________________
यशपुर
૧૯૦
ययातिनगर ઉપર આવેલું છે એમ કહ્યું છે. પણ મહાભા- તે સખ્ત કરાઈટ સ્લેટની જાતને છે રતના વનપર્વના ૧૬૨ અને ૧૬૪ મો અધ્યા- (અલીગનું એરિસા; જ, એર સાહ યમાં મંદાર પર્વત ગંધમાદન પર્વતના એક
બં૦ ૧૮૩૮, પાર ૫૩). ગયાનાભિ ભાગ ઉપર પૂર્વ તરફ અને બદ્રિકાશ્રમની
શબ્દ જુઓ. ઉત્તરે આવ્યાનું કહ્યું છે. પાર્વતીની સાથે શવાદ. ઓરિસાના જાજપુર યાને યજ્ઞપુરમાં લગ્ન કર્યા પછી શ્રીમહાદેવ મંદાર પર્વત ઉપર આવેલું વરાહદેવનું સુપ્રસિદ્ધ દેવળ તે જ. રહેતા હતા. (પદ્મપુરાણ, અ૦ ૪૪ ).
યમુના. જમના નદી તે જ. ઋગવેદમાં તેમજ ચન્નપુર. ઓરિસામાં વૈતરણી નદીને કાંઠે આવેલું ઐતરેયબ્રાહ્મણમાં યમુના નદીનો ઉલ્લેખ છે.
જાજપુર તે જ (મહાભારત, વનપર્વ, અ૦ (૫૦ ૮, પા૦ ૧૪, ૬; ગુદ દશમું ૧૧૪). છઠ્ઠા સૈકામાં રાજા યયાતિકેશરીએ | મંડળ અને પંચાતેરમું સુત). આ શહેર વસાવ્યાનું કહેવાય છે. જાજપુર | યમુનામા. યમુનોત્રી શબ્દ જુઓ (કૂર્મપુ. નામ યયાતિપુર ઉપરથી વિકૃત થએલું ટુંકું રણુ ખંડ ૨ જે. અ૦ ૩૭). નામ છે. દશમા સૈકા સુધી આ શહેર કેશરી, યમુનોત્રી. હિમાલયમાં વાનરપુચ્છ પર્વતમાં વંશના રાજાઓની રાજધાની હતું. દશમા જ્યાંથી યમુના નદી નિકળે છે તે સ્થળ વિશેષ. સૈકામાં નૃપકેશરીએ રાજધાની કટકમાં ફેરવી રામાયણમાં આને ઉલેખ વામન હતી. અહિયાં આવેલું વિરજાદેવીનું દેવળ તેમજ કાલિંદગિરિને નામે કર્યો છે. (કીશશક્તિની બાવન પીઠમાંની એક પીઠ ગણાય કિંધાકાંડ, સર્ગ ૪૦). જે જગ્યાએ છે. આ જગ્યાએ સતીના શરીરના કેટલાક યમુનાની અધિકારી યમુના દેવીનું પૂજન ભાગ કપાઈ પડયો હતો. વૈતરણું નદીને કરાય છે તે પવિત્ર સ્થળને જ આ નામ અપાકાંઠે દશાશ્વમેધના ઘાટ ઉપર બ્રહ્માએ દશ યેલું છે. યમુના નદી કેટલાએક ઉના પાણીના અશ્વમેધ કર્યા હતા તેથી આ સ્થળનું નામ ઝરાઓમાંથી નિકળે છે. જે જગ્યાએ ઉનું યજ્ઞપુર પડયું છે. ભુવનેશ્વર યાને ચક્રક્ષેત્ર, અને તાઠું પાણી મળીને ધરા જેવું બન્યું છે શંખક્ષેત્ર યાને પુરી, પદ્મક્ષેત્ર યાને કેનારક ત્યાંજ માત્ર સ્નાન કરાય છે. (કલંદદેશ શબ્દ અને ગદાક્ષેત્ર યાને વાજપુર એ ચાર ઓરિ. જીએ). આ ઝરાઓનું પાણું એટલું બધું ઉનું સામાં આવેલાં સુપ્રસિદ્ધ યાત્રા સ્થળો છે. છે કે એમાં ચોખા નાખીએ તે તે રંધાઈ જાય. ગયાસુર દૈત્ય ઉપર પિતે મેળવેલા વિજયના લંકા બાળ્યા પછી હનુમાને પિતાનું સળગતું સ્મરણ ચિહન તરીકે વિષ્ણુએ ગયામાં પિતાના પુછડું આ વાનરપુછ પર્વતના ઉંચામાં ઉંચા પગનું ચિહન–પિતાનું પગલું પાડયું છે; ભુવ- ચાર શિખરાની વચમાં આવેલા તળાવમાં બોળીને નેશ્વરમાં પિતાનું ચક્ર મૂકયું છે; પુરીમાં ઓલવ્યું હતું. ત્યાર પછી આ પર્વતનું નામ પિતાને શંખ મૂક્યો છે અને કેનારકમાં વાનર પડયું છે. (ક્રેઝરના હિમાલય પિતાનું પદ્મ યાને કમળ મૂકયું છે. ગયાસુરનું પર્વત, અ૦ ૨૬). વૃત્તાંત તે માત્ર બૌધ ધર્મને હિન્દુસ્તાનમાંથી થાતિન. ડૉ. ફલોટના મંતવ્ય પ્રમાણે કાઢી મૂકવાના બનાવનું રૂપક માત્ર છે. જાજ- યયાતનગર એરસામાં આવેલા કટકનું જુનું પુરમાં ખસુસ કરીને કાલી, વરાહિણી, અને નામ છે (એપી ઈન્ડી. પુ૩૫૦૩૨૩ ઇન્દ્રાણીની કતરી કાઢેલી મોટી મૂર્તિઓ છે. |
-૩૫૯; જ એ સો૦ નં૦ ૧૯૦૫, પાત્ર જે ખડકમાંથી આ મૂર્તિઓ કરી કાઢેલી છે
૭; પવનદૂત, બ્લેક ૨૬).
Aho! Shrutgyanam
