Book Title: Updesh Ratnakar Part 02
Author(s): Kalpyashsuri
Publisher: Jain Shwetambar Murtipujak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022072/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ratnAkara, bhAga - 2 bApAlaka labdhi - vikrama- sthUlabhadra paTTAlaMkAra pa.pU.A.bha.zrI. vi. kalpayazasUrIzvarajI ma.sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | | zrI gautama svAmine namaH || hi Atma-dala-ladhi-vikrama- sthUlabhadrasUrIzvarajI sagurUbhyo namaH | AcArya pravara munisuMdarasUri viracita (upadeza ratnAkara gurjara bhAvAnuvAda bhAga - 2 i mune (AzIrvAda dAtA) dakSiNa kezarI pU.AcAryadeva zrI. vijaya sthUlabhadra sUrIzvarajI ma.sA. (AlaMbana, jainaratna vyAkhyAna vAcaspati pU.A.bha.zrI. vi. libdhisarIzvarajI ma.sA.nA saMyama zatAbdi varSa evAthI dakSiNa kesarI pU.A.bha.zrI vi.sthUlabhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA saMyama ardha zatAbdi varSanI pAvana smRti che. (bhASAntara kartA ) Tda labdhi - vikrama - sthUlabhadra paTTAlaMkAra pU.A.bha.zrI. vijaya kalpayazasUrIzvarajI ma.sA. ke , Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka jaina zvetAMmbara mU, pU. TrasTa - jaina maMdira, gAMdhInagara, beMglora - 9 = = == - vIra saMvata 2029 vikrama saMvata 2059 - IsavIsana 2003 prathama AvRtti. dvitiya bhAga-1000 mUlya rUA. 50/ - prAptisthAna SHREE JAIN MANDIR PEDHI 4 Main Road, Gandhinagar, Bangalore - 560 009. Ph. : 2200036 GURU GAUTAM Nr. Aadinath Jain Mandirni Gali, Chikpet Bangalor-560053 * mudraka - sidhdha phasa e/115, bI. jI. TAvara, dilhI daravAjA bahAra, zAhIbAga, amadAvAda - 380004. | Ph: 079 - (O) 25620579 (R) 26641223 Mo.: 9825264065 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tae, WONDON zrI gAMdhInagara jaina zve. mU. pU. maMdira TrasTa | gAMdhInagara hara - 9 na Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iI . 2i0Ahi hajI ma. sA. pepenec DarIzvarajI ma.sa. yazasUrIzvara de preness ja tA.vi. labdika A.bha. tha da 079 bha.zrI.vi, , * 'cha' ie 285 ma. sA. etc 08/0/ pUjya ) ca zvarajI ma. sA. peperere deva kamala che DlabhadrasUrI hi ha ach fI bha.zrI.vi. 2 'hadegle e71 pepenen To 2002/65 zazvarajI ma. sA. rAmajI ma. na ja ad 0 2 A.bha. zrI hi rea// 6) B On 2// Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara sAhitya sarjaka pa. pU. A. zrI kalpayazasUrIzvarajI ma.sA. dakSiNa kesarI pa. pU. A. zrI sthUlabhadrasUrIzvarajI ma.sA. . AziSa mApa DA bhaMgArA, lavadhi se tArazahArA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'graMtha anuvAdaka pa. pU. AcArya zrI kalpayaza sUrIzvarajI ma.sA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtaraguMjana sadeva prasannavadanI, kSamAmUrti, saMyamarakSaka pU.gurUdeva ! koIka evI suvarNapaLe Apa mane maLI gayA. ane mArI saMsAra pratyenI bhavavardhaka yAtrAne sthagita karI, durbhAgyane sadbhAgyamAM durbudhdhine sabudhdhimAM, sulaTAvIne kupaMthamAMthI satpaMthamAM caraNane sthApanAra, viSayanA viSathI ugArI, amRta pAnAra, phalazruti rUpe saMyama sAdhanAnI keDIe sArthavAha banI, mahAna upakAra karanAra, ApanI kRpAthI je kAMI meLavyuM che. ApanI sevanAthI je kAMI jANyuM che. ApanI saMyamayAtrAthI je kAMI prApta thayuM che. ApanI sAnidhyatAthI je kAMI sadhAyuM che. ApanI karUNAthI je kAMI karAyuM che. ApanI zubhAziSathI je kAMI racAyuM che ke lakhAyuM che. te badhuM ApazrInA ardhazatAbdi saMyama suvarNa mahotsava prasaMge Apa pUjyazrInA karakamalamAM, ApanuM arpita Apane AgekUca cAlI rahe e yAcanA saha zizu kAzanI zatazaH vaMdanAvali. _ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiraMgo kramAMka pAnA naMbara anukramaNikA yAne viSaya-darzana madhyamAdhikAranA 4thA aMzanA hRSTAMta 2 - che ja da m 1 manuSya janmanA sAmarthya para - pRthvIcaMdra ane guNasAgaranuM dharma mATe gharamAM dhAka (acitta AhArI) - dhana zreSThinuM kula, dhana, dharma vivekathI yukta - vastupAlanuM dravya para - (dhana navalaka) ziva ane zivadattanuM nyAya dravya para - helAzreSThinuM kusubha raMga jevA dharmarAga para - brahmasenanuM 7 | kiTTa raMga jevA dharma viSe - jayasiMha devanuM mahA AraMbha para acalanuM deva pUjA para be vaNikanuM 111 10| sAkara jevA pariNAma para - sUrarAjAnuM 113 11 AgrAdine mATe rAjyAdine ApI denAra para traNa draSTAMta 152 12 viveka para anupamAdevInuM 177 13 prAsuka pANInA kAraNe roganI utpatti kahenAra-rajAsAthvInuM | 193 14 prabhAva para vIrAcAryanuM ....iti madhyamAdhikArane viSe 4 apUra, 1 19 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraMgo kamAMka pAnA naMbara anukramaNikA ' yAne viSaya - darzana madhyAdhikAre prathama aMzanA taraMgo | abhakSetra, kAla, jIva, bhAva, bhaya ane saMpattino lAbha, vighno dUra karIne durlabha evA dharmanI ArAdhanAno upadeza.. | tRNa, phala, caMdana ane ratnanI khANamAM gayelA pramattA apramatta ne jema a5, bahu bahutara ane bahuttama vividha gatimAM gayelA jIvo dharmanA lAbha (sukha)ne pAme che ane saMkSepathI cAra Akara (khANa) nuM varNana... manuSya bhavane ratnanI khANanI upamA.. | roga, saMkhyA, Ayu upakrama, bhayanA darzana (khyAla)thI dharmamAM prayatnazIla rahevAnuM varNana... | deva, mahAdeva, kRSNa, brahmAdine avirativALA jANIne jinapaMktine pAmavA mATe teono tyAga karavAnuM varNana | zarUAtamAM, pariNAmamAM virasa ane sarasa cAro caranArA bhuMDanuM, bakarInuM gAyanuM ane hAthInuM bacce je rIte care che te rIte jIvanuM cAra prakAre AcaraNa batAvatuM varNana... popaTa, macchara, mAkhI Adi hAthI, siMha, bhAraMDapakSI, rohita | 46 masyAdi cASAdinI jema mithyAtvanA gharanA snehanA baMdhanamAM paDela adharmAdinuM varNana... | dArU ane amRtathI bharelA mATI ane suvarNanA kalazanI jema manuSyo kulAcAra vaDe cAra prakAranA che. tenuM varNana. dala, cIkAza, mIThAza, masAlAthI yukta modaka (lADu) nI jema kula, dhana, dharma ane vivekayukta manuSyonuM varNana.. | sudala, cIkAza ane mIThAza yukta (modaka) lADunI jema ATha prakAre kula, dhana ane dharmathI yukta jIvonuM varNana.. . Iti prathama aMza.. | pa6 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraMga kramAMka 1 tela ane pANI, lokhaMDa ane agni, dUdha ane pANI, pAro ane suvarNa, ane sidhdharasa ane lokhaMDanI jema muktine AzrayIne dharmabhAvanAnuM varNana... 2 anukramaNikA yA viSaya - darzana madhyAdhikAra bIjA aMzanA viSayo 3 pitA, mAtA, saMtati... Adi agiyAra pramAdo eTale ke dharma mArgamAM bhaya ane aMtarAya rUpanuM varNana... pitA, mAtA, saMtati Adi bAra kevI rIte hitane karanArA che tenuM varNana... 4 |cUrNa, caNoThI, pataMga, cola, vidruma, kusuMbha ane kapAsanI jema dharmanA raMganuM varNana... 5 kirAla, kiTTa, dukula, kRSNavallI, nIlAdi zyAma raMganI jema pApa (adharma)nA raMgavALAnuM varNana... sajala vAdaLa, vAdaLa ane tAralA vinAnuM AkAza, satAraka AkAza, graha, grahavagaranuM, pUrNacaMdra yuktarAtri (pUnama), sajala vAdaLa ane jala vinAnA vAdaLa vALo divasa, tenI jema jIvonI budhdhinA ane dharmanA ATha bhedonuM varNana... 7 sarovaranA pANImAM tyAgapaNuM, cATavApaNuM, snAnapaNuM ane rati (AnaMda) paNuM karanArA anukrame kAgaDo, kUtaro, hAthI ane haMsanI jema jIvo jinadharmamAM rati karanArAnuM varNana... 8 javano sAMTho, IkSu (zeraDI)no daMDa, rasa, goLa, khAMDa, sAkara nI mIThAzanI jema dharmanA caDatA pariNAmanuM varNana... C tRNa, chANa, kASTa, pradIpano agni, maNi, tArA sUrya ane pAnA naMbara 93 80 87 GO 98 101 108 110 116 [[]]\ 5 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraMga kramAMka pAnA naMbara anukramaNikA caMdranI prajAnI jema dharmanI ruci para sidhdhi keTalI uttarottara dUra ane najIka tenuM varNana.. 10 nagarano bhaMDa, pADo, baLada, bagalo, hAthI, haMsa, kAdava-jalanI | 119 rUcivALAnI jema puNya ane pApanI rUcivAlAnuM varNana... 11 veTha, bhADe, potAnuM ghAsa, caMdana, dhanasAra, nidhi, vahananI jema dharma, mithyAtva ane pApanA bhAvonI vicAraNA... ...bIjo aMza pUrNa..... 147 madhyAdhikAra bIjo aMza viSaya-darzana sukha ane tenuM kAraNa, bhaya vinAzI che, jJAna avinAzI che tenuM varNana... (satva,rajo, tamoguNanA tyAgathI ane anAdinagara (saMsAra) nA tyAgathI mokSa prApta thAya che. tenuM varNana. viSaya sukhanA mATe svargAdi hArI javuM, Amra mATe rAjyAdi hArI javuM, biMdu mATe sAgara ane kAkiNI mATe hajAra sonA mahora hArI javI. tenuM varNana. |udita udita Adi mAM bharata - harIkezI, brahmadatta ane kAla saukarika nA draSTAMto.. 5 ucca-nIcanA bhAvanA vaDe kumArapAla, rAvaNa, balabhadra, mRga. ane taMdula matsyanuM uccatvAdinuM varNana... 6 anukUla, pratikUla, anta-madhyamAM ane cArabAju pharanArA masyanI jema mRtadharmamAM muni ane zrAvaka ane jIvo care che. (AcaraNa kare che.) madhya, aMte ane AdimAM pharatAM malyanI jema zrutadharmane viSe cAra prakAranA malyanuM varNana. * Iti trIjo aMza pUrNa... 159 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tara pAnA anukramaNikA moka naMbara 172 ...viSaya-darzana... prakIrNa upadeza nAmanA cothA aMze ! 1 kalpatarUthI nidhiratnAdi manavAMchita sukha prApta thAya che. tema dharmathI sukha prApta thAya che. tenuM varNana... cAra purUSArthamAM pradhAnapaNe dharma purUSArtha ja mukhya che... dila, cIkAza, gaLapaNa, drAkSAdi yukta lADunI jema samyakatva, pariNAma, vidhi, nijocitapaNAthI yukta dharma cAra prakAre che. tenuM varNana... dila, ghI, goLa, drAkSAdi varakha yukta modakanI jema samyakatva | 177 pariNAma, vidhi, nijocitta ane atizaya yukta dharma pAMcA prakAre che. tenuM varNana.. auSadha, vaidya, pathya, mukhavAsa ane bAhya kriyAnI jema samyakatva | 180 vrata, Avazyaka, dAna, aucitya karmane haranArA che. .. tenuM varNana... jevI rIte auSadha rogane hare che. tevI rIte samyatva, vrata | 182 Avazyaka, dAna vi. bhavarogane hare che... darzanane rathanI upamA ApI che. tenuM varNana.. sATopa (sAThaMbara), anATopa (anADaMbara) auSadhanI jema sAvadha ane anavadya rUpe karIne dharmapaNa cAra prakAre thAya che. alpa-baha Adi prakAre auSadhanI jema pApanA tyAgavALo dharma cAra prakAre che. 10 vidyAdi, AmratarU vi. zIdhra-azIdhra jema phalane Ape che. ' 196 | |tema niyamAdithI yukata dharma phalane Ape che... 11 cakravartinA carma upara DAMgaranI jema sAtvika bhAvathI yukta dharma zidhra sukhane Ape che. 12 jinatIrthAdi jinazAsanano udhota karanArA che. tenuM varNana... | 18 .... Iti cotho aMza pUrNa... Iti upadeza ratnAkara viSaya-darzana pUrNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraMga kramAMka anukramaNikA pAnA naMbara .....upadeza 2nAkara - aparataTa..... viSaya - darzana 204 215 224 231 | dharmanA phaLane batAvatuM varNana.. dharmanA viSayamAM pramAda tyAgavA rUpa varNana.. pApanA tyAgano upadeza... vizeSa prakAre dharma kartavyanuM varNana... vividha dharma kartavyonuM varNanA | tamAma darzanane sAmAnya dharma kAryano upadeza.. vividha nIti parano upadeza... | jinapUjAno upadeza... prazasti... 241 nn 6m o wa 249 254 264 285 - - Iti upadeza ranAkaranA bhAga - 2 nuM aparataTa sahita viSaya-darzana pUrNa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | madhyAdhikAre prathama aMze prathama taraMga Ape khitte kAle, jIve bhAve a saMvayAlahe / vigdhAIkame labbhai, jo dhammo jAyaha taM sivayaM / / 1 / / alpa, kSetra, kAla, jIva, bhAva ane saMpattino lAbha vighno dUra karIne je zivakara dharma che. tene sevo IIII vizeSArtha:- durlabhatara dharmane bhajo - sevo mana dhAtu sevAnA arthamAM che. tethI aMtaranA bhAvathI rAjAnI AjJAnI jema sArI rIte prayatnazIla budhdhivALA thAo (Ityartha) e pramANe ArAdhanAnA hetu ne kahetAM dharmanuM vizeSaNa karIne sivayamiti ema kahyuM che ziva eTale samasta vinone dUra karavA vaDe AnaMda sukha saMpattino abhyadaya rUpa saMsArano jyAM nAza thatAM je saMpUrNa zreya rU5 zivane Ape che kayA kayA te ziva. have tenuM durlabha paNuM batAve che. je sarva virati Adi rUpa dharma che te kyA kyA te kahe che. alpa kSetramAM, kSetra eTale urdhva Adi traNa loka temAM manuSya lokane viSe paMdara karmabhUmi ja, levI kAraNa ke paMdara karmabhUmimAMja janmelA manuSyoja sarva viratine laI zake che. jo ke :- samyakatva ane zratanI prApti urdhvaloka ane adholokamAM che. taskRlokamAM manuSyane sarvavirati ane tiryaMcane dezavirati prApta thAya che. e pramANe AgamamAM kahyuM che. samyakatva ane zruta traNe lokamAM che. ane tiryaMcamAM viratAvirati kahyuM che. to paNa devo viSayamAM AsaktinA kAraNe, nArako vedanAthI vyAkula hovAthI ane tiryaMca vivekAdithI rahita hovAthI te prakAranI dharma sAmagrI na hovAthI tenI vivakSA (vivaraNa) ahIM nathI karI avivekSita che. kahyuM che ke :- devo viSayamAM Asakta che. nArakIo vividha duHkhathI saMtapta che. ane tiryaMca viveka vagaranA che. mAtra manuSyane dharma sAmagrI prApta thAya che. ll1ii tethI manuSyamAMja dharmanI virati Adino lAbha hovAthI alpa kSetra e saMgata-barAbara che. TuMkamAM :- dharmanI prApti sarva || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (1)ma.a.aMza-1,taraMga-1) * * * sssssssssss :::::::::::::::::::::::: ::: :::: ::::: - : :::::::::::::: Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virati mAtra paMdara karmabhUmimAM manuSyane ja che. tethI dharma alpa kSetramAM kahyo che, e pramANe AgaLa paNa Agama viSe visaMvAda pariharavo (e barAbara nathI tema vicAravuM nahi) tevI rIte kAla - alpa e pramANe vizeSaNanuM bhAvapada anuvRttithI alpakAla ahIMyA alpakAla bharata kSetrAdino adhikAra laIne vivakSA karI che. ane te suSama suSamAdi cha prakAre che. temAM virati Adi dharma utsarpiNIkAlamAM duSamasuSamA ane suSamA be ArAmAM keTalAka samaya sudhI vaLI avasarpiNImAM suSama duSama ArAne aMte, duSamasuSamAmAM ane duSama A traNa ArAmAM virati dharmano lAbha thAya che. daza koDAkoDI sAgarapramANa avasarpiNImAM athavA utsarpiNImAM 1 koDAkoDI sAgaramAM ja viratino lAbha thato hovAthI svalpa kAlane viSe ja prApta thAya che. e pramANe AgaLa paNa alpa pada levuM ane tevI rIte AgamamAM kahyuM che ke samyakatva ane zruta chae ArA mAM hoya che. virati ane viratAvirati be athavA traNa (ArA) mAM hoya che. joke ahIMyA chae ArAmAM samyakatva ane zruta bane kahyA che. kAraNa ke suSama suSamAdimAM paNa dezani (kAMIka nyuna) pUrva koDAkoDI AyuSyavALA manuSyo samyakatva pAme che. tethI adhika AyuSyavALA pAmatA nathI. cUrNimAM paNa kahyuM che ke :- suSama suSamAdi kAlamAM deza nyuna pUrva koDAkoDI AyuSyavALA samyakta pAme che. e pramANe duSama suSama Are paNa bilavAsiomAM paNa mAtra samyakatvanI prApti koIka ne thAya to paNa ahIMyA virati Adi viziSTa dharmano adhikAra (vAta) hovAthI tenuM svalpa paNuM hovAthI teno vicAra karyo nathI temAM zaMkA karavI nahi !.... e pramANe alpajIvane viSe - pRthvI AdithI laI deva sudhI vividha jIvone viSe garbhaja paryApta bhava sidhdhika (Asannasidhdha) zukula pAkSika, karmabhUmimAM janmelA manuSyaja levAnA te kAraNe alpa jIvomAM viratI samajavI. te rIte alpa bhAva:- ahIMyA bhAva jAgRta paNuM eTale ke vadhatA evA zubha pariNAma vi. tevI rIte AgamamAM kahyuM che ke : | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (2) mi.a.aMza-1,taraMga-1 = = ==== ==1************************************ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidrAdi bhAvavALAo paNa jAgRta rahetA koIpaNa cAra (samyakatva, sarvavirati, dezavirati, zrata sAmAyikomAMthI ekane vadhatA pariNAme svIkAre che. athavA eja bhAvane svIkAre che. (eTale ke eja bhAvamAM rahe che, ane hinabhAvamAM kaMIpaNa svIkAratA nathI llrA athavA darzana zravaNAdi bhAva athavA anukaMpA ane akAma nirjarAdi bhAva - kahyuM che ke jovAthI, sAMbhaLavAthI, anubhavavAthI karmanA kSayathI ane upazamathI mana vacana kAyAnA prazastabhAvathI bodhi prApta thAya che. phall ane vaLI anukaMpA, akAmanirjarA, bAla tapa, dAna, vinaya, vibhaMga, saMyoga, viyoga, vyasana, utsava, Rdhdhi, satkAramAM anukrame dRSTAMta kahe che :- vaidya, miTha tathA IndranAga, kayavannA, puSpasAlano putra, ziva, dum dura vaNikabhAI bharavADa, dazArNa, IlAputranA dRSTAMta jANavA. e pramANe prANInA bhAva alpa ja manuSyomAM alpakAla mATe ja thAya che. tethI alpakAla e spaSTa che. ' kaMIka ahIMyA saMpattirUpa manuSyabhavAdino lAbha thAya che. AgamamAM kahyuM che ke :- manuSya, kSetra, jAti, kula, rUpa, AyuSya ane budhdhi, zravaNa, grahaNa ane saMyama A lokamAM durlabha che. teno lAbha dharmamAM aMtarAya bhUta pramAda jatAM thAya che. kahyuM che ke ALasa, moha niMdrA, mAna, krodha, pramAda, kRpaNatA, bhaya, zoka, ajJAna, vyAkSepa, kutuhala ane ramata gamatamAM paDavuM (ramaNatA) dharmamAM vijJabhUta che. //nl. athavA judA judA dharmavALA adhika snehAdi dharmavALA dharmamAM vighna karanArA che. ane kahyuM che ke pitA-mAtA, putra, putrI, bhAryA, svajana, dhana, paratIrthika, maMtrI, rAjA, aham, pramAda paramArtha sAdhavAmAM jIvone bhaya rUpa che. je dAkSiNyAdi baMdhana tuTavAthI ane dUra thavAthI teone prApta thAya che. AthI dharma durlabhatara che. Iti zlokArtha :- A saMsAramAM dharma atidurlabha che e pramANe vicArIne jeo pramAdi banatA nathI teonA hAthamAM bhavarUpI zatru para jayarUpa lakSmI IT upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](3)ma.a.aMza-1,taraMga-1] ka . . . . , , , , , , , , . . . . . . . . . . . . . . .: : , , Boo0000000nNdNgaaNbraalNdiNcaaddu ka ::: sarakAramAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe saMpUrNa sukhasaMpadA prApta thAya che. arthAt AvI vase che. Iti tapAgaccheza zrI munisuMdarasUri racita u.2. nA madhyAdhikAre dharma durlabhatAnA vicArano. ne prathama taraMga pUrNa che. madhyAdhikAre aMza-1, taraMga-2 manuSyabhave dharmanuM durlabhapaNuM ane temAM udyama karavA mATe kahIne have temAM (dharmamAM) udyama nahi karavAthI thatI bahu hAnine kahetI upadeza gAthAne kahe che. zlokArtha:- prApta thayelI ratnanI khANa ane tene levA mATe pramAdI ane apramAdIne jevI rIte bahulAbha, bahualAbha thAya che tevI rIte narabhavane viSe dharmamAM thAya che. eno ja vistAra kare che : devo (1) tRNa (2) phala (3) caMdana (4) ratnanI AkaramAM gayelA pramatta, apramatta (jIvo). (1) thoDuM (ra) bahu (3) bahutara ane bahutama vividha gatimAM gayelA jIvo dharmane viSe lAbha pAme che. enI vyAkhyA kare che. devayoge (devatAthI) Akara e zabda