________________
नेपाल
૧૨૫
नंदगिरि
માલુદા નામની મનોહર ખીણમાં પડે છે. . રાજા પ્રચંડદેવના સમયમાં મહાચીન અને આ સ્થળ હજારીબાગ જીલ્લાના પેટા વિભાગ પછીથી ગૌડ દેશના લોકોની વસ્તી હતી. ચતરાથી આશરે ૬મૈલ દૂર આવેલું છે. (સ્વયંભુ પુરાણ, અ૦ ૭). માલુદાના ધોધને અવાજ ઘણે દૂરથી સ્ત્રસર. ત્રાવણકેરમાને કટ્ટયમ તે. (પેરિપ્લેસંભળાય છે. બુદ્ધગયાનાં વિશાળ ખંડેરો સનું ભાષાંતર, પા૦ ૨૦૮ અને કેફનું આગળથી આ નદી બે રેતાળ પાત્રમાં પેરિપ્લેસમાં ઉલ્લેખ કરાયેલી દક્ષિણ ફંટાઈ જાય છે. પૂર્વ તરફના મોટા ફાંટાને હિન્દુસ્થાનના બે સ્થળોના નામનું નીલાજન યાને નીરિંચીય કહે છે. (નીરિ- પુસ્તક) ટૅલેમિએ એને નેકિંડ કહ્યું છે. ચીય) નિરંજનનું પાલી રૂપ છે. (માર્ટિ- (મેકંડલનું ટોલેમી, ભાગ ૭, ૮૦
નનું પૂર્વ હિંદુસ્થાન, પુત્ર ૧, પા૦ ૧૪). ૧ ઈંડિયન એરિકવરી, ૫૦૧૩ (૧૮૮૪) નિપા. નેપાળ તે જ. (વરાહપુરાણ, અ૦ પાઠ ૩૩૯ માં આવેલ ૯ મો વિભાગ ૧૪૫, ૨૧૫, સ્વયંભુ પુરાણુ, અધ્યાય
જુઓ). સામાન્ય રીતે મલબાર કિનારા ઉપર ૧).સ્વયંભુપુરાણ(અધ્યાય ૩)માં કહ્યા પ્રમાણે આવેલું નીલેશ્વરમ તે આ જગા એમ ધરાય છે. નેપાળની ખીણમાં પૂર્વે નાગબાસ યાને કાલીહંદ (યુલને મારકેપેલે, પુ૨, પાઠ ૩ર૧). નામનું સરોવર હતું. આ સરોવરમાં
નેલસિદ અથવા નેલક્રિડ એ વખતે જેનો કરકેટક નાગનું રહેઠાણ હતું. એ સરોવર ૧૪ બ્રહ્માંડ પુરાણના ૪૯મા અધ્યાયમાં કહેલો મૈલ લાબું અને ૪ મૈલ પહોળું હતું. દક્ષિણ નલકાલિક અને મહાભારતના ભીષ્મપર્વના તરફના પર્વતને વિધીને મહાચીનના પંચશીર્ષ
૯મા અધ્યાયમાં ઉલ્લેખ કરાયેલો નલકાનન પર્વતમાંથી નીકળેલી મંજુશ્રી નદી આ
તે યે હેય. તળાવના સુકા પાત્ર ઉપર ફરીવળવાથી નૈમિષારણ. લખનઉથી વાયવ્યમાં ૪૫ મેલ સુકું થઈ ગયું છે. આ સ્થળે ઉત્તર ઉપર અને સીતાપુરથી ૩૦ મૈલ ઉપર અવધ તરફના બુદ્ધોના શ્રેષ્ઠ દેવ, સ્વયંભુનાથ, અને રેહિલખંડ રેલવેના નિમસર નામના સ્વયંભુ જ્યોતિરૂપ યાને આદિ બુદ્ધનું સ્ટેશનથી થોડે દૂર આવેલું નિમખારવન દેવળ આવેલું છે. આ દેવળ ખટમંડુની પશ્ચિમે યાને નિમસર તે જ. આ જગ્યાએ સાઠઆશરે ૧૫ માઈલ દૂર છે. બ્રાહ્મણે જેને હજાર ઋષિઓ રહેતા હતા. વખતે બધાં પ્રકૃતિ અને પ્રજ્ઞા સ્વાભાવિકા મતાનુયાયિઓ પુરાણો આ સ્થળે લખાયેલાં હોય. એ જેને આર્ય તારા કહે છે તે ગુણેશ્વરીનું ગમતી નદીને ડાબે કિનારે આવેલું છે. દેવળ પણ અહિંયાં આવેલું છે. જેમ (રામાયણ ઉત્તરાખંડ, સગ ૧ ). વધાતેશ્વરી, લોચના, મામુખી અને નૈમિષારણ્યમાં ગોમતીના કિનારે નાગપુર પાંડરા, વૈરોચન, અક્ષોભ્ય, રત્નસંભવ અને ! નામનું શહેર આવ્યું હતું. અમિતાભ નામના ચાર ધ્યાની બુદ્ધોની | નિરિ. ઉત્તર પિનાકિની (પિન્નર), દક્ષિણ શક્તિઓ છે તેમ આર્ય તારા નહીં પણ પિનાકિની અગર પાપદ્ધિ, ચિત્રવતી, કક્ષીર તારાદેવી પાંચમાં ધ્યાની બુદ્ધ અમોઘસિદ્ધની ! નદી યાને પાલર અને અર્કવતી એ પાંચે શક્તિ યાને સ્ત્રી છે (ઉદંડપુર અને ઉવિ. નદીઓના મૂળવાળો મૈસૂરમાં આવેલ હવ શબ્દ જુઓ). તળાવના જે સુકા નંદીદુર્ગ નામનો પર્વત છે. ખડકપાત્રને નેપાળ નામ આપેલું છે તે ઉપર | માંથી કોતરી કાઢેલા નંદીના મુખમાંથી પાલદા
Aho! Shrutgyanam
