________________
भास
૧૬૨
સિન્ધુને વેન્દિદાદ, ભા. ૧,પા. ૭૩ માં હતઙેન્દ્ કહ્યું છે. ભરતરાજાના નામ ઉપરચી ભારતનામ પડયું છે. (લીંગપુરાણ, પૂર્વ ભાગ, અ૦ ૪૭; બ્રહ્મપુરાણ, અ૦ ૧૩ ). ભારતવ` પૂર્વે હિમાલ્વ વર્ષ કહેવાતા. (બ્રહ્માંડપુરાણ, પુર્વ ભાગ, અ ૩૩, લેાડ ૫૫. ), એને હૈમવત-વ પણ કહેતા. ( લીંગપુરાણ, ભા૦૧, ૦ ૪૯ ). પૌરાણિક સમયમાં ભારતવષઁની ઉત્તરસીમા ઉપર હિમાલય, દક્ષિણુ સોમા ઉપર સમુદ્ર, પૂર્વી સીમા ઉપર કૈરાતીના પ્રદેશ અને પશ્ચિમ ઉપર યવતાના પ્રદેશ આવેલા હતા. (વિસ્તુપુરાણ, ભાભર, અ૦૩; માર્કન્ડેય પુરાણ, અ૦ ૫૭ ). એક રાજછત્ર નીચે આવેલેા દેશ તે ભારતવર્ષી. ભૌગાલિક સ્થિતિ પરત્વે એને જંબુદ્રીપ કહેતા. માત્ત ગયામાં બ્રહ્મયાની ડુંગરના કાંટા ભાસનાય ડુંગર તે જ. ગયા શબ્દ જુએ [ અનુગીતા ( સેક્રેડ બુર્ આફ્ ધી ઇસ્ટ ) પુરુ ૮, પા૦ ૩૪૬ ]
મારક્ષેત્ર પ્રયાગ શબ્દ તેજ. ( રઘુનંદનનું પ્રાયશ્ચિત તત્ત્વમ, ગગાહાત્મ્ય) સૌમનગર કાંગરા તે જ.
મક્તમપુર વિદર્ભ નગર યાને કુદીનપુર તે જ. એ વિદર્ભની રાજધાની હતું. (કુદીનપુર શબ્દ જુઓ.)
भोजकटपुर
સિદ્ધ દેવળ આવેલું છે. ચીનાઇ મુસાફર હ્યુનશાંગે આ દેવળનું વષઁન કર્યું છે. યુસ· ક્રૂઝાઇ અને લંકાન એ એ ખીણાને જુદી પાડતી પર્વતની ધારને છેડે છૂટા પડેલા ડુંગર ઉપર આ દેવળ આવેલું છે. યાત્રા દરમિયાન યુધિષ્ઠિર આ જગાએ આવ્યા હતા, તેમજ પદ્મપુરાણુ, સ્વ`ખ’ડ, અ૦ ૧૧, અને મહાભારત, વનપર્યું, અ॰ ૮૨ માં આ દેવળના ઉલ્લેખ કરેલા છે. મીમા. વિદર્ભ તે જ. (દેવીપુરાણ, અ૦ ૪૬). મુજ્ઞનગર. ઉરગપુર તે જ. ( વનદ્ભુત, મ્લાક ૧૦ મા. )
મુશ્ત્રાર. કાશ્મીરનેા રાજા લલિતાદિત્ય જેણે . સ. ૬૯૭ માં રાજ્યારૂઢ થઈને ૩૭ વરસ રાજ્ય કર્યું હતું તેણે સર કરેલું ખાખારા તે જ. ( રાજતરંગિણી, ભા૦ ૪). ખાખારાના રાજ્યની ( ખાનત) પૂર્વે ખાકદની ખાનત જેને પ્રાચીન કાળમાં ફરગાન કહેતા હતા તે અને અદક્ષાનને પર્વત; દક્ષિણે એકસસ નદી અને પશ્ચિમ અને ઉત્તરે મેટું રણ આવેલું છે. (વેમરીના મધ્ય એશિયાના પ્રવાસે ). એખારાને સાગદીઆના પણ કહેતા.
મીમપુર (૨) કિની તે જ. ( બૃહૃદ્ શિવપુરાણ, ઉત્તરખંડ, અ૦ ૩. ).
મીમરથ ભીમરથી તે જ ( માર્કન્ડેયપુરાણ,
મૂરિભ્રંસ્થિર. ભૂરિયટ તે જ, બંગાળામાં હુગલી જિલ્લાના પેટા વિભાગ આરામબાગના પરગણામાં આ સ્થળ એક કાળે અગત્યતા ધરાવતું હતું. ( પ્રોાધચદ્રોદય નાટક; જ૦ એ૦ સા॰ ખ૦ ૧૯૧૦, પા૦ ૫૯ ઉપર છપાયેલી હુગલી જિલ્લાની 3 પ્રભુતિએ લખેલી નાંધ).
૦ ૫૭. ).
સીમરથી કૃષ્ણા નદીને મળનારી ભીમા નદી તે જ. | ોવર્ધન-મટ, ગાવનમાં તે જ.
( ગરૂડપુરાણ, ૧, ૫૫. ) મીમસ્થાન તખ્ત-ઇ-ભઇ, આ સ્થળ પેશાવરથો ઇશાનમાં ૨૮ માઇલ ઉપર અને મનથી વાયવ્યમાં આઠ માઈલ ઉપર આવેલું છે. આ સ્થળે થૈ નિતીર્થ અને ભીમાદેવીનું સુપ્ર
મૌન. ભાજપુર શબ્દ જુએ. (પદ્મપુરાણું, સ્વર્ગ, અ૦ ૩ ).
મોજ્ઞટપુર. વિદર્ભની ખીજી રાજધાનીનું નગર. આ નગર શ્રીકૃષ્ણુની પત્નિ રૂકમણીના ભાઈ રૂક્રિમએ વસાવ્યું હતું. એ શહેર ન`દાની
Aho! Shrutgyanam
