________________
સૂગ ચડે તો પણ તે એકાંગી છે. આવો મોટો વર્ગ છે. પ્રભુદર્શન-પૂજા કરનાર છે, તેમને પ્રભુને જાણવાની જરૂર નથી લાગતી. ઘણા તપ કરનારને પણ એમ જ લાગે છે કે તપથી અમારાં બધાં કર્મ ખપી જશે. એકાંત ક્રિયાવાદીને સમજણ સાથે લેવાદેવા નથી. તેમણે તો ક્રિયા કરી એટલે ધર્મ થઈ ગયો અને ક્રિયા કરી એટલે ફળ મળી જવાનું છે, તેમ જ માની લીધું છે.
સભા - પાણી ઢોળીએ અને દરરોજ વિત્યા રેત્યિા તેાિ, વિંત્યિ બોલીએ છીએ તેનો મતલબ શું?
સાહેબજી - આ બોલે અને જીવન વ્યવહારમાં પાણી ઢોળે તો શું તે નાલાયક થઈ જાય? ભગવાનના શ્રાવક પાણી ઢોળવામાં ઉપયોગ રાખે જ, માટે એમ ન બોલાય. જેવું જ્ઞાન આવ્યું અને તરત આચરણમાં આવે, તે નિશ્ચયનયની વાત છે. માટે તમે નિશ્ચયવાદી થઈ ગયા એમ કહેવાય. સમજણ આવ્યા પછી જો ત્યાગ ન થયો, તો એટલા માત્રથી વ્યક્તિને ગેરલાયક જો ગણતા હો, તો સમ્યફદષ્ટિ શ્રાવક અને ભાવસાધુ પણ નાલાયક ઠરશે. કેમ કે આવા આત્માઓ પણ જીવનમાં જેટલું સમજે છે, તેટલું પૂર્ણપણે જીવનમાં આચરી શકતા નથી. માટે આમાં વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનય બન્ને લાગુ પડશે. - નિશ્ચયનય કહેશે જ્ઞાનનું ફળ શું? તો આચરણ”. વ્યવહારનય કહેશે જ્ઞાનનું ફળ શું? તો “શ્રદ્ધા'. શ્રદ્ધા ન આવે તેવું જ્ઞાન ફોગટ છે, તેમ વ્યવહારનય કહેશે; અને આચરણ ન આવે તો જ્ઞાન બોજારૂપ છે, તેમ નિશ્ચયનય કહેશે, અને તમે જો નિશ્ચયનયની વાત પકડો તો સમ્યક્રદૃષ્ટિ પણ નાલાયક ઠરશે; અને ગૌતમ સ્વામી જેવા પણ નાલાયક થઈ જશે. ગૌતમ સ્વામી શું નહોતા જાણતા કે રાગ ખરાબ છે? તેમની પાસે ૧૪ પૂર્વનું જ્ઞાન છે.
સભા શું તેમને આવરણ નડ્યું છે ?
સાહેબજી - ના, તેમને પોતાને ખબર છે કે કષાયના ત્યાગથી મુક્તિ છે, કષાયના સેવનથી મુક્તિ નથી. જ્ઞાન ઘણું છે, પણ અમલમાં નથી. રાગ ખરાબ છે તે તેઓ જાણે છે છતાં પ્રભુ પ્રત્યેનો રાગછોડતા નથી, તો શું એમનું જ્ઞાન ખરાબ? માટે નિશ્ચયનય એકલોન પકડો. શું તમારે બધાને ડીગ્રેડ કરવા છે? જો આચરણ વગરનું જ્ઞાન ફોગટ હોય તો દીક્ષા લીધી અને પછી કેવળજ્ઞાન ન થયું તો ત્યાં સુધીનું જ્ઞાન ફોગટ છે તેમ કહેવાશે. ભગવાનને કષાય છોડતાં
* * * * *
* *
* * * *
* *
*
*
* *
* *
*
*
*
એક
* * * * * * અનેકાંતવાદ
જ ૧૪૯