badhe joDavAthI (1) tRNAkara (2) phalAkara (3) caMdanAkara (4) ratnAkarane viSe gayelA jevIrIte manuSyo pramatta ane apramatta potAnA sthAnamAM gayelA AkaranA kramathI (1) alpa (2) bahu (3) bahutara ane (4) ane bahutama sukhane pAme che. e rIte gatimAM gayelA jIvo (1) nAraka (2) deva (3) tiryaMca ane (4) manuSya A cAra gatimAM gayelA jIvonA dharmane viSe pramatta ane apramatta banelA bIjA bhavamAM AMgaLa jaNAvelI gatinA krame (1) alpa (2) bahu (3) bahutara ane (4) bahutama ema cAra vibhAga thAya che. vibhAga eTale judA judA sukhanA phalane ApanArA ane te cAra Akara ne s, tet 1, tet, tat, ' . . . . : : : : : : : : : | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga- ::::::::::::::::: :::::: :::: * * * * * * * * * * * *: *: *: *** * * Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSe kramathI eka eka Akarane viSe pramatta ane apramatta jANavA have A gAthAnI vistArathI vicAraNA kare che. koI eka nagaramAM nAmathI sarvAkara nagaramAM cAra yakSo hatA teo tRNAdi AkaranA adhiSThAyako hatA cAra pratolI (zerI)one viSe (1) pApapriya (2) puNyapriya (3) ajJAna priya ane (4) jJAnapriya nAmanA pota potAnA bhavanomAM yakSo rahe che. ane teo jevI pUjA (bhaktibhAve) ArAdhanA hoya te rIte potAne (karanArane) zubha azubha Akaro ne Ape che. ane tyAM potAnA karmathI jIvanArA ATha purUSo vase che. temAMthI bene pApapriya nAmano prathama yakSa pazuvadhAdithI ArAdhAyelo prasanna thayelo mAMgelu Ape che. jevI rIte he deva ! koI paNa Akare (khANamAM) mUka ane pharI pAcho lAva te paNa potAne svAdhina hote chate kaThina, atizIta, ati karkaza, kaMkaravALA cAlavuM duSkara che jemAM chAyA, jhADa, jala, phala, pAna vi. thI rahita ane cAre bAjuthI kaMTakathI vikaTa niraMtara zAkhA (DALI) nA samuhathI du:khe karIne jaI zakAya tevA tRNAkAra (ghAsanA jaMgala)vALA parvatanImALA jeno killo che. tevA (ghAsanA) jaMgalamAM te beune mUkyA. temAM eka pramatte (pramAdIe) viSama girimAM ghAsa ekaThuM karyuM paraMtu mahenata karavAmAM ALasu ane bhAra ocho thAya te mATe thoDuM ja grahaNa karyuM ane bIjAe sAta ATha divasa nirvAha thAya teTaluM lIdhuM mUlyathI to svalpaja lAbha thayo. pramatta ane apramattamAM paraspara paNa alpamAM kaMIka vizeSa samajavuM // 1 // have bIjA purUSomAMthI bene pUNyapriya nAmano bIjo yakSa vividha kusuma vi. thI pavitra pUjA tapa japa vi. ArAdhanAthI khuza thayelo puNya priya nAmanA bIjA yakSa pAsethI pahelAnI jema AkA2mAM laI javAnuM mAMgyu ane tethI potAne Adhina hovAthI atyaMta 2maNIya svarNa sphaTIkamaya, Amra, keLA, rAyaNa, jAMbu, jambIra, dADama, tAla, tamAla Adi sadA puSpa, phalathI zobhatA suMdara tarUvaranI zreNIthI zobhAyamAna vividha prakAranA sarovara, vAvaDI Adi kriDAsthAnethI manohara phaLonA bagIcAvALA sAmagrI sahita girivaramAM mUkyo tyAM eka pramAdi vividha prakAranA kriDAnA sthAnone jovAmAM, khelavAmAM upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 5 ma.a.aMza-1,taraMga-2 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpa, phala vi. ne suMghavAmAM khAvAmAM, zItala taru chAyAmAM nIMda levA vi. pramAdamAM ghaNo samaya pasAra karatAM thoDAja phalone lIdhA ane bIjo apramattato kriDAmAM vyagra hovA chatAM bahu lAbha ne jotAM gADA bharIne phaLone lIdhA ane bIje divase yakSanI madadathI te bannee purane prApta karyu phaLonuM vhecANa karatAM pahelAM (pramate) so dramAdi meLavyA paraMtu bIjAe (apramatte) sArA ghaNA phaLo lIdhA hovAthI be hajAra drama meLavyA e pramANe pramatta ane apramatta parasparane viSe bahu vizeSa jANavuM // 2 // bIjA be vaDe ajJAnatAthI ja AkaDAnA puSpa, zamI vRkSanA puSpaAdi dvArA pUjA vi. karavAthI ArAdhAyelo ane khuza thayelo ajJAnapriya nAmanA trIjA yakSe tevIja rIte mAgyA pramANe teNe ghaNA kharAba vRkSathI vyApta alpa vRkSavALAnI vacce bahu duHkhavALA caMdananA jaMgalavALA parvatomAM mUkyA. tyAM paNa eka pramatte bhayaMkara girimAM bhramaNanA kAraNe thAkI javAthI mAthA upara laI zakAya teTalA thoDAja durbala evA caMdananA lAkaDAne bhegA karyAM apramattapaNAthI-bIjAe parvatamAM bhramaNa ka2vAnA kaSTathI nahi thAkelo sarva zaktithI uchALA pUrvaka ghaNA sArabhUta gozIrSa caMdana vi. gADAmAM laI jaI zakAya teTalAM caMdananAM kASTa meLavyAM tevIja rIte pUramAM AvIne caMdananuM vecANa karatA eke so baso traNaso cAraso vi. drama meLavyA ane bIjAeto lAkhkhothI paNa vadhAre drama meLavyA. pahelAoe svalpa mUDIthI vyApAra karatAM thoDuMja prApta karyu ane bIjAoe to bahu dhanathI sabala (vadhAre) vepAra karIne kroDo prApta karyA e pramANe pramatta - apramatte dhanalAbhathI sukhabhoga Adine AzrayIne paraspara bahutara vizeSa lAbha meLavyo IIll have bAkI rahelA bethI madhyama puSpAdithI ArAdhAyelo ane tevI ja rIte khuza thayelo jJAna priya nAmanA cothA yakSe mAgyA pramANe teNe tevI ja rIte madhyama suMdara vRkSanI zreNIthI gIca bahu suMdara nahi evA ramyakriDA sthAna vi. suMdara pRthvInI aMdara rahelo bahu, bahu-taraprayAsa thI labhya ghaNA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 6 ma.a.aMza-1,taraMga-2 OOOOCH Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA jaghanyathI dramAdi mUlyathI vadhAre kiMmatI sarva Icchita ApanAra ciMtAmaNI Adi rUpa ratnavaDe bharelA ratnAkara girimAM te bene mUkyA. tyAM paNa eka pramAdie prayAsa karavAmAM ALasu kriDAdimAM AMsakta tapa japa vi. ratnane levA mATenI vidhi ne nahi karatAM thoDA ja ratno pAmyo athavA pramAdane kAraNe kaMIpaNa grahaNa karyuM nahi athavA kaMIka thoDA sArarUpa maLelA ratnone paNa pramAdathI hArI gayo bIjo apramatta hovAnA kAraNe kriDAdimAM Asakta na thatAM yathAvidhi tapa japa vi. ne karato vidhi pUrvaka grahaNa karatAM bahu sArabhUta citAmaNI samAna ratnone meLavyA pUrvanI jema tevI ja rIte nagaramAM AvyuM chate asAra ratno prApta karelA eke alpa dravya meLavyA ane alpa sukha ne bhogavanAro thayo vaLI dravyane meLavavA mATe kalezane paNa sahana kare che. athavA pramAdathI ratna grahaNa karyA nathI tevo te athavA pramAdathI ratnane hArI gayelo mAtra duHkhI thayo potAnA pramAdano lAMbAkALa sudhI prazcAtApa karato rahyo. bIjo (apramattato) ciMtAmaNI ratnanA prabhAvathI sarva jAtinA uttama bhoga sukha vaDe vilAsa karavA lAgyo sarvottama eTale dAna, jina, prAsAda Adi sAte kSetramAM dhanano vyaya karavA thakI pUNya prApta karyuM ane mahAyaMza ne pAmyo badhAonI AzA pUrNa karato hovAthI sarva lokone pUjya banyo..... badhA loko sevavA lAgyA vaLI dravya meLavavAnI (kalezane) mahenata na karavAnI nizcitatA hovAthI nitya sukha ane AnaMda ne bhogavanAro banyo A pramANe pramatta ane apramattamAM paraspara ratnAkarane viSe bahutamanI vizeSatA thaI. have cAre yugalane pramatta apramatta ema benuM ja grahaNa hovA chatAM tAratamya karatAM vizeSathI pramAdIo ane apramAdIo bahu prakAre jANavA ane lAbho paNa bahu prakAranA jANavA A pramANe dRSTAMta vicAraNA karI. ' have dASTAntika nI vicAraNA kahe che :- dRSTAnno sarakhAve che. sarvAkara pattana samAna narabhava cAra yakSa sarikhA (1) nAraka (2) sura (3) tiryaMca upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ( 7 ma.a.aMza-1,taraMga-2 :::::::::::::::::: :: ::::::::::::::::::::::::: : : ::::::::::::::::::] Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane (4) nara (manuSya) gatinA Ayu karmanA baMdhanuM pariNAma, tRNAdi cAra Akara samAna (1) nAraka (2) deva (3) tiryaMca ane (4) manuSya rUpa cAra gatio, ATha purUSa samAna ATha prakAranA jIvo, puraSonA ghaNA prakAra hovA chatAM jAti mAtranI gaNanA dvArA ATha prakAranI kalpanA karI che. temAM be gurUnI apekSA vinAnA pAMca prakAranA mithyAtva, viSaya pramodAdinI parataMtratAthI (pramAdAdimAM paDelA hovAthI) dharmArtha ane Alokane mATe yajJapitRkarmAdi, kRSikharakarmAdi, mahAraMbha, hiMsAdi krUra karmone karavAthI pApa priya yakSanI ArAdhanA sarakhA narakAyunA baMdhAdi karmathI narakarUpa tRNAkAra, girinA varNana karAyelA bhayaMkara zilA vi. thI utpanna thayelI vi. vedanAdi upamiti zAstramAM kahelA anaMta duHkha pAme che. tyAM traNa prakAre ane dazaprakAranI vedanAthI duHkhI je jIvo che teo dharmane paNa jANatA nathI (samajatA nathI) tenI ahIMyA vAta nathI teo atyaMta durbAna vi. thI pApanuM arjana karatAM hovAthI ane pUNya arjanamAM ja dRSTAMta hovAthI (teonI ahIM vAta nathI, tethI je nArakIo vedanAthI pIDAtA hovA chatAM paNa kaMIka dharma paNa kare che. tenoja ahIMyA adhikAra che (vAta che) tethI teno prakAra kahe che. jAtismaraNa vi. thI athavA mitra vi. nA pratibodha vi. thI zazirAjAdinI jema jene dharmane jANyo che. tyAM paNa samyakatvathI adhika dharmanI prApti thatI nathI. tyAM pramAdI vedanA vi. thI AkrAnta hovAthI svalpaja deva-gurU AdinuM dhyAna kare che. ane apramatta kSAyika samyaguSTi vi. kaMIka tenAthI adhika upArjelA phalane paNa manuSyabhavamAM kaMIka ja adhika pAme che. e pramANe paraspara sukhanI prApti alpa ja che. pramattathI apramattane kaMIka vizeSa lAbha maLe che. AthI naraka bhavamAM dharmanI durlabhatAne vicArIne manuSyabhavamAM ja dharma sarva prakAranA purUSArtha thakI sAdhya che. (sAdhI levo) A upadezanuM tattva che. //// || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](8)ma.e.aMza-1,taraMga-ra :::::::: :::::::::::::::::::::::::: Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte be purUSone pUrNapriya yakSa "sarAga saMyama, tapa, aNuvrata dhara, IndriyonuM damana karanArA, satvazAlI ane bAla tapasvI, devAyune bAMdhe che. ItyAdi prakAre bAMdhelA devAyunA karmathI varNana karAyelA kalAkAra giri samAna suragatimAM mUke che. tyAM paNa jeo mithyAdRSTi saMgamAdi jevA abhavyo athavA dvaipAyana Adi durbhavyo kula devatAnI budhdhithI, devAcAranI budhdhithI IndrAdinI parataMtratAthI (hukmathI) potAnA vimAnamAM jinapUjA, jinajanmamahotsavAdi zubha karmone karatA hovA chatAM paNa samyagudarzanAdinA pariNAma na hovAthI te dharmIono ahIMyA adhikAra nathI. paraMtu jeo pUrva bhavanA abhyAsathI athavA jinezvarAdinA upadezathI samyakatvAdinI pariNativALA dharmIo temAM paNa haMmezA viSayarUpa pramAdAdimAM Asakta banelA svalpaja athavA svalpa bhAvAdi vaDe jinapUjAdi dharmane kare che. teo manuSyabhavamAM svalpa bhogAdinA phalane ApanArA karmone bAMdhe che. Iti poliArjakanI jema (poTalAne prApta karanAranI jema). ane jeo daDhabhAvavALA viSaya pramAdAdimAM Asakta hovA chatAM paNa sarvaprakAranA purUSArthathI dharmane kare che. teo phalane gADAMbharIne meLavelAnI jema adhika adhika manuSyabhavamAM bhoga sukhane pAme che. A pramANe pramatta ane apramattane viSe bahu vizeSa jANavuM paraMtu bahutara nahi. kharekhara svalpa jinAdipUjAthI manuSyo devAdibhogone yogya bahu pUNyane pAme che. sthavirAdinA (DozI) dRSTAMta vaDe tathA zravaNathI jaNAya che. zaMkA - devato ghaNI sArI rIte lAMbAkALa sudhI jinabhakti karatA hovA chatAMya kema (tevuM pUNya upArjana karatA nathI) nahi ? jethI karIne phalAkara mAtra dRSTAMta te deva bhavamAM kema ? paraMtu ratnAkara dRSTAMta kema nahi ? samAdhAna - hameMzAM ghaNA prakAranA viSayamAM sArI rIte Asakta bahu rUpavALA devo kyAreka jinapUjAdi karavA chatAM paNa ghaNA sthAnamAM ramatA (pharatA) cittavALA hoya che. e pramANe eka jIvane Azrita viSaya sevavAdinA || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ( 9 )ma.a.aMza-1,taraMga-ra) ma mamamama mamamamamamamamamamaease sex kaharashtra News s wine :::: : Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmathI mizra hovAthI teoe karela jina pUjAdi pUNya karmathI manuSya karelI jina pUjAdithI baMdhAyelA karmanI jema bahu phaLavALuM hotuM nathI. ane tevI rIte saMbhaLAya che ke Indrane ATha paTTarANI (IndrANI) hoya che. ane eka eka agra - mahiSi ghaNAya rUpone kare che. A vAta zrI devendra narakendra payanAnI sUtranI vRttimAM kahyuM che. zakrendrane ATha paTTarANio hoya che. vaLI eka eka sola hajAra rUpane vidurve che. (banAve che.) zakrapaNa jyAre bhoganI IcchA thAya tyAre te bhogane yogya teTalA rUpo ane 1 lAkha yojana pramANa vimAnane vidurve che. ane te (zakrendra) sarva devI sabaMdhI uttara vaikriya kare che. ane te A pramANe 1 lAkha 28 hajAra zakrendrane odhathI (sAmAnyathI) devIo hoya che e pramANe IndranuM paNa bhoganI IcchAne viSe uttara vaikriya zarIra badhAnI AgaLa jANavuM ATalA badhA rUpa vaDe haMmezA viSayamAM Asakta Indra keTalAka rUpe jinapUjAdi kare che. AthI devabhave paNa svalpa puNya prAptinI saMbhAvanA hovAthI manuSya janma pAmIne sarva zaktino upayoga karIne prayatna karavo eja upadezanuM rahasya che. merA ane tevI rIte be purUSone ajJAnapriya yakSe "tIrthaMcAyuSya guDhahRdayI zaTha ane sazalya ItyAdi prakAre bAMdhelA tIrthaMca gatinA AyuSyanA karmathI pUrve kahelA candanAkara sarikhI tIrthaMcagatimAM mUkyA ane tyAM jeo dharmane nahi jANanArA, hiMsAdi krUra karmamAM rata (lAgelA) siMha sarpa vi. no ahIMyA adhikAra nathI (teonI vAta nathI) jeo jAtismaraNa athavA tIrthakarAdinI dezanAthI pratibodha pAmelA dharmamAM prayatna kare che. temAM paNa keTalAka pramatta ane apramatta che. temAM je pramatta che te svalpa samyakatvano svIkAra dezavirati dharmane karatAM yugalikapaNuM alpaRdhdhivALA devAdi bhogone pAme che. ane apramAdio zudhdha samyakatva dezavirati AdinuM pAlana karatAM marUbhUtinA jIvanI jema utkRSTathI sahastrAra 8 mA devalokanI mahARdhdhivALA devAdi bhogone pAme che. tethI ahIM suragatine AzrayIne pramatta ane apramattane bahutara vizeSa jANavuM. paraMtu bahutama nahi kAraNa ke tIrthakara, cakravarti vi. pada sahastrAra devalokathI adhika deva sukhAdi prApta na thavAthI [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 10 mi.a.aMza-1,taraMga-2) th ::::: ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: * * * * * * * * * Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahutama nahi ane upadezanuM rahasya pUrvanI jema jANavuM. tevI rIte bane jJAnapriya yakSa "prakRttithI alpakaSAyI (saumya) hoya tevo jIva zIla, saMyamathI rahita hoya to paNa madhyama guNavALo manuSyagatinuM AyuSya bAMdhe che. llll ItyAdi vidhithI baMdhAyelA manuSyanA AyuSyanA karmathI pUrve batAvelA (kahelA) ratnAkara sArikhi manuSyagatimAM mUke che. ane tyAM jeo dharmane jANatA nathI teno adhikAra nathI. dharmane jANanArAnA paNa be prakAra che. pramatta ane apramatta temAM jeo gurUnA upadezathI pratibodha pAmelA hovA chatAM paNa pramAdane paravaza paDelA samyakta dezavirati athavA sarvaviratino svIkAra karatA nathI pramAdathI ratnone nahi grahaNa karelA jIvanI jema ane jeoe te dharmane svIkArelo che tevo paNa (1) madyapAna (2) viSayasevana (3) kaSAya (4) nidrA ane (5) vikathA A pAMca pramAda kahela che. e pramANe pAMca pramAdo vaDe (1) ALasa (2) moha (3) avarNavAda-niMdA (4) mAna (5) krodha (6) pramAda (7) kRpaNatA (8) bhaya (9) zoka (10) ajJAna (11) apekSA (12) kutuhala (13) ratikriDA Iti tera kAThIAo vaDe athavA nidAna karanArA tApasa zreSThi, cakri, vAsudeva, prativAsudeva, kulavAlaka zramaNa, kaMDarika, koNika AdinI jema mahAAraMbha parigrahane dharanArA samyakadharma kriyAmAM udyata thatA nathI teo pramAdathI hArI gayelA ratnanI jema sAtamI naraka sudhInA paNa duHkhone pAme che. asAra rana pAmelAnI jema alpa bhAvathI karelA dharmIo vyaMtara kilbiSika AdimAM utpanna thAya che. ane tyAM alpa sukhano anubhava kare che. (pAme che) ane apramAdIo niraticAra paNe sArabhUta jJAnAdi ratnatrayInI ArAdhanA karanArAo taratamatAthI vaimAnika, raiveyaka, anuttara devalokamAM utpanna thAya che. ane Asana siddha thAya che. ane vaLI keTalAka mokSane paNa pAme che. ciMtAmaNI ratnane pAmelAnI jema sarva duHkhathI rahita bane che. Iti AthI narabhave (manuSyagatimAM) pramatta ane apramattamAM bahutama vizeSa che. kAraNa ke manuSya bhavamAM sarva dharmakarmo mahAmUlyavAna ratnaciMtAmaNI samAna che. kahyuM che ke "sAtalava sudhInuM dhyAna, chaThThatapa" ItyAdi A gAthAnI AgaLa vyAkhyA kahevAze. [[upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 1).a.aMza-1,taraMga-ra) : - , , , , , , , , , , , , , , , , , , kAma ranArA kAkA : 1.:::::::: :::::::::::::: sa maja ::::::::::::::: Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokArtha :- he paMDito ! traNa gatimAM dharmanI durlabhatA samajIne (pAmIne) suMdara evA narabhavane pAmIne (meLavIne) niraMtara vizada nirmala evA dharmamAM prayatna karo. jethI karIne jaldI jaya rUpa lakSmIne pAmIne zivane meLavo - pAmo Iti II tapA gacchIya munisuMdarasUri viracita upadeza ratnAkare madhyAdhikAranA pahelA aMzamAM cAragatimAM dharma svarUpanI vicAraNAnA nAmano // bIjo taraMga pUrNa... | taraMga bIjAno TuMkasAra.... have pUrve karelI vyAkhyAno (karelo) vistAra joIne saMkSepamAM kahyuM hovA chatAM paNa vistArane karavAmAM samartha chatAM (paNa) saMkSepanI rucivALAnA anugraha mATe saMkSepathI cAra AkaranA vyAkhyAnane mATe teja gAthAnI vyAkhyA kare che. zlokArtha :- ratnAkaramAM gayelA ratnagrahaNa karavAmAM pramatta ane apramatta je rIte bahulAbha ane bahuhAnI pAme che tema manuSyabhavamAM dharmane viSe samajavuM tenI vyAkhyA kare che. ratnAkara eTale upalakSaNa thI sUcita traNa AkaranA dRSTAMta AdinI yojanA A pramANe che.... je rIte be pramatta manuSyo kyAreka khuza thayelA rAjAe mahinAthI adhikadina sudhI ApelA tRNAkAravALA viSamagirimAM AvyA. sAmAnya bhA2vAlo ane gADu bharelA pramANanA ghAsavALA ema be jaNA potAnA nagaramAM AvyA ane tene ATha dramano lAbha thayo e pramANe aNu (alpa) ja lAbha thayo bIjAne thoDo vadhAre eTale ke thoDo vizeSa lAbha thayo A pramANe na2kagatimAM gayelA kyAreka prApta thayelA bodhi (samyakatva) vALA pramatta ane apramatta vedanAthI AkuLa hovAthI (1) avizudhdha (2) upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 12 | ma.a.aMza-1,taraMga-2 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMIka zudhdha samyakatva mAtrathI meLavelA puNyavALA bhavAntaramAM alpa ane vizeSa sukhAdi rUpa AkaranI apekSAthI paraspara kaMIka vizeSa lAbha pAme che. eTale ke pramatta alpasukha ane tenAthI kAMIka vizeSa vadhu apramatta pAme tevI rIte phalAkAra jevA devabhave paNa pramatta apramatta naranI jema samyagudRSTi hovA chatAM udyamavALA ane udyama vagaranA viSayakriDAthI mizra svalpa udyamI ane bahu (vadhu) udyamI jina pUjAdi mAtrathI puNya saMcaya karavAthI narabhavamAM