________________
દુનિયાના ગમે તે છેડે તેને મૂકો તો પણ તે દુઃખી જ થવાનો. માટે સંસારના કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં, અરે દેવલોકમાં દેવતાઓ સુધ્ધાં પણ, આના જ કારણે સુખી નથી.
સભા:- તેમાં દેવતાઓને આસક્તિ કારણ છે ?
સાહેબજી :- આસક્તિ હોય તેટલા માત્રથી ઉલ્કાપાત નથી મચતો. તેમને શારીરિક દૃષ્ટિએ રોગ, હાડમારી, ઘડપણ નથી, તેમ જ મનગમતાં વિમાનો-અપ્સરા આદિ મળ્યાં છે અને ભોગો ભોગવી શકે તેવું શરીર છે; છતાં પોતાનાથી ઊંચા દેવોની વસ્તુઓ જોઈને અંદર ઈર્ષા પેદા થાય છે, લાય લાગે છે. આ જ દેવલોકનું મોટું દુઃખ છે. છતાં આ દેવલોક પણ કાંઈ મફતમાં મળવાનો નથી. શાસ્ત્રમાં દેવલોકનાં વર્ણન અદ્દભુત રીતે આવે છે. સાંસારિક જીવોને આ વર્ણન સાંભળ્યા પછી અહીંયાં ચેન ન પડે તેવી ત્યાંની વાતો છે. અમુક દેવલોકનાં વર્ણન તો તમારી બુદ્ધિમાં પણ ન બેસે.
સભા - થોડું તો વર્ણન કરો ને.
સાહેબજી - ત્યાંનાં ભૌતિક સુખો કેવાં હોય તેની સમજણ તમને આવવાની નથી, કારણ તમારી બુદ્ધિ ખીલી નથી. માટે જ બાકીના દેવલોકથી અજાણ છો. નવ રૈવેયક, પાંચ અનુત્તર એ ઉત્કૃષ્ટ ભૌતિક સુખનાં સ્થાન છે. ઊંચા દેવલોક કેવા હોય ! ત્યાં પરાકાષ્ઠાનું ભૌતિક સુખ હોય છે. સામાન્ય જીવો ત્યાં જઈ શકતા નથી. ઊંચામાં ઊંચો ધર્મ કરેલા જીવો જ ત્યાં જઈ શકે છે. ત્યાં અસંખ્ય-અસંખ્ય વર્ષોનાં આયુષ્ય હોય છે. આખી જિંદગી તેઓ ત્યાં પથારીમાંથી ઊઠતા નથી. હરતાફરતા નથી, સુખશૈયામાં જ પડ્યા રહે છે. ખોરાકનો કોળિયો પણ તેમને લેવાનો હોતો નથી. આ સ્થિતિનું વર્ણન તમને મગજમાં બેસે તેમ છે?
સભા - ધાંધલ-ધમાલ વગર સુખ ન મળે તેવું માનીએ છીએ.
સાહેબજી:-પરસેવો પાડીને જ પૈસા મળે તેમાં મજા આવતી હોય તો, ઘણી મહેનત અને ધાંધલ-ધમાલ કરવી પડે ત્યારે જે ધનપ્રાપ્તિ થાય તેવી, હું તમને ટેકનીક બતાવું, તો તે તમને ગમશે? ના, કેમ કે જીવનમાં વધુ પરસેવો પાડો તો વધુ સુખ મળે તેવું નથી. તમને વગર મહેનતે પૈસા કે મનગમતાં ભોગ-સુખ મળતાં હોય, તો મહેનત-મજૂરી કરવાનું તમે જરા પણ પસંદ કરો તેમ નથી. દા.ત. ૧૨ મહિનાની આવક વગર મહેનતે કોઇ ઘરે પહોંચાડે તો તમે બજારમાં જાઓ ખરા? વગર મજૂરીએ બધું મળી જતું હોય તો તમે હાથ પણ હલાવો તેમ નથી. પરંતુ વર્તમાનમાં તમારી પ્રકૃતિમાં એવા વિકારો છે કે જેથી ઉચ્ચ દેવલોકના * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * અનેકાંતવાદ
૧૦૧
