________________
સભા ઃ- આટલું ઝીણું ઝીણું કયાં મગજમાં બેસે ?
સાહેબજી :- જો તમારે તેનો સ્વાદ લેવો હોય તો ઝીણું તો સમજવું જ પડે. જેમ ઉંમરલાયક વ્યક્તિ હોય, જેને દાંત ન હોવાના કારણે મમરાવીને જ ખાય, તેને સ્વાદ કેવો આવે? અધકચરો જ આવે ને ? માટે પૂરો સ્વાદ લેવો હોય તો ચાવવું જ પડે. તેમ જો સમજવાની શક્તિ હોય તો આનો સ્વાદ લેવા આ કરવું જ પડે. જેમ જેમ તમે ઊહાપોહ દ્વારા સૂક્ષ્મ તત્ત્વને પકડતા જશો, તેમ અનેરો સ્વાદ આવશે.
નૈગમનયથી હિંસા :
સભા ઃ- સાહેબજી ! હિંસા-અહિંસા સાત નયથી બતાવી છે તો એક નયથી તો થોડું સમજાવો.
સાહેબજી :- આપણે નૈગમનયથી વિચારીએ તો હિંસા કોની ? જીવની કે અજીવની ? તો તે કહેશે જીવની જ હિંસા થાય તેવું નથી, અજીવની પણ હિંસા થાય છે. એવી કોઈ વસ્તુ નથી કે જેની હિંસા ન થાય. જડ અને ચેતન બન્નેની હિંસા શક્ય છે.
સભા ઃ- કેવી રીતે થાય ?.
સાહેબજી ઃ- તમને રસ્તે ચાલતાં ટેબલ ભટકાય તો ટેબલ પર ગુસ્સો કેવો આવે ? ટેબલને પછાડો ને ? હાથમાં આવે તો ઠોકી પણ દો ને ? પછી ભલે તમને વાગે. પણ ત્યારે ગુસ્સો તો આવ્યો ને ? જેમ નાનો છોકરો રિસાયો હોય ત્યારે ટેબલ તોડી પણ નાંખે ને ? ત્યારે ભાવથી અજીવહિંસા થઇ કહેવાય.
સભા :- હિંસા તો આ વખતે પોતાની થઈ ને ?
સાહેબજી :- આ વિધાનમાં નિશ્ચયનય આવ્યો. જ્યારે નૈગમનયથી સજીવ-નિર્જીવ બધાની હિંસા માની છે. પોતાને જે પણ આડું આવે તેની ઉપર આવેશ આવશે, તમને પથરો વાગે તો પથરાને પણ પછાડશો ને ? કૂતરાને તમે લાકડી મારો તો તે લાકડીને બચકાં ભરે છે. તેના પર ગુસ્સો આવે છે ત્યારે તેની હિંસા કરવાનો, તેનો નાશ કરવાનો જ ભાવ હોય છે.
સભા ઃ- આમાં તો ઇરાદા વગરની હિંસા આવશે ને ?
સાહેબજી :- તમારે ત્યાં અત્યારે પૂતળાદહન કરે છે, તે શું ઇરાદા વગર કરે છે ? નાનાં અનેકાંતવાદ
**
૧૨૫
