________________
લઈશું.” ત્યારે પેલો કહે છે કે “તો પછી પહેલાં મારું બાવડાનું જોર જોવું પડશે.” શ્રાવકમાં નિર્ભયતા-હિંમત કેટલી હોય? તમારી જેમ હું હું કરવા લાગે કે પોલિસ - પોલિસ કરે?
સભા - અમે તો આ વખતે બધું જ કાઢીને આપી દઈએ.
સાહેબજી -પછી પાછા શું કહો કે “હાશ, જાન છૂટી, બલા ટળી”. પરંતુ આ રીતે આપો તેમાં કાંઈ તમને દાનનો લાભ ન મળે. હવે ચાંપા પાસે જે બાણ હતાં તેમાંથી તેણે બે બાણ તોડી નાંખ્યાં. માટે બહારવટિયાઓ વિચાર કરે છે કે, વાત પરથી આ માણસ બાહોશ લાગે છે, પણ વર્તન ઉપરથી ચક્રમ લાગે છે; કારણ તેણે પોતાનું શસ્ત્ર લડતાં પહેલાં તોડી નાખ્યું. તેથી પૂછ્યું “તેં આમ કેમ કર્યું?” જવાબ આપે છે. “તમે મને ઓળખતા નથી. મારે બાર વ્રત છે. તેમાં પહેલાં તો બની શકે ત્યાં સુધી નિર્દોષ નિરપરાધી જીવોની, જાણી જોઈને હિંસા કરવી નહીં; પણ જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ આક્રમણ કરે, લૂંટવા આવે, હલ્લો કરે, ત્યારે મારે સ્વરક્ષણ કરવું આવશ્યક છે. પણ તે વખતે મારે નિયમ છે કે એક વ્યક્તિ સામે એક જ બાણ વાપરવું. હવે તમે સામે ત્રણ જણા છે, અને મારી પાસે પાંચ બાણ છે; અને કદાચ લડતાં જો એકાદબાણ પણ નિષ્ફળ ગયું તો તે વખતે મને કદાચ જીવવાનો લોભ લાગે, અને ચોથું બાણ ઉપયોગમાં લઈ લઉ તો મારું પચ્ચખાણ ભાંગે; માટે મારા વ્રતની સલામતી ખાતર બે બાણ મેં પહેલાં તોડી નાંખ્યાં છે. તમારા ત્રણ માટે ત્રણ બાણ બસ છે.” ત્યારે વનરાજ વિચારે છે કે આવાની સાથે વેર ન હોય; આની સાથે લડવું પણ નથી, પણ તેની શસ્ત્રવિદ્યાની પરીક્ષા તો કરવી જ છે. માટે કહે છે કે સામે રહેલા હરણને વીંધી આપ. પરંતુ તેણે વ્રતના કારણે ના પાડી. તેથી કહે છે કે તો પછી સામેના ઝાડમાં રહેલું પતું છે તેને વીંધી આપ. તે વીંધી આપે છે, ત્યારે વનરાજ કહે છે “તું અમારી સાથે મૈત્રી કર.” તે વખતે ચાંપો જવાબ આપે છે “લુંટારા સાથે મિત્રતા શેની?” પછી વનરાજ તેની ઓળખાણ આપે છે “હું ગુજરાતના જયસિંહનો પુત્ર વનરાજ છું.” આ સાંભળતાં ઘોડા પરથી નીચે ઊતરી પગમાં પડી ચાંપો કહે છે “અન્નદાતા! આપ અમારા માલિક કહેવાઓ. તમારે જે જોઈતું હોય તે લઈ લો. આવો સ્વામીભક્તિનો અવસર અમને ક્યાંથી મળે?” હિંમત, સાત્વિકતા, ઉદારાતા આદિ અનેક ગુણો સાથે સ્વરક્ષણ કરે છે. છતાં આવો માણસ પણ સ્વરક્ષણ માટે લડે અને હિંસાદિ થાય તો પાપ અવશ્ય લાગે, તો પછી તમારી શું વાત કરવી?
તમારે પોતાની સંપત્તિને બચાવીને આરાધનામાં ઉપયોગ કરવો છે કે તેના દ્વારા મોજમજા કરવી છે? સ્વાર્થ માટે ઉપયોગ કરો છો તેથી પાપ તો અવશ્ય લાગે, માત્ર મંદભાવ હોય તો ઓછું પાપ લાગે. તો પછી પ્રશ્ન થાય કે પાપ કોને ન લાગે? તો જે વ્યક્તિ પોતાનાં જીવન* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ૩૪
અનેકાંતવાદ
