________________
ક્રિયારૂપી પુરુષાર્થ કરવો પડે છે. ક્રિયા એ આત્મકલ્યાણ કરવા માટે અવિચલ સાધન છે. તમે આ વ્યવહારની વાતોને ખોટી ઠેરવી શકો તેમ હો તો અમને દલીલો આપો.
સભા - તૈયાર ભાણું ખાવા મળે છે ને ?
સાહેબજીઃ- છતાં ખાવાની ક્રિયા હાથથી કરી ને? જેમ રસોઈ તૈયાર જોઈતી હોય તો રસોઈ બનાવવાની ક્રિયા કરવી પડે, તેમ જેને ખાવું હોય તેણે ખાવાની ક્રિયા કરવી પડે. જેનું ફળ જોઈતું હોય તેને તેની ક્રિયા કરવી પડે.
જેમ હોટલમાં ધંધો કરવા માલ બનાવવો પડે ને? તેને તેના માટે વાનગીરૂપી ફળ જોઈતું હોય તો તેને રસોઈ બનાવવાની ક્રિયા કરવી પડે. તેમ પેટ ભરવું હોયં તો તેને ખાવાની ક્રિયા કરવી પડે છે. રસોઈ બનાવવાનું જ્ઞાન ન હોય તો પણ ખાઓ તો તમારું પેટ ભરાયને? પરંતુ રસોઈનું જ્ઞાન હોય પણ જો ખાય નહિ તો પેટ ભરાય ખરું? માટે જે ફળ જોઈતું હોય તેની ક્રિયા કરવી પડે છે. ક્રિયાવાદ જબરદસ્ત વાદ છે. તેની દલીલો જબ્બર છે. તે તેના દ્વારા સત્ય સિદ્ધાંતની સ્થાપના કરે છે, જે મોક્ષમાર્ગમાં આદિથી અંત સુધી ફેલાયેલો છે.
સભાઃ- જે ક્રિયા કરવી હોય તેનું બધું જાણીએ પછી ક્રિયા કરીએ તો બરાબર ને?
સાહેબજી:- પ્રતિક્રમણનાં બધાં સૂત્રોના અર્થ-ભાવાર્થ બધું જ જાણી લઈ પછી જ પ્રતિક્રમણ કરું, આવું હશે તો મરતાં સુધી તમે પ્રતિક્રમણ કર્યા વગરના રહેશો. સંસારમાં બધે પહેલાં ક્રિયાને મહત્ત્વ આપો છો. જો જ્ઞાનને પહેલું મહત્ત્વ આપ્યું હોત તો ક્યારનાય મરી ગયા હોત. જન્મ્યા ત્યારે ખાવું શું તેનું ભાન હતું? પરંતુ જરૂર પડી ને ખાઈ લીધું ત્યારે જીવ્યા ને? કપડાં પણ શું કામ પહેરવાં? તે કેવી રીતે બને છે? તેના ગુણધર્મો શું? આ બધું જ્ઞાન મેળવ્યા પછી કપડાં પહેર્યા હોત તો કયારના ઠંડીમાં થીજી ગયા હોત. પરંતુ આજ દિવસ સુધી ક્રિયાથીજ જીવ્યા છો. તમે જો બધે માથું મારવાનું ચાલુ કર્યું હોત તો જીવી શકત ખરા? જેમ ઝેરનથી ખાતા માટે બચ્યા છો ને? પણ પહેલાં ઝેર કેવું છે તે જાણવું છે? તેના અખતરા કરવા છે? આ બધી ; પ્રક્રિયા કર્યા પછી જ હું ઝેર નખાઉં તો બચે? તમે જીવનમાં ડગલે ને પગલે શું રાખ્યું છે?
ઘણા કહે છે આ બધું અંધશ્રદ્ધાથી છે, ગાડરિયો પ્રવાહ છે. પણ તમે સંસારમાં શું રાખ્યું છે? સંસારમાં આ નિયમ લગાડશો તો ખાઈ પી શકશો ખરા? તમે ટ્રેનમાં પણ નહીં બેસી શકો. એન્જિનિયર થશો પછી ટ્રેનમાં બેસશો, કે એમ ને એમ બેસશો તો પણ પહોંચશો? વગર જ્ઞાને પણ જીવનમાં ઘણા લાભ મેળવાય છે, જિવાય છે. માત્ર શરત એટલી કે ક્રિયા પદ્ધતિસરની જોઈએ. આટલું સમજાવ્યા પછી હવે તમારા મગજમાંથી કચરો નીકળવો જોઈએ. ધર્મના ક્ષેત્રમાં મન ફાવે તેવા સિદ્ધાંતો લઈને આવો છો.
#
#
# #
# #
# #
#
#
#
ક
ક
ક
ક દ
ક જ
# # #
# # # #
;
નો ૧૩૮
અનેકાંત
