલ અ૦ ૫૭, પા. ર૯૨). વામનપુરાણ, અ૦
શબ્દ જુઓ). ૮૪ અને ૮૯ ઉપરથી પણ આ કથન
હૃહરા. દંડકારણ્ય તે જ (બ્રહ્મપુરાણ, અ૮ ૨૭). સાબિત થાય છે.
રં wથ. નાગપુર સહિત મહારાષ્ટ્ર તે. વીરા. શેણિતપુર તે જ.
( રામાયણ, અરણ્યકાંડ, સગ ૧ અને
ડે. ભાંડારકરને દક્ષિણને પ્રાચીન ઇતિ. દેવીપદ. અયોધ્યામાં ગાંડની ઈશાનમાં ૪૩
હાસ, ખંડ ૨ ). શ્રી રામચંદ્ર અહિં ઘણું મૈલ ઉપર આવેલું સ્થળ વિશેષ. અહિં
કાળ પર્યત રહ્યા હતા. રામાયણમાં કહા સતીને જમણે હાથ કપાઈ પડેલ હોવાથી
પ્રમાણે આ સ્થળ વિધ્ય અને સૈબલ પર્વઆ સ્થળ શક્તિની બાવનપીઠમાંની એક
તેની વચ્ચે આવેલું હતું. આ પ્રદેશના એક | ગણાય છે. .
ભાગને જનસ્થાન કહેતા હતા. (ઉત્તરકાંડ, રે. ઈન્દ્રપ્રસ્થ શબ્દ જુઓ.
સર્ગ ૮૧;ઉત્તર રામચરિત્ર, અંક બીજે). વૈતવા. સંયુક્તપ્રાન્તમાં સહારાનપુર જીલ્લામાં
બુંદેલખંડથી માંડીને કૃષ્ણા નદી સુધીનાં મીરતની ઉત્તરે પચાસ મૈલ ઉપર આવેલું દેવબંદ
સમસ્ત વન દંડકારણ્યમાં આવેલાં હતાં છે. આ સ્થળ પૂર્વકાલી નદીની પશ્ચિમે
આમ મિસ્ટર પાર્ગિટરનું કહેવું છે. ( જ અઢી મૈલ અને મુઝાફર નગરથી સોળ મૈલ
રેડ એસેટ ૧૮૯૪, પ૦ ૨૪ર; દૂર આવેલું છે. દૂતમાં પિતાનું રાજ્ય ખાયા
રામના વનવાસનું સ્થળ વર્ણન).દંડકારણ્ય પછી યુધિષ્ઠિર પિતાના ભાઈઓ સાથે અહિં જનસ્થાનની પશ્ચિમે આવ્યાનું ભવભૂતિ કહે રહેતા હતા. ( મહાભારત, વનપર્વ,
છે. ( ઉત્તર રામચરિત્ર, અંક ૧). અ૦ ૨૪; કલકત્તા રિવ્યુ, ૧૮૭૭, પા૦ | સાપુર, ઉદંડપુર તે જ. ૭૮; ટિપ્પણી).
| તપુર. કલિંગદેશની જૂની રાજધાની. (દાઢધાઆ શહેરથી અડધે મૈલ દૂર એક હાનું તુવંશ, ટર્નરનો લેખ “લંકામાં બુદ્ધના દેવીકુંડ નામનું તળાવ આવેલું છે. આ
દૂતાવશેષની હકીકતને લેખે જ એક તળાવના કિનારાઓ દેવળ, ઘાટ અને ! સેતુ બં, ૧૮૩૭, પા૦ ૮૬૦).
Aho ! Shrutgyanam