pUrvanI jema bahu bhogarUpa sukhane vizeSa pAme che. (pramatta karatAM apramatta thoDuM kaMIka vadhAre pAme che.) narakanI apekSAe vadhAre sukha pAme che. tevI ja rIte caMdanAkara samAna tIrthaMca bhavamAM kyAreka jAti smaraNAdinA kAraNe prApta thayelA bodhavALA samyagu dezavirati Adi pAmI nirudyamI ane udyamavALA narabhava ane alpadhdhivALA surabhavAdinI prAptithI sahastrAra nAmanA AThamA devaloka sudhInA sukhane bahutara (vizeSatara) bhogave che - pAme che. A pramANe upalakSaNathI batAvela traNa AkaranI vicAraNA thaI ane vaLI jevI rIte ratnAkarane pAmelA ratna levAmAM pramatta ane apramatta potAnA nagaramAM AvelA bahu alAbha (sAmAnya lAbha) apramattanA lAbhanI apekSAe karIne pramAdIne sAmAnya lAbha apramattane bahulAbha thAya che. tevI rIte narabhavamAM prApta thayelA ajJAta dharmIo paNa jinadharmane viSe pramAdavALA bahu alAbha rUpa narakAdine meLavavAthI sukhanI hAnI ane duHkhanA samudAyane pAme che. ane apramatta ghaNA lAbha rUpa devaloka ke zivasukha rUpa mahAsukhane pAme che. // A pramANe taraMga bIjAno saMkSepa | madhyAdhikAre prathama aMze (taraMga-3). have mahAmulA puNyaratnavaDe prApta thayela narabhavanuM ratnAkara paNuM batAve E s ssssss. . . . . . . . . . . * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (18) ma.a.aMza-1,taraMga-3 kAkA: 5:15 rAjI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokArtha :- sAtalava jeTalu dhyAna, chaThThatapa mokSa sAmAyika AdithI devAyuSya, pUjA, rAjya vi. ne Ape che. dAnAdi manuSya bhavane Ape che. vizeSArtha:- Adhi vyAdhithI rahita (nirogI, taMdurastIno eka zvAsozvAsa evA sAta zvAsozvAsa barAbara eka stoka tene paNa sAta guNa karatAM 1 lava thAya ane 77 lava pramANa barobara eka muhurta thAya e pramANe kahelA sAta lava sudhInuM dhyAna ane chaThTha tapa je mokSane Ape che. jo anuttara vAsI devonuM pUrvabhavamAM sAtalava pramANa dhyAna ane chaThTha tapa vadhAre hota to teo mukti pAmI jAta paraMtu teTalAmAM AyuSya pUrNa thavAthI teTaluM dhyAna ane chaThTha tapa ocho thayo tethI teo sarvArthasidhdhamAM gayA athavA vijayAdimAM utkRSTa sthitivALA AyuSyane bhogavanArA thayA ane teo ekAvatArI hovA chatAM paNa ekavAra garbhAvAsano anubhava kare che (garbhAvAsamAM AvavuM paDe che.) kahyuM che ke :- jo sAta lava pramANa AyuSya ane chaThTha tapa hota to sidhdhi sukhane prApta karata teTaluM pramANa bAkI rahyuM tethI teo lavasattamA kahevAya che tathA chaThTha tapathI jeTalA karma nirjarAne pAme teTalA alpakarmo anuttara vAsionA bAkI rahyA. e pramANe bhagavatI sUtranA AlAvAmAM kahelA arthane jaNAvanArI be gAthAo che. tathA sarvArtha sidhdha nAmanA utkRSTa sthitivALA vijayAdimAM rahelA eka vakhata garbhamAM AvanArA ekAvatArI devo lavasattamAM kahevAya che. e pramANe manuSyabhavamAM dhyAnanuM ane tapanuM mokSa rUpa phala hovAthI mahAmUlyavAna ratnono upacAra karyo che. e pramANe AgaLa paNa samajavuM. tathA sAmAyika AdithI prApta thatuM devAyu, Adi zabdathI pauSadha ane jinapUjA vi. paNa 92 kroDa palyopama pramANathI paNa kaMIka adhika devAyuSyane yogya zubhakarmano baMdha karAve che. e pramANeno saMbaMdha che. sAmAyikane viSe kahyuM che ke samatAbhAva pUrvaka be ghaDI pramANa sAmAyika karato zrAvaka ATalA palyopama pramANa devapaNAnuM Ayu bAMdhe che. bANu kroDa, ogaNasATha lAkha paccIsa hajAra navasone paccIsa ane palyopamanA AThamA bhAganA 3 : - - - - - wwwwxxx.s: * - - - - - - - - - - || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (14) ma.a.aMza-1,taraMga-3 kaas assission: : : : : : : : : : Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAganuM AyuSya bAMdhe che. pauSadhamAM 2777777777 palyopamathI palyopamanA nava bhAgamAMthI 7 bhAga adhika jANavA. ''palyopamanA nava bhAgamAMthI 7 bhAga e pramANenA vacanathI" e pramANe pUjAdi :- dravya bhAva Adi bhede ghaNA prakAranI jinapUjA teja bhave devapAlanI jema rAjya ane bIjA bhavamAM kumA2pAla, sthavirA, (gharaDI DozI) varasenA, azokamAlAdi nI jema rAjyAdi Rdhdhine Ape che. Adi zabdathI svarga vi. bIjI sthavirA (DozI) dardurAMka, nandanAdi ATha kumAra vi. nI jema ane pUNyADhya nAmanA rAjA vi. nI jema mokSane paNa Ape che. manathI 1 upavAsa, uThatAM chaThThala, javAnI zarUAta karatAM aThThamanA upavAsanuM phaLa, rastAmAM cAlatA 5 upa. nuM phaLa, madhyamAM AvatAM 15 upa. nuM phaLa, ItyAdi jinapUjAnA prabhAvane batAvatA zAstro ahIMyA jANI levA (jANavA) tevI rIte dAna vi. e pramANe kahelA Adi zabdathI ahIMyA paNa sevaka, yugala, zItalAcArya, zrI RSabhadevano bhava jIvAnaMda vaidya tarIkeno vi. dRSTAMtothI gurUvaMdana vaiyAvacca vi. no mahimA jANavo, zrI bharata cakravartI, vajakarNa rAjAne sahAya ApanArA zrIrAma, lakSmaNa, gharaDA caMDAla vi. nA dRSTAMto vaDe saMgha sAdharmika vAtsalyanA prabhAvane paNa jANavo. tevI rIte dAnAdi :- dAna ghaNA prakAranA che thoDuM paNa dAna te bhave mUladevAdinI jema rAjyane ane bhavAMta2mAM paNa amarasenAdinI jema ane suMdara vaNikAdinI jema, teja bhave paNa bhogone, bhavAntare zrI vIra prabhuno jIva nayasAra, zrI zAlIbhadra, dhanyakumAra, kRtapUNyAdinI jema, ane svarga jIraNa zeTha, rathakAra vi. nI jema, yugalika bhogo ane svargAdi dhanasArthavAha vi. nI jema ane mokSa caMdanabAlA zreyAMsakumAra vi. nI jema Ape che. Adi zabdathI zIla nArada, sudana vi. nI jema mokSa ane teja bhavamAM dhammilAdinI svarga, mokSa, tIrthaMkara, cakra, vAsudeva, ahamindra Adi padone Ape che. ane bhAva pUjA,dAna, saMyama vi. viSayo ghaNA prakAranA che. temAM sthavirA, durdarAdi, jIraNa zeTha, baLadevaRSi, bhagata evo mRga vi. marUdevA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 15 ma.a.aMza-1,taraMga-3 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA, zrI bharatacakrI, pRthvIcaMdra guNasAgara kUrmAtra vi. nI jema svarga ane mokSanA sukhane Ape che. Iti. pRthvIcaMdra guNasAgarano vRttAMta A pramANe pRthvIcaMdra ane guNasAgara) ayodhyA nAmanI nagarImAM harisiMha nAme rAjA hato tene padmAvatI rANI hatI. pRthvIcaMdra nAme putra hato. sAdhunA darzanathI tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM ane tethI bhavathI vairAgya pAmyo hato chatAM rAjAe baLAtkAre soLa kanyAo sAthe paraNAvyo. ulTI te paNa badhI bodhane pAmI (teNe teNIo ne pratibodhita karI). rAjAe citavyuM. ... aho ! Ane baMdhana abaMdhana rU5 thayuM pachI tene rAjya para besADyo eka vakhata sabhAmAM beThelA pRthvIcaMdrakumAranI pAse gajapurathI sudhana nAme vaNika tyAM Avyo tyAre pRthvIcaMdra kumAre kahyuM ke kaMIka AzcaryakArI kahe. sudhana bolyo - hastinAgapUramAM mahAdhanavAna ratnasaMcaya nAmano zreSThi che. tene sumaMgalA nAme patnI che. ane guNasAgara nAme putra che. tene eka vakhata keTalAka dhanikoe ATha kanyAo ApI te krIDA udyAnamAM gayo. teNe tyAM munine joyA ane tene muninA darzanathI jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM ghare jaIne mAtapitAne kahyuM huM nizcita (cokkasa) dIkSA grahaNa karIza... tyAre pitAe guNasAgarane lagna mATe AgrahapUrvaka kahyuM teNe temanA vacanane svIkArI lIdhA ane kahyuM ke vivAha karIne vratane mATe (saMyama mArge) huM jaIza eTalo mAro Agraha che. pitAe paNa teNe kahelI vAta kanyAo ne jaNAvI tyAre te kanyAoe kahyuM ke he tAta! jo amAro svAmi saMyamano (abhilASI) AgrahI che. to ame paNa tenI sAthe ja saMyamane grahaNa karazuM. ::::::: . . . . . . . . . . . . . . . . :: | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (16) ma.a.aMza-1,taraMga maess :::::::::::::::::: : Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI tenI sAthe AThe kanyAo paraNI poMkhaNAdi maMgala daMDapAza raMgIna vastra, sarAva saMpuTano ghAta vivekanuM upamardana, kaSTasamAna hastameLApa gADha karmanI gAMTha samAna che. corI te bhavano coro che. ane cAra maMgalapherA te cAragatinA bhramaNarUpa che. aho A badhI viDambanA che. bhoLA loko samajatA nathI. cothA maMgaLa phere teNe kanyAonA phIkkA paDI gayelA mukhane joIne vicAryu ke saMsAranI asAratA (vicitratA) AzcaryakArI che. je vastu manohara dekhAya che. te vastu kSaNavAramAM nirasa dekhAya che. e pramANe ahIMyA anityatAno vicAra karatAM zreSThiputrane patnIo sAthe zreSTha evuM kevaLajJAna utpanna thayuM tyAre mAtapitAne paNa bhAva thI kevaLajJAna utpanna thayuM pachI teoe saMyama grahaNa karyuM. te pachI meM guNasAgarane pUchyuM ke he prabho ! tamane jJAna prApta thayuM te mane Azcarya lAge che. munie kahyuM temAM zuM Azcarya che. kauzalyA nagarImAM jaldI jA, pRthvIcaMdrakumArane A vAta kahevAthI je tyAM thaze te mArA karatAM adbhUta AzcaryakArI thaze tethI he kumAra ! Azcaryane jovA mATe tamArI pAse huM Avyo chuM. A pramANenI vAta sAMbhaLI manamAM vicAryuM A zreSThiputra guNasAgara dhanya che. mane vaMdanIya che. jene corImAM vizvane AzcaryakArI jJAna prApta thayuM che. e pramANe ciMtavana karatAM pRthvIcaMdra kumArane mAtapitA sAthe kevaLajJAna utpanna thayuM tyAre 16 kanyAone paNa kevaLajJAna thayuM ane tyAM IndrAdinuM Agamana thayuM ane kevaLajJAnano mahimA karyo tyAre sudhane pUchyuM he bhagavan ! mane kaho ke te vAta sAMbhaLavA mAtrathI ja Apane adbhUta jJAna kevI rIte thayuM temaNe kahyuM pUrvabhavamAM huM caMpApUrImAM kusumAyudha nAmano rAjA hato. makaradhvaja nAme mArA putre paNa pramAda rahita vratane (dikSAne) grahaNa karyA ame bannau sarvArthasidhdhamAM mahARdhdhivALA deva thayA tyAMthI cyavIne pRthvI para pRthvIcaMdra nAme huM janma pAmyo bIjo paNa deva gajapura nAmanA nagaramAM utpanna thayo je A zreSThi putra guNasAgara kevaLI banyA che. te e pramANe bhAvanAnA viSayamAM pRthvIcaMdra guNasAgaranuM dRSTAMta che..... upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 17 ma.a.aMza-1,taraMga-3 Gododd Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe jinezvara bhagavAne kahelA manuSyapaNAnA saMbhavarUpa sarva puNya prakArone mahApUNyavAna ciMtAmaNI sarakhA narabhavane ratnAkarapaNAno upacAra karyo che. AmAM keTaluMka puNya tiryaMcagatimAM paNa saMbhave che. paraMtu teone atialpano saMbhava hovAthI ane tevA prakAranA manobaLano abhAva hovAthI mokSa sudhI nahi javAthI sahastrAra (8 mA) devalokathI adhika devapaNuM pAmatA nathI. sAmAnya caMdana ane gozISacaMdananuM dRSTAMta jANavuM eka sAmAnya mUlyavAna bane che. bIju adhika mUlyavAna bane che. e pramANe ratnAkara samAna manuSyabhavane pAmIne jeo dharmakarmamAM pramAdane choDatAM nathI ane viSayamAM Asakta mahAAraMbhAdi mahApApane jeo kare che. teo sAtamI naraka sudhI paNa jAya che. dharmakarmamAM udyamavAna ane apramatta mokSane paNa pAme che. e pramANe jinadharmane viSe sarvajAtanI zakti vaDe prayatnazIla rahevuM te upadezanuM tAtparya che. zlokArya -- bhavyo ! ratnAkara sarIkhA narabhavane pAmIne samyagu dharmaratna grahaNa karavAmAM prayatnavALA bano bhavamalezanI zreNIrUpa be prakAranA zatru (rAga dveSa) ne jayarUpa lakSmI vaDe haNIne zivasukhane pAmo Iti. | madhyAdhikAre prathama aMze taraMga - 3 pUrNa // | madhyAdhikAre prathama aMze (taraMga-4) karmarUpI zatrupara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe manuSyajanmane koIpaNa rIte pAmIne jo te durlabha jinadharmanuM pAlana kare che. te dhanya che. je naradeha asAra che. viSayomAM khovAI jAya to pharI jaldI maLI zakato nathI. tethI je pramAdI bane che. te anaMta saMsAramAM paDe che. ane anaMta duHkhane sahana kare che. vaLI ., *, * * , * *, * *, , , , , , , , , , , , , , , , , , , *, *, * *, *, *, *, *,* [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (18) ma.a.aMza-1,taraMga- :::: :::::::::::::::::::::::::::::: : : : : : : : : : : : : : : : Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM pAMca kroDathI adhika rogo che. ane sAta prakAre AyuSyano upakrama che. sAtabhaya nitya che. narabhavamAM dharma ja sArarUpa che. vizeSArtha:- narabhavano naradeha e pramANe artha che. eTale ke naradehamAM pAMca kroDathI adhika lAkhkho rogono jyAM saMbhava che. te kahe che pAMca kroDa aDasaTha lAkha navvANuM hajAra pAMcasone coryAzI (56899pa84) rogo thAya che. A apratiSThAna narakAvAse nitya ane bIje paNa yathA yogya saMbhave che. tethI je narabhavamAM ATalA roganA kSaya mATe te dharmaja sArabhUta che. e pramANe te sarva zaktithI AdaraNIya che. paraMtu kAma vi. nahi, uchuM te dehanA kSayanuM kAraNa hovAthI ane durgatinA du:khanuM kAraNa hovAthI prAyaH sarvagatimAM sulabha (kAma) hovAthI kAma AdaraNIya nathI. A teno bhAvArtha che. tathA jyAM sAta prakAre AyuSyano upakrama (AghAta) thAya che. te A pramANe :- (1) adhyavasAya (2) nimitta (3) AhAra (4) vedanA (5) parAghAta (6) sparza karatAM (7) zvAsozvAsa A sAta prakAre AyuSya pUrNa thAya che. (kSaya kare che) Ano lezathI artha kare che. adhyavasAya :- traNa prakAre che te rAga, bhaya ane sneha bhede karI jANavA. rAgano adhyavasAya mRtyunuM kAraNa bane che te A rIte koIka eka gAmamAM coroe gAyonuM apaharaNa karyuM ane te gAyone rakSaNa mATe vAMsa bAMdhelAoe pAchI meLavI (vALI) temAM eka ati svarUpavAna purUSa hato. tRSAthI duHkhI thayelo te koIka gAmamAM koInA gharamAM gayo tyAM koI tarUNI pANI lAvIne tene pAtI hatI tyAre teNe teNIne nA pADavA chatAM aTakI nahi tyAre te purUSa (tarUNa) uThIne cAlI gayo teNI paNa tene jotI vadhArAnuM pANI DhoLI detI tyAMja ubhI rahI te tarUNa dekhAto baMdha thatAM tyAMja rAganA adhyavasAyanA kAraNe mRtyune pAmI Iti rAga adhyavasAya //. bhaya:- bhayanA adhyavasAyathI vAsudevane joIne gajasukumArane upasarga karanAra somila brAhmaNa hRdayanA AghAtathI mRtyu ne pAmyo hato Iti bhaya adhyavasAya llll | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (19).a.aMza-1,taraMga-4|| papa papapa , , , , , , , l ess ::::::::: ::::::::: :::::: ::::::: : sNbNdiNciNdi . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehaH- koIka vepArIne tarUNa strI hatI paraspara bannene gADha sneha hato ane vepArane mATe dezAntare jaIne pAcho pharyo tyAre snehanI parikSA mATe mitroe tene ghera AvatAM pahelA ja tenA ghare AvIne tenI strIne kahyuM ke tAro pati mRtyu pAmyo che. e pramANenuM te sAMbhaLIne teNI mRtyu pAmI ane te paNa sAMbhaLIne mRtyu pAmyo kahyuM che ke rAga ane snehamAM zuM vizeSa che? te kahe che. rUpa vi. mAM AkarSaka prIti vizeSa te rAga ane sAmAnyapaNe patni parivAra ne viSe prIti te sneha Iti II nimitta :- daMDavi... te kahe che. daMDa, cAbuka, zastra, rassI, agni, pANImAM paDavuM, DubavuM, viSa, sApa, ThaMDI, garamI, arati (becenI) bhaya, bhUkha, tarasa, vyAdhi, mUtra, aMDila rokavuM, jIrNa, ajIrSe ghaNuM bhojana, gharSaNa, kacaDAvuM, pIsAvuM, athaDAvuM, pIlAvuM A AyuSyane mATe upakrama che..... AghAta che. A pramANe nimittathI thatA duHkhonI vyAkhyA thaI. AhArAdi :- ghaNo athavA sarvathA teno abhAva, netrAdinI vedanA, vijaLI AdithI parAghAta, cAmaDIno sparza athavA sarpa vi. nA viSa vi. jevI rIte brahmadatta mRtyu pAmatA tenA putre strIratnane kahyuM ke mArI sAthe bhogone bhogava tyAre teNIe kahyuM ke mArA sparzane tuM sahana nahi karI zake tene temAM vizvAsa na thayo eTale te strIrane ghoDAnI pITha upara kamara sudhI sparza karyo teTalAmAM sarva zukra (vIrya) nA nAza thavAthI te mRtyu pAmyo e pramANe loha purUSa paNa vilina thayo ogaLI gayo. zvAsozvAsane rokavo te spaSTa che. A sAta AyuSyanA upakramo sopakramI AyuSyavALAne hoya che. 63 zalAkA purUSo (uttama purUSo), carama zarIrI asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMca, deva ane nAraka nirUpakrama AyuSyavALA hoya che. teone upakrama lAgato nathI. je manuSya bhavamAM A pramANe haMmezA AyuSyakSayanAM sAta kAraNo che. . .: ** | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 20) sa.a.aMza-1,taraMga-) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM AyuSyano koI bharoso na hovAthI kAmAdinA tyAga pUrvaka dharma eja sArabhUta che. teja karavA jevo che. e pramANe tattva che. . . mRtyunuM koI kAraNa na hovA chatAM paNa jIvana che tyAM sudhI manuSya zAMtine pAmato nathI. kAraNa sAta bhayo tene niraMtara azAMti Ape che. te bhayo A pramANe che. - (1) Aloka bhaya (2) paraloka bhaya (3) corIno bhaya (4) akasmAtano bhaya (5) AjIvikAno bhaya (6) maraNano bhaya (7) apakIrtino bhaya manuSya vi. ne sajAtIya thI eTale ke manuSyane manuSyathI bhaya te ihaloka bhaya.... vijAtIyathI eTale ke tIrthaMca ane devAdi taraphathI bhaya te paraloka bhaya, dhana mATe cora vi. thI bhaya, bAhya nimitta na hovA chatAM akasmAtano bhaya te akasmAta bhaya, duSkALa vi. mAM nirdhanane AjIvikAno bhaya, maraNa bhaya prisadhdha che. ane apayaza apakirtIno bhaya....... (7) A sAta bhayo haMmezA arati karanArA ane mRtyune paNa ApanArA thAya che. tethI karIne AvA prakAranA ghaNA vinovALA narabhavamAM dharma eja sArabhUta che. te svarga ane apavargane (mokSa) Apato hovAthI sevavA yogya che. te ja kharUM tattva che. kahyuM che ke:- zIdhra dharmanuM Acaro ane kyAre paNa pramAda karo nahi bahu vipnavALo kALa hovAthI madhyAhnano paNa vicAra na karavo eTale ke dharma mATe je samaya prApta thayo che. tene eka kSaNavAra mATe paNa choDo nahi kahyuM che ke dharma zIdhra karo kAraNa ke jagatanuM bhakSaNa karavAnI lolupatAvALA kALe deva, nAraka, tiryaMcone potAnuM bhakSaNa banAvyuM che. he Atman ! jyAM sudhI kuThArA ghAta karanAro kALa vi. tArA jIvanarUpa vRkSane chede nahi tyAM sudhI sArA pariNAma mATe dharmanuM AcaravAmAM prayatnazIla bana kAraNa ke jIvanarUpa vRkSa chedAI jatAM koNa kyAM kevI rIte thaze tenI koI ne kaMI khabara nathI. sAta bhayathI parAbhava pAmelA ne ATha viplava (upasarga) eTale ke (1) aniSTa yoga (2) roga (3) duSTa parivAra ess ... - ka upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga-4 * * * * Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe manuSya janma nakkI nizcita virasa paNAne pAme che. tene pUNyathI sArabhUta (sarasa) banAva //rA Iti adhyAtmakalpadrumamAM kahyuM che. zlokArdha :- A pramANe naradeha (bhava) ne asAra jANIne te deha (bhava) thI badhI rIte sAdhya sadharmane badhA prakAranA hitakara A dharmamAM vilaMba vinA prayatna karo jethI karIne bhava rUpI zatru para vijaya rUpI lakSmI pAmo... ||1|| Iti tapA. zrI munisuMdarasUri viracita zrI upadezaratnAkara graMthanA madhyAdhikAre prathama aMze narabhavanI anityatA ane dharmanI sAratAno upadeza nAmano.. | 4 taraMga pUrNa... 