________________
૧૬૪
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩ –
–
992
અને ચારિત્રનું પરિપાલન મુક્તિદાતા થાય એય મંજૂર, પરંતુ એ સમ્યગ્દર્શન વિનાનું હોય તો નકામું : કારણ કે હેતુ તો સફળ થાય નહિ ! એ ઉત્તમ સામગ્રીઓને પણ સફળ કરનાર તો એક સમ્યકત્વ જ ને ? શ્રી ગણધર મહારાજાઓએ એ માટે તો એ જ ભાવના યોજી કે તમેવ સરું નિ:સંૐ ગં નિહિં પડાં . ‘તે જ સાચું અને શંકા વિનાનું કે જે શ્રી જિનેશ્વરદેવે કહ્યું.”
આ દુનિયામાં ત્યાગ બે રીતે થાય છે. એક રીતે જેમ આત્માના ઉદય માટે ત્યાગ થાય છે , તેમ બીજી રીતે માનપાન, ખ્યાતિ, પૂજાની લાલસા, અને પૌલિક સુખના ફળની લાલસાએ પણ ત્યાગ થાય છે. અભવી આત્મા શ્રી તીર્થંકરદેવનું સમવસરણ જુએ, એ ઋદ્ધિ ને સમૃદ્ધિ જુએ, સંખ્યાબંધ ઇદ્રો તથા દેવતાઓથી થતું માન-સન્માન અને પૂજા-પ્રભાવના વગેરે જુએ, એ ઉપરથી એને પણ એમ થાય કે આ બધું સંયમથી મળે, અને એટલા માટે અભવી આત્મા પણ સંયમ લે. ચીજ મજાની હોવા છતાં પણ પરિણામનો આધાર લેનારની ભાવના ઉપર છે.
સાચું અને શંકા વિનાનું તે શ્રી જિનેશ્વરે કહ્યું - આ માન્યતા સર્વકાળ માટે સરખી છે. એ જો દઢ થાય તો તપ, જ્ઞાન, ચારિત્ર, નિવૃત્તિરૂપ ત્યાગ, અને ઉઠાવવામાં આવતી તકલીફો એ બધું જ ફળે. સમ્યક્ત વગર એ બધું નકામું. એ ક્રિયાઓના પુણ્યપ્રતાપે સ્વર્ગાદિ મળે, પણ સ્વર્ગાદિફળ એ વસ્તુતઃ ફળ જ નથી. સમ્યગ્દષ્ટિ આના ફળ તરીકે એ ફળને તો ન જ ઇચ્છે. એને તો મિથ્યાદૃષ્ટિ ઇચ્છે. હવે આપણે જે ન ઇચ્છીએ એ મળે એમાં આનંદ શો? તપથી - અમુક ધર્મક્રિયાથી દેવલોક મળે, રાજઋદ્ધિ મળે, સુખસાહ્યબી મળે, પણ મહાપુરુષોની દૃષ્ટિમાં એ ફળ નથી, એ સુખ પણ નથી, એટલું જ નહિ પણ પરિણામે દુ:ખ છે : માટે જ જ્ઞાનીએ એ વસ્તુની કિંમત ન ગણી અને એમાં મૂંઝાવાની ના કહી. એમ કહ્યું કે ધર્મના યોગે, પરિપૂર્ણ ધર્મ ન થાય ત્યાં સુધી, મુક્તિ ન મળે ત્યાં સુધી, પુદ્ગલની ઉત્તમ ઉત્તમ સામગ્રી બધી મળે, પણ જો એની ઇચ્છા કરે તો તે પાપરૂપ થાય. મળે ભલે, પણ જો ઇચ્છા વગર મળે તો તે પાપરૂપ ન થાય, કારણ કે એ એને ઘસડે નહિ.
ભૌતિક સુખની ઇચ્છા વગર ધર્મ સેવનાર પુણ્યશાળીને ભોગો મળે, એ પુણ્યવાન કદાચ એનો ભોગ પણ બને, પણ ભોગો એને અનુસરે : એ ભોગો એને પોતાનો ન બનાવે. છોડવા માંડે ત્યારે ભોગ આડા ન આવે. આ કોને માટે ? મુક્તિની ભાવનાથી ધર્મ કરનારને ધર્મના પ્રભાવે સ્વયમેવ ભોગ આવી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
