________________
૧૩: શ્રતનું અવલંબન એ જ એક આધાર :
50
• અહિંસાનું પાલન ક્યારે થાય ? ૦ અન્યલિંગે સિદ્ધ કેમ થવાય છે ? • ગુરુ વિનાનાથી શિષ્ય ન બનાવાય ! • શ્રુતજ્ઞાન એ જ આધાર : • જેવી યોગ્યતા તેવી આજ્ઞા :
• વિરતિ પ્રભુના ઘરની અને
અવિરતિ મોહના ધરની ! • શુશ્રુષા : • ધર્મરાગ : • વૈયાવચ્ચ :
વિષયઃ સમત્વમાં સ્થિરતા. શ્રુતજ્ઞાનના આધારે શાસન ચાલે.
ત્રીજા ભાગના આ અંતિમ પ્રવચનમાં પૂજ્યપાદશ્રીજીએ ઘણા વિષયો આવરીને પૂર્વનાં અનેક પ્રવચનોનું સારભૂત અવતરણ જ જાણે કર્યું છે, છતાં નવા અનેક પ્રશ્નોનાં પ્રેરક સમાધાનો શાસ્ત્રાધારે રજૂ કર્યા છે જે ખૂબ જ ચિત્તાકર્ષક છે. જ્ઞાનનું ફળ - આશ્રવથી દૂર રહેવું અને સંવરની સેવા કરવી આ મુદ્દાથી શરૂ કરી શાસ્ત્રાજ્ઞાના અમલ માટે “લોક'નો વિજય આવશ્યક, એ માટે પરીષહજય જરૂરી, એ માટે સમ્યક્ત્વની શુદ્ધિ અનિવાર્ય વગેરે જણાવી સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માને ધર્મ જ સારભૂત કેમ લાગે તેની વિચારણા કરી એ માટે કાલસૌકરિક કસાઈના ધર્મી પુત્ર સુલસનું દૃષ્ટાંત આપ્યું. આગળ વધી “વસ્તુ સ્વભાવ એ ધર્મ' એવી ધર્મની વ્યાખ્યા કરી તે સ્વભાવ પ્રગટ કરવા મેળવાય તે જ્ઞાન એમ જણાવ્યું. વચ્ચે અન્ય લિગે સિદ્ધ થનારા વલ્કલચીરીનો દાખલો પણ આપ્યો. છેવટે ગુરુ કોણ થઈ શકે ? શાસન મૃતથી જ શા માટે ચાલે, સ્થાપના નિક્ષેપાની અનિવાર્યતા, ભૂમિકા મુજબ આજ્ઞા વગેરે વાતો સાથે પ્રવચન પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું છે.
મુલાક્ષાગૃત • જીવ-અજીવને જાણવાનું એક જ માત્ર ફળ હોવું જોઈએ અને તે એ કે આશ્રવથી આઘા રહેવું
તથા સંવરની સેવા કરવી. કોઈ માર-માર કરતો આવે ત્યાં મક્કમ રહેનાર નીકળે, પણ નમતો આવે ત્યાં મક્કમ રહેવામાં ઘણા વાંધા. સામાન્ય રીતે ત્યાં ઢળતાં વાર ન લાગે : માટે કહ્યું કે પ્રતિકૂળ કરતાં અનુકૂળ
ઉપસર્ગ ભૂંડા છે. • જ્ઞાની જ્યાં ‘પાપ' કહે ત્યાંથી એક વાર તો કલ્યાણ કાંક્ષી આત્મા પાછો હઠે જ. • પરંપરાએ પણ જે મુક્તિ ન આપે તે સંયમ શાનું ?
ગુણોના ઢગલામાંથી ગુણ ન લેવાય તેનાથી હજારો દુર્ગુણોમાંથી ગુણ શી રીતે પમાય ? ૦ શ્રી જિનેશ્વરદેવના શાસનમાં જેને માથે ગુરુ હોય તેને જ શિષ્ય કરવાનો અધિકાર છે. • શાસન શ્રુતજ્ઞાનના આધારે છે, નહિ કે કેવળજ્ઞાનના આધારે ! • આકૃતિ એ ભાવનાની વધુ ઘાતક છે. નામમાં તો ગુણો સંભળાય, પણ આકૃતિમાંથી તો ગુણોની
ધારા છૂટે. • જ્ઞાનીઓ પણ મર્યાદા પાળે છે, કારણ કે એ સર્વોત્તમ મર્યાદામાં જ જગતનું કલ્યાણ છે. • વ્યવહારમાં રહેલો આત્મા કેવળ નિશ્ચયને વળગે, તો તેનું મુનિપણું વગેરે પણ ચાલ્યું જાય. • સમ્યક્ત્વની વાત તો મિઠ્ઠી છે, પણ તેને પાળવું એ મુશ્કેલ છે. • વિરતિ એ ભગવાનના ઘરની અને અવિરતિ એ મોહના ઘરની.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
