________________
૧૦૨ ---
-- આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩ - -
890
તમારા માનથી મુક્તિ હોત, તો તેમ પણ કરત. પણ તે તો આ ના જ પાડે છે. ત્યાગીથી ભોગીની આજ્ઞાને આધીન ન જ થવાય. ભોગી કહે તેમ જ ત્યાગી ન કરે. ભોગીના રોટલા ખાય માટે એ કહે તેમ ત્યાગી કરે એમ? આ શાસનમાં એવું તો છે જ નહિ. તે છતાં પણ જો એમ થયું તો મુનિપણું પણ ખંડિત થયું જ સમજવું. વૈદ રોગી કહે તેમ વર્તે, તો શું થાય ?
સભા : રોગી પથારીમાંથી ઊઠે જ નહિ.
કોઈ સ્વાર્થી ચિકિત્સક એવું ભલે ઇચ્છે, પણ ખરો વૈદ તો દરદીની નાડીને પકડી સ્પષ્ટ રીતે પથ્ય પાળવાનું કહી જ દે. દરદીનો સ્વભાવ તો ચીડિયો હોય. જેમ જેમ દિવસ વધે, તેમ તેમ તેના સ્વભાવમાં ચીડિયાપણું વધતું જ જાય. ખાવામાં, પીવામાં અને બીજી બધી વાતમાં પણ એ ચીડિયો થાય. પરંતુ એથી કાંઈ એના કહેવા મુજબ હિતૈષી વર્તે ? બહુ તાવમાં કેટલાક દરદીને પથ્થર ઉપર સૂવાનું મન થાય છે, પણ હિતૈષી સૂવા દે ? તેમ ઊંચામાં ઊંચી કોટિનો એટલે ઓછામાં ઓછો પણ ભોગી કહે શું ? એની સાથે ત્યાગીનો મેળ ન જ ખાય. ત્યાગી તો કહી દે કે “તારી સાથે ત્યાગને અનુસરતી વાતમાં જ મારી મંજૂરી, બાકી બીજી લપ્પન-છપ્પન કરતો ના !' ભોગી પણ એવા જોઈએ કે, તેઓ પણ કહી દે કે “અમારામાં ત્યાગની તાકાત નથી, પણ ત્યાગની વાત બધી જ મંજૂર છે.' શિક્ષણનો આ પ્રકાર છે.
શ્રી આચારાંગસૂત્રમાં આ શિક્ષણ છે. આચારશુદ્ધિ વિના સારામાં સારી વસ્તુ પણ ફળે કઈ રીતે ? આ તો આચારની રુચિ જ નથી, ત્યાં થાય શું? માટે એ રુચિ પેદા કરવા માટે દરરોજ કાળજી રાખો અને પૂછો કે ભણવાની જરૂર શી ? વિદ્વાન બનવાનો હેતુ શો ? પરલોકની સાધનામાં આ લોકની સાધના સમાઈ જ જાય છે ! સોમાં નવ્વાણું-અઠ્ઠાણું તો આવી જ જાય. ઘરમાં પણ પરલોકની વાતો રોજ કરો.
જૈન સમાજના શિક્ષણ માટે જે વસ્તુ તમે દો, તે શા માટે વપરાય છે, એ તો બરાબર પૂછો. દાન દેતી વખતે એને કહો કે “ભાઈ ! અનેક રીતની મહેનતથી આ પૈસો મેળવ્યો છે. એના ઉપરની મૂચ્છ ઉતારી હું તને આપું છું. તે મને આત્મશ્રેય દેખાય છે માટે ! હવે એ આત્મયની વાત તને અનુકૂળ છે? જો એ વાત તને અનુકૂળ ન હોય અને તારે પ્રતિકૂળ જ બનવું હોય, તો આ મારો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
