________________
૧૮૪
भूलतापी
भूषिक મૂતાવી. મૂલતાપી ઉપરથી વિકૃત થયેલા મૂલ- મહિલઓના પ્રદેશની–રાજધાની અહીં હતી.
તાઈ નામના સ્થળ આગળથી નિકળવાને લીધે (હિરણ્યપુર શબ્દ જુઓ). પદ્મપુરાણના ઉત્તર તાપી નદીનું પહેલું નામ. (મસ્યપુરાણ, ખંડના ૬૧ મા અધ્યાયમાં આ સ્થળને મૈલિઅ૦ ૨૨, શ્લોક ૩૩).
સ્નાન કર્યું છે. તેમજ હ્યુનશાંગે મી-આઉ-લે
સન-પાઉ–લે કહ્યું છે. પ્રો. વિસનના મત મુટરથાનપુર. મુલતાન છે. મહાભારતમાં સભાપર્વ, અ૦ ૩૧ માં એને માલવ કહ્યું છે.
પ્રમાણે પંજાબમાં સૂર્યપૂજાને પ્રવેશ ઈરાનના તે હસ્તિનાપુરની પશ્ચિમે આવેલું છે. હર્ષ
સસ્પનિયનને લીધે થયો છે. (વિસનનું ચરિતમાં એને માલવ અને રામાયણમાં મધ
એરિયન એન્ટિક, પા. ૩૫૭). ૫ મા ભૂમિ કહ્યું છે. (ઉત્તરકાંડ, સર્ગ ૧૧૫).
સૈકાના સૂર્યના સિક્કાઓ ઉપરથી આ વાતને સિકંદરના ઈતિહાસ કર્તાઓએ મલિ
પુષ્ટિ મળે છે. એ સિક્કાઓમાં સૂર્યની
આકૃતિને ઈરાનના રાજાઓના જેવો પોશાક લેકેના પ્રદેશને નામે એને ઉલેખ કર્યો
પહેરાવે છે. તેમજ મૂલતાનમાં સૂર્યની છે. આ સ્થળે વિષ્ણુ ભગવાને નૃસિંહ અવતાર લઈને પ્રહલાદના બાપ હિરણ્યકશ્મિપુ
પૂજા કરાવનાર ધર્મગુરૂઓ મગ કહેવાતા. અસુરને માર્યો હતો. જુના કિલ્લામાં આવેલું
(મુંબાઈ ગેઝેટીયર, ૫૦ ૧, ભાગ ૧, નૃસિંહનું દેવળ અદ્યાપિ પ્રહલાદપુરી કહેવાય છે.
પા. ૧૪૨). ભવિષ્યપુરાણ, ( બ્રાહ્મખંડ, ( કનિંગહામની હિંદુસ્તાનની પ્રાચીન
૫. ૭૪)માં કહ્યા પ્રમાણે આ ધર્મગુરૂઓને
શાકkીપમાંથી બોલાવવામાં આવ્યા હતા. પદ્મભૂગોળ, પા૦ ૨૩૦). મુલતાનથી આશરે ૫૦
પુરાણ, ખંડ ૧ લે, અ૧૩મામાં શાસ્ત્રના માઈલ ઉપર આવેલા સુલેમાન પર્વતના ભાગ વિશેષને પ્રહલાદને પર્વત કહે છે. એ પર્વત
રહેઠાણ તરીકે મૂલસ્થાનને ઉલ્લેખ છે.
( મેલિસ્નાન શબ્દ જુઓ). જુનું ઉપરથી એના બાપ હિરણ્યકશિપુની આજ્ઞાથી પ્રહલાદને ફેંકી દીધો હતો. તેમજ હિરણ્ય
મૂલતાન રાવી નદીના બંને કિનારાઓ ઉપર કચ્છિપુની આજ્ઞાથી પાસે આવેલા એક
આવેલું હતું. તળાવમાં પણ ફેંકી દીધો હતો એમ કહેવાય. વિ. કનિંગહામના મંતવ્ય પ્રમાણે ઉત્તરસિંધ છે. મુલતાનની દક્ષિણે ચાર માઈલ ઉપર તે. એની રાજધાની અલરમાં હતી. ટોલેમીએ આવેલા સુરજકુંડની પાસેનું સૂર્યનારાયણનું મુસિકનુસ નામે આને ઉલ્લેખ કર્યો છે. દેવળ શ્રીકૃષ્ણના દીકરા શાખે બંધાવ્યાનું ટોલેમીએ બીનગર કહ્યું છે તે જ અલેર કહેવાય છે. શાબને થયેલ રક્તપીતનો રોગ એમ કનિંગહામ પણ કહે છે. પરંતુ મહાઆ દેવની કૃપાથી મટયો હતો, (ભવિષ્ય- ભારત (ભીષ્મપર્વ, અધ્યાય ૮ ) માં પુરાણ, બ્રહ્મખડ, અ૦ ૭૪, અને બ્રહ્મ મૂષિક દક્ષિણ હિન્દુસ્તાનમાં આવ્યાનું કહ્યું પુરાણ, ભા૦ ૧ લે, અ૦ ૧૪૦). મૂલ- છે. વિલ્સનના મંતવ્ય પ્રમાણે (વિનુપુરાણ, સ્થાનપુર એક સુપ્રસિદ્ધ યાત્રા સ્થળ છે. પા૦ ૪૭૪) મુંબાઈ ઇલાકામાં આવેલો સુરજકુંડ દસ ફીટ ઊંડે હેઈને એને વ્યાસ કોકનને પ્રદેશ તે આ. તે પ્રદેશમાં ઘણું ૧૩૨ ફીટ છે. રાજા ચચના સમયમાં હ્યુનશાંગ ચાંચીઆઓ રહેતા અને એ પ્રદેશના વતમુલતાનમાં આવ્યો હતો. અહીંયાં એણે સૂર્ય નીઓને કનક કહેતા. ( વળી પદ્મપુરાણ ભગવાનની સેનાની મૂતિ જોઈ હતી. મલ્લ- સ્વર્ગ ખંડ, અધ્યાય ૩ ). મેકેન્ઝી દેશની-સિકંદરના ઇતિહાસ કર્તાઓએ કહેલા મેન્યુફ્રોસ્ટમાં મલયાલમના તુલવ, કેરલ, કુવા
Aho! Shrutgyanam
