________________
पद्मर्गािर
૧૭
पद्मावती
પરિરિ શ્રાવણ બેલીગોલ તે જ ( સક૦ | gવત કરવીરપુર જેની રાજધાની હતી તે આયંગરનું પુરાતન હિંદુસ્થાન,પાર૦૦). પ્રદેશ. (જનપદ) પદ્માવતી શબ્દ જુઓ.
પદ્માવતી તે જ. એ ભવભૂતિનું જન્મસ્થાન | Fાવત વાલિયરના રાજ્યમાં ગ્વાલિયરથી છે (માલતીમાધવ, અંક ૧, ૪ અને નૈઋત્યમાં ૪૦ મૈલ ઉપર સિંધ નદીના
). અમરાવતીથી થોડે જ દૂર આવેલા કિનારે આવેલું નરવર યાને નલપુર તે પદ્માચંદ્રપુરની પાસે જ પદ્મપુર હતું આમ કહે- વતી એમ કનિંગહામ કહે છે (આર્કિટ સત્ર વાય છે. ( શરતચંદ્ર શાસ્ત્રીનું ભારત- રિ૦ ૫૦ ૨, પા. ૩૦૮ થી ૩૧૮; જ ભ્રમણ, પા૨૪૪).
એ સેતુ બં૦ ૧૮૩૭, પા૦ ૧૭; પદ્મપુર (૨) કાશ્મીરમાં શ્રીનગરથી દક્ષિણે પાંચ કે છ ભાગવત પુરાણ, સ્કંધ ૧૨, અ૦ ૧).
મૈલ ઉપર ઝેલમ નદીના ઉત્તર યાને જમણું પણ આ કહેવું શકમંદ છે. આ શહેર વિદકિનારા ઉપર આવેલું પામપુર તે. નવમા ભમાં સિંધુ (સિંધ) અને પારા (પાર્વતી) સૈકામાં કાશ્મીરમાં રાજ્ય કરતા બૃહસ્પતિના ના સંગમ ઉપર આવેલું હતું. (માલતીમામાં પડ્યે આ શહેર વસાવ્યું હતું. પુરાતન માધવ, અંક ૪). વખતે હાલનું વિજયનગર તે કાળની હિંદુ સ્ત્રીયો રૂપવર્ધક અંગવિલેપન વિજ્યાનગર નામ ઉપરથી વિકૃત થઈને વિજયતરીકે કુંકુમ યાને કેશર વિશેષ વાપરતી. નગર બન્યું હેય. વિજયનગર નરવરથી નીચાઆ જગ્યા કેશરની ઉત્પત્તિને માટે પ્રસિદ્ધ ણમાં ૨૫ મૈલ ઉપર આવેલું છે. (થેંનટનના હતી. (ર્નટનનું હિંદુસ્થાનની લગોલગ ગેઝેટિયરમાં સિદે શબ્દ જુઓ). પદ્માવતી આવેલા દશેનું ગેઝેટિયર )
વિદ્યાને માટે સુપ્રસિદ્ધ સ્થળ હતું. ખસુસ જન્નક્ષેત્ર ઓરિસામાં પુરીની વાયવ્યમાં ૨૪ મૈલ કરીને ૮મા સૈકામાં એટલે ભવભૂતીના સમયમાં
ઉપર આવેલું કણરક ( કેણુ ) તે જ. ત્યાં ન્યાયનું શિક્ષણ સારું અપાતું. ભવએને ચંદ્રભાગા અથવા શ્યામ દેવળ કહે ભૂતીને જન્મ આ સ્થળે થયો હતે. (મહાછે. એમાં શ્રીકૃષ્ણના દીકરા શાખે પિતાને વીર ચરિત્ર, અંક ૧; માલતી માધવ થયેલો કાઢ સૂર્યે મટાડવાથી સૂર્યમંદિર અહિયાં અંક ૧). નર્મદા નદીની ઉત્તરે આવે સ્થાપ્યું હતું. એમ કહેવાય છે કે શાખને થયેલ ભેપાળના રાજ્યના આખા પ્રદેશનો સમાવેશ કોઢ મુલતાનમાં મટી ગયો હતે. (મુલસ્થા- પ્રાચીન વિદર્ભ ( વિરાટ ) યાને વરાડમાં નપુર જુઓ). આમ જણાય છે કે આ દેવળ થતો હતો. ( કનિંગહામના ભીલસાના ઈસ્વી સન ૧૨૭૭ માં પ્રધાન શિવાઈ- સ્તુ, પાક ૩૬૩). શાંતરાની દેખરેખ નીચે લાંગુલીયા નરસિહ | vadવત ( ૨ ) કરવીરપુર તે જ ( હરિવંશ, નામના ગંગા વંશના સાતમાં રાજાએ બંધાવ્યું વિષ્ણુપુરાણુ અ૦ ૯૪). હાલનું કોલ્હાપુર હતું. આ રાજાએ ઈ. સ. ૧૨૩૭થી ૧૨૮૨ | તે કરવીરપુર એમ નક્કી થયું છે. પદ્મવણે સુધી રાજ્ય કર્યું હતું. (હંટરનું એરિસા) | આ શહેર વસાવ્યું હતું. અર્થક્ષેત્ર અને કોણુક શબ્દ જુઓ. કોણાર્કના પાવત ( ૩) ઉજૈણી નગરીનું નામ પણ દેવળના વર્ણનના સારૂ જ એ સે | પદ્માવતી હતું. ( સ્કંદપુરાણ, અવંતિખંડ, બં૦ ૧૮૩૮, પા૦ ૬૮૧ એ છપાએલો ! ૧, અ૦ ૩૬-૪૪ ). માલતીમાધવનું વસ્તુ મેજર-કિટ્ટોને ઓરિસાની મુસાફરીને અહે- ઉજેણમાં થયું હતું એમ ધારવામાં આવ્યું છે વાલ જુઓ.
( વિલસનનું હિંદુ થિયેટર, પુ૦ ૨).
Aho! Shrutgyanam