1 madhyAdhikAre prathama aMze (taraMga-5) I zlokArdha - jayarUpI lakSmI ane Icchita sukhane mATe trivargamAM sAra rU5 aniSTa haraNe Aloka ane paralokanA hitane mATe he bhavyajano ! jinadharmamAM udyamazIla bano ||1 te viratirUpa be prakAre che. te dharma prayatna pUrvaka zivaphalane mATe karo. aviratinA tyAga mATe zrAvakadharma ane sarva virati mATe yati dharma ema be prakAre che; sArI, vaLI deva, mahAdeva, kRSNa, brahmAdi aviratirUpa kIDA vi. nI paMktimAM AvelA jANavA. aviratino sArI rIte tyAga karanAra jinezvara vi. nI paMktine pAme che te dhanya che. - vizeSArtha - sura, IndrAdi, hari, mahAdeva, brahmAdi laukika devo che. Adi zabdathI pArAsara, vasiSTha, vizvAmitra, durvAsA vi. RSio ane cakrI rAjA vi. nuM aviratipaNuM hovAthI aviratapaNAnI sAmyatAthI (sarakhApaNAthI) [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (22)mi.aM.aMza-utaraMga-pa * * * DDODDODD DIDIGDD00.000 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIDA vi. nI paMktimAM AvelA teone jANavA kiTa trIndriya prasidhdha che. te grahaNa karavAthI "madhya grahaNa karavAthI Adi ane antanuM grahaNa" e nyAyathI ekendriya, beIndriya, caurindriya, paMcendriya manuSya ane nArakIo grahaNa karavA. aviratinA bAra bhedanA parityAgathI jinonI dezathI athavA sarvathIvirati, vItarAgIonI, avadhijJAnAdi jina vigere kevalI jinAdinI ane Adi zabda thI moTA RSi muni), mahAzrAvaka vi. nI paMkti viratipaNuM sAmAnyathI pAme che. teo dhanya che. nizcita muktigAmI hovAthI ane najIkamAM sidhdhapaNuM hovAthI te prazaMsanIya che. have tenI vicAraNA kare che. avirati "mana, Indriya ane SaTu (cha)kAyanA jIvono vadha e pramANenA vacanathI" manano, pAMce Indriono aniyama eTale ke niyaMtraNa nahi ane chakAya jIvono vadha Iti bAra prakAranI avirati che. A saMsAramAM jIvonI cAra paMktio che. jIvo cAra prakAranA che - (1) avirationI (2) mithyAtvathI rahita samakitadhArIonI Iti artha (3) dezavIrationI ane (4) sarva virationI pAMcamIto vItarAganI paMktirUpa phalane pAmelA saMsArathI alipta banelA jIvonI. A cAre kramathI (1) bahu (2) svalpa (3) svalpatara ane (4) svalpatama jIvavALI paMkti che. temAM prathama avirationI paMktinuM mahattva (vAta) A pramANe che. ekendriya vanaspati vi. ekaja sparzendriyano sadbhAva hovAthI ane tethI bAkI rahelI IndriyonI saMjJAovALA chakAyanI jIvanI virAdhanAthI nahi eTakelA aviratinI paMktimAM Ave che. temAM sUkSma ke bAdaramAM aviratija utpanna thAya che. - aviratInA pariNAmano nAza saMjJI paMcandriyone ja hoya che. ane : 20 , 1 1 3. va. nava ma ka ka ka ka kA kA kA kakaka kakaka upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (23) ma..aMza-1,taraMga-pa t". : : : : ::::: Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viratIno svIkAra paNa kare che. (thAya che, ane tethI karIne badhAja ekendriyo pAMca prakAranA pramAdathI virata nahi thayelA hovAthI te kAraNathI utpanna thayelA karmabaMdhanane pAme che. virativALA banatA nathI, kahevAtA nathI. jevIrIte sUtelA, pramAdI, mUccha pAmelA vi. viratinA pariNAma (bhAvanA) vagaranA hovAthI ane zakti cetanAdinA abhAvathI hiMsAdi na karatA hovA chatAM paNa teo virativALA kahevAtA nathI. mUMgA vi. asatya bolatA na hovAthI paNa satyavAdi ane apaMga paMgu vi. nahi ApeluM nahi leto hovA chatAM paNa adattano tyAgI banato nathI. kudaratI ke akudaratI napuMsaka pazuke manuSya maithuna na sevatA hovA chatAM brahmacArI kahevAtA nathI pazu ke bhIkhArI vi. vizeSa parigraha na hovA chatAM paNa gaMdha malaMkAre" e pramANenA vacanathI phalane pAmato nathI e pramANe samyagudarzananA pariNAma na hovAthI ekendriyo paNa avirativALA ja che. ekendriyamAM sAsvAdana guNaThANuM nathI e pramANenA AgamanA abhiprAyathI sAsvAdana bIjA guNaThANAno abhAva hovAthI mithyAtvIja che -. e pramANe beIndriya, teIndriya, caturindriya, samuIima paMcendriya vi. mAM paNa aviratapaNuM che. temAM sAsvAdana guNaThANAnI prAptimAM mAtra cha AvalikA sudhIno ja kAla hovAthI mithyAtva jANavuM. have ekendriyamAM kaMIka vizeSa prakAre hiMsA vi. Azravo batAve che. (dekhAya che.) te A pramANe vRkSa vi. potapotAnA anurUpa evA AhArarUpa pANI, nIla, phUla vi. sacitta grahaNa kare che. AthI teone pANI vAyunI virAdhanA spaSTa che. "jyAM pANI tyAM vanaspati che." jyAM vanaspati che. tyAM nizcita agni che. agnikAya vAyune AdhAre che. (sahacArI che.) ane trasakAya to pratyakSa che. A pramANenA vacanathI vanaspati Adine paNa AhAra grahaNa karavA mAtrathI sUkSmarIte paNa virAdhanA che. bAdara rIte to keTalAka bora vi. nA jhADo keLa vi. nA vRkSone viMdhe che. duHkha Ape che. marU devAdinA pUrvabhavanA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga-5 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * **** ********************* ****** *** *:::: ::::::::::::* * * * * * * * * * * * :: Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keLanA jIvane jema viMdhyu hatu tema duHkha Ape che. potAnA mULa - kSAra, kaTurasa vi. thI pRthvI Adine haNe che. - kIDAne mAranArA, sApane - mAranArA, hAthIne ghoDAne mAranArA, kimpAka vi. jevA aneka prakAranA aneka vRkSo ane madana kodrava vi. manuSya, pazu vi. ne haNe che. keTalAka to vicitra vRkSa, ghAsa, lattA, auSadhInA prakArothI ane pAna DALI vi. avayavothI prasidhdha che. manuSya, pazu vi. ne paNa tAva atisAra vi. thI haNe che. aMdha kare che. badhIra kare che. bIbhItaka (baheDA) vi. kalezalagnAdivaDe karIne eka bIjAno viccheda karAve che..... asthira kare che. mohanavallI vi. mohanA utpAta vi. thI kheda karAve che. keTalAka manuSyone pazu ane pazune manuSya banAve che. e pramANe aneka prakAre pheraphAra kare che. keTalAka auSadhinA prakAro evA che. ke jyAM devono paNa vAsa karAve che. vAMsa, bANa vi. dhanuSya ane bANanA rUpa vaDe sarva jIvone haNe che. bhagavatinA pAMcamA zatakamAM chaThThA uddezakamAM kahyuM che ke he bhagavaMta ! puruSe dhanuSyano vicAra ka2vAthI laI bANane choDe te bAda te bANa jyAM jAya tyAM prANo, bhUto, jIvo ane satvane haNavAthI laIne jIvItano nAza kare che. (mArI nAMkhe che) he bhagavaMta ! te vakhate kaI kriyA lAge ? he gautama ! e pramANe je purUSa dhanuSyano vicAra kare che. tyAMthI laIne bANa choDavA vaDe te purUSane kAyikI ane prANAtipAtikI kriyAo thAya che. ane pAMca kriyAo vaDe sparzAya che. je jIvonA zarIramAMthI dhanuSya banyuM te jIvo kAyikI krIyAthI laI pAMca krIyAo vaDe sparzAya che. e pramANe dhanupRSTha pAMca kriyAo vaDe ane dorI jemAMthI banI te jIvonA zarIra pAMca kriyAthI sparzAya che. pAMca kriyA vaDe dhanuSya, pAMca kriyAvaDe bANa, pAMca kriyAvaDe pattA, pAMca kriyAo vaDe phalu (bANanI aNI) ItyAdi. hiMsA :- ItyAdi dhanuSyAdi jIvone ati utsargathI (pUrvanA zarIrano tyAga na karavAthI), aviratinA pariNAma hovAthI acetana zarIrAdi vaDe upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 25 ma.a.aMza-1,taraMga-5 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA karmabaMdha thAya che. jinezvaranI pUjAne yogya puSpa phaLa AbhUSaNa vi. muninA (sAdhunA) pAtrA vi. nA jIvonA zarIro puNyanA sAdhana rUpa hovA chatAM paNa puNyabaMdha thato nathI kAraNa ke tenA hetu bhUta vivekarUpa pariNAma vi. no abhAva hovAthI, sidhdhone to baMdhanA kAraNabhUta avirati, mithyAtva, kaSAya ane yoga rUpa baMdha hetuono abhAva hovAthI baMdha nathI e pramANe mahAAraMbhanI pravRttinA hetu rUpa gADu, lAMgala, sAMbelu (mUsala), tala, zeraDI vi. pilavAnA yaMtro, (ghANI ane kolu) reMTa, zastro vi. nA jIvonuM hiMsAnu kAraNa paNe vicAravuM A pramANe hiMsA batAvI.... 1 tevI ja rIte teone pUrve kahelI yukti vaDe satyanA pariNAma na hovAthI asatya samajavuM. vaLI manuSyone asatyavAdanuM kAraNa hovAthI paNa asatya pApa che. dekhAya che ke ghaNAya sahakAra (AMbo) rAyaNa Adi uttama vRkSanA vana vi. nA viSayamAM rakSA, dhanikapaNuM batAvavA mATe kalaha karatAM hoya che. (athaDAtA hoya che.) tevI rIte baheDAnA jhADa vi. mithyA AbhAsa utpanna karavA Adi vaDe kalahane ubho kare che. "zokanA nAza mATe azoka, kalahanA nAza mATe kali vRkSo "Iti" te vacanathI jaNAya che. tathA keTalAka mohanavalli vi. mohane utpanna karavA thakI manuSyone mArganI dizAthI viparIta dizA vi. batAve che. keTalAka ThaganA hAthamAM AvelA manuSyone ThagatA mATI vi. mAM paNa suvarNa budhdhine, vairi vi. mAM paNa svajanAdinI budhdhine vividha prakAromAM potAno ghAta vi. akAryomAM paNa kartavyanI budhdhi karAve che. rAjA, strI, prajA vi. nuM vazIkaraNa judA pADavAnuM, moha vi. ne paNa utpanna karatI asatyanA pratibhAsavALI pravRtti Adi ubhI kare che. keTalIka auSadhIo svAbhAvika paNe vastumAM rahelI zaktithI athavA maMtra, devatAdinA vazathI potAno prabhAva vi. satya kahe che. ane asatya paNa kahe che. auSadhinA vazathI dIpAvatAra, jelAvatAra vi. mAM kanyAdio auSadhio ratno vi. Ape che. keTalIka huM Apu chuM. ema kahIne ApatI paNa nathI ghaNA kathAnakomAM AvuM saMbhaLAya che. ItyAdi aneka prakAre asatyanA prakAro che. rA| vaLI badhAya vRkSAdinA jIvo sacitta AhArane le che. te jIvo ApyuM na | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (26) a.aMza-1,taraMga-5 , , , , , , , , , , , , * . . . . . . . . . . , , , , , , , , , , , Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI adattaja grahaNa kare che. athavA bIjAne adattanuM kAraNa bane che. pUrvanI jema manuSya vaDe svAdavALuM uttama patra puSpa phala vi. nahi ApeluM hovA chatAM grahaNa karavAthI adatta lAge che. kulakare bhAga karIne ApelA kalpa vRkSonuM yugalikonuM paNa eka bIjAnA yugalikanA kalpatarUnI pAse mAMgaNI karavAnA kAraNe thatAM kalaha ne zAMta karavA mATe hakArAdinI utpatti vi. zravaNathI saMbhaLAya che. koThArA nAmanA suthAre banAvela kASTanA popaTa kabUtara Adi vaDe rAjAnA koThAgAramAM nahi ApelA zAlI (cokhA) vi. nuM grahaNa saMbhaLAya che. athavA kASTamaya popaTa kabUtara vi. jIvo vi. nuM nahi Apelu levAnuM pApa lAge che. pahelA kahela (dhanuSya ane vAMsa) dhanuSya vaMzAdinI jema grahaNa karavA vaDe nahi ApeluM levAnI pravRtti adatta che. auSadhio vaDe nahi ApelAnuM AkarSaNa vi. paNa thAya che. ItyAdi adattanAM prakAro che. ll e pramANe maithunanuM pApa paNa viratinA pariNAma na hovAthI lAge che. tevA prakAranA puSpanA bagIcA vigerenuM bIja pratye rAgAdinuM janaka hovAthI pAna, puSpa, phala vi. thI utpanna thayela auSadha, cUrNa, guTikA, sarpanI pheNa vi. nA bhakSaNathI, rAganA utkarSathI maithunanI pravRttinuM janaka hovAthI, ghAtakI puSpa vi. madha vi. nA aMgonuM paNa kAmanI pravRttinuM kAraNa hovAthI vicAravuMjANavuM. tathA keTalAka jhADonI kAma saMjJA pratyakSa dekhAya che. kahyuM che ke strInA padanA ghAtathI haNAyeluM (sparzita) azokavRkSa vikAsa pAme che. khIle che. strInA moDhAnA - dArUnA kogaLAthI siMcAyeluM bakula vRkSa zokane tajI de che. strInA AliMgana thI kurUbaka vikAsa pAme che. strInA jovA mAtrathI tilaka nAmanuM vRkSa khIlatuM zobhe che. ! viratinA pariNAma na hovAthI parigraha paNa teone che. bIjAne mUccha vi. nuM kAraNa hovAthI vicArI levuM. sAkSAt pratyakSa paNa dekhAya che. keTalAka vRkSo mUrchAthI dhana (nidhi) ne muLIyA vaDe vIMTaLAIne rahe che. ane eraMDA vi. nA jhADo nidhi upara mULIyAM DhAMke che. ItyAdi parigrahanuM pApa spaSTa che e pramANe kaSAyAdi pApa paNa teone lAge che. sparzendriyathI ka : wwwwwwww v. 1 [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 27. ma.a.aMza-1,taraMga-pa E s sehensis kakakakakakakaka: :: : : Encapsuonggian nhanh Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre Indriyo na hovA chatAM paNa jhADone daza saMjJAo vaDe karmano baMdha thAya che. te A pramANe (1) AhAra (2) bhaya (3) parigraha (4) maithuna (5) krodha (6) mAna (7) mAyA (8) lobha (9) rAga (10) ogha. A daza saMjJAo sarvajIvone hoya che. (1) vRkSane pANIno AhAra (2) saMkocanikA (lajjAmaNI) bhayathI saMkocAya che. (3) potAnA taMtuvaDe vallI vRkSane vIMTaLAya che. te parigraha saMjJA (4) maithunamAM strInA AliMgane (sparze) karUbaka vRkSa phaLe che te maithuna saMjJA (5) kokanadano kaMda krodhathI haMkAro kare che te krodha saMjJA (6) ka2I rUve che te mAnasaMjJA (7) mAyAe karI vela phaLone DhAMke che. te mAyAsaMjJA (8) bIlapalAsa lobhe karI nidhi upara mULIyAM DhAMke che. te lobhasaMjJA (9) rAtrImAM kamaLo saMkocAya che. te rAga saMjJA (10) velaDIo mArgamAM jAya che te oghathI bolAya che eTale ke vRkSo para vallIo caDe che. te otha saMjJA jANavI. A pramANe vanaspatine AzrayIne aviratipaNuM vicAryuM. e pramANe pRthvI AdinI paNa vicAraNA karavI. kAraNa ke khaTAza, khArAza vi. rUpa pRthvI vizeSa madhurAdi pRthvInA jIvone, jala, vAyu, agni ane vanaspatinA jIvone, beIndriya, teIndriya, caturindriyane ane manuSya, pazune paNa haNe che. mArI nAMkhe che. haDatAla, somala, kSArAdi vaDe be - traNa cAra IndriyovALAno ane tIrthaMca ane manuSyano vadha sAkSAt dekhAya che. kuvAmAM rahelA pArAnuMto ghoDA para beThelI strInA mukhanA darzanathI tenI pAchaLa doDavAthI tenuM kAmecchA paNa spaSTa ja che. bAkI pUrvanI jema. pANI paNa kSArAdinA vizeSapaNA vaDe karI madhura jala, pRthvI, vanaspati Adi jIvone haNe che. agninA jIvonuM haNavuM pratyakSa che. jala vaDe saMpUrNa agninuM bujhavApaNAthI hiMsA pratyakSa che. ane nadIpura, mahAsarova2 samudrAdimAM bhIMjAvavA vaDe ane buDavA vaDe sarva sthAvara trasa jIvonuM ane manuSya, pazu vi. no paNa vadha thato dekhAya che. ane agni ga2ma karavA thakI sUkavI devA Adi vaDe jala jIvone haNe che. khAdira (khera) no agni ghAsa vi. nA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 28 ma.a.aMza-1,taraMga-5 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agninA jIvone haNe che. ane bAkI sarva jIvone bALavAnuM pratyakSa sidhdhaja che. e pramANe vAyu paNa uSNa vi. zItAdi vAyu jIvone haNe chelU. vi. thI pazu, manuSya, vi. nuM paNa mRtyu thatuM dekhAya che. cAre bAjuthI sUkSma ghAravALA zastra jevo agni vadhavAvaDe sarva jIvone haNe che. e pramANe ekendriyonuM pAMca AzravanuM aviratapaNe vicAryuM. e pramANe vikasendriyanI paNa pAMce AzravanI pravRtti vaDe avirati spaSTa pratyakSa che. ane krUra paMcendriya tiryaMconI hiMsA vi. prasidhdhaja che. porA, zaMkha vi. beIndriya jIvo, jIvano AhAra karanArA che. jU, kIDI , mAMkaDa, kAnakhajUrA vi. teIndriya jIvo, ghA karavA vaDe sarpane mArI nAMkhe che. manuSyone, pazuone paNa kAna vi. mAM pravezelA kAnakhajUrA vi. kheda-pIDA kare che. bhamra vi. corendriya jIvo. IyaLa vi. ne haNe che. hAthInA kAnamAM pravezelo DAMsa macchara vi. hAthIne ane siMhanA nAkamAM pravezelA DAMsa macchara siMhane haNI nAMkhe che. manuSyane ane pazune paNa udvega pamADe che. pIDA Ape che. paMcendriya jalacara matsya vi. mAchalAno ja AhAra kare che. sthalacara vAgha, siMha, sarpa vi. paNa mAMsAhArI che. AkAzamAM uDanArA bAja, gIdha Adi paNa (moTA bhAge) hiMsA karanArA mAMsAhArI che. kUra nahi tevA haraNa, hAthI vi. paNa sacitta vanaspati vi. AhAra vaDe ane paraspara vairavALA strI vi. nA kAraNe yudhdha vi. karIne hiMsA karanArA che. kAmecchA vigere Azravo to prAyaH potAnI viSTAmAM utpanna thayelA teIndriya jIvone hoya che. vaLI potAnI lALamAM caurindriya utpanna thAya che. mUcha saMjJAnA prabhAve teo paNa eTale ke te Idriya - caurindriya jIvo marelA kalevaranA melamAM utpanna thayelA jaMtuone seve che. e pramANenA vacanathI asaMjJIonA maithuna saMjJAnA prabhAva vigere vaDe ane saMjJIone to vedodayanA kAraNe kAma spaSTa ja che. hAthaNImAM lubdha hAthI bIjA hAthIone haNe che. AMkaDAnA mAMsamAM lubdha evA mAchalAo mRtyu pAme che. cAvala vigerenA kaNamAM lubdha pakSIo jALamAM pakaDAya che. - paDe che. haraNa, sarpa vigere saMgIta, baMsarI | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (29)ma.a.aMza-1,taraMga aadriNcan00000000000000mNdNgaa ::::: ::::::::::::: Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinA sUra vigere sAMbhaLavAmAM lubdha banelA teo pakaDAya che. ane hAthaNImAM lubdha hAthIo, gaMdhamAM lubdha bhramara, kIDA, sarpa vigere, mAMsamAM lubdha samudramAM AvelA duHkha, saMtApakArI sthalamAM vasanArA lamanuSya, bakarAnA mAMsanA bhakSaNa mATe pAMjarAmAM paDelA vAgha vagere, rUpamAM lubdha pataMgiyA vigere paNa mare che. ane dravyAdi nidhi upara sarpo adhiSThAyaka banIne rahe che. nidhi upara khaMjarITA nAca kare che. ane gaudheraka zivAdi zabdo bole che. kIDI paNa kaNone saMgrahe che. A pramANe kAmAdi Azravo spaSTa ja che. teonI hiMsAdinA kAraNe gati paNa A pramANe thAya che. 