________________
( ૧૧ )
:
આસો વદ - ૧૦, તા ૩૦-૧૦-૯૪, રવિવાર, ચોપાટી.
અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા જગતના જીવમાત્રને સ્યાદ્વાદરૂપી મહામહિમાવંત સિદ્ધાંતને દર્શાવવા ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
જિનવાણી કે તેમાં વ્યાપેલું તત્ત્વ કે તેનો મહત્ત્વપૂર્ણ સિદ્ધાંત જો કોઈ હોય તો તે આ સ્યાદ્વાદ જ છે. તીર્થંકરનું એક વચન એવું નથી કે જે સ્યાદ્વાદમય ન હોય. પ્રભુની તમામ આજ્ઞાઓ યથાર્થ રીતે ગ્રહણ કરવાનું સાધન સ્યાદ્વાદની સમજણ જ છે. જો આ વાદને બરાબર સમજી શકીએ, તો જિનવચનને આપણે યોગ્ય ન્યાય આપી શકીએ..
જ્ઞાન-ક્રિયામાં સ્યાદ્વાદઃ ક્રિયાનયઃ
આત્મકલ્યાણ કરવા માટે આ સિદ્ધાંત અનિવાર્ય છે. આરાધના માટેના ઉપાયોમાંયોગોમાં પહેલો પુરુષાર્થ શેનો કરવાનો છે? જ્ઞાન એ મોક્ષનું સાધન છે, ક્રિયા પણ મોક્ષનું સાધન છે. છતાં જ્ઞાનનું મહત્ત્વ વધારે કે ક્રિયાનું મહત્ત્વ વધારે ?.
સભા:- જ્ઞાન હોય તો ક્રિયા બરાબર થાય. .
સાહેબજી:- આમાં સ્યાદ્વાદ આવશે. વ્યવહારનય કહે છે, જ્ઞાન-જ્ઞાન શું કરો છો? તમે ગમે તેટલાં થોથાં ભણીને ઊંધા વળી જશો, પણ ક્રિયા કર્યા વગર રતીભાર લાભ નથી. નિશ્ચયનય કહે છે, ક્રિયા અત્યાર સુધી ઘણી કરી, પણ વગર જ્ઞાને તે બધી ફોક(નિષ્ફળ) થઈ. બંને નય આવ્યા, એટલે અનેકાન્તવાદ આવશે.
સભાઃ- “જ્ઞાની શ્વાસોચ્છવાસમાં કરે કર્મનો છે”
સાહેબજી - અહીંયાં પણ અનેકાન્તવાદ સમાયેલો છે. અપેક્ષાએ ક્રિયાનું મહત્ત્વ છે, અપેક્ષાએ જ્ઞાનનું મહત્ત્વ છે. અપેક્ષાએ ક્રિયા આત્મકલ્યાણનું સાધન છે, અપેક્ષાએ જ્ઞાન આત્મકલ્યાણનું સાધન છે.
જ
*
*
* *
*
*
* *
* *
* *
*
*
*
*
ક જ ૧૨૮
: અનેકાંતવાળ
