________________
છે માટે આવા પ્રશ્નો પૂછે છે.
અહીંયાં પ્રભુએ જવાબ આપ્યો કે “ઊગશે, અને તેમાં સાત જીવો ઉત્પન્ન થશે.” એટલે તેણે તરત જ મૂળિયાંમાંથી છોડ ઉખેડી નાંખ્યો. પછી તેઓ વિહાર કરીને આગળ ગયા. પરંતુ પછી બન્યું એવું કે વરસાદ આવ્યો તેથી જમીન પોચી થઈ ગઈ. પછી એક ગાયના પગની ખરી નીચે તે છોડનું મૂળિયું દબાઈ ગયું. એટલે જમીન પોચી હોવાને કારણે મૂળિયું જમીનમાં ઊતરી ગયું. એટલે આપમેળે છોડવું ઊગવાનું ચાલું થયું. જે શીંગ પણ કરમાઈ ગઈ હતી તે ખીલી ગઈ.
હવે જયારે તે આ બાજુ પાછો ફર્યો ત્યારે તપાસ કરી તો પેલો છોડ ઊગી ગયેલો, અને તેમાં શીંગના સાત દાણા હતા. માટે તેણે સિદ્ધાંત સ્થાપ્યો કે “જે કાળે જે બનવાનું હોય તે ચોક્કસ છે” પછી માથાં પછાડીને મરી જાઓ કે, ઊંધી મહેનત કરો કે સીધી મહેનત કરો પણ ભવિષ્ય ચોક્કસ છે. અને બીજું “જે આત્મા જે યોનિમાંથી મરે છે તે યોનિમાં જ જન્મે છે.” તલની શીંગ કરમાઈ ગયેલી પાછા તેમાં સાત જીવોને જોયા, એટલે આ બીજો સિદ્ધાંત સ્થાપ્યો.
ગોશાળાએ પોતાના સ્વતંત્ર ધર્મ-આચાર સ્થાપ્યા છે. તેના પણ લાખો અનુયાયીઓ છે. તેનામાં ઘણી જ શક્તિ છે. તેણે આ ઝાડની પ્રક્રિયા પરથી તારવણી દ્વારા નિયતિવાદનો નવો સિદ્ધાંત સ્વીકાર્યો, અને તેના આ જ સિદ્ધાંતનું પ્રભુ મહાવીરે ખંડન કર્યું છે. સમવસરણમાં ગૌતમ મહારાજાએ પૂછ્યું કે “ગોશાળો સર્વજ્ઞ છે?” તો પ્રભુએ ચોખ્ખી ના પાડી છે. અને એનો સિદ્ધાંત પણ ખોટો છે તેમ કહ્યું છે. ભગવાને જે સિદ્ધાંતનું ખંડન કર્યું, તે જ સિદ્ધાંત તમારે સ્વીકારવો છે?
એકાંત નિયતિવાદ ખોટો છે.
ભવિતવ્યતા પ્રમાણે જો ભાવિ ચોક્કસ હોય, અને પુરુષાર્થ પણ ચોક્કસ હોય તો ભગવાને જે ખંડન કર્યું તે બરાબર નથી ને? તમે જન્મ્યા છો જૈન શાસનમાં, પણ તેના જ સિદ્ધાંતોને સમજવા બુદ્ધિ દોડાવતા નથી. ગોશાળો એકાન્ત નિયતિવાદ એવું નિરપેક્ષપણે કહે છે. ભવિષ્ય આખું ચોક્કસ જ છે એટલે મિથ્યા એકાન્તવાદ થયો. તો પછી ભગવાન મહાવીરના સ્યાદ્વાદ-અનેકાન્તવાદનું શું? હવે આગળ બરાબર સમજો. નિશ્ચયનયથી ભવિતવ્યતા નક્કી છે, વ્યવહારનયથી ભવિતવ્યતા અનિશ્ચિત છે.
સભા - દાખલો આપી સમજાવો.
સાહેબજી - તમે બેઉ નયને સમજયા નથી. દા.ત. નિશ્ચયનયની દષ્ટિએ આત્મા શુદ્ધ છે, વ્યવહારનયની દષ્ટિએ આત્મા અશુદ્ધ છે. હવે આમાં કોઈ પૂછે કે ભાઈ આ બેમાં
+ + = * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * અનેકાંતવાદ
૬૩
