________________
સભા:- માણતુષમુનિ વગર જ્ઞાને તરી ગયા ને?
'
સાહેબજી - એટલે જ વ્યવહારનય કહે છે કે અજ્ઞાની તરી ગયા છે. આત્મકલ્યાણના માર્ગમાં ક્રિયાથી ફળ મળે છે. માત્ર જ્ઞાનથી ફળ મળ્યું હોય તેવો એક પણ દાખલો નથી. માટે જેને પણ પ્રગતિ કરવી હોય તેણે ક્રિયાને ગૌણ કરાય નહિ. તમારા જીવનમાં જેટલી ક્રિયા વધારે તેટલો ધર્મ વધારે થયો કહેવાય અને ધર્મ વધારે તો ફળની પ્રાપ્તિ પણ વધારે થાય.
સભા:- સંસારમાં પણ એવું જ છે ?
સાહેબજી:-હા ચોક્કસ તમે બધી લાઈનનું જ્ઞાન મેળવી લો અને ઘરે બેસી રહો તો ફળ મળે ખરું? જેમ અબૂઝ વેપારી છે, તે જાણકારની સલાહ મુજબ લેવેચ કરે છે તો કરોડો કમાય છે. માટે જ કહું છું કે ભાડૂતી જ્ઞાન મળશે, પણ ભાડૂતી ક્રિયા તો નહિ જ ચાલે. તેથી જેને આરાધના કરવી હોય તેણે ક્રિયા કરવી જ પડે. તેમ સંસારમાં પણ ક્રિયા કર્યા વગર ફળની પ્રાપ્તિ નથી. જેટલી ક્રિયા વધારે તેટલું ફળ વધારે. વ્યવહારનય કહે છે કે ક્રિયાથી જ ફળ મળે છે, તેના માટે જ પુરુષાર્થ કરવાનો છે. આચાર વગરના કોરા જ્ઞાનથી કાંઈ થશે નહિ તીર્થકરે ભગવાનના શાસનમાં જેટલી પણ આરાધના છે તે તમે વિધિપૂર્વક આચરો તો ચોક્કસ આગળ વધી શકો છો, પરંતુ મનફાવે તેવી ક્રિયા પણ ન ચાલે.
- જેમ રસોઈ કરવી હોય તો મસાલાની પેટમાં શું અસર થશે, તે ભલે તમેન જાણતા હો, પણ જો વિધિપૂર્વક રસોઈ બનાવો તો રસોઈ સરસ બનશે. આમ તો તમે મસાલાના ગુણધ પણ જાણતા નથી, જ્યારે બીજા ભાઈને આ બધાના ગુણધર્મો પર ગ્રંથોના ગ્રંથો ભરાય તેટલું જ્ઞાન હોય, પણ જો તેની રસોઈ કરવાની ક્રિયા બરાબર ન હોય, તો તેની બનાવેલી રસોઈ મોંમાં જાય ખરી? તમારે ત્યાં વ્યવહારમાં પણ થીઅરી કરતાં પ્રેક્ટીકલનું વધારે મહત્ત્વ છે. વ્યવહાર એ આચાર છે. તમારી પાસે ગમે તેટલી જાણકારી હોય પણ ક્રિયા જો બરાબર નથી* તો ફળ મેળવી શકતા નથી. વેપારમાં સાચો સોદો કર્યો તો ફળ મળવાનું છે. સમક્રિયા કરી અને ફળ ન મળે તેવું જગતમાં ક્યારેય બનતું નથી. તેથી વ્યવહારનય તો ક્રિયાને જ મહત્વ આપે છે.
સભા:- શાલિભદ્ર ક્યાં ક્રિયા કરવા ગયા હતા?
સાહેબજી :- આગલા ભવની વાત કરો છો ને?
# # # # # # # # # # # રાક રાંક ક જ રોક ક ક જ
જ નજર
અનેકાંત
૧૩૨