'sthAvara bi, ti, carindriya nizcita saMkhyAtA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSyamAM jAya che. tathA (1) asaMjJI (2) sarakanArA jIvo vAMdarA, uMdara vi. (3) pakSI (4) siMha (5) sApa (6) strI kramaza ekathI chaThThI naraka sudhI jAya che. utkRSTathI manuSya ane mAchalA sAtamI naraka sudhI jAya che. e pramANe ekendriya, bi, ti, cauM, ane samUriSThama garbhaja tiryaMca paMcendriya vi. anaMta jIvo aviratinI paMktimAM ja Ave che. 2me che. ane have kuMbhAra, ghANI calAvanAra vi. manuSyo, bhilla, caMDAla vi., sainika, dArUnA pIThAvALA vi. adhamo che. tevI rIte ja 18 zreNI - prazreNI vigerenI jAtamAM utpanna thayela madhyama che. nRpa amAtya vi. uttama che. A badhA jina dharmathI vimukha loko tevI rIte ja hiMsAdi AzravanA pravartaka-paNAthI aviratanI paMktimAM ja che. tevI rIte devo paNa hiMsAdi Azrava pravartAvanArA ja che. te A pramANe hiMsAne viSe dvaipAyana, daMDaka deva vigere nagara dezane dAhAdi paNa kare che. asatyane viSe aneka devo paNa Thage che. te A pramANe koI polI yakSanI pratimAne viSe, koIe ratna vi. saMtADyA ane tenA lobhathI yakSe tene laIne zamI nAmanA jhADanI koTa2 (bakhola)mAM bhAra lAgavAnA kA2Ne meM mUkyA che. e pramANe dhanika (mukanAra) ne kahyuM pachI e koTa2mAM nike hAtha nAMkhatAM sarpanA DaMkha vaDe tene mArI nAMkhyo. ItyAdi vAta ghaNA prakAre saMbhaLAya che. avante :- nahIM ApelAmAM bIjAnuM hovA chatAM paNa nidhi vigere para bese che. (besIne rakSaNa kare che) maithuna viSayamAM bIjAnI devIonI IcchA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 30 ||ma.a.aMza-1,taraMga-5 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. parigraha to vimAna, vana, vAvaDI, kIDA parvata, rAjadhAnI, nagara Adi ghaNA prakAre che. e pramANe devo paNa aviratinI paMktimAM ja Ave che. tathA Izvare (zaMkara) pahelA traNa nagara bALI nAMkhyA hatA. jAlaMdhara daitya vi. koDo saMkhyA pramANa sainikono vadha ane brahmAnA mastakanA chedana karavA vaDe ghaNI hiMsAne AcarI hatI. ane te jagatanA nAzano (saMhAranA) adhikArI che himAlaya vaDe apAyelI pArvatinA hAthane dabAvAthI ullasita thayela romAMcavi. thI samasta vizva halI uThyuM. (Akula, vyAkula, AzcaryavALu thayuM) che. AhA ! himAcalanA kiraNonuM zItalapaNuM kevuM che. e pramANe sasmita bolatA zailanA aMtaHpuramAM rahelA mAtRmaMDalanA gaNovaDe jovAyelA ziva tamAruM rakSaNa karo. ItyAdi asatya spaSTa che. (zakaMra) tapasvI hovA chatAM paNa pArvatine viSe paNa huM bhIlaDIne grahaNa karu chuM. evI budhdhi vaDe grahaNa karI ane nahIM ApeluM grahaNa karavuM. kailAsa jenuM makAna che. ane strI, putra parivAra AdinA svIkAra karavA vaDe zaMkarane parigraha vi. spaSTa che. samaya, lajA vi. ne nahi jonAro traNa bhuvanamAM vyApta yuktAyukta vicAra vinAno kAma che ema tenA bhakta vaDe paNa kahevAya che. haMmezA (sadAya) pArvatInA ardhAgane baMdhAyelA rahe che. ane be hajAra varSa sudhI satata (avizrAMta) kAmabhoga bhogavyA che. kArtikeya utpanna thavA chatAM tApasIne viSe kAmanI abhilASA rahI che. ane nArI rUpa evA harine paNa kAmanI abhilASA vaDe bhogavela che (atyaMta bhoganI IcchAvaDe bhogavela che) ane vaLI tevI rIte hanumAnanI utpatti ItyAdi keTaluM kahevuM? AthI te paNa aviratapaNAnA vicAramAM kIDA, khADAmAM rahelA bhaMDa vi. nI paMktimAM Ave che. e pramANe haMmezAM asuronA vadhamAM udyamI evA hari (viSNu) e paNa madhu, dhenuka, cAraNa pUtanA, yamala, arjuna, kAla, nemi, hayagrIva, zakaTa, ariSTa, kerabha, kaMsa, kezI, murA, sAlva, mainda, dvivida rAhu, | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 3).a.aMza-1,taraMga-pI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiraNya kezi, purvANa, kAlaya, naraka, bali ane zizupAla enA (viSNunA) vadha thayA. eTale ke viSNue temano vadha karyo hato. ItyAdi vacanothI asatya, mAyA vi. kapaTa vaDe duryodhana vi. nA kulano nAza karanArA viSNu purANamAM prasidhdha digaMbara vi. rUpovALA potAnA ArAdhaka asurone paNa narakamAM nAMkhyA. yudhdhAdi mahAraMbha rAjyAdi rUpa parigrahathI grasita haMmezA vividha prakAro vaDe dareka janmamAM kAmanI kriDAmAM tatpara soLa hajAra gopIo nA lAbhathI kRSNa rUpe janma lIdho hato. kAmamAM ati vizrvalita thavAthI rukSamaNIne paNa pahelethI bhogavI hatI. mAyA kaMkaNanA vazathI ane strI rUpe thaIne rAjAnA antaH puramAM keTalAka divaso sudhI bhogone bhogavIne putrane janma Apyo hato. ItyAdi kAmanuM tophAna keTaluM kahIe ? e pramANe paNa aviratinI prathama paMktine dhare che. e pramANe jagata sRSTino saMhAra karanAra brahmA paNa nahi ApelI parigrahanA mUla rUpa sAvitrine viSe kAmane sevanAro hato. A badhuM asatya che. brahmAe potAnI putrIne bhogavI hatI. ItyAdi veda vi. mAM kAmanuM parataMtra paNuM prasidhdha che. zaMkare asarA (urvazI) mAM bhogano aparAdha karanArano ziraH cheda karyo hato. pArvatine paraNAvavAnI vidhinA samaye pArvatinA rUpane jotAM utpanna thayelAM kAmanA atipaNAnA kAraNe alita thayelA vIryathI utpanna thayelA 80 hajAra vAlikhIllajI vi. RSione potAno aMguTho dabAvavA vaDe kujI thayelAne suryarathamAM vAsa Apyo te paNa aviratinI paMktine ullaMghatA nathI eTale ke avirata paNAmAM rahe che. ane eonA zAstramAM kAmanA varNananI viDambaNAnI vAto aneka prakAranI saMbhaLAya che. te A rIte - ratikriDAmAM rata cupakithI jeNe kamala vaDe nayana yugalane DhAMkI dIdhAM che. pArvatIe cuMbelu cuMbana kareluM) zaMkaranuM trIjuM locana jayane pAmo ||1|| praNayathI krodhita thayelI devIne joIne ekAeka Azcarya pAmelA zaMkara bhItI vaDe (DarathI) turtaja praNAma karavAmAM tatpara thayAM (praNAma karyA, tyAre namelA zira para gaMgAne jue chate jotAM) caraNanA prahArathI Ahata thayelA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](32).a.aMza-1,taraMga-5 st a ssss.. kakakakakakakakakaka s ::::::. ***** ************ : : : : : : : ::: : Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilakhA thaI ubhA rahelA evA zaMkara tamAruM rakSaNa karo lalii je saMdhyA samaye namaskAra karIne namIne) lokanI AgaLa hAtha joDIne mAMge che. vaLI lajjA vinAno zira vaDe gaMgAnadI ne dhAraNa kare che. te paNa meM sahana karyuM. amRta manthana karatAM prApta thayelI lakSmI harine ApIne viSane zA mATe khAdhuM ? (pIdhuM) ? he... strI laMpaTa ! mane sparza karIza nahi. e pramANe pArvati vaDe kahevAyelA hara (zaMkara) tamAruM rakSaNa karo. ll1ii A pramANe alaMkAra cUDAmaNimAM kahyuM che. ItyAdi ! dahIMnA khAlI vAsaNamAM ravaiyA ne dhAraNa karatI, vaLI jenA bharAvadAra caMcala stano para locananI zreNI lAgI che evI ane gAyane dohavAnI budhdhithI baLadane jene rokyo che evI ane jenA para viSNu deve dRSTi nAMkhI che tevI rAdhA jagatane pAvana karo // ll nAbhi kamaLa para brahmAne joIne premarasamAM adhIrI thavAthI vyAkula banelI lakSmIe kRSNanA jamaNA netrane (jamaNuM netra sUrya kahevAya che tethI sUryAsta thavAne kAraNe kamaLanA saMkocAvAnA kAraNe brahmA temAM pUrAI javAthI tenI lajjA lakSmIne na rahI) jaldIthI DhAMkI dIdhuM rA tathA kAma kriDAne anne uThatI eka hAtha vaDe zeSa nAga para bhAra daIne ane bIjA hAthe vastra (ThIka karatI) dharIne chUTI gayelA coTalAnA bhArane khabhA para vahana karatI hatI te vakhate atyaMta kAMtinA kAraNe thaI gayelI dviguNI surata para prIti thavAthI kRSNa lakSmInA zarIrane zayyAmAM laI bAhuvaDe AliMganavALA zobhatA bAhuvALI lakSmInuM zarIra tamane pAvana karo llll e pramANe veNI saMhAranI zarUAtamAM namaskAra karavAmAM Avyo che. gadArUpI zastra dharatA bhayaMkara hAtha che jenA evA kRSNa, manuSyanA mastakanA asthivALA kamaMDalanI zreNIthI zobhato zaMkara, atyaMta zAMta prabhAvazAlI che caritra jenuM evA vIraprabhu. eka upazAnta che ane bIjA azAnta che kone ame pUjIe ? Ill chedAyelA liMgavALo zuM Izvara (zaMkara) hoya ? jemAMthI bhaya nIkaLI gayo che. evAnA hAthamAM trizula zA mATe hoya ? nAtha zuM bhikSA mAMganAro | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 33 ma..aMza-1,taraMga-5 mamaes :: Receives - Hevayat kAkA : is an mArAmArI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya? e pramANe yati evo te strI ane putra vALo kevI rIte AthI (mAtAnuM nAma che) utpanna thayelo ajanmA kevI rIte ? sakala jagatane jANanAro potAnA AtmAnA aMtarAyo (vipna) ne kema jANato nathI. saMkSepathI sAcu kahyuM che ke pazupatine apazu evo koNa budhdhimAna seveArAdha-upAsanA kare II e pramANe sUrya caMdra vi. paNa dararoja 60 hajAra daityanA ghAtaka ratnAdevI rohiNI vi. strInI sevA, (kAma bhoga rU5) putra, vimAna ne viSe mohAdithI vyAkulatAnA kAraNe aviratapaNAnuM sAmyapaNuM hovAthI ja teonI (aviratapaNAnI) paMktine zobhAve che. kahyuM che ke. - chedAyelA ziravALo brahmA, rogavALI AMkhavALo kRSNa, jenuM liMga lupta che tevo zaMkara (mahAdeva), sUrya paNa utarelI tvacAvALo, agni paNa sarvane khAnAro, caMdra kalaMkathI aMkita che. apUrNa lIMga vaDe je IndranuM zarIra paNa caMcaLa baneluM che sanmArganA smalanathI (patanathI) prAyaH samartha hovA chatAM paNa purUSo ApadAne pAme che. 1 ahalyAne viSe Indra vyabhicArI thayo, brahmA potAnI putrIne viSerata banyo, caMdra gUrUnI strIne sevI. A pramANe prAyaH evo koNa che ? ke je mArA jevA kAmadeva) vaDe akAryamAM joDAvAyo na hoya mArA bANono zrama bhuvananI unmAdanI vidhimAM kono che ? ItyAdi. laukika RSio paNa zrApa, upakAra, strImAM Asakti vi. vaDe aviratanI paMktimAM janArA che. (gayelA ja che) tevI rIte vasiSThanI patni arundhatine ane tenA putrone vizvAmitre haNyA hatA. (brahmaRSi e pramANe emanA kahevAthI utpanna thayelA krodhathI vasiSThanI patni ane tenA putrone vizvAmitre haNyA hatA) e pramANe te paNa krodha ane kAmathI vyAkula hatA kAmadevathI (kAmecchAthI) viThThala pArAsara RSie divase paNa dhUMdhaLu vAtAvaraNa vikarvine macchImAranI putrI matsyagaMdhAne bhogavI hatI. kRSNa, dvaipAyana paNa dhRtarASTra vi. nI mAtA 1 ambA 2 aMbikA 3 ambAlikA nAmanI strImAM kAmane bhogavanArA thayA hatA ane dhRtarASTra pAMDa, vidUrane janma Apyo hato. -, * *,* *, , , , : * * ,*,*,*,*,*, *, * *,*,*--***, * *,*,* , , , , , , , *,* * * * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga-pa : : - kAkA : jajhanA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA urvazImAM lubdha durvAsaRSie dvArikAne bALI ane viSNu ane lakSmIne rathamAM joDyA hatA ItyAdi keTaluM kahevA mATe zakya che. ? athavA keTaluM kahevAya. zaiva mukhane (zAstrane) mATe tIkSNa vajAnI suI samAna, briAhmaNanA mukhane lapaDAka samAna, sanda samuccaya dharma parIkSA vi. graMtho jovA jevA che. keTalAka abhavya, tiryaMca, manuSyo paNa dravyathI dezaviratine pALatA hovA chatAM (pALanArA) paNa aviratinI paMktimAM che. kAma sukha vi. ne mATe ja dezavirati ane sarva viratinuM paNa pAlana karatA hovAthI aviratinI paMktimAM che. krodhathI dhamadhamatA paNAthI nArakIo paNa vaikriya zakti vaDe vimurvelA zastra vaju jevA tIkSNa mukhavALA kIDA vi. vaDe paraspara mahA vedanAne utpanna karatA aviratanI ja paMktimAM Ave che. e pramANe carAcara jIvo vaDe traNa jagata aviratinI paMktithI vyApta che. have mithyAtvathI viratanI (aTakelAnI) bIjI paMkti che. ane te paMktimAM zreNika vi. cakravarti, vAsudeva, ane prativAsudeva vi. keTalAka manuSyo che asaMkhyAta bhAge devo ane nArakIo mithyAtvathI aTakelA che. ane tiryaMcono anaMtatama bhAga che. e pramANe pUrva paMktithI anaMtatama bhAga jIvarUpa A bIjI paMkti thaI ane A paMktimAM samyaktanI vivakSA na karavAmAM Ave to aviratanI paMktimAM ja gaNAya ane traNe paMktio samyatva, dezavirati ane sarvavirati gaNavA yogya che. teno paNa asaMkhyAtatama bhAga viratAvirata nAme dezavirati jIvavALI trIjI paMkti che ane temAM paNa keTalAka manuSyo garbhaja paMcendriya tiryaMcanA asaMkhyAtamA bhAge ane tiryaMco asaMkhyAtA che. marUbhUtino jIva hAthI vi. nI jema jAtismaraNa vi. vaDe zrAdhdha (zrAvaka) dharmane pAmyo. bIjA nahi, badhA bhegA thaIne samyakta, deza virati palyopamano asaMkhyAta bhAga pramANa che A pramANenA vacanathI palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa che A pramANenA vacanathI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA samayanI rAzi che. teTalA pramANavALA che. teno paNa asaMkhyAtamo bhAga sarvavirati manuSyavALI cothI paMkti che utkRSTathI paNa 2 thI 9 hajAra koDa pramANavALA | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 350.a.aMza-1,taraMga-pI kakakakakakakaka kakaka- - : : : : : : na :::::::::::::::::::::::::: Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatio prApta hovAthI ane vaLI ahIMyA prathama paMkti vinA AgaLanI traNeya paMktimAM alpatama ja che. ane kramathI ati alpatama ane durlabha che. A traNe paMktimAM AvelA nizcita karIne A traNe paMktinA phalarUpa pAMcamI sidhdha paMktine pAme ja che. e pramANe saMsArathI atIta (vegaLI) pAMcamI paNa paMkti jANavI ane te anaMta, avyaya, amizra, jJAna, darzana, sukha, vIryamayI che. tene rUpa nathI, sparza paNa nathI e pramANe AcArAMganA kahevAthI "kalyANakara ziva acala arUpa anaMta" ItyAdithI "jyAM koI mithyAtvI" ItyAdi AgamamAM kahevA prakArovaDe jANavuM Iti. AthI ja anaMta evA abhavyane viSe ane tevI rIte anaMta bhavyane viSe svalpaja jIvo bIjI vi. traNa paMktinA lAbhathI krame karIne pAMcamI paMkti dhanya purUSo ja pAme che. utkRSTathI paNa eka samayamAM 108 saMkhyA pramANavALA tevA prakAranA jIvone prApta thatuM hovAthI ati alpasUcaka batAvatuM dhanya e eka vacana che Iti. zlokArya - uttarottara guNavALI A cAra paMktio jANIne bhavione pAMcamI phalarUpa bano, viratimAM evI rIte prayatna karo ke je rIte jaldI manavAMchita moha upara jayarUpa lakSmIne pAmo Iti tapAgacchAdhipati munisuMdarasUri viracite madhyAdhikAre prathama aMze saMsArI jIvanI cAra paMktinA vicArano pAMcamo taraMga pUrNa. | | taraMga 5 mo pUrNa... ! madhyAdhikAre prathama aMze taraMga - 6I zlokArdha - jayarUpa lakSmI, caMdrasamAna ujavala kirtI, sakalamaMgala sukha samRdhdhine ApanAra bhavaduHkhane haranAra je che te jinadharma rUpa kalpavRkSa jaya pAmo..... /1 vaLI te dharmane AjIvikA mATe pApamAM Asakta loko AcaravAmAM | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (36) .a.aMza-1,taraMga-5 ************************* ************* **** ********** :::::::::::::::::::::::::::: Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samartha banI zakatA nathI. vaLI AjIvikA mATe dhanya (pUNyazALI) manuSyo dharmane virAdhatA nathI. yataH :- mukha (zaruAta)mAM ane pariNAmamAM virasa ane sa2sa ema cAra prakAranA cArA ne je rIte (1) gAmanA bhUMDanuM baccu (2) bakarInuM baccu (3) gAyanuM baccu (vAcha2DuM) (4) hAthInuM baccu (madanIyuM) AjIvikA mATe care che. (te rIte manuSyonuM AcaraNa cAra prakAranuM che) enI vyAkhyA :- jevI rIte kadarI ne viSe nirasapaNA vi. nA kAraNe zarUAtamAM (mUkhe) virasa che. ane duHkhano hetu hovAthI pariNAme vi2sa che. (2) zarUAtamAM naramapaNAvaDe karIne svAdane ApanAra hovAthI sarasa che. ane pariNAme sukhanuM kAraNa hovAthI ane duHkha nahi ApatuM hovAthI sarasa hitakArI care che. (khAya) che. te cAra prakAre che. (1) mukhe ane pariNAme vi2sa (2) mukhe sarasa ane piraNAme vi2sa (3) mukhe virasa ane pariNAme sarasa ane (4) mukhe ane pariNAme sarasa e pramANe cAra prakAranA cArAne pazu vi. khAya che. koNa te care che te kahe che. zizu e zabda cArene joDavo (1) gAmanA sukara, bhUMDapUtra (bhUMDanA nAnA baccA) e prasidhdha che. (2) bakarInA baccA prasidhdha che. (lavArU) (3) vAcharaDA (4) gajanuM baccu eTale ke madanIyuM Iti e pramANe A jevIrIte pahelA kahelA krama pramANe cAra prakArano cAro care che. e rIte e pramANe AjIvikAne mATe mukhe pariNAme vi2sAdi cAra prakAranA jIvo che. te sarveya (badhAya) saMsArI prANIo care che. athavA pradhAnapaNuM hovAthI manuSyo samAcare che. e pramANe ahIM artha thayo have tenI vicAraNA kare che. jevIrIte bhUMDanA baccA azuci kAdava vi. ne khAnArA che. (khAya che.) ane tenAthI puSTine pAme che. ane samaya Avye chate (AvatAM) caMDAla vi. vaDe jIvatAMja agninI aMdara bhaDachaka (bhAMDabhuMjA)nI jema sArI rIte pakAvIne khavAya che. (khAya che) e pramANe mukhamAM kavala mUkatAM ane pariNAmamAM vi2sa cArAne care che. mukhe azuci virasa ane pariNAme agnimAM pakAvAnuM te paNa virasa. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 37 ma.a.aMza-1,taraMga-6 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe keTalAka manuSyo bhilla, zikArI, caMDAla, mAchImAra vi. cora, IrSALu (cADIyA), dhADapADu, luMTaphATa karanArA, daMbhathI grahaNa karanArA vi. chArika dagaDaka vaiSTika vi. zarUAtamAM (mUkhe) sarvajanane kheda pamADanArA, niMdanIya, garyAdinuM ghara hovAthI mAtra udaranI pUrti mATe ja karavAvALA hovAthI ane vizeSa prakAre lAMbAkALanI sukha saMpattine nahi meLavanArA hovAthI virasa che. ahIMyA (AlokamAM) paNa keTalAka rAjadaMDa vi. nA kAraNabhUta banavAthI virasa che. ane prAyaH paralokamAM badhAne narakAdi durgatinuM kAraNa hovAthI pariNAme virasa che. AjIvikAne mATe ja kare che mATe teonA AvA caritra (Adata) ne dhikkAra che. ane anaMta bhayaMkara duHkhamaya saMsAra hovAthI teone kevIrIte kyAM athavA kyAMthI vaLI dharmanI prApti thAya ? teone yogya narabhavanI prApti duHkhe karIne thatI hovAthI athavA te prApta thaye chate thAya to paNa) duSkula, daridratA, roga, aMganI khoDakhAMpaNa athavA aMgonuM hanIpaNuM bIjAnA nokaro vi. thI tiraskAra pAmavA vaDe pApanA thokanuM ja nirmANa thAya che. tethI vaLI durgatinI ja paraMparA ja pAmatA hovAthI dharma prApti durlabha che. yata - duHkho vaDe atyaMta pIDAtA pApane vistAra che. (bhegA kare che ) ane pApathI duHkhone bhogave che. e pramANe saMsAramAM anaMtakAla sudhI pharI vAraMvAra te duHkhI ane vAraMvAra pApI bane che. e pramANe teo khADAmAM rahelA sukaranI jema tevA prakAranA mukhe ane pariNAme duHkhakAraka AjIvikAne vicArIne paMDitoe tenA parityAga vaDe dharma pravRttino Azraya karavA yogya che Iti nA jevI rIte bakarInA baccA (lavArU) ne mukhe sarasa ane pariNAme virasa ane te pramANe vAcharaDAo mukhe virasa ane pariNAme suMdara cArA (ghAsa) ne khAya che te dRSTAMta vaDe vicAre che. te A pramANe koIka kSatrIyanA gharamAM eka vAcharaDAvALI gAyane dohe che. ane tyAM eka bakarInuM bakarArUpe bacyuM hatuM ane te keTalAka kALa pachI bhaviSyamAM koIka utsavamAM AvavAnI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (38, Ema.a.aMza-1,taraMga-6.. