________________
परथलीस
સહજ ઉત્તરમાં આવેલું પીયન યાને એપિયન આ પ્રદેશની રાજધાની હતું ( બિલનુ રેક આફ વેસ્ટન કન્ટ્રી, ભાગ ૨, પા૦ ૨૮૫ ઉપરની ટિપ્પણી ). પાણિનીએ પણ આ સ્થળના ઉલ્લેખ કર્યાં છે. (૦૩, ૧૧૭), પચહોલ. મેગસ્થીસે કરેલા ઉલ્લેખ પ્રમાણે
અને તેમ જ પ્લિનીએ તેચરલ-હીસ્ટ્રી લિનિ આસ સેકન્ડસે કરેલા ઉલ્લેખ પ્રમાણે પરથલીસ ગગરિઈ યાને ગંગા ઉપર આવેલા રાઘના પ્રદેશની રાજધાની હતી. પ્લિનીઆસ સેકન્ડસનું ક્લિમાન હેાલેન્ડે ૧૬૦૧ માં ભાષાન્તર કર્યું છે તેના ૧૯ મા પ્રકરણુમાં પા૦ ૧૨૬ ઉપર આ ઉલ્લેખ કરાયેલા છે. રાધને પ્રદેશ બંગાળાના હુગલી અને દવાન જીલ્લા મળીને થયા હતા. દવાન જીલ્લામાં ગંગાના
કાંઠે આવેલું હાલનું કુસ્થલી તે જ પરથલીસ હાય તે ખુલ્લું છે.
પૂર્વ ખંડ,
વ. પારા તેજ. ( વાયુપુરાણ, અ૦ ૪૫, શ્લાક ૯૮ ). પહિયા. પુરાલી શબ્દ જુએ. પટ્ટજીવ જ્યારે મીડિયા ( મઢ ) જીના પારથિયાના ( હાલનુ ઇરાન ) રાજ્યના એક ભાગ હતા ત્યારે તેને પલ્લવ પ્રદેશ કહેતા. મીડિયા—અવસ્થા પહલવી યાતે પારથીયન સમયની પહેલવી—લિપિમાં લખાયેલું છે ( એન્સાઇકલેપિડી-બ્રિટાનિકામાં પ્રોફેસર નાસ્ડેકાએ લખેલેા વિષય ). પારથિયન એ જ પહલવ એમ નિણી ત છે ( વેખરના હિંદુ સાહિત્યના ઇતિહાસ, પા૦ ૧૮૮ ). આ સ્થળ ત્યાંના વડાઓને લઈને સુપ્રસિદ્ધ હતું મહાભારત, સભા ૫, અ૦ ૩૨ ). પારદ શબ્દ જી. પાક. મદ્રાસ પ્રાન્તમાં આવેલું પુલિકટ એ જ. પલક્કડના સ’સ્કૃતમાં અર્થ દશનપુર યાને દાંતપુર થાય છે. ( ડા॰ અને રનુ સાઉથ
પવમાન
ઇંડિયન પેલિયેાગ્રાફી, પા૦ ૩૬, ટિપ્પણી; ઇંડિયન એકિવરી, પુ ષ, પાં૦ ૧૫૪ ). વાવેશ. મદ્રાસ પ્રાંતમાં આવેલા નેલ્લાર જીલ્લા તે જ. સમુદ્રગુપ્તે આ પ્રદેશ જીત્યા હતા. જોપેનના મત પ્રમાણે પલચેરી તે જ લક્ક અથવા પલખા છે ( હિંદુસ્થાનના ઐતિહાસિક નકશાનું પુસ્તક, પા૦ ૬). પાશિની કાઠિયાવાડમાં ગિરનારની પાસે વ્હેતી નદી વિશેષ. ગિરિનગર શબ્દ જુએ. આ નદીના ઉલ્લેખ મહાભારતના ભીષ્મપર્વ અ ૯ માં કરાયેલા છે. તેમજ ગિરનાર ઉપરના રૂદ્રદામનના લેખમાં પણ આ નામ આપેલું છે. આ નદી પ્રચંડ વેગવાળી હતી એમ વર્ણવ્યું છે. ( જ૦ એ સા॰ મં ૧૮૪૮, પા૦ ૩૪૦ અને ૮૭૭ ). વાશિની (૨) ગંજમમાં કલિંગપટ્ટન અગાડી સમુદ્રને મળનારી પટ્ટેઇર નદી તે. ( માવિમ્મી મહાડની પાસે આવેલું પાલ તે જ. ડેયપુરાણ, અ૦ ૫૭ ). ( ભાંડારકરના દુખ્ખનના પ્રાચીન ઇતિહ્રાસ, વિભાગ ૮ ). પરન્તુ મિસ્ટર સ્ક્રાફ દક્ષિણ ક્રાણુનું દાભેાલ અંદર તે પક્ષિપત્ની એમ કહે છે ( પેપિલસ, પા૦ ૨૦૧ ). પદ્ધિત્તિનુંવુ. ગ્રીક લોકોએ ઉલ્લેખ કરેલું પલિસિમુંદુ તે પાર્-સમુદ્ર એ જ. આ સ્થળ આજ નામની નદી કિનારે આવેલું બંદર હાઇને સિલાનની રાજધાની હતું એમ વળ્યું છે. ગેલી તે આ સ્થળ એમ નક્કી કરાયેલું છે. પણ રાસેનના અભિપ્રાય પ્રમાણે અનરજપુર તે પલિસમુંદુ છે. ( જ૦ ૨૦ એ સેવ ૧૮૬૧, પા૦ ૩૫૩ ).
૧૩૪
પવમાન પદ્મમન્ યાને પધન પર્વતમાળા તે જ
આ પર્યંતમાળા પારિપાત્રને જ ભાગ હૈાય આમ દેખાય છે. એટલે હિંદુકુશ પર્યંતના એક ભાગ વિશેષ. ( દેવીભાગવત, સ્કંધ ૮. અ૦ ૭).
Aho! Shrutgyanam
