________________
૨૦
- આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩
-
548
મોસમ બરાબર ચાલતી હોય, એવામાં બીમારી આવી જાય, બહાર ન નીકળી શકાય એવી બીમારી આવી જાય ત્યારે એ શું કહે ? પોતાના પુત્ર આદિને કહે કે આવી કમાણીના સમયે દુર્ભાગ્યે બીમારી આવી. મારે તો પડ્યા રહ્યા વિના છૂટકો નથી, પણ તમે તો જાઓ. આ મોસમના દિવસે ગયા તો બધું ગયું. વરસ આખું ગયું. છોકરાઓ તથા કુટુંબીઓ પણ વૈદ ડોક્ટરને લાવે અને કહે કે ઝટ મટાડો, ઝટ ઊભા કરો. બેચાર આની મટે, લાકડી લઈને ચાલી શકે એવો થાય. તોયે ઝટ વેપાર કરવા એ જાય. માંદી હોય ત્યારે પણ કુટુંબીઓ પુત્રને કહે કે, પાસે બેસવા જેવું છે, તો પણ પિતા કહે કે, ના ભાઈ, તું તારે જા પણ મોસમને ન ગુમાવ. મુદ્દો એ છે કે કઈ ઇચ્છા ? કઈ ભાવના ? સમજે છે કે ત્યાં જવાનું જરૂરી છે. મોસમની કિંમત સમજે છે. મોસમના મર્મને સમજે છે. નથી જવાતું. એ ખામી છે એમ માને છે. અહીં પણ આવી દશા હોય, એ સમ્યગ્દષ્ટિ છે. આવી ભાવનાવાળા માટે કહેવાય કે એ પથારીમાં પડ્યો નથી, પણ પડી રહેવું પડવું માટે પડ્યો છે. ઊભો થવાની શક્તિ નથી, અશક્ત છે, ઊભો થતાં ચક્કર આવે છે, માટે પડી રહ્યો છે, પણ એની નજર, વૃત્તિ તો મોસમ તરફ જ છે. તેવી જ રીતે ચારિત્ર મેળવવા માટે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માને પૂરી આતુરતા હોવી જોઈએ. ન મેળવાય માટે પશ્ચાત્તાપ કરે. કોઈ મેળવે એટલે એના આનંદની અવધિ ન હોય. સાથેનાઓ - સહચારીઓ, ઝટ એ મેળવે એ ભાવના હોય અને યથાશક્તિ પ્રેરણા પણ હોય. નિંદાપાત્ર કોણ? ચડીને પડેલો કે નહિ ચડેલો?
આ વસ્તુ બરાબર પરિણમે, તો દુનિયાની ચીજને જોવા પણ નહિ રહે. બંધનો તથાવિધપણે દૂર ન થાય ત્યાં સુધી તથા પ્રકારે તત્ત્વરમણતા થઈ શકે નહિ. ભણેલાઓ પણ અયોગ્ય સંસર્ગમાં ફસાયા હોય તો ઝોક ખાઈ જાય. શાસ્ત્ર આત્માને ભાવુક દ્રવ્ય કહ્યું છે. એટલે એના ઉપર બાહ્ય સંયોગોની અસર થયા વિના રહેતી નથી. ઊંચામાં ઊંચો મહાવ્રતધારી સાધુ, એને માટે પણ એમ કહ્યું કે તેણે સ્ત્રી, પશુ, પંડકથી વર્જિત વસ્તીમાં રહેવું.
ચડતાને પડવાની બીક હોય, ચડે જ નહિ એને બીક શી ? પડવાની બીક, ચડતાને કે નહિ ચડતાને ? ઊભેલાને કે બેઠેલાને ? કે સૂતેલાને ? પડે છે કે જે ચડ્યો હોય, ચડતો હોય. ચડેલો અગર ચડતો પડે તે નિંદાને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
