________________
वृद्धकाशी
૨૨૨
वेगवती અ૦ ૬૦; માર્કન્ડેયપુરાણ, અ૦ ૫૭). ! આવ્યા છે. પરંતુ હાલના વૃંદાવનને પૌરાણિક વેત્રવતી અને વર્ગની તે જ.
વૃંદાવન માનવું એ શંકાસ્પદ છે. કારણ કે વૃદ્ધાશ. મદ્રાસ ઇલાકામાં પંદુબેલી–ગોપુરમ
(૧) હાલનું વૃંદાવન મથુરાથી ફક્ત છ માઈલ નામનું વર્તમાન સુપ્રસિદ્ધ યાત્રા સ્થળ તે જ.
છે જ્યારે અક્રને વેગવાન ઘોડા જોડેલા રથમાં ચૈતન્ય અહી આવ્યા હતા. અહીં એમણે
બેસીને વૃંદાવનથી મથુરાં જતાં સૂર્યોદયથી વાદમાં બૌદ્ધ લેકોને હરાવ્યા હતા. (શ્યામ
સૂર્યાસ્ત સુધીનો આખો દિવસ ગયો હતો. લાલ દેસાઈનું ગોરસુંદર)
(વિષ્ણુપુરાણ, ખંડ પ, અ૦ ૧૮, ૧લેક
૧૨ અને ૩૩ તથા અ૦ ૧૯, લેક ૯, ચંદ્રાવા. મથુરા જિલ્લામાં આવેલું બિંદાવન
ભાગવતપુરાણ, ખંડ ૧૦, અ૦ ૩૯, તે જ. અહિંયાં કૃષ્ણ ગોપીઓ પ્રતિ પ્રેમ
શ્લેક ૩૦ અને અ૦ ૪૧, શ્લોક ૪). અને લીલા કરી હતી. ઔરંગઝેબની ચઢા
(૨) કૃષ્ણના પાલક પિતા નંદ મથુરાના રાજા ઈના ભયને લીધે અહિયાંની ગેવિંછની મૂળ કંસના મારાઓથી બચવા મથુરાથી છ માઈલ મૂતિ જયપુર અને મદનમેહનની મૂળ મૂર્તિ
ઉપર આવેલા ગોકુલથી ખસી જમનાને સામે કલી લઈ જવામાં આવી હતી. અહીંનું
કિનારે વૃંદાવન આવી રહ્યા હતા. (વિષ્ણુ ભવ્ય સુંદર શંકુ આકારનું ઘણી સુંદર
પુરાણ, ખંડ ૫, અ૦ ૬, બ્લેક ૨૩, કોતરણીવાળું ગોવિંદજીનું જૂનું દેવળ અક
૨૫; ભાગવતપુરાણ, ખંડ ૧૦, અ૦ ૧૧, બરના રાજ્યના ચોત્રીસમા વર્ષમાં માનસિંગે !
શ્લેક ૧૦ થી ૧૪). નદીને કુદરતી બંધાવ્યું હતું. (ગ્રાઉઝનું મથુરા અને
બચાવ છોડીને જમનાને એજ કિનારે અને બ્રહ્મવિવત પુરાણ અ૦૧૭ અને
લગભગ ૬ માઇલને અંતરે આવેલા હાલના ભાગવત પુરાણ, દશમસ્કંધ, અ૦ ૧૨).
વૃંદાવનને પિતાના ટુંક સમયના રહેઠાણ માટે સુપ્રસિદ્ધ પ્રેમકેલીનાં સ્થળો નિધુવન અને
પસંદ કરે એ સંભવિત નથી. (૩) વૃંદાવનમાં નિકુંજવન અને રાસમંડળનું સ્થળ પુલીન, એકે પર્વત નથી જ્યારે જૂનું વૃંદાવન પહાડી વસ્ત્રહરણઘાટ, કાલિયદઘાટ આ બધાં
મુલક હતો એવાં વર્ણને મળી આવે છે. શ્રીકૃષ્ણનાં પ્રેમ અને લીલાઓનાં સ્થળ
(ભાગવતપુરાણુ, ખંડ ૧૦, અ૦ ૧૧, વૃંદાવનમાં આવેલાં છે. કાલિદાસના સમયમાં
કલેક ૧૪). (૪) પૌરાણિક વૃંદાવન અને વૃંદાવન ખુબ ખ્યાતિ પામ્યું હોય એમ લાગે
મથુરા યમુનાના સામસામે કિનારે આવેલાં છે (રઘુવંશ, સર્ગે ૬, કલેક ૫૦).
હેય એમ દેખાય છે. વિષ્ણુપુરાણ ખંડ, વિક્રમાંકદેવચરિતના કર્તા કવિ બિહણ
૫. અ૦૧૮, કલેક ૩૩ અને ભાગવતવૃંદાવનમાં ગયા હતા. (૨૮, ૨ અને ૮૭). " પુરાણ, ખંડ ૧૦, અ૦ ૩૯ શ્લોક ૩૪). હરિદાસના આશ્રમમાં તેમનાં સ્મારક અવશેષ કૃપમાનપુર. વર્ષોણ તે જ. છે. અહીંથી અકબર તેના શિષ્ય જાણતા નથી. મદુરા જિલ્લા માં આવેલી નદી વેગા યાને સંગીતશાસ્ત્રી તાનસેનને પિતાના દરબારમાં વિગી તે જ (શિવપુરાણ, પુત્ર ૨, લઈ ગયા હતા. ઘણું સૈકાઓ સુધી બુદ્ધ | ૧૬ પદ્મપુરાણ, ઉત્તરાખંડ, અ૦ ૮૪; ધર્મના જેને લઈને વૃંદાવનની ઘણી પવિત્ર | મેકેન્ઝીને સંગ્રહ, પા૦ ૧૪૨, ૨૧૧). જનાઓના અવશેષો ભુસાઈ ગયા હતા. પણ આ નદીના કિનારા ઉપર મદુરા આવ્યું છે. શ્રી ચૈતન્યભગવાનના રૂપ અને સનાતન નામના | વેવતો (૨). કાંચીપુર અથવા કાંજે વરમ વેગવતી શિષ્યની શોધખોળને પ્રતાપે પાછા જાણમાં | નદીના ઉત્તર કિનારે આવેલું છે.
Aho! Shrutgyanam
