________________
પરંતુ તમે તમારું જીવન વધારે મહત્ત્વનું ગણો છો અને તેનું જીવન તમે ગૌણ ગણો છો. શાસ્ત્ર કબૂલ કરે છે કે સાપ આક્રમક છે પણ તમે તમારું જીવન બચાવવા તેને મારો તો તમે પણ આક્રમક થયા ને?
સભા:- અમારે આક્રમક થવું ન્હોતું, પણ સ્વરક્ષણ માટે પ્રતિકાર કરીને જીવન બચાવવું છે.
સાહેબજી - ચાલો બચાવવું છે અને બચી પણ ગયા. હવે પછી શું કરશો? ધર્મઆરાધના-આત્મકલ્યાણ દ્વારા પવિત્ર જીવન જીવશો કે સ્વાર્થ ખાતર મોજ-મજા-આનંદપ્રમોદ માણવાં છે? ભૌતિક સ્વાર્થ ખાતર જ જીવન બચાવવું છે, છતાં મનમાં માનો કે પાપનંલાગે, તો તેવું બને ખરું? તમે કહેશો એ કરડવા આવ્યો, હું કાંઈ સામે મારવા હોતો ગયો; એનો મતલબ એમ કે તમને જે મારવા આવે તે બધાને મારવાનો તમને પરવાનો છે, બાકી બીજાને નહિ, કેમ? આ કાંઈ સાચા માપદંડ છે? માટે જો પવિત્ર જીવન જીવવા માંગતા હો તો જ હિંસા થવા છતાં પાપ નહીં લાગે. આરાધના કરી, સાચી સાધના કરી સ્વ-પરનું હિત કરી શકું, એવી ભાવના હોય અને આવું કાંઈ બને ત્યારે એમ થાય કે “મારી આરાધના લૂંટાઈ જશે' માટે જો સ્વરક્ષણ માટે હિંસા કરુણાબુદ્ધિથી કરે તો પાપ નથી લાગતું. નહિતર આ જ હિંસાથી ચોક્કસ પાપ લાગશે.
આગળ કહેશો કે સાહેબજી! “મારાથી રહેવાયું નહિ, બીજા જીવોનું જીવન હજુ મને મારા જીવન જેટલું વ્હાલું લાગતું નથી, અને એટલો હું ઉદાર પણ નથી; અને કમોતે મરવાથી આર્ત-રૌદ્ર ધ્યાન થવાથી મારી ભાવિ દુર્ગતિ થાય, તો હું ભવ હારી જોઉં”; આ આશયથી રક્ષણ માટે હિંસા કરે તો પાપ બંધાય, પણ હળવું પાપ બંધાય છે; પરંતુ સ્વાર્થશૂન્ય જીવન જીવતા થાઓ તો વળી પાપ લાગતું જ નથી.
સભા:- પણ સાહેબ ! એ તો છેલ્લી કક્ષાની વાત છે.
સાહેબજી:- ના, જરાય નહિ. છેલ્લી કક્ષામાં તો પ્રતિકાર હોતો જ નથી. ભગવાનનું સ્ટેજ છેલ્લી કક્ષાનું હતું, માટે મારવા આવે ત્યારે તેઓ પ્રસન્નતાથી ઊભા રહે છે. પરંતુ આરાધના કરવાના લક્ષ્યથી રક્ષણ કરવું તે કાંઈ છેલ્લું સ્ટેજ નથી. માટે ભૂમિકાભેદ તો પડશે જ. પ્રભુએ અમારા માટે પણ કાંઈ એવું નથી કહ્યું કે કોઈ મારવા આવે ત્યારે મરી જજો . હું અત્યારે એ ભૂમિકામાં છું કે ન ભાગું તો પાપ લાગે. અમને સાધુ તરીકે પણ સ્વરક્ષણની
* * * *
* * *
* * * * * * * *
* *
* * ૩૬
* * * * * * * * *
" અનેકાંતવાદ
