________________
૧૨ : સમ્યગ્દર્શન એટલે અંકુશ :
49
• સમ્યગ્દષ્ટિ ને મિથ્યાષ્ટિનો દૃષ્ટિફેર : • શાસનની મર્યાદા તો કેવળી પણ ન જ લંઘી • સમ્યગ્દર્શન તો સ્વચ્છંદાચારોને રોકનાર શકે : સુંદરમાં સુંદર અંકુશ છે :
• દર્શનહીન જ્ઞાનનાં કડવાં ફળ : • દર્શનનો પ્રભાવ સર્વત્ર પ્રવર્તે છે :
વિષય : લોકસાર” અધ્યયન. લોકમાં સાર શું એની વિચારણા. સમ્યગ્દર્શન
અંગે વધુ સ્પષ્ટતા. સમ્યગ્દર્શન અંગે પૂર્વ બે-ત્રણ પ્રવચનોમાં સુંદર સમજણ અપાયા બાદ ચાલુ પ્રવચનમાં એ અંગે વધુમાં વધુ ઝીણવટથી વિચારણા કરી એની મહત્તા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. જ્ઞાન તારક ખરું, ચારિત્ર પણ ઉપયોગી ખરું પણ સમ્યગ્દર્શનપૂર્વકનું જ. હાથી જો અંકુશ વિનાનો હોય તો ક્યારે મારે એ કહેવાય નહિ, તેમ સમ્યગ્દર્શનના અંકુશ વિના જ્ઞાનાદિ મારક બની જાય છે. આ વાતની સ્પષ્ટતા કરવા પૂર્વે નિયુક્તિકારની ગાથાઓના આધારે લોકમાં સાર ધર્મ ધર્મનો સાર જ્ઞાન, જ્ઞાનનો સાર સંયમ (ચારિત્ર) અને સંયમનો સાર નિર્વાણ-મોક્ષ છે એ વાત ડંકાની ચોટ પર વગાડીને અત્રે રજૂ કરવામાં આવી છે. એકાંત જ્ઞાનવાદીઓના જડસુ મત ઉપર જિનાજ્ઞાનુસારી વચનરૂપ સણસણતા ચાબૂકના ફટકા મારી પરમ તારક ગુરુદેવશ્રીજીએ સમ્યગ્દર્શનનો ઉદ્યોત પ્રગટ કર્યો છે.
સુવાક્યાતૃd • વ્રતો, સમ્યકત્વ મૂળવાળા હોય તો જ નભે. સમ્યક્ત્વ વિનાના વ્રતો એ વ્રતો જ નથી. • દર્શનના ઉદ્યોત વિના જ્ઞાનાદિકનો ઉદ્યોત નથી જ.
જેની જેવી દૃષ્ટિ હોય, તેને તેવી જ વસ્તુ સાર તરીકે જણાય. આજના સ્વેચ્છાચારીઓને દૃષ્ટિ સુધારવી નથી અને સાર જોઈએ છે : દર્શનનો ખપ નથી અને જ્ઞાનનો ઉદ્યોત તથા ચારિત્રનો પ્રકાશ જોઈએ છે. ૦ ઇચ્છાનિરોધના અભાવે આત્મા પોતાના તપને લુખ્ખો બનાવે છે.
સમ્યગ્દર્શન એ સ્વછંદ વૃત્તિ ઉપર જ ઘા કરે છે. • સમ્યગ્દર્શન વિનાના જ્ઞાન, ચારિત્ર તથા તપ વગેરે સ્વછંદ વૃત્તિ ઉપર ઘા નથી કરતાં, બકે
પુષ્ટિ પણ આપે છે. • શિષ્ટપુરુષોની સંમતિ વિના-જ્ઞાનીની મહોરછાપ વિના એક પણ પ્રવૃત્તિ થઈ શકતી નથી. ૦ આ શાસનમાં તો આજ્ઞા એ જ ધર્મ ! ૦ જ્ઞાની ઉપર પણ યોગ્ય અંકુશ આ પ્રભુદર્શને મૂક્યો છે, કારણ કે એના વિના ચાલે જ નહિ. • વગર ગુરુએ ગુરુ થવાનો અધિકાર તો એક શ્રી તીર્થંકરદેવને જ ! • સમ્યગ્દર્શનના યોગે આત્માને અહંતાનો લેપ ન લાગે. • અહીં તો શાસ્ત્ર કહે તે મતિ, બાકી બધી કુમતિ : એમ સમ્યગ્દર્શન કહે છે. • લઘુતા આવે કે શાસ્ત્રનો ભાવ ઝટ ગળે ઊતરે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
