________________
પછી કુદરતમાં ન્યાય નથી તેમ સ્થાપિત થાય. વળી જો બાંધેલું કર્મ ભોગવવું જ પડે તો તો જીવનું ભાવિ નક્કી થઈ જાય, તો પછી સાધનાની શું જરૂર?” મેં કહ્યું કે “જૈન સિદ્ધાંત હમણાં બાજુમાં રાખો, પણ તમારા વૈદિક શાસ્ત્રમાં પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યું છે કે નહિ? જો કર્મ બાંધ્યા પછી તેમાં ફેરફાર થવાનો અવકાશ જ ન હોય તો, જેણે પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યું તેઓ બેવકૂફ કહેવાય કે ડાહ્યા કહેવાય? માટે “કર્મનો કાયદો એકાત્તે અટલ છે, પાપ કર્યું એટલે કાયમી ગુનેગાર' તેવું નથી. ગુનો કર્યો પણ પછી પણ જો સુધરવાની તૈયારી હોય તો માફી અપાય છે, સજામાં હળવાશ કરાય છે. ગુનેગાર પણ પોતાની વર્તણૂક દ્વારા સજ્જનતા સ્થાપિત કરે છે. ધારો કે કોઈને જેલ થઈ હોય, પછી તેના પાંચ વર્ષના રીપોર્ટ જોઈને તમારે વ્યવહારમાં પણ સજામાં ફેરફાર કરવાનો થાય છે. તેમ દુર્જનને પણ સજ્જન બનવું હોય તો અવકાશ હોય છે અને કુદરતમાં ગુનાની માફી પણ મળે છે; માટે ધર્મની સાધના દ્વારા પ્રાયશ્ચિત્ત દ્વારા વગર ભોગવે પાપ ખપાવી શકાય છે. જેમ કે જેને ભાવચારિત્ર પ્રાપ્ત થાય તો તેનાં અનંતા ભવોનાં પાપો એક દિવસમાં ખપે છે, પણ નિકાચિત કર્મ ક્ષપકશ્રેણી વગર ખપે નહીં.
સભા:- પ્રાયશ્ચિત્તથી નિકાચિત કર્મ ખપે ?
સાહેબજી - પ્રાયશ્ચિત્તથી નિકાચિત કર્મન ખપે, પણ તેની સાથે રહેલાં અનિકાચિત કર્મો તૂટી જાય. એકલું નિકાચિત કર્મ નથી બંધાતું, સાથે અનિકાચિત કર્મો પણ બંધાય છે. જેમ બદમાશોની એક ટોળી હોય અને તેને તોડી નાંખો, તો તેનું જોર ઘટી જાય છે, તેની જેમ અનિકાચિત કર્મો તૂટી જવાથી નિકાચિત કર્મોનું બળ ઘટી જાય છે.
સાચું પ્રાયશ્ચિત્ત કરનારને કદાચ નિકાચિત કર્મ ન હટે તોપણ અશુભ અનુબંધ તૂટી જાય છે. તેથી પાપનો દોર તૂટી જાય છે, પછી પાપનું ફળ ભોગવતાં નવાં પાપોનું સર્જન નહિ થાય. નિકાચિત પાપો થઈ ગયાં હોય તો પણ પ્રાયશ્ચિત્ત કરવામાં લાભ જ છે. તમને બંધઅનુબંધના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો સ્પષ્ટ હોવા જોઈએ.
હવે મૂળ વાત નિરપેક્ષપણે કાંઈ પણ બોલો તો અસત્યવિધાન થઈ ગયું. સત્ય આધારિત તમારી દૃષ્ટિ રાખવી હોય તો સાપેક્ષતા તો રાખવી જ પડે. તીર્થકર ભગવાનની વાણી સમ્ય અનેકાન્તવાદથી જ ભરેલી છે. માટે જ્યાં સત્ય છે ત્યાં જ ધર્મ છે, નિરપેક્ષ બનો તો અસત્ય, ખોટી સાપેક્ષતા હશે તો પણ અસત્ય બની જશે. જેનું જ્ઞાન નિરપેક્ષ હશે તે સત્યથી વેગળું જ હશે. સાથે જયાં સાપેક્ષતા છે, પણ અપેક્ષા ઊંધી છે, ત્યાં પણ જ્ઞાન ઊંધું થશે. તે જ્ઞાનનું કોઈ જ મૂલ્ય નથી.
જો રોલ ૯ ક ક અનેકાંતવાદ P-૬
ક ક
ર
સ
- જ
રોડ જૈ
જૈ જૈ
જૈ જૈ
જૈ જૈ જૈ
છે જે
ક ક જ