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchAvALA atithinA bhojanane mATe sarasa madhura, bhIMjAyelA narama java rUpa dhAnya gAyanA dudha sAthe ApavA vaDe puSTa banAvAya che. vAcharaDAne...... puSTaAdinuM kAraNa na hovAthI suku ghAsa vi. apAya che. athavA nathI apAtuM tethI ghAsa vi. nahi khAtA e khAtA evA dubaLA thayelA vAcharaDAne mAtAe (gAye) tenuM kAraNa pUchyuM tyAre te bolyuM mArA dekhatAM ja bakaro sa2sa (sAro) AhAra khAya che. ane huM suku ghAsa vi. pAmuM athavA na paNa pAmuM (chuM) ItyAdi tyAre teNI (gAya) paNa bolI A bakaro mukhe sarasa AhAra karato hovA chatAM pariNAme vi2sa cArAne care che. --- kahyuM che ke :- je AnaMdathI care che te enA duHkhanA cinho che. tenA karatAM suku ghAsa suMdara che kAraNa ke te lAMbA AyuSyanuM lakSaNa che // 1 // ItyAdi pachI kaMIka upazAMta thayo che roSa jeno evuM te vAcha2DuM ghAsa vi. khAya che. care che. eka vakhata utsavano avasara AvatAM mahemAnonA bhojana mATe mAMsa mATe bakarAne buca buca karatAM kSatriye bolAvyo tevA prakAre tene joIne vAcharaDuM potAnI AvI dazA thaze evI saMbhAvanAnI bIkathI bhayabhIta thayeluM te sAMje mAtAnuM dudha na pItAM mAtAe pUchyuM tyAre teNe bakarAnuM svarUpa ane potAnA bhayanuM kAraNa kahyuM teNIe (gAye) paNa potAnA vAcharaDAne kahyuM sukA ghAsane caranArA tane Avo koI bhaya nathI mukhe virasa hovA chatAM cArAne caratAM evA tane akALa maraNAdinuM kAraNa na hovAthI pariNAme sarasa che. tethI upazAMta thayo che bhaya jeno evuM te vAcharaDuM krame karIne yauvanane pAmyuM zaMkarane mATe cinha (vAhana) rUpe kalpAyelo moTo baLada thayelo te gokulamAM sva IcchA pramANe sukhane bhogave che. e pramANe bakarAnI jema keTalAka rAjA vi. bIjA dezano nAza ka2vAthI nirdaya manuSyAdi jIvatA ghAtaka, gotra, pitA, putra, bAMdhavAdi ne du:kha ApavA thakI, kapaTathI dravyAdine mATe sajjana purUSo pAsethI daMDa levA vi. rUpa mahAAraMbha sainya vi. nA parigraha thakI, kharAba nokaro thakI, mahAAraMbhavALA rAjavyApAra, lokone upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 39 ma.a.aMza-1,taraMga-6 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDa, yuddha, dhADapADavA rUpa sajjana lokonuM dravya grahaNa karavuM, sarva nagara gAma vi. nI prajAne khetI vi. nA AraMbhamAM pravartAvavA vaDe manuSya pazu vi. no avarodha (pakaDavA), jalapAna, bhojana vi. mAM aMtarAya karavA, bandhana, tADana, lAMca levI vi. anyAya nahi karavA yogya) karI. AraMbhAdi thakI tathA krUra mithyAdRSTi rAjapurohita jyotiSane jANanArA naimittika vi. badhIja pAparUpa pravRttinA kAraNa rUpa upadeza, muhurta vi. ApavA Adi karIne ane vaidya vi. mahAmAMsa, auSadhi vi. nA AraMbha karavA vaDe tathA sudra, cora, nRpa vi. dhADa, chAvaNI karavI, nagara, gAma, nara, pazu sarva prajAjanonA AdhAra AzArUpa vizrAma (zAnti) nA sthAnarUpa, dhAnya, khetara, khaLa vi. ne saLagAvavo, niraparAdhi manuSya pazu vi. nA ghAta rUpa pApa karma vaDe tathA IrSA vi. maMdira muni, zrAvaka vi. ne paNa ane ziSTajanone paNa corIno Aropa karI karAvI aniti thI dravya paDAvavuM rAjadaMDa ApavA Adi krUra karma vaDe, garIba zreSThi, jayasiMhadevano pUrva bhavano akArya karanAra vaNika AdinI jema keTalAka vepArI, brAhmaNa vi. paNa kadAgraha abhimAnAdi vaDe sveccha, bIjA rAjAne lAvavA dvArA cetyAdi dharma sthAna, dezanagara zatruno bhaMga karAvavA dvArA raudra adhyavasAyanI kriyA vaDe vaLI keTalAka vepArI vi. atyaMta lobhathI prasAyelA paMdara prakAranA karmAdAna khetI vi. nA AraMbhamAM parane ThagavAnA kAraNa rUpa jUThA tola mApa vi. kuvyApAra vaDe ane dharmathI vegaLA paralokanA sukhathI vimukha AlokanA viSayAdi sukhamAM rakta, saMpUrNa rIte gurU upadeza vi. thI rahita (nirapekSa) game te rIte dravya meLavIne tenA vaDe viSayAdi sukha vilAsane bhogavatA bhavAMtare durgatinA duHkharUpa sAgaramAM paDelA - paDanArA mukhe (zarUAtamAM) sarasa ane pariNAme virasa AjIvikAne pAme che. vaLI teone pharI narabhava, zudhdha dharma vi. durlabha bane che ane vividha prakAranI naraka tiryaMca vi., anaMta bhava bhramaNa rUpa duHkha vi. ne vicArIne AvA prakAranI AjIvikA buddhimAnoe choDavA jevI che. tevI rIte vAcharaDAnI jema keTalAka samyagu gurUe Apela jina vacana rUpa amRta pAnathI dUra thaI 6. . . . . . . . . . . *** **** | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (40).a.aMza-1,taraMga-6| DODOODRIDED:D:D:DOOOOOOOOOO Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che saMsAranI tRSNA (IcchA) rUpa pIDA, (tRSNArUpa duHkha) vinAno paralokamAM anaMta sukhanI prAptino tevI ja rIte jotAM AlokanA tuccha sukhanI lAlasA vagaranA yati vi. bhikSAmAM prApta thayela aMtaH prAya (chelle baceluM) rukSa zudhdha AhAra vi. vaDe jIvatA (jIvana calAvatA) saMyamane sArI rIte pALatA athavA zrAvaka vi. keTalAka daridrapaNA vi. nI Apatti hovA chatAM paNa ghaNo AraMbha krUratA vi. karmane nahi karatA zudhdha ja vepAra (vyavahA2) vi. vaDe je kAMI dravya meLavavA vaDe jevo tevo vizeSatA vagarano eTale ke sUkA AhAra vi. nA bhoga upabhoga vaDe jIvana jIvanArA, cha prakAranA Avazyaka (pratikramaNa) yathA zakti tapa, dAna, pauSadha vi. vaDe potAne prApta narabhava vi. saphaLa kare che. naMdISeNano pUrvabhava brAhmaNanI jema saphaLa kare che. samyaktva kaumudi nAmanA graMthamAM prasidhdha munine ziloMracha (dANA viNavA) dvArA prApta thayela sattunA piMDanA dAtA brAhmaNanI jema A bhavamAM cAlu vyavahAramAM tevA prakAranI sAmagrInA abhAvamAM paNa paMDitajano tene ja Acare che. Iti tattva upadeza..... ane jevIrIte hAthIo zizupaNAmAM nAmathI kalabharUpe prasidhdha che. rAjA vi. thI pakaDAyelA moTA hAthI thaze evI AzAthI teo vaDe (rAjA vi. thI) miSTa suMdara AhAra vi. thI niraMtara sArI rIte poSAtA ane sarva upadravothI prayatnapUrvaka rakSaNa karAya che. sonAnA, ratnanA ane maNi vi. nA. alaMkAro vaDe zobhatA, svabhAvanI saraLatAthI sakala janane AnaMda ApanArA, Arati utAravI, rakSA poTalI bAMdhavI, Adi vaDe satkAra karAtA rAjAnA mahelanA AMgaNa vi. mAM IcchA pramANe sukhane bhogave che. ane moTA hAthI thayelA AjIvana sudhI te rIte rAjA vi. nA manane vizrAma mATenI bhUmi jevA che tevI rIte miSTa AhArAdi vaDe poSAtA rakSaNa karAtA pUjA vi. nA sukhane anubhave che. e pramANe mukhe ane pariNAme sarasa ja cArIne care che. tevI rIte keTalAka uttama manuSyo bhAgyanA atizayathI (puNyodayathI) bAlyavayamAM paNa sAdhu thayelA zrI vajasvAmi, pAdalipta guru, zrI hemacaMdrAcArya vi. nI jema bhAgya, vidyA, atizaya vi. vALA hovAthI sakala saMgha ane devo vaDe paNa sArI rIte upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 41 ma.a.aMza-1,taraMga-6 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya manAtA (pUjAtA) ane sArI rIte sevA karAtA (sevAtA hovAthI) samaya prApta thatAM AcArya vi. mahApadavIne pAmelA hovAthI adhika pUjA mahimA, mahAvAda para jaya meLavavA vi. vaDe (thakI) ATha prakAranI prabhAvanAdi dvArA pravacanane vistAre che..... prakAze che, ane jIvana sudhI anuttaravAsI suravarothI adhika sukhane anubhave che. tathA keTalAka zrI bharatacakrI, sagaracakrI, mahApadma, saMprati, kumArapAla vi. nI jema, jaina rAjAo abhayakumAra, citrapradhAna, cANakya, AmrabhaTa, udAyana maMtrI, vADmaTa, vasupAla, pRthvIdhara vi. mahAamAtya (mahAmaMtrI) vi. dhanyakumAra, zAlibhadra, sudarzana zeTha, sauvarNika, bhIma, cAra prasAda karAvanAra vahepArI kAla vi. mahebhya (zrImaMta zeTha), pUrva puNyanA prabhAvathI zudhdha nyAya pUrvakanA upAyothI upArjita karelA vadhatI evI vizudhdhi samRdhdhi (Rdhdhi-sidhdhi) thI samRdhdha zrI gurUnA vacana vaDe zrI jaina tattvamaya saupadezanA rahasyane jANanArA samyaka jJAna, darzana, dezavirati Adi guNaratnanAsAgara, mahAtIrthayAtrA, zrI jina prAsAda karAvanArA, mahAna sAdharmika vAtsalya, sAte kSetramAM dhanano vyaya, garIba sIdAtA duHkhI thatA sAdharmika vi. no udhdhAra karanAra sarva prakAre jinapUjA zrI gurUpAdanI upAsanA, supAtradAna, zIla, tapa, bhAvanA, pratikramaNa, pauSadha vi. vaDe potAnA janmane pavitra kare che. nyAyakAla vi. mAM dharma arthanI bAdhA vagara sarvakAma guNathI yukta pAMca prakAranA viSaya sukha bhogave che. AyuSya pUrNa thatAM vidhipUrvaka paMDita maraNa vaDe bhavAntare svarga ane apavarga (mokSa) nI sukhasaMpadAne pAme che. (svAda le che) jina, gaNadhara vi. padavIne paNa meLave che. tethI atizayavALA mahAtio athavA gRhastho AlokamAM paNa dharma sukhamaya hovAthI athavA dharma, artha, kAma rUpa sukhamaya hovAthI mukhe sarasa ane paralokamAM paNa dharma artha kAma ane mokSanuM kAraNa hovAthI pariNAme paNa sarasa cArAne care che. (sukhane pAme che.) ane teonI Aloka saMbaMdhI hitakArI AjIvikAne vicArI vibudhajano karmane anusAra prApta thayelI samRdhdhi ne vividha prakAranA pUNyakAryamAM joDe che. A pramANe manuSyane AzrayIne cAra prakAranI vRti (AjIvikAne) vicArI. evI ja rIte sarvajIvone AzrayIne paNa vicAravI. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (42) ma.a.aMza-1,taraMga-6 s istians :::::::::: : :::: :: :: ::: : : : : ::::::: :: : Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte - tIrthaMcamAM kAgaDA, billI, kUtarA, sarpa, bhUMDa, vAgha vi. Alokane viSe sarva jantane (prANIne) udvega (kheda - pIDA) karAvanAra jIvahiMsA karanAra hovAthI lokone niMdya, apavitra, pApakArI, AhAra vi. vALA hovAthI, nIcakulanA caMDALa potAnI ane bIjAnI jAti mATe krUra pazu siMha vi. dvArA mAravApaNA vi. thI ane manuSyomAM jaMgalanA bhIla vi. AdivAsiyo pahelA batAvelI nIti vaDe ane devone viSe mithyAdaSTi vyaMtara, bhUta, preta, pizAcanI hiMsA karavA ane karAvavA vi. mAM tatpara caMDikA cAmuNDAdi kSudra deva devatA (kilbiSika) Abhiyogika deva vi. AlokamAM sarva deva manuSya dhvArA niMdA, parAbhava (tiraskAra) nuM sthAna vi. bAkI rahetA zeSa sukhanA abhAva vi. thI ane mithyAdaSTi nArako narakamAM kSetrakRta vedanA paramadhAmike(e) karelA paraspara utpanna karelA trividha prakAranI mahAvedanAnI pIDAthI duHkhI thayelA ane paralokamAM badhAya mithyAdi cAra (mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga) karmabaMdhanA kAraNa hovAthI tiryaMca vi. nA duHkhanuM upArjana karavAthI, mukhe ane pariNAme virasa vRtti (AjIvikA) ne care che. ane te prAyaH mithyAtva hiMsAdi Azrava kaSAya duSTayoganI pravRttinuM kAraNa hovAthI svahitanA arthioe choDavA yogya che. Iti..1. tevI rIte tiryaMcane viSe bIjA (pazuo) thI nirbhaya siMha, vAgha, aSTApada, 1000 yojana vi. nA zarIravALA mahAsarpa, ajagara, moTA mAchalAMo manabhAvato AhAra, viSaya vi. nI prApti karanArA bIjAothI maraNAdinA bhayathI rahita ane paralokamAM 4 thI 5 mI narakamAM janArA. manuSyomAM pUrve kahelI yuktivaDe kunRpa, amAtya, purohita, mleccha vi., devane viSe mithyASTi saMgama, nArakIone pIDAkArI paramAdhArmika vi. bhavanapati devo, vi. devatA saMbaMdhI viSayasukha bhogavatA hovA chatAM paNa moha kaSAya vi. vaDe nagaranAza, dezanonAza, jainamuni, guru, caitya saMghAdine pratikUla upasargo karAvavA vi. nA mahApApa vaDe pRthvI, apu, tela, vanaspati, paMcendriya garbhaja triryaca, kuSTAdi vyAdhivALA, baherA, caMDAlAdi manuSya duHkhamaya duryonivALA keTalAka bhava pachI bhamI) narakAdimAM janArA mukhe sarasa ane upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (43).a.aMza-1,taraMga-6|| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAme virasa evI bIjI vRtti (cAri) ne care che. nArakane viSe to A vRttino saMbhava nathI kAraNa ke, lezamAtra sukhano abhAva hovAthI athavA keTalAka vaikriya zakti Adi vaDe zatruno parAbhava ka2vAthI garva mAtranA sukhane pAme che. ATalI ja vRttine pAme che. III tathA tiryaMca ne viSe aravinda rAjarSithI bodha pAmelA marUbhUtino jIva hAthI, zrI vIra prabhu vi. thI bodha pAmelo caMDakauzika vi. sarpa, baladeva RSithI bodha pAmelo mRga, maMtrIthI bodha pAmelo makaradhvaja, kumArathI kapAyelA pagavALo bhadra pariNAmI pADo, maNipati caritramAM kahela RSabhadAsa zreSThithI pratibodha pAmelo baLada, munithI bodha pAmelo jaMgalI geMDo, zrI jina pratimAnA AkAra samAna matsya ne joI prabodha pAmelo zreSThi putrano jIva mAchalAnI jema, khADo khodAvI upara chANa lagAvI tenA upara jhADanuM ropaNa ka2vuM ane tenA u52 ghaNA yajJo karAvI he ! mUrkha have baDa baDa zuM kare che ? e pramANenI vANI vaDe munithI bodha pAmelA ane sarova2, yajJAdi karAvanAra brAhmaNanA jIva bakarAnI jema, bhrAMtikArI manavALA he zeTha ! uTho karma vaze hAthI thayA cho ItyAdi rAjaputrInI vANI (vacana) vaDe prabodha pAmelA lAkha (sonA mahora) ApanAra zreSThino jIva hAthInI jema, keTalAka garbhaja paMcendriyo jAtismaraNa vi. vaDe athavA adhika jJAnIo vaDe apAelA bodha vi. thI athavA dezavirati, tapa, niyama, brahmacarya vi. anuSThAnathI sahastrAra (8 mA) devaloka sudhInA devAdinA sukhane pazuo pAme che tevI rIte manuSyane viSe pUrve batAvela rIte samyagdaSTi bhadra pariNAmI prakRtivALA manuSya zrAvaka vi. devomAM vidyunamAlI deva vi. nI jema, keTalAka mithyAddaSTi bAlatapa anuSThAna, niyANA sahita sarAgavidhi (kriyA), kaSAyayukta tapa anuSThAna vi. thI kSudra devapaNuM pAmelA pAchaLathI koIkathI bodha pAmelA (samyaktva prApta thayelA) jina, caitya, muni, saMgha vi. nI bhakti pUjA, vighnane dUra karanAra, dharmamAM sahAya karanAra, dAna vi. puNyakarma vaDe bhavAMtaramAM uttama narabhava, bodhinI prApti, viziSTa puNyAnuSThAna, uttarottara mokSa sudhInI sukha saMpattine yogya, devo ane devI paNa thAya che. narakamAM keTalAka mithyAddaSTi paNa tevA prakAranA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 44 ma.a.aMza-1,taraMga-6 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalane ApanArA potAnA duSTakarmanA paNa vipAkanI ciMtavanA vaDe, bIjAne duHkhanI udIraNA nahi karavA thakI, akAma nirjarA vaDe, bhavAMtare nArako sadgati gAmI thAya che. mukhe virasa ane pariNAme sarasa trIjI vRttine kahI ||3|| tathA tiryaMcamAM koIka jinadAsa zrAvakathI bodha pAmelo nirdoSa AhAra, kaSTa sahana karavA vi. duHkha rahita sAdharmikanI budhdhithI pAlaNa rUpa sukhane pAmelA be RSabha vi. nI jema, pazuo paNa pahelAM kahevA prakAravaDe dharmanI prAptivALA putra vi. nI jema, sArI rIte sevA pAmavA vi. vaDe karIne sukha anubhavatA bhavAMtare uttamagatine pAmanArA bane che. devane viSe keTalAka mahendra, lokAntika devo, trayatrizat surAdi (trAyastrizatu) samyagudRSTi, jinamuni, saMghanI bhakti karanArA bhakto, jinazAsananI rakSA, vaiyAvRtya (sevA) jinanI, gurUnI pUjA vi. karanArAo Asanna (najIkamAM) sidhdhi pAmanArA che. nArakane viSe keTalAka samyagudRSTi jAtismaraNa thavAthI lakSmaNa, rAvaNa, zazirAjA vi. nArakanI jema. devAdithI bodha pAmelA athavA tevA prakAranA narakanA duHkhane ApanArA, pUrvabhavamAM karelA pApakarmanI niMdA karatAM bIjA zatruonAM paNa duHkhone ubhA nahI karatAM (udIraNA nahi karatAM) mithyAdaSTi nArakothI anaMta guNa pratikSaNa azubhakarmanI nirjarA (khapAvatAM) karatAM ane navA azubha karmanuM upArjana nahi karatAM, kaMIka pariNata samatA rUpa sukha ane sadhyAna vALA bhavAntaramAM tIrthaMkarapaNA sudhInA sukhasaMpadAnI padavI yogya bane che. ane e pramANe nArako paNa mukhe ane pariNAme sarasa vRttine care che. pAme che. bAkInI vicAraNA pahelAnI jema vicArI levI A pramANe cAragatimAM rahelA sarvajIvone AzrayIne cAre vRtti vicArI II zlokArdha - e pramANe be prakAranI vRttine cAra prakAre kahetAM te budhdhajano ! chellI be vRttimAM je prayatna kare che te be prakAranA (rAga ane vaiSa) zatrupara jayarUpa lakSmIne pAmIne niHzreyasa (saMpUrNa) sukhanI lIlAne pAme che. Iti | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (45) ma.a.aMza-1,taraMga- ka a vana +++++++:: : ::::::::: ********** Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAgacchAdhipati munisuMdarasUri viracite upadezaratnAkare jayazrI aMke madhyAdhikAre prathamaaMze cAra prakAranI vRtti vicAra nAmano chaThTho taraMga pUrNa. || madhyAdhikAre prathama aMze taraMga 6 pUrNa // madhyAdhikAre prathama aMze (taraMga-7) zlokArtha : :- jayarUpa lakSmI, vAMchIta sukha ane aniSTa dUra karavA A loka ane paralokanA hitane mATe he bhavya jIvo ! traNavargamAM sArabhUta evA jinadharmamAM udyamI bano ||1|| vaLI te dharma saMyama ane vIryathI ja yukta sAdhavA mATeyogya che. (zakya che) valI te dharma jIvone AzrayIne sAta prakArano thAya che. 2 te A rIte (1) popaTa (2) macchara (3) mAkhI Adi (4) hAthI (5) siMha (6) bhAraDa pakSI (7) rohita matsyAdi mithyAtvabaMdhana, gharabaMdhana, snehabaMdhanamAM paDelA adharmAdi jIvonA dRSTAMto che gA vyAkhyA :- bandha zabda darekanI sAthe joDavAthI mithyAtvanA baMdhamAM gihatti Iti - upalakSaNathI pradhAna AvAsa Adi tenA rahevAnA bahAnAthI e pramANenA nyAyathI athavA gharamAM rahelA pitA, mAtA, bhAI, patnI, putra ane svajana AdinA sneha baMdhanA viSayanA parityAganA arthione AzrayIne dharmavIryane yojavuM adharmAdi jIvonA popaTa vi. sAta dRSTAMto thAya che. e pramANe sArabhUta artha thAya che. arthAt tattva - sahasya che have vistArathI vicAraNA kare che. 1 sugatti H- sAmAnya paNe kahevA chatAM paNa ahIMyA popaTo pA2sIkAdi dezamAM vizeSa karIne thayelA jANavA te jevIrIte Amra vi. ne viSe tene levAnI IcchAvALA vaDe doraDAne avalaMbIne rahelA nalaka (rUdrAkSanAvRkSa) upara beThelA nalakanA bhramaNanA kAraNe caraNathI DhaMkAyeluM laTakatuM doraDuM upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 46 ma.a.aMza-1,taraMga-7 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAyeluM na hovA chatAM paNa pote baMdhAyelo che. ema mAnato uThavAne mATe prayatna paNa karato nathI ane grAhakovaDe gRhaNa karAyela A jIvanasudhI pAMjarAnA baMdhana vi. kaSTone sahana kare che. e pramANe keTalAka jIvo mithyAtvano abhAva hovA chatAM gRhavAsarUpa pAzano tevA prakAranI pratirodha sAmagrIne tyAgavAnI zakti hovA chatAM paNa jevA tevA asat AlaMbana vaDe pote azakta ane baMdhAyela na hovA chatAM paNa huM baMdhAyelo chuM ema mAnatA tyAgatA nathI (tyAMthI uThatAM nathI) ahIMyA ane paralokamAM tenAthI utpanna thayelA duHkhanA phaLone anubhave che. duHkharUpa phalane pAme che. tApasa zreSThi vi. nI jema. na kahyuM che ke :- vizALa sAmrAjya lakSmIne ghAsanA taNakhalAnI jema tyAgIne dhI2purUSo mokSano mArga svIkAre che. mokSanA mArge jAya che. ane ahIMyA ame tathA bIjA baMdhano vaDe nahi baMdhAyelA hovA chatAM paNa baMdhAyelA chIe ema mAnatA rUdrAkSanA dala upara jholA (hiMcakA) khAtA popaTanI jema ThagAyA chIe | ahIMyA mAkhI vi. e pramANe kahevAthI Adi zabdathI bhoLA mRga vi. paNa jANavA // 1 // 2. masagatti H- siMhanA nAkamAM pravezelo macchara siMhane Akula vyAkula kare che. ane hAthInA kAnamAM pravezelo hAthIne paNa mArI nAMkhe che. rAjA vi. ne paNa DaMkha mArato kheda pamADe che. ane potAnI rakSA karavAmAM ja asamartha evo karoLIyo potAnA banAvelA jALAnI lALamAM lAgelo te mare che kAraNa ke te potAnI jAtane choDAvavA mATe samartha banato nathI e pramANe keTalAka jIvo mAtra saMsAranA sukhanAja abhilASI paralokanA sukhathI vimukha mukhavALA, viSayamAM Asakta, pApakarmamAM nirdaya paraspara hiMsA karanArA ane karAvanArA (ghAta ka2nA2A ane ghAta karAvanArA) athavA vai2 vasulAtamAM lAgavA vi. thI rAjAne paNa kheda pamADe che. udayi rAjAne mAranAra vinayaratna vi. nI jema. vyApArIne moTA zeTha vi. ne paNa IrSA vaDe karIne marAve paNa che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 47 ma.a.aMza-1,taraMga-7 CONCHONORCH Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaTAla maMtrInA vairi vararuci brAhmaNa vi. nI jema mAre che - DarAve che. ane lAMca Adi vaDe dhanane bheguM kare che. paradroha kubudhdhi (khoTI zikhAmaNa) ApavA Adi vaDe karIne bIjA paNa dUra karmo kare che ane pApavyApArane traNe (mana - vacana - kAyAnA) yogamAM pravartAve che. ane A potAnA hita (kalyANa) ne mATe tapa, samyakatva, niyama, saMyama vi. mAM athavA dezavirati Adino svIkAra ane pAlaNa vi. ne viSe asat zarIranuM, zaktihIna patnInuM ane kuvaMzanuM snehathI AlaMbana karIne karoLIyAnI jALa