________________
૫૫
ક83 – – ૪ : આગમનો સાર શું? – 41
- દ્વાદશાંગીની આજ્ઞાનું પાલન મજાનું છે. એ બધું જ આપે. સંસારનું સુખ પણ આપે અને મોક્ષનું સુખ પણ આપે, પણ તેના ફળ તરીકે મગાય તો મોક્ષ જ. આની આરાધના વિના સંસારનું પણ યોગ્ય સુખ મળતું નથી. સંસારનું પણ જે યોગ્ય સુખ મળે છે, તે પણ આની આરાધનાથી જ ! શ્રી દ્વાદશાંગીમાં બધું જ છે, પણ જેને જે હિતકર નીવડે તે અનુયોગ કરનાર કહે. બાર અંગના સાર તરીકે આચાર મુખ્ય છે. આ ચીજ એવી છે કે દુનિયાના કોઈ પણ આત્માને મૂંઝવે નહિ. બધામાં મુખ્યતા આની જ કેમ ? એથી જ કે સુંદર પરિણામ એમાં જ છે. જેમ જેમ જ્ઞાન વધે, સમજશક્તિ વધે, તેમ તેમ આચારશુદ્ધિ વધે તથા સ્વમાં અને પરમાં, મિત્રમાં અને શત્રુમાં સમાનતા આવે. એવો પુણ્યશાળી આત્મા તો આત્માને કલ્યાણકારી જેટલી પ્રવૃત્તિ હોય તેમાં જ અતિશય અપ્રમાદી હોય અને હાનિકર પ્રવૃત્તિમાં તો બહેરો, આંધળો અને મૂંગો જ હોય, એટલે કે તેવી પ્રવૃત્તિને સાંભળે નહિ, જુએ નહિ અને બોલે પણ નહિ તથા તે હંમેશાં એક મોક્ષપદના જ ધ્યેયવાળો હોય. અને આવા યોગમાં જ સાચી સમાનતા આવે. જે આત્મિક પ્રવૃત્તિમાં પૂરેપૂરો સજાગ હોય અને પરપ્રવૃત્તિમાં આંધળો બહેરો, મૂગો હોય તે જ સદા ચિદાનંદાદોપયોગી થાય પણ જે પરપ્રવૃત્તિમાં આંધળો, બહેરો અને મૂંગો ન હોય, તે કદી જ સદા ચિદાનંદપદોપયોગી' ન થાય. કહો, તમે ક્યાં જાગતા અને ક્યાં ઊંઘતા છો?
કહો કે આત્મિક પ્રવૃત્તિમાં અત્યંત જાગ્રત રહેવાની અને પરપ્રવૃત્તિમાં બહેરા, આંધળા અને મૂંગા રહેવાની સ્થિતિ આવે ક્યારે ? શુદ્ધ આચાર પરિણમે ત્યારે ! માટે કહું છું કે રોજ આત્માની પરીક્ષા કરો. તમે મુસાફરી તો રોજ કરો છો, પણ તમારે જવું છે ક્યાં એનો પત્તો નથી. ગામડિયો મુસાફર હોય, એને પણ મુસાફરીનું સ્થાન નિયત હોય ! તમારી મુસાફરી તો ધમધોકાર ચાલુ છે, પણ નિયત સ્થાનનો પત્તો નથી. જ્યાં જવાયું ત્યાં ખરું' - એમ ને ? એ તે મુસાફર કહેવાય કે મૂર્ખ ? - કે જેના સ્થાનનો પત્તો નથી કે ક્યાં જવું ? તમને વિચાર કરવાની તક પણ મળે છે, તે છતાં પણ તમે તો વિચાર કરતા જ નથી.
વેપારીને ત્યાં પણ કાયદો કે એક ઉધારે તો બીજો પેલાના જમા કરે. બેયના ચોપડે રકમ પડે. આ તો હું બોલું અને તમને તો યાદ જ નહિ. તમે વિચારો તો તમારામાં આ પ્રવેશે, બરાબર પ્રવેશે અને એની ખુમારી રહે. દુનિયાની પ્રવૃત્તિ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
