________________
मत्स्यदेश
मथुरा
કિલ મેમોન નામની મૂર્તિમાં અને કેટલીક | એને મઘબાર પણ કહ્યું છે. પ્રલંબ શબ્દ જુઓ. જગ્યાઓના ખડકામાં થતે જણાયો છે. | (રોલીન્સનું “પ્રાચીન ઈજિમ” જાઓ). | મથુરા સુરસેનની રાજધાની મથુરા તે જ; માટે જ તા . જયપુરના રાજ્યને દેશ; વર્તમાન
જૈને મથુરાને સૈરીપુર અગર સૌર્યપુર અલ્હારના રાજ્યના બધા પ્રદેશની તેમજ
કહે છે. (સેકેડ બુક ઓફ ધી ઇસ્ટ, ભરતપુરના રાજ્યના કેટલાક પ્રદેશની ગણના
પુ૪૫, પા. ૧૧૨). એ શ્રીકૃષ્ણ ભગવાનની મસ્યદેશમાં થતી. (મહાભાવ સભા
જન્મભૂમિ છે. પિતરકુંડની પાસે કારાગૃહ વિરાટપર્વ, અ૦ ૩૦; અ૭ ૧; ટનનું
અગર જન્મભૂમિ નામના સ્થળે એમને જન્મ ગેઝેટીઅર; આર્કિડ સર્વે રિપેટ, પુત્ર
થયા હતા. મથુરામાં મલ્લપુરમાં કેશવદેવના ૨૦, પા૦ ૨; પુર ૨, પા૦ ૨૪૪). મહા
દેવળની જોડે જ એઓશ્રીએ ચાણુર અને ભારતમાં કહેલા વિરાટ રાજાને આ પ્રદેશ
મુષ્ટિક નામે મલેની સાથે કુસ્તી કરી હતી; હતા અને યુધિષ્ઠિર અને એમના ભાઈ પાંડ
કુબ્બા નામના કુવા પાસે એમણે કુબડી પિતાના વનવાસના છેલ્લા વર્ષમાં અહીં જ
કુજાની ખંધ બેસાડી દીધી હતી. વર્તમાન ગુપ્ત રહ્યા હતા. રજપુતસ્થાનમાં જયપુરના
નગરની દક્ષિણ દરવાજા બહાર કંસ-કા-તીલા રાજમાં વૈરાટ યાને વિરાટ આવેલું છે.
નામના સ્થળે એમણે કંસને મારી નાખ્યો હતે. મત્સ્ય તે પટ્ટકમાં કહેલાં સોળ મહાજનપદ
વિશ્રામઘાટ યાને વિશ્રાંતિધાટ ઉપર માંનું એક જેને બૈદ્ધો મચ્છ કહેતા. (સેક્રેડ
એમણે કંસનો વધ કર્યા બાદ થાક ખાધે બુકસ ઓફ ધી ઈસ્ટ પુત્ર ૧૭, પાટ ૧૪૬
હત. ( વાહ પુરાણુ–અધ્યાય ૧૫ર ). ઉપરની ટિપ્પણી). મત્સ્યનું વિકૃત રુપ
કંસકાતીલ અને કુજાનું મંદિર ઉંચા ટેકરા મરી અલવરની દક્ષિણે બાવીસ મૈલ પર
ઉપર આવેલાં છે. આ ટેકરા તે વખતે આવેલું છે. પૂર્વે અદવાર જયપુરના રાજ્યમાં
હ્યુનસ્થાગે વર્ણવેલા અશોકના ત્રણ પ્રાચીન ગણાતું. વિરાટ શબ્દ જુઓ.
તૂપનાં ખંડિયેર પણ હોય એમ સાફ જણાય માથા (૨). કૂર્મ તે જ. (સ્કંદ પુરાણ
છે. જેનઘાટ નામે ઓળખાતી જગાએ કાવેરી મહાગ્ય, અ૦ ૧૧-૧૪; લાઈસનું
કંસે માયા યાને યોગનિદ્રાને પથ્થર ઉપર મહેસુર અને કુર્ગ, પુત્ર ૩, પ૦ ૮૮, ૮૯,
પટકી હતી. પણ કારાગૃહની સામે વડના ઝાડ નીચે પથ્થર ઉપર બે પગલાં કેતર્યો છે
ત્યાં આગળ કંસે જોગમાયાને પટક્યાનું અને મરચા (રૂ). એમ જણાય છે કે વૈશાલી
એ એના હાથમાંથી છટકીને આકાશમાં ગયાનું સહિત તિદૂતના દક્ષિણ પ્રદેશને પૂર્વ મસ્ય
કહેવાય છે. મથુરા પૂર્વે ધ્રુવને આશ્રમ હતું કહેતા. હ્યુનણ્યાંગે એને “મહામના પ્રદેશને
(સ્કંદપુરાણ, કાશીખંડ, અધ્યાય ર૦); નામે વર્ણવ્યો છે. (બીલનું “રેકર્ડ ઓફ
ધ્રુવઘાટ આગળ ધવનું એક દેવળ અદ્યાપિ વેસ્ટર્ન કંકીઝ” પુ૦ ૨, પા૦ ૭૮; જ૦ છે. અશોકના અગર બીજા કેટલાકના મંતવ્ય એવે સેવ બં૦, ૧૯૦૦,પ૦૮૩; મહાભાવ પ્રમાણે, આચાર્ય ઉપગુપ્તનો કાત્રાની પાસે સભાપર્વ, અ. ૩૦).
આવેલો આશ્રમ તે જ કંકાલીતિલા એમ ત્તિપુર પશ્ચિમ રહિલ ખંડમાં બિજનેરથી ગ્રાઉઝનું કહેવું છે. હ્યુનસાંગ આ સ્થળે
ઉત્તરે આઠ મૈલ અને હરદ્વારથી દક્ષિણે ત્રીસ | આવેલ હતા દુર્ગાદેવીના એક સ્વરૂપ કંકાલી મૈલ ઉપર આવેલું મદવર યાને મંડેર તે. દેવીનું ઘણું નાનું મંદિર બૌદ્ધોના આશ્રમનો
Aho! Shrutgyanam
