________________
૨૪
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો – ૩ ––– 552
બચાવ કોઈ સાંભળે નહિ, એ ડિસમિસ થાય. યાચક માગે તે આપવું એ દાતાનું કામ ન કહેવાય, પણ યોગ્ય અને સામાનું હિત થાય એવું દાતા યાચકને આપે. સલાહ પણ શ્રેયકર અપાય.
મુનિ પાસે તો દેવાનો એક ધર્મલાભ જ છે. મુનિ પાસે એક ધર્મ જ છે. તમારી પાસે ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણે થોડા થોડા છે. અમારી પાસે પણ એ ત્રણે થોડા થોડા હોય, તો તમે અમારી સામે આ રીતે બેસો ? નહિ જ. કારણ કે બેય સરખા, અંતર શું ? તમારી પાસે ત્રણ : ધર્મ, અર્થ અને કામ, અને અમારી પાસે એક ધર્મ. એકવાળો શ્રીમાન કે ત્રણવાળો ? તમારી પાસે પેલા બે જે અર્થ અને કામ છે, તે પેલા પહેલાને બગાડનારા છે. તમે ધર્મ ઉપર મક્કમ ન રહો, એ બેથી બચવાનો પ્રયત્ન ન કરો, તો ધર્મ બચે નહિ. પેલા બે એવા છે કે ખરાબ કરી નાખે. તમારી પાસે ત્રણ છે માટે, એટલે અંશે ઊતરતી કોટિના. મુનિ પાસે તો ધર્મ જ, માટે તે ઊંચી કોટિના. એ બે વચ્ચે અંતર કેટલું? શાસ્ત્ર કહે છે કે મેરુ અને સરસવ જેટલું ! શાથી ? એથી જ કે ગૃહસ્થ અર્થકામમાં ગૂંચાયેલો છે. સાચો ગૃહસ્થ પણ અર્થ-કામ દેવાનો રસિયો ન હોય. અર્થ દે તે પણ ભક્તિ માટે, સામાના શ્રેય માટે, સામાને ધર્મમાં સ્થિર કરવા માટે ! મુનિ પાસે ધર્માર્થી શા માટે આવે છે? બબ્બે કલાક સાંભળવા આવો એનું કારણ એક જ હોવું જોઈએ કે મારામાં પેલા અર્થ અને કામ અધિક પ્રવેશેલા છે ને પ્રવેશી રહ્યા છે, તે નીકળી જાય અને એ બેને લઈને ધર્મમાં મંદ પડ્યા છો તેથી તેજ થાય. ધર્મની ઇચ્છા છતાં, ધર્મને સારો માન્યા છતાં, પેલા બેના સહયોગે જે ધર્મ નથી થઈ શકતો, તે ધર્મ કરી શકાય અને અર્થ-કામની મમતા જે છૂટતી નથી એ છોડી શકાય. આથી સ્પષ્ટ જ છે કે જેની પાસે એકલો જ ધર્મ છે, એને ધર્મલાભ સિવાય બીજું આપવાનો અધિકાર નથી. પ્રાયશ્ચિત્તની યોજના શા માટે?
મુનિ, ધર્મ સિવાય અર્થ-કામ વગેરે જેવા જ માંડે, તો દાતાર મટી ઘાતક થઈ જાય. મુનિ પાસે તો એક ધર્મ જ છે. અને એ દેવામાં કોઈનું પણ અહિત થવાનો સંભવ નથી જ. સારી અને ખોટી મિશ્રિત ચીજ હોય, ત્યાં દાન દેતાં વિચાર કરવાનો, પણ માત્ર સારું જ હોય ત્યાં વાંધો શો ? પથરાના ઢગલામાં પડેલા હીરાને લેવો હોય તો ઝવેરીનું કામ પડે, કેમ કે હીરો લેતાં પથરો ન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
