________________
531
–૧ : સદાચારનું મહત્ત્વ સમજો ! - 38 -
ધર્મકથાઓ સાંભળવી, પદાર્થોની ગણતરી જાણવી, દ્રવ્યમાત્રનું સ્વરૂપ સમજવું' એ વગેરેનું ધ્યેય શું ? એ બધું શા માટે ? કહેવું જ જોઈએ કે ચરણ માટે ! તો પછી તેને કેમ જ દૂર કરી શકાય ? કોઈ કહે કે “પરદેશ જઈ આવ્યો, બહુ મહેનત કરી, રોજ દુકાને બાર-બાર કલાક બેસતો હતો.' પણ એને પૂછીએ કે “પરિણામ શું ? એ કહે કે “ગુમાવી આવ્યો', તો તમારા તરફથી પણ શું કહેવાય ? એ જ કે “મહેનત ધૂળમાં ગઈ. મહેનત ગમે તેટલી કરો, પણ સરવૈયે શું ? ખાડો હોય તો એ મહેનત શા કામની ? તેમ ત્રણે અનુયોગોના અભ્યાસનું સરવૈયાનું પરિણામ શું? ચરણકરણાનુયોગ ન આવે, અગર તેના પ્રત્યે અરુચિ થાય, તો “ત્રણે અનુયોગો નિષ્ફળ જ ગયા” એમ કહેવું પડે, એમાં આશ્ચર્ય શું?
ચરણની પ્રાપ્તિમાં શ્રેય નહિ માનનારા આત્માઓ માટે “ધર્મકથાનુયોગ' આદિ ત્રણે અનુયોગો સુંદર અને અનુપમ છતાં, નિષ્ફળ બની જાય છે. એવા આત્માઓ પોતા માટે અને પોતાના અનુયાયી વર્ગ માટે સમ્યજ્ઞાનને મિથ્યાજ્ઞાન અને સમ્યકશાસ્ત્રને મિથ્યાશાસ્ત્ર તરીકે બનાવી લે છે. એ પણ સત્ય જ છે કે જે જ્ઞાનના યોગે આત્મા ચરણકરણાનુયોગથી પાછો હઠે, અરુચિવાળો થાય, તે જ્ઞાન પણ સમ્યગુ નથી અને એવું જ્ઞાન આપતું શાસ્ત્ર પણ સમ્યફ નથી. સાચો ઉપકારી પણ તે જ, કે જે સ્વપરના આત્માને ચરણકરણાનુયોગમાં જોડે, જે આત્માઓ કમ તાકાતના યોગે ન જોડાઈ શકે તેવા હોય, તેવાઓને તેના રસિયા બનાવે, કારણ કે તેના યોગે જ આ આત્માનો સંસારથી ઉદ્ધાર છે. ત્રણે અનુયોગોની સફળતા તેના જ ઉપર અવલંબે છે. માટે તે દૃષ્ટિ બહાર ન જ થવો જોઈએ. થોડી પણ ક્રિયા ધ્યેયશુદ્ધિપૂર્વક કરે!
બાકી વાતો તો ભાટચારણો પણ ક્યાં નથી કરતા ? ઉજાગરાવાળાને પણ ઊંઘ ન આવે એવી વાતો કરે છે. આખી રાતની રાત વાત ચલાવે અને સાંભળનાર સાંભળે, એવી એનામાં કળા હોય છે, પણ એને ધર્મકથા કહેવાય ? નહિ જ, કારણ કે એનું અંતિમ શું? હા-હા, હી-હી, હસવાનું અને ગમ્મત કરવાનું. એને ધર્મકથા કેમ કહેવાય ? એ તો વસ્તુ વિનાની વાત કહેવાય. એવી વાતો કરે કોણ અને સાંભળે કોણ ? કહેવું જ પડે કે નવરા હોય છે. દુકાને પણ કઈ વાત કરો ? દુકાન ઉપર ગંજીપો ખેલો ખરા? નહિ જ. કેમ કે ખેલો તો પેઢીની આબરૂ જાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