jevA asAra, evA dugacchAvALA (nIMdanIya) evA viSayomAM sArI rIte baMdhAyelo, sarvarIte saMyamamAM vIrya phoravavAmAM zakti hIna prayatna karatA nathI viSayothI baMdhAyelA tenAthI potAnI jAtane choDAvavA mATe samartha banatA nathI. evI ja rIte marIne durgatimAM paDelA vividha prakAranA saMsAranA duHkhone sahana kare che. (mAtaMgI) caMDAlaNI nAmanI vidyAsAdhaka vidyAdharanA nAnA bhAInI jema dRDha devImAM rakta mAlavadezanA rAjA pRthvIcaMdranI jema, ahIMyA paNa Adi zabdathI pataMgIyA vi. nA paNa dRSTAMto levA - yojavA rA. (3) machiyArUtti :- mAkhIo sAmAnya rIte bagAI e pramANe prasidhdha che. athavA madhamAkhI teo manuSya, pazu vi. ne DaMsI DaMsIne udvega pamADe che. AhAra sukha AdinI IcchAvALI zleSmAdi jevA azuci padArthomAM AnaMda mAne che. ane temAM paDelI potAnI jAtane mukta karavAmAM asamartha tAkAtahIna temAMja taraphaDIne duHkhe karIne mare che. madhamAkhIo paNa potAnI lALa rUpa madhamAM lAgelI (cITakelI) bhillo vaDe agninI jvALA vi. thI duHkhe karIne mare che. tevI rIte keTalAka jIvo IrSA, cADIcugalIvaDe bIjAone udvega-kheda karAve che. dharmamAM virya phoravavAmAM asamartha dharmarUpa zubhakarmamAM (kAryamAM) utsAhita thatA nathI jo kadAca koIka temAM prayatna kare to paNa azuci jevA kugurUmAMja ane viSayamAM joDAya che. ane temAM lAgelA (pahelA) ghaNA upadeza vi. vaDe paNa potAne mathyAtvAdithI choDAvavA mATe asamartha evA teo tevI ja rIte marIne durgatinA duHkhanA pAtra bane che. mithyAtva avirata (Asakta) yajJa karanArA kAlikAcAryathI bodha nahi pAmelA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](48) ma.a.aMza-1,taraMga *********** *******:::::::::::::::::::::* * * ************************* Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dattarAjA, viSayamAM avirata (Asakta) satyakI vidyAdharanI jema Adi zabdathI khADAmAM paDelA vara (bhaMDa) vi. nA ahIMyA dRSTAMto jANavA llall (4) ritti :- hAthI mahA vIryavAna hovA chatAM hAthaNanA sparzanI lolupatAnA kAraNe pANImAM paDelA lAMbA kALa sudhI kheDavuM, vAhana, baMdha vi. kaleza (duHkha) ne sahana kare che. sArA AhAra vi. thI mahAvata vi. ne vaza thayelA chUTA hovA chatAM paNa adRzyamAnuM vIryavALA teo vana vi. mAM IcchAmujaba krIDAnuM sukha ane bhogAdi mATe javAno prayatna karatA nathI. arthAta udyamI banatAM nathI. bhUmi para paDeluM potAne duHkhanuM kAraNa hovA chatAM paNa aMkuzAdi mahAvatane sUMDha vaDe Ape che. tevI rIte keTalAka jIvo vIryanA yogathI bAlyakALamAM dharmakAryamAM udyamazIla hovA chatAM paNa pitAdi vaDe balAtkArathI lagna karavA, mAtA-pitA, patnI, parivAra (vaMza) vi. thI vaza thayelA IndriyanA viSayanA sukhamAM ja mAtra Asakta kuTumba vi. jevuM kahe tevuM karanArA, IcchA pramANe cAlanArA, dharma, vIryamAM utsAhane pragaTa nahi karatA, samyagdarzana, dezavirati sarvavirati Adino svIkAra ane pAlaNa karavA vi. dharmakAryamAM udyamazIla thatAM nathI arthAt purUSArtha karatA nathI putrarUpa sUtara (taMtu) vaDe baMdhAyelA ArdrakumArAdinI jema mohathI baMdhAyelA gRhasthapaNAmAM (gRhavAsamAM) ja rahe che. kuMTumba, svajana vi. ne raMjita karavA mATe mithyAtva ane AraMbhAdimAM pravarte che. ane viSayAdimAM Asakta zazI rAjA ane kaMDarika rAjA vi. nI jema durgatimAM paNa paDe che. ane hAthI dAna jharatI avasthAmAM athavA pahelA anubhavelI vanakriDA vi. nI yAda AvavAthI baMdhanathI chUTIne athavA DhIlA baMdhanane toDIne vanamAM doDI jAya che. tevIrIte keTalAka prabhAvazALI gurUnA pratibodha (upadeza) vi. thI koIka loka (jana) sukha duHkha vi. vizeSa nimitta thakI utpanna thayelA vairAgyathI athavA jAtismaraNAdithI ullasita saMyama viSayamAM vIryavALA sarvavirati, dezavirati, samyagadarzanAdi pAme che. pratyeka budhdha, mahAnigraMtha evA sthUlabhadrasvAmi, ghebarazreSThi, saMkalazreSThi vi. suMdarI, naMda, metArya, | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] (49) mi.a.aMza-1,taraMga ::: ::::::::::::::::::::::::::: Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapilaRSi, samudrapAla vi. RSinI jema, matsyAdi e pramANe kahevAthI Adi zabdathI mahAmarkaTa (baMdara) ne nacAvanAra RSabha AdinA paNa dRSTAMta kahevA (utAravA) tene anurUpa dRSTAMtika paNa yojavA IIti athavA hAthI jevI rIte mahAvata AdithI tAbe thayelA paNa tApa ane tRSNAthI bebAkaLA thayelA azucivALA tuccha jalanA Azraya vi. no parityAga karIne moTA taLAva vi. mAM svecchApUrvaka jAte ja joIe teTaluM pANI pIe che. snAna kare che. khele che. ane pavitra thAya che. paraMtu potAnI jAtane svaya raja (dhUli) thI kharaDe che - gaMdI kare che. ane vaLI snAnAdi karIne pavitra (zuddha) thAya che. e pramANe keTalAka kuTumbAdithI parAdhIna (parataMtra) hovA chatAM paNa kharAba tuccha mithyAdharma anuSThAnanA tyAga vaDe zrI jinadharma rUpa mahA sarovaramAM AnaMdane dharatAM mANatAM) zrI gurU bha. kahelA sidhdhAntarUpI amRtane pIe che. ane AvazyakAdi (pratikramaNAdi) sadanuSThAna vaDe potAne zudhdha kare che vaLI kuTuMbanA nirvAha vi. mATe sAvadya eTale ke pApakArI vyApAra-ane AraMbhAdi vaDe potAne kaMIka malina kare che. vaLI pharI pUrvanI jema pavitra kare che. marIne teo jadhanyathI saudharma devalokamAM ane utkRSTathI azruta nAmanA bAramA devalokamAM utpanna thaI lAMbAkALa sudhI sukhane bhogave che. ane keTalAka bhavomAM muktinA sukhone paNa pAme che. athavA jevI rIte hAthIo snAna karIne rajathI potAne kharaDe che. tevI rIte teonuM snAna paNa nahi snAna karelAnI jema ja thAya che. e pramANe keTalAka kaMIka tapa, dAna, dhyAna, adhyayanAdi karIne bIjAe karelI prazaMsA (slAdhA) vi. IcchAmujaba niyANuM, avidhi, mithyAtva vi. thI potAnA puNyane malina kare che. kahyuM che ke :- zithilatA, IrSA, kadAgraha, krodha, saMtApa, daMbha, avidhi ane rasAdi traNa gArava, pramAdI kugurU, kusaMgati ane prazaMsAnI IcchA sute A mala che eTale ke dharmane malina kare che. teno adhyAtma kalpadrumamAM kahyuM che ke A sArA kAryane malina kare che. jo : . . . . . . . . . . . :: | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (50 mi.a.aMza-1,taraMga 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nAda ::: ::::::::::::::::::: Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) ritti: haraya- siMho maraNa Ave to paNa pAza (baMdhana)mAM paDatA nathI AvatA nathI) jo kadAca paDe to bAlyAvasthAmAM phUTayaMtra athavA kapaTAdithI pakaDAya che. ane pakaDAyelA hoya to paNa lokhaMDanI sAMkaLathI baMdhAyelA jo chUTI jAya to vana vi. mAM jatA ja rahe che - doDI ja jAya che. jo sAMkaLathI baMdhAyelA rahe (chUTI na jAya) to paNa hAthI vi. nI jema tenA upara besI savArI karavAnuM zakya nathI. avajJA karavA (tiraskAra) nuM paNa zakya nathI ane teo jIrNa (sukuM) ghAsa khAtA nathI paraMtu balane puSTi karanAra potAnoja AhAra evA mahAmAMsa ne ja khAya che. tenuM pAlaNa karanArA paNa teone madhura vacanAdi vaDe khuza ja kare che paraMtu krodha karAvatA nathI tevI rIte keTalAka zrAvakAdi jIvo jo bAlyakALamAM pitAdinA vezathI (kAraNe) athavA strInA kapaTa vi. vaDe gRhasthAvAsamAM paDelA hoya to paNa strI Adi kuTumbathI parataMtra banelA pApakarmamAM pravartatA nathI ane pariNAme virasa hovAthI sUkA ghAsa jevA sacitta vi. AhArane karatA (khAtA) nathI paraMtu pariNAmamAM puSTi eTale ke piraNAma vadhAranAra ane baLane vadhAranAra evA acitta AhArane kare che. (khAya che) potAnI AjJA vaDe ja kuTumbanA lokone dharmakAryamAM pravartAve che. paraMtu teonI AjJAthI potAne mahA AraMbhAdi pApa karmamAM pravartAvatA nathI ane siMho trADa vaDe gabharU lokone ane mRgalA vi. ne DarAve che. tevI rIte teo paNa dharmamAM pramAdI (ALasu) parivAranA lokone ane jaina zAstranA tarkadi vaDe DarAve che. ane potAnI AjJAvaDe dharma karAve che. ane jyAre avasara Avelo jue che. tyAre mithyAtva Adi kuTumba ane viSayAdi pAzathI athavA baMdhanathI chUTIne nIkaLIne) samyagadarzana, brahmavrata, saMyamarUpa bagIcAmAM AnaMdathI yukta sukhane anubhave che. zukabhaTTArakane jAgRta karanAra sudarzana zeTha, kSemakara, brahmasena, dhanyakumAra, dhanazreSThi vi. nI jema. temAM dhanazreSThinI kathA A pramANe che. - kit ::::: da, upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga-7) :::::::::: :::::::: :::::::::::::::: ::::::::::: jas :::::::::::::::::::: Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( dhanazreSThinI kathAo vasantapura nagaramAM dhana nAmanA zreSThine zrIkAnta nAme patni cAra putro ane ghaNAbhAI o hatA. vaLI te strI putra, pautrAdi ghaNA parivArathI yukta, samyagdaSTi, ghaNA prakAre virati guNathI alaMkRta, nyAyapUrvaka vepAra karato. pApathI DaranAro, sarvalokone mana prazaMsAnuM sthAna, AjJAnuM pAlaNa karanArA putra, pautra, bhAIo vaDe sevAto sakala svajana ane parivArane AdhArabhUta banelo vase che. dharmopadeza vi. dvArA saMpUrNa kuTumbane dharmamAM pravartAve che. temAM pramAda karanArAone yathAyogya yAda karAvavA vi. vaDe zikSA kare che. tethI zreSThinI bIkathI koIpaNa pramAda karatuM nathI vadhAre zuM kahevuM ? ke tyAMsudhI ke koI uMce avAje bolatuM nathI eka vakhata rAjAe zreSThinA gharanI najIkamAM devamaMdira banAvyuM tyAM savAra sAMja rAjAe niyukta karelA naMTanaTIthI yukta nATaka maMDaLI gIta, nAca vi. kare che. tenA zravaNa karavAnA rasathI AkarSita hRdayavALo zreSThino strIvarga gharano vyApAra choDI eka kAna daIne (ekAgratAthI) upara ubhA rahI sAMbhaLe che. pahelA koI jotuM nathI ne e pramANe zaramathI zaMkA karatAM krame karIne (dhIre dhIre) alpa lajjAvALo thayo. teone tevI rIte joIne dhanazreSThie vicAryuM A zobhanIya (sAruM) nathI. kahyuM che ke - mINa copaDelA coLA cIkAzavALA hovA chatAM paNa tAvavAmAM Ave che. dIpanI zikhA ane mahilA (strI) vistAra maryAdAnA ullaMghana) ne pAmelA bhayane karanArA thAya che. I ll tethI jyAM sudhI caMdrajevA nirmala mArA kulamAM malinatA na thAya tyAM sudhI upAya vaDe ja svajana kuTumbane huM nivAruM -- huM bacAvuM e pramANe vicArIne potAnA gharanA eka bhAgamAM devamaMdira banAvaDAvyuM karAvyuM, ane tyAM je veLAe nATaka maMDaLI rAjAe banAvelA devakulamAM gIta nRtyAdi kare che te samaye zreSThi devanI AgaLa mRdaMga, tabalA, naraghAM vi. vAjIMtrano khUbanAda karAve che. jethI karIne .... . . . . . . . . . . . . . . :) | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aMza-1,taraMga-7 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIpaNa (nATaka maMDaLanA gIta) na sAMbhaLI zake. te nATaka maMDaLIe paNa gIta vi. nA vyAghAtathI kheda-udvega pAmelA rAjAnI AgaLa te svarUpa (vAta) ne jaNAvyuM pachI rAjAe zreSThine bolAvyo ane kahyuM ke Ama zA mATe karo cho ? zreSThie kahyuM he deva ! saMsAra asAra che. yauvana janAruM che. lakSamI caMcaLa che svapna jevo priyano saMyoga che. pApanA vicAra (pariNati) duHkhe karIne sahI zakAya tevA che. ane vRdhdha thayA chIe paraloka (maraNa) najIka AvyuM che. tethI have dharmano avasara Avyo che. AthI amArI potAnI mahenatathI meLavela dhana vaDe devakula (maMdira) banAvyuM che. tyAM devanI pUjAnA samaye anaMta phalane ApanArI vAjIMtranAda pUjA huM karAvuM chuM. A sAMbhaLIne kaMIka hasIne rAjAe kahyuM jo A pramANe vairAgyano raMga lAgyo che to vanavAsaja ukta che. kAraNa ke putrAdi rUpa beDIthI baMdhAyelA nAza thayelI AzAvALA nizcita ThagAyA che. tethI he dhana ! gRhavAsamAM svapnanI aMdara paNa dharmano guNa (lAbha) thato nathI. zreSThie kahyuM A sAcuM che paraMtu loko kahe che ke gRhasthAzrama samo dharma thayo nathI ane thaze nahi. rAjA bolyo - gRhasthAzramamAM rahelAne paNa gurUvaDe kahevAyelA dAnAdi dharmo jaNAya che. tethI te AzramanI avajJA kara nahi ItyAdi kahelI prayuktinI carcA viSe rAjAe kahyuM ke he vidvAn ! A pramANe vadhAre paDatI vANI bolavAthI zuM ? tattvane kahe tethI hAtha joDIne dhanazreSThi bolyo :- he prajAvatsala ame ahIMyA tamArI chatra chAyAmAM rahyA chIe amArU kula nirmaLa che. niSkalaMkavRttithI ATalo kALa pasAra karyo che. ane mArA gharamAM ghaNI strIo che he deva ! Indriyo caMcaLa che. yauvaMna ghaNA vikAra vALuM che. vaLI kAmanI svacchaMda gati che. ane prANIomAM aviveka che. tethI he narendra ! gIta, vinoda, hAsyAdi ceSTA, jovA vi. thI uchuMkhalA banelI vRtivALAM parijana (parivAra) nAza na pAmo e pramANe bhaviSyano vicAra karIne me upAya karyo che. kAraNa ke :- ghara saLage tyAre kUvo khodavo, yudhdha Ave tyAre ghoDAne zikSaNa, nadInuM pura phelAI gayA pachI pALanuM bAMdhavAnuM sAruM nathI pachI A pramANe sabhA samakSa rAjAe budhdhinA kauzalya paNAnI prazaMsA ' ' ' ' , ' 'pat ': ' , ' pa .. . .., | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) |(53).a.aMza-1,taraMga-7) * * * * * * * * Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne tene mukhya maMtrI karyo pachI rAjA vi. ne paNa dharmamAM pravartAvato teo vaDe pUjya manAto anukrame aMte pravajyA laIne potAnuM kArya sAdhyuM e pramANe dhanazreSThinI kathA kahevAI aMhiyA paNa Adi zabdathI geMDo, varU vi. dRSTAMta ane dASTAntika bhAvanA jaNAvI ||6|| mAraMtti :- bhAraDa pakSI be jIvathI yukta eka zarIravALA jUdI judI cAMcavALA, mukhavALA, eka peTavALA ane judI-jUdI garadana (Doka)vALA ItyAdi zlokamAM kahelA lakSaNavALA apramatta jyAM-tyAM game-tyAM) jene tene paNa (koIpaNa vastune) doraDA vi. pAza (baMdhana) ne mAnatA manuSya vagaranAM ja parvata dvipa vi. mAM viharatA, pharatA, koIpaNa rIte pAzamAM paDatA nathI. (baMdhanamAM AvatA nathI) AhArane mATe jIvaMta manuSya vi. ne haNatA nathI. ane potAnA caraNane lAgelA manuSya vi. ne samudra vi. thI tAre che. pAra utAre che. ane Icchita dvipamAM mUke che. haMmezA IcchA pramANenA vihAra vi. nuM sukha anubhavatA mahAdvipamAM AvelA zreSTha svAdavALA phala vi. Icchita AhAra vi. bhogasukhane bhogave che. tevI rIte keTalAka jIvo karmanA kSayathI athavA jAtismaraNa vi. thI bAlyakALamAM paNa prApta thayelA dRDha samyagu darzana, jJAna, cAritrathI yukta cAritrane apramatta paNe pALatA, mAtA-pitA strI vi. ne pAza (baMdhana)nI jema mAnatA, nava brahmacarya gupti vi. ne dharatAM, nirdoSa ja AhAra, vastra, zaiyA, vi. ne grahaNa karatAM, anuttara devathI paNa adhika saMyamamAM samatA sukhane anubhavatA anukrame mokSasukhane pAme che. ane potAnA azritone bhavarUpa samudrathI pAra utAre che. rAjulanA baMdhana phagAvanArA zrI nemi jinezvara, kusumapura zreSThinI putrI vi. nA mohapAzamAM nahi baMdhAyelA vajasvAmI, mAtA-pitAnA motanA tyAgI atimukta aImuttAmuni) vi. nI jema ahiMyA paNa Adi zabdathI "tevI rIte" krauMca pakSI samAna eka mitra ItyAdi ukta (kaheluM) tenA sadaza kraucAdi pakSI vizeSa dRSTAMta daSTAMntika bhAvanA ne viSe jANavuM II6 (7) rohiyajhasAItti :- rohita jAtimAM vizeSa prakAranA utpanna thayelA mahAmasyo, tIkSNa dAMtavALA, mahA balavALI kAyAvALA, samudranA | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 54) ma.a.aMza-1,taraMga *, *, *,*, *, ::: ::::::::::::rI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uMDA jalamAM ghaNAM mAchalAothI parivarelA pharatAM, jAlamAM (pAzamAM) pakaDAtA ja nathI (AvatA ja nathI). ghaNA mAchalAnA lobhathI mAchImAro vaDe be vahANanI vacce mUkelI jALamAM koIpaNa rIte parivAra sAthe pakaDAyA hoya to paNa potAnA parivArane TaLavaLatA joIne eka sAthe utpanna thayela karUNA ane krodhathI garvita banelA te jALane potAnA dAMta vaDe karaDI (katarI)ne jAte ja bahAra nIkaLI jAya che. pahelA jAlamAM pakaDAyelA paDelA) matsya vi. ne choDAve che jAlane paNa pharI masyAdi pakaDavA mATe nakAmI banAvI de che. ane lAMbAkALa sudhI IcchA mujaba vihAra, potAnI jAti upara sAmrAjya ane zAMtinA sukhane anubhave che - bhogave che. tevI rIte ahIMyA keTalAka uttama jIvo zrI pArzvajina, jaMbusvAmi, pRthvIcaMdrAdinI jema, pitA vi. nA AgrahathI tIrthakara baladeva vi. nI jema, bhogAvalI karmanA kAraNe athavA pratyakSa anubhavelA patni AdinA sneharUpa baMdhana (pAza)vALA hovA chatAM paNa ullasita svAbhAvika Atmadharma vIryavALA teo moharUpa pAzane chedIne potAne ane potAnA Azritone hajAra lAkha ke koTI hoya to paNa tAre che. ane mokSa sukhane pAme che. ane apAve che. haMmezA Agama racanA upadeza vi. thI mithyAtva rUpI mohajAlane oLaMgI jAya che. toDI nAMkhe che. te bhavamAM athavA trIjA bhave mukti sukhane bhogave che. Adi zabdathI aSTApada prANI vi. jANavA II7ii. A dRSTAMtone viSe AgaLa AgaLanA (eka pachI eka) adhika adhika dharma vIryavALA najIka vadhu najIka ane ethI paNa adhika najIka sidhdhine karanArA jANavA uttarArdha spaSTa che ane ahIMyA duhAvayaMsuaphakhAya vIriyaMti pavaccaI ItyAdi vIrya adhyayananA bAla paMDita vIrya prakAzaka suyagaDAMganA pahelA zruta skaMdhano AThamo adhyayana jovo. e pramANe vizeSa puNya pApamaya vIryanA sukha duHkharUpa phalane jANIne he paMDita jano ! be prakAranA (rAgadveSarUpa) duzmana para jayarUpa lakSmInI | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 55 sa.a.aMza-1,taraMga : ',','-',',,',',',*,*,' ',','','-','-',',*,* makarAra : | Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchA hoya to A puNyavIryano Adara karo athavA temAM prayatna karo Iti. tapAgacchAdhipati zrI munisuMdarasUri racita upadeza ratnAkara nAmanA A graMthamAM jayazrI aMke madhyAdhikAre prathamAMze dharmavIrya upadeza nAmano // sAtamo taraMga pUrNa madhyAdhikAre prathama aMze (taraMga-8) zlokArtha :- he bhavyajano ! jayarUpI lakSmI, vAMchita sukha, Alokane paraloka nA hitane mATe aniSTa dUra karavAmAM traNa vargamAM sArabhUta jinadharmamAM udyamavALA bano ||1|| jinadharma sivAya jIvane je kAMI sukulamAM janmAdinA je samasta saMyogo che. te viphala kahevAya che. (1) mATI ane (2) suvarNanA dArU ane amRtathI bharelA kalazo jevI rIte cAra prakAranA thAya che. tevI rIte bhaviSyanI gatine AzrayIne manuSyo kulAcAra vaDe cAra prakAranA thAya che. vizeSArtha :- mATI ane suvarNanA be prakAranA kalazo che. te vaLI banneya dArU ane amRtathI bharelA che. eTale ke ekamAM dArU ane bIjAmAM amRta bhareluM che. e pramANe cAra prakAre thAya che. jevI rIte jethI eka lokomAM nidyapaNuM ane eka lokonI prazaMsApaNAthI cAra prakAre thAya che. tevI rIte te prakAre kulAcArathI manuSyo cAra prakAranA thAya che. temAM kula be prakA2nA che. UMca ane nIca AcArapaNa be prakAranA che. uMca ane nIca temAM uMca eTale jinezvare kahelA pAMca prakAranA jJAnAdi AcAra (jJAnAcAra) vi. vaLI tenAthI viparIta te nIca tethI A padavaDe caturthaMgI sahelI ja che Iti. