________________
બારમો ચન્દ્રમા છે. પરંતુ તેઓ જાણે છે કે રાજા હૃદયથી દુર્જન નથી, તેમનામાં લાયકાત છે. માટે વિચારે છે કે આમને ધર્મ પમાડવો કઈ રીતે ? મંત્રીને ચિંતા થાય છે કે તેઓ આમ તો દેવ-ગુરુ-ધર્મની ઉપેક્ષાવાળા છે, માટે જો તેઓ ધર્મ નહિ પામે તો મરીને નરકે જશે. આ ચિંતાથી તેઓ કેશી ગણધરને વંદન કરવા ગયા ત્યારે બધી હકીકત કહે છે કે, આપના પરિચયમાં આવે તો જ કામ થાય. માટે આપ એ બાજુ વિહાર કરીને પધારો તો બધું ગોઠવાય, તેઓને ઉચિત લાગ્યું, માટે તેઓ એ બાજુ પધાર્યા. તેઓ લોકને ઉપદેશ-દેશના આપે છે. પરંતુ રાજાને ગુરુ પાસે લઈ જવા કઈ રીતે ? સીધા લઈ જવાય તેમ નથી. પરંતુ પછીથી બુદ્ધિ લડાવી તેઓને લઈ જાય છે અને એક દેશના સાંભળીને તેઓમાં પરિવર્તન આવ્યું. તેથી તેઓ બારવ્રતધારી શ્રાવક થયા. તેમને દીક્ષા લેવી હતી પણ અંતરાયના કારણે તેઓ દીક્ષા ન લઈ શક્યા. પત્નીએ ઝેર આપેલું. મરીને વૈમાનિક દેવ થયા. ત્યાં પ્રભુભક્તિઉપાસના કરે છે અને પછી બીજા ભવમાંથી મોક્ષે જશે, એટલે એકાવતારી થયા. આમ, કેટલાય નાસ્તિકોને નિમિત્ત મળતાં પામી ગયા. નિમિત્તો કેવાં કામો કરે છે તે વિચારજો.
નિમિત્તોથી સંસ્કારોની જાગ્રતિ :
સભા ઃ- પૂર્વભવના સંસ્કારથી ન થાય?
સાહેબજી :- ચાલો પૂર્વભવના સંસ્કારો લઈએ, પણ તેના પહેલાં, તેના પહેલાં, તેના પહેલાં શું ? ક્યાંક તો નિમિત્ત આવશે જ. માટે તમારા ઘરની બંધબેસતી વાતો જોડી ના દો. જેમ ધના સાર્થવાહ બોધિબીજ પામ્યા તેમાંય કહો કે પૂર્વભવના સંસ્કાર છે ? પરંતુ ખરો ભવ તો આ પહેલો જ છે. સંસ્કાર તો ક્યાંથી આવે ? જે જનમ જન્નમનો સાધક છે તેમાં પૂરક તરીકે સંસ્કાર કામ કરે છે. ગમે તેવા સારા સંસ્કાર હોય પણ જો નિમિત્ત ન મળે તો રખડતા રહે છે. આ બાબતમાં “ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા’માં વિમલકુમાર નામના રાજકુમારની વાત છે, કે જે પૂર્વભવમાં સંયમ પાળીને આવેલા છે. દેવ થઈને પછી મરીને રાજકુમાર થયા છે. જે સમ્રાટને ત્યાં જન્મ્યા છે, ત્યાં ધર્મના સંસ્કાર કે વિશિષ્ટ વાતાવરણ નથી. જૈન ધર્મનો કોઈ પરિચય નથી. એમના ધર્મના પણ આચારવિચાર નથી. આવા વાતાવરણમાં રહેલા છતાં રાજકુમારમાં દુષ્ટતા, વિકારો કે ઉન્માદ નથી. આટલા વૈભવમાં પણ તેઓ શાંત છે, છતાં તેમનામાં ધર્મનો કોઇ ભાવ નથી. અત્યારે તમારે ત્યાં યુવાનોને સંસ્કારમાં રાખવા તમને કેટલું
મુશ્કેલ પડે છે ? ખરુંને ? જ્યારે આ રાજકુમાર રંગરાગના વાતાવરણમાં પણ સ્વભાવથી જ સંસ્કારી છે. હવે આ રાજકુમારે એક વખત જંગલમાં જિનમંદિર જોયું. ત્યાં દર્શન કરવા ગયા.
米米米
૧૧૦
અનેકાંતવાદ
