________________
જોઈ ગયા કે, ડગલે ને પગલે ફળસિદ્ધિ મેળવવી હોય તેને ક્રિયા જ સાધન છે, તેના વગર આત્મકલ્યાણ થઈ શકતું નથી. વગર ક્રિયાએ ફળસિદ્ધિ પમાતી નથી. નાનામાં નાની વસ્તુમાં જેમ કે ચોખ્ખાં કપડાં, ભોજન કે ધનપ્રાપ્તિ, બધામાં ક્રિયા વગર સિદ્ધિ મળતી નથી. જેમ ખોરાકનું જ્ઞાન હોય તેટલા માત્રથી પેટ ભરાઈ જતું નથી, ખાવાની ક્રિયા કરો તો જ સ્વાદ મળે અને પેટ ભરાય. જેમ કેરીનું ભલે તમને જ્ઞાન નથી પણ મોમાં મૂક્શો તો સ્વાદ મળશે. ભલે જ્ઞાન ન હોય પણ ક્રિયા કરવાથી સ્વાદ તો આવશે. ફળ માટે ક્રિયાની જ જરૂર છે. આરોગ્યના નિયમોન પાળવાથી ડૉક્ટર પણ માંદા પડે છેને? એની સામે જ્ઞાન મેળવ્યા વગર કોઈ માણસ સારા ડૉક્ટરની સલાહ લઈને આરોગ્યના નિયમો પાળે તો સાજો રહે ને? માટે. વગર જ્ઞાને ક્રિયા કરો તો ફળ મળે, પણ ક્રિયા વગર જ્ઞાન ગમે તેટલું હોય તો પણ ફળ મળે નહિ. તમારે વ્યવહારમાં ડગલે ને પગલે ફળ જોઈતું હોય તો આચારને અપનાવવો પડે.
સભા - પણ કિયા કરતાં જ્ઞાન જોઈશે ને ?
સાહેબજી:-ના, ગામડામાં ઘણા એવા અબૂઝ હોય છે કે જેમણે પહેલવાન કેવી રીતે બનાય તેનું જ્ઞાન મેળવ્યું નથી. તેઓ કાંઈ બોડીબિલ્ડરનું સાયન્સ ભણ્યા નથી હોતા, છતાં શ્રમ કરીને કેવા તગડા રહેતા હોય છે! તેમ નાનો ટેણિયો હોય તેને રોગનું જ્ઞાન હોય? છતાં માએ દવા પાઈ, તો સાજો થઈ ગયો ને? જો તે વખતે તે જ્ઞાન મેળવવા રહ્યો હોત તો મરી જાત ને? તમે જન્મ્યા ત્યારથી પહેલી ક્રિયા જ કરી છે. ક્રિયાના પ્રતાપે જ જીવ્યા છો. શું ખવાય તેની ખબર નહોતી, છતાં ખાવાનું ચાલુ રાખ્યું માટે જીવતા રહ્યા ને? માટે બધે ક્રિયાથી આગળ વધ્યા છો. જો ક્રિયાને નેવે મૂકીને જ્ઞાનનું પૂંછડું પકડ્યું હોત તો ત્રિશંકુની જેમ રહ્યા હોત. તમારા ભાણામાં જે પણ વાનગી આવે છે તેની શું અસરો, તેના શું ગુણધર્મો એ બધાનું જ્ઞાન મેળવ્યા પછી જ ખાવું, એવું વિચારશો તો તમે ક્યારે ખાઈ શક્શો? માટે તમે બધે ક્રિયાથી જ ચલાવો છો. જો પહેલાં જ્ઞાનને મૂક્યું હોત તો વિકાસ સાધી શક્ત નહિ. વ્યવહારનયને સ્વીકાર્યા સિવાય સત્યને પકડી ન શકાય. જૈન શાસનનો એકે નય એવો નથી કે જેની ઉપેક્ષા કરીને તમે સામાન્ય વ્યવહારુ જીવનમાર્ગમાં પણ સમ્યફ ફળને પ્રાપ્ત કરી શકો.
જેમ કપડાં કઈ રીતે બને? તેના ગુણધર્મો શું? તેના ફાયદા શું? તે બધું જાણ્યા પછી જ પહેરવાનું નક્કી કરો તો ક્યારના ઠંડીમાં મરી ગયા હોત. નાનપણમાં માએ પહેરાવ્યું તે પહેરી લીધું ને? કે જ્ઞાન મેળવવા રહ્યા? ફળ મેળવવાનું સીધું સાધન ક્રિયા છે, જ્ઞાન પ્રધાન સાધન
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ૧૪૨
* * * * * * , અનેકાંતવાદ