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 56 ma.a.aMza-1,taraMga-8 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dRSTAMta ane dAjhAntika yojanA khullI karAya che. te A pramANe jevI rIte keTalAka kaLazo mATIvALA che ane te kalazA dArUthI bharelA te kalazA baMne rIte niMdya che. (mATIno ghaDo ane dArU) tevI rIte keTalAka manuSyo tevA prakAranA duSkarmanA kAraNe nIca caMDAlAdi saMbaMdhI kulamAM janmelA ane nIca jIvavadha, dArU, mAMsane khAnAra, devagurUnA zatru (niMdA karavA paNA) Adie karI nIca AcArathI yukta teo Alokane paraloka ema banne rIte niMdya thAya che. jevI rIte kAlasaukarike potAno tevA prakArano nIca AcAra nahi choDavAthI kaMIpaNa zudhdhathavAno upAya nathI jevIrIte zrI vIravacananuM zravaNAdi paNa kAlasaukarikane zudhdhinuM kAraNa na banyuM e pramANe prathama bhaMga thayo III ane have amRtathI bharelA mATInA kalazo te pUrNa kaLazo e pramANe nAmathI gavAya che. sarva maMgalomAM mukhyamaMgala rUpe loko vaDe prazaMsA karAya che. tevI rIte keTalAka manuSyo pUrvanI jema nIca kulamAM janmelA paNa jeo amRtasamAna ucca zrI jinezvaroe batAvelA zudhdha AcArathI pavitra thayelA teo A lokamAM paNa yazanuM bhAjana thAya che. ane paralokamAM svarga ane mokSanI saMpadAne pAme che. jevI rIte kAlasaukarikanA putra sulasa, harikezI, balaRSi vi. dRSTAMto jANavA Itiil bIjo bheda rA ane vaLI jevI rIte sonAnA kaLazo ane dArUthI bharelA te vizeSa paNe niMdAnuM ghara bane che. uttama vastuo niMdanIya vastunA saMyogathI adhikatama niMdAne mATe thAya che. e pramANe prasidhdha che. IIItiA tevI rIte keTalAka manuSyo ucca gotrAdimAM janma pAmavA chatAM paNa pUrve kahelA nIca AcAranA AcaraNathI vizeSa prakAre A lokamAM niMdAnuM ghara bane che. ane paralokamAM durgatinA duHkhanuM bhAjana thAya che. jevI rIte para strInuM apaharaNa AdimAM tatpara rAvaNa vi. trIjo bheda thayo all vaLI jevIrIte suvarNanA kalazo amRtathI bharelA saubhAgyane pAme che. tevI rIte uccakulamAM janmelA zreSTha AcAranuM sArI rIte AcaraNa karavAmAM tatpara A lokamAM lokottara yaza, khyAti, kIrtinuM sthAna thAya che. ane || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (7).a.aMza-1,taraMga-4) Nos: kAkA :- ::: :::::::::::::::::::::::::::::::: QQIDIODOODGOOD Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paralokamAM zreSTha gatinA sukhanA pAtra bane che. jevI rIte bharata cakravartI vi. A pramANe cotho bheda thayo ja jIvonA uMca nIca AcArapaNAnuM kAraNa kahe che. bhaviSyamAM ucca, uccatara athavA madhyama, adhama athavA adhamatara je gati thavAnI hoya tenA kAraNe ucca - nIca AcaraNa hoya che. kAraNa ke bhaviSyanI gatine anusAraja manuSyonI ceSTA hoya che. kahyuM che ke ucca, uccatara, madhyama, adhama ane adhamatara jenI jevI gati thavAnI hoya tevA prakAranI ceSTA hoya che. [1] zlokArdha - samasta e pramANe dharmathI rahita manuSyajanma sukulAdi guNa samuhavALA viphalatAne pAme che. ema mAnIne he bhavyo ! pramAda rUpI zatrunA samuha para jayarUpa lakSmI vaDe samyaka prayatnamAM tatparatAne hRdayastha karo ll Iti tapAgacchAdhipati zrI munisuMdarasUri viracita upadeza ratnAkara nAmanA graMthamAM jayazrI eke madhyamAdhikAre prathama aMze II 8 mo taraMga pUrNa / 1 madhyamAdikAre prathama aMze (taraMga-9). he bhavyo ! jayarUpa lakSmI vAMchita sukha ane aniSTane dUra karavAmAM Aloka ane paralokanA hita mATe traNa vargamAM sArabhUta jina dharmamAM udyamavALA bano 1 je dharma vaDe jIva sukulamAM utpanna thavA Adi guNa samuha rUpa, saubhAgyalakSmIne vare che. te viSayamAM ahIMyA modakanuM dRSTAMta jANavuM rA/ te A pramANeH- (1) dala (2) cIkAza (3) mIThAza (4) masAlAothI yukta je rIte modaka ramaNIya suMdara svAdavALA sArA hoya che. tevA bIjA nathI hotA. : - vishvasava... : -- 1. . . :-- 1 1 :11 : 1, , , , , ,',',*,*,*, , , upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.aMza-1,taraMga-GB worst see:-: gAma : : : : : : : manirani | Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe (1) kula (2) dhana (3) dharma ane (4) viveka thI yukta manuSya janma zubha che. vizeSArthaH- (1) dalaH- zudhdharUpa zudhdha vastu (2) sneha:- ghI rUpa (3) gavila :- goLa khAMDa ane (4) vegara :- drAkSa, laviMga, IlAyacI, kapUra, cArolI, badAma, khAreka, ToparU ane khAMDa vi. te A cArathI sidhdha (taiyAra) thayela hovAthI suMdara dalavALo ramaNIya lADu AvA prakAranA lADu hotA nathI "kula, dhana" ItyAdi e pramANe A prakAre manuSyajanma paNa (1) uttamakula (2) dhana (3) dharma (4) viveka sahita zubha che. evA bIjA nathI hotA e pramANe Ano sAra che. ahIMyA gAthAmAM dalAdine ane kulAdine sAmAnya paNe kahyuM hovA chatAM vizeSAvabodha phalaM vacana" e pramANenA nyAyathI viziSTanuM ja grahaNa karavuM temAM uttama kula IkvAkakula vi. ane atyaMta pramANIka paNe nyAyathI meLavaluM dhana uttama che. arihaMta bhagavaMte kahelo dharma uttama che. vaLI sArAsAranI vicAraNA svarUpa (pUrvakano) viveka uttama che. - kahyuM che ke:- saMtoSa rUpI sukha, IndriyonuM damana, cittanuM zAMtapaNuM (samatA-kSamAbhAva), daridrane viSe dayALu paNuM, satyarUpa amRta jharatI vANI, zaurya - vairya, anAryanI saMgatithI rahita, sajjananI, sobata karavI A badhA ati suMdara pariNAmavALA vivekanA aMkurAo che. vA ane vaLI mAna vinAnuM jJAna, dAna ApavA jevI lakSmInI prApti, atyaMta nyAya yukta rAjya, sadgaNano samuha vinayane vadhAre che. Adara pUrvakanuM dAna, madhura ane prabhAva vALI vacananI moTAI, manuSyomAM eka ekathI paNa nizcita viveka pragaTe che. tenAthI yukta dalAdino ane kulAdino kramathI upameya bhAva budhdhizAlIe jAte vicArI levo ane tethI jevA kahyA che tevA dalAdi cAranA yogathI banelA sArA modaka potAnI jAtimAM sarvottama che. tevI rIte ucca kulAdinA yogathI sahita manuSya janma vizvane paNa prazaMsanIya che. Iti zrI abhayakumAra maMtrInI jema ane zrI vastupAla maMtrInI jema te kathA A pramANe che. LC upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.aMza-1,taraMga-lo *: * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * . . . . . . . . . . . . .! 9. E ::::::: ::::: : : ::::::: :::::::::::: Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' maMtrInI kathA nAgapura nagaramAM delhAno je putra che te pUnaDa, zrImojadIna sulatAnanI patnIe svIkArela badhu rUpe (baMdhu na hovA chatAM baMdhuno bhAva rAkhavo te) azvapati, gajapati evA narapatine mAnya thayo. teNe pahelI yAtrA saM. 1237 nA varSe tenI sAlamAM) bibera purathI karI bIjI yAtrA sulatAnanA AdezathI nAgapurathI 1286nA varSe karavA mATe prAraMbha karyo tenA te saMghamAM 1800 ghoDAo hatA tene anusAra (te pramANe) bAkIno parivAra jANavo. jeTalAmAM mAMDalI grAmanI najIkamAM Ave che. teTalAmAM saMghanI sAthe sAmo AvIne tejapAla maMtrI dhoLakA laI Avyo, zrI vastupAla sAme gayo, pavanane anukUla pramANe saMghanI raja je je dizAmAM jAya che. tyAM tyAM te jAya che. tyAre saMghanA lokoe kahyuM ke maMtrIza! A bAju raja che. mATe A bAju pagane mUko (cAlo) te vakhate maMtrIe kahyuM pUNya vaDe A rajane sparza thAya che. A rajanA sparzathI pApa rUparaja dUra thAya che kAraNake tIrtha yAtrikanI rajathI karma raja vagaranA thavAya che. tIrthayAtrA mATe pharavAthI bhavanuM bhramaNa thatuM nathI ahIMyA dravyane vAparavAthI manuSyo sthira saMpattivALA thAya che. ane jinezvara bha. nI pUjA karavAthI pUjya bane che. pUnaDa ane maMtrIe (vastupAla) bheTIne suMdara vArtAlApa karyo sarovaranA kAMThe saMgha rahyo rAtrIya maMtrIe pUnAne jaNAvyuM ke savAre saMgha sAthe mArA AvAsamAM jamavuM. teNe te svIkAryuM. bhojana maMDapamAM prabhAte nAgapuranA loko Ave che. te badhAnA paganuM prakSAlana ane tilaka vastupAla jAteja kare che. tema karatA be prahara vItI gayA chatAM kheda-kaMTALA vagara maMtrI teja pramANe kare che. tyAre tejapAle kahyuM he deva ! bIjAothI paNa bhakti karAvAya ! tame jamIlo maMtrI bolyo A pramANe na bolazo Avo avasara pUNyathI maLe che. gurUe paNa kahyuM che ke :- kulanA je AdhAra bhUta che. te purUSanI Adara (prayatna) pUrvaka rakSA karavI. tuMbaDu jyAM sudhI tUTe nahi tyAM sudhI ArAo tenA AdhAre Take che. na upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 1.a.aMza-1,taraMga-la E ss ::::::::::::: Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI maMtrIe gurUne A pramANenuM kAvya lakhI mUkyuM. Aje mane pitAnI AzA phalI che. mAtAnI AziSa rUpI zikhA Aje aMkurita thaI che. yugAdi jinanA yAtrika lokone joI huM khuza thayo chuM. saMpUrNa paNe prasanna chuM Ilm, saMghane jamADIne ane paherAmaNI ApIne saMghane khuza karyo. A pramANe vastupAla maMtrInI vivekarUpI strIno lezamAtra sabandha (vAta) kahyo temanA uttama kula vi. traNa yogato prasidhdha che. have niareti - bIjA zudhdha dala vi. yoga vagaranA modako (lADavAo) jevI rIte zudhdha nathI tevI rIte bIjA uttama kulAdiyoga vagarano manuSyajanma paNa prazaMsanIya thato nathI e pramANe sAra kahyo. temAM sarvathA dala vi. nA abhAve lADavA banyA nathI chatAM azudhdha thoDA dala vi. jANavuM temAM dala magano ATo vi. te azudhdha che. sneha - talanuM tela, sarasavanuM tela te azudhdha, gaLapaNa - guDAdi (khAro DhIlo cakarAno goLa vi.) vegara - drAkSAdino tevA prakArano abhAva arthAt khorA kaDevA padArthavALo modaka. e pramANe manuSya janmamAM nIca kula bhilla maleccha vi. jAtisaMbaMdhI (janmanuM) jANavuM. azudhdha dhana:- paradroha Adi anyAyathI meLaveluM, tela vi. nA jevuM te azudhdha dhana ane azudhdha dharma te kupAtramAM dAna vi. ApavuM te azudhdha dharma kahevAya che. kudharma - yajJAdi ane dAvAnala vi. hiMsA vi. thI ane durgatinA lAkho kAraNo vALo hovAthI te kudharma che. te vaLI viSa tulya che. goLa jevo nathI. tevIrIte nIca kula vi. nA yogamAM vivekano to abhAva ja hoya che. A pramANe dRSTAMta ane dArdAntikanI yojanA jAte karavI. ahIMyA vartamAnamAM pleccha vi. nA ghaNA daSTAMto jaNAvyA che. tathA bIjA nahi e pramANe sAmAnyapaNe kahevAthI eka eka vastuthI rahita paNa [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 6 mi.a.aMza-1,taraMga :::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: :::::::::::::::::::::: ] Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te prApta thAya che. to paNa te dharma tevI rIte sauMdaryavAna banato nathI. temAM ghaNA bhAMgA che. te A prakAre - dala, sneha (ghI), guDa vegara (drAkSa vi. masAlo) e pramANe A cAra pada vaDe kula, dhana, dharma, viveka A cAra pado vaDe eka, dvika, trika, catuSka prakAre bhegAM thatAM paMdara ane cAreno abhAva e pramANe sola bhAMgA pratyekanA thAya che. te A pramANe :- cAra padano 1 bhAMgo, traNa padanA yoge 4, be padanA yoge 6, 1 padanA yoge 4 ane 4 nA abhAvarUpa 1. have teno maMda buddhivALAne sukhethI bodha thAya te mATe spaSTa karatAM yaMtrane mUkIye chIe. . - - - - [[upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvA)] kAma.. s | rajhAka : ma ma ma mamamama mamamama mi.a.aMzana,taraMga mamamamama: :::::::::::::: ijA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: lADunA bhAMgA : 1 - cAre zudhdhano bhAMgo traNanA yoge - 2nAkara 7 | zudhdha ATo | zudhdha ghI azudhdha ATo | zudhdha ghI zudhdha ATo azudhdha ghI athavA tela zudhdha ATo zudhdha ghI 'zudhdha ATo zudhdha ghI gaLapaNa yukta gaLapaNa yukta gaLapaNa yukta gaLapaNa rahita gaLapaNa sahita drAkSAdi sahita drAkSAdi sahita drAkSAdi sahita drAkSAdi sahita drAkSAdi rahita cAra 6 bhAMgA - ] = benA yoge [upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 63) .a.aMza-1,taraMga-] che zudhdha ATo zudhdha ATo zudhdha ATo azudhdha ATo azudhdha ATo azudhdha ATo gaLapaNa rahita gaLapaNa sahita gaLapaNa rahita gaLapaNa sahita gaLapaNa rahita gaLapaNa sahita drAkSAdi rahita drAkSAdi rahita drAkSAdi sahita drAkSAdi rahita drAkSAdi sahita drAkSAdi sahita bhAMgA ja 2 2 | * zudhdha ghI azudhdha ghI athavA tela azudhdha ghI athavA tela zudhdha ghI zudhdha ghI azudhdha ghI athavA tela azudhdha ghI zudhdha ghI azuddha ghI azudhdha ghI azudhdha ghI ekanA yoge cAra bhAMgA zudhdha ATo azudhdha ATo azudhdha ATo azudhdha ATo azudhdha ATo gaLapaNa rahita gaLapaNa rahita gaLapaNa sahita gaLapaNa rahita cha drAkSAdi rahita drAkSAdi rahita drAkSAdi rahita drAkSAdi sahita drAkSAdi rahita cArenA abhAvano bhAMgo 1 gaLapaNa rahita Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | - manuSya janmanA bhAMgA :| cAra bhAva no 1| uttamakula | su. (zudhdha) dhanavALA | zudhdhadhamI viveka sahita | zrI abhayakumAra maMtrInI jema traNanA 1 anuttama kula sudhanavALA | zudhdhadharmI viveka sahita | kAlasaukarikano putra sulasa, AkumAra vi. nI jema 2uttama kula | azudhdhadhanavALA (nirdhana) zudhdha dharmI viveka sahita saurASTrano zrAvaka cAra 3 uttama kula | sudhanavALA adharmI ''viveka sahita | A bhaMga hoto nathI dharma rahitamAM vivekano saMbaMdha nathI 4| uttama kula sudhanavALA zudhdha dharmI viveka rahita kusaMgatithI dharma virAdhaka naMdamaNikArAdinI jema. | uttama kula | sudhanavALA dharma rahita viveka rahita | tApasa zreSThinI jema. 2ii uttama kula | nidhana dharma sahita viveka rahita yathAyogya dRSTAMto kahevA. | uttama kula | nidhana dharma rahita viveka sahita | A bhaMga hoto nathI. 4 anuttama kula sudhanavALA sudharmI viveka rahita | yathA yogya dRSTAMto kahevA. 5 anuttama kula sudhanavALA adharmI viveka sahita | bhaMga hoto nathI. (adharmI hovAthI prAyaH A bhaMga hoto nathI. 6 anuttama kula nirdhana sudharmI viveka sahita | nirdhana hovA chatAM dharmI hovAthI vivekanuM kAraNa hovA chatAM paNa asat kalpanAthI (vAstaviktAthI rahita) A bhaMga zUnya prAyaH (jevo) . ekanA 1| uttama kula | nidhana adharmI viveka rahita | niMdya dRSTAMto ahIyAM paNa pratyakSa che. 2) anuttama kula sudhanI adharmI viveka rahita | niMdya dRSTAMto ahIMyA paNa pratyakSa che. |3 anuttama kula nirdhana sudharmI viveka rahita | madhyama dRSTAMto pratyakSa che. 4 anuttama kulanuM nidhana adharmI viveka sahita | bhaMga hoto nathI. cAre bhAvano | anuttama kula nirdhana adharmI viveka rahita | atyaMta nIMdanIya dRSTAMto pratyakSa che. abhAva E ::::::::::::: cAra ma.a.aMza-1,taraMga-9 | ::::: Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te A rIte - A bhAMgAne viSe prathama ane chellA be bhAMgA pahelA vicAryA che. te rIte bAkI rahelA bhAMgAnI paNa vicAraNA karavI. mAtra : zulyA: e pramANe ahIMyA sarvathA ghI, guDa vinAnA lADu banatA nathI tethI ghI goLanuM alpatarapaNuM jANavuM udara vagaranI kanyA vi. nI jema. ghI ane khAMDa vagara talanuM tela, sarasavanuM tela vi. nI azubha cIkAza, kharAba goLanI mIThAza je rIte yogya hoya te rIte vicAravuM. bAkInuM spaSTa che. e pramANe dRSTAMtanI ghaTanAmAM paNa ati alpa dhana ane ati alpa dharma kadAca hoya to paNa temAM nirdhanapaNuM tathA nidharma paNuM kahevAya che. te yogya ja che. tathA jema ghI ane guDa vinAnA modaka (lADavA) mAM drAkSa, khAreka, cAroLI vi. no saMbhava che ja nahi. tevI rIte dhana ane dharma rahita manuSyamAM 'vivekanuM AvavuM paNa asaMbhava che. Iti. tathA tela, ghI guDa vi. gaLapaNathI bharelA paNa lADumAM drAkSa vi. nuM hovuM asaMbhava che. e pramANe tela vi. nI upamA jevuM dhana ane guDAdinA gaLapaNanI upamA jevA dharmavALAmAM paNa vivekano saMbhava ja nathI. vaLI tela vi. nI cIkAzavALA lADavAmAM kevI rIte goLa khAMDa vi. (nathI ema kahevA chatAM paNa) nA tyAgathI kaMIka guDa vi. saMbhave che. tevI rIte telAdi snehanI upamA samAna dhanathI bharelAomAM prAyaH karIne dharma paNa guDAdinI jema saMbhave che. have ahIMyA paNa dRSTAMta ane dAntikanI yojanA karavI te A pramANe - jevIrIte telAdinI cIkAzathI banAvelA lADavA lokomAM niMdavAne yogya bane che. e pramANedala (loTa) vi. nI zudhdhi rUpe uttama dalamAM tela vi. nA yogathI to vizeSa rUpe niMdyapaNuM pAme che. ane prAyaH karIne te lADavA | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (65).a.aMza-1,taraMga-9 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maganA ATA vi. nA dalathI banelA ja hoya che. ane teno AsvAda paNa kaDavo (tUro) bhAve nahi tevo hoya che. telanI tevA prakAranI prakRti che. pariNAmamAM paNa pittAdi vikArane kare che. kahyuM che ke - talanuM tela, kaLathI, vAla, kAliMgaDA, mULo, bheMsanuM dahIM ane veMgaNa A ATha koDhanuM kAraNa che. ane temAM jo gaLapaNa thoDuM hoya to guDa vi. saMbhave ja che. ane te tela AdinA mizraNa (yoga) thI utpanna thayelA pittAdinA vikArane paNa zamAvavA mATe samartha banatA nathI tevA prakAranA lADavAmAM vegara vi. (drAkSAdino masAlo vi.) no saMbhava nathI tenI pahelA vicAraNA karelI ja che. tathA tevIrIte tela samAna paradrohAdi anyAyathI meLavelA dhanathI zrImaMta banelA loko lokomAM prAyaH niMghatAne pAme che arthAt nIMdanIya bane che. vaLI uttama kuLamAM janmelAo tevA prakAranA dhanane bhogavatA vizeSa nidAne pAtra bane che. ane anyAyathI meLavela dhana paNa bhogavatA evA teone tevA prakAranA rasamAM AnaMda, ullAsa (masA), ApatuM nathI. te dhanano tevA prakArano svabhAva hovAthI majA ApatuM nathI ulaTuM jovAthI sparza vi. karavAthI paNa tevA prakAranI anartha karanArI budhdhi ApanAra thAya che. be bhAIoe upArjela dhanavALI naLInI jema rAjadaMDa, cora, agni, vi. nA upadravanI bahulatA vi. duHkhane ApanArA thAya che. ane ahIMyA paNa azudhdha vyavahAranI avasthAmAM rahelA helA zreSThi AdinI jema dhana duHkhane ApanAra bane che? tevA prakAranA dhanavAnone dharma prAyaH karIne duHsaMbhava che. arthAt duHkhe karIne prApta thAya che. vallabhIpuranA bhaMjaka raMka zreSThi Adi ne jema duHsaMbhava thayo ane jo kadAca koImAM saMbhave to paNa prAyaH AlokanuM mAna moTAI sukha saMtAnAdi phalanI IcchA AdithI kaluSitaja (dharma) hoya che. ane tevA prakAranA te dharmathI dhana meLavavAmAM anyAya vi. kukarmathI utpanna thayela je pApa te paNa kADhavA mATe samartha thatuM nathI bIjA pApanI vAta to dUra raho...... / kahyuM che ke - paradravyanuM haraNa karIne je jina pUjA kare che te caMdananA vRkSane bALIne kolasAno vepAra kare che. Ill | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (66) ma.a.aMza-1,taraMga-la karan ::: :: :: Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI tevA prakAranA dhanathI meLavelA AhAranA pIMDathI puSTa thayelA zarIravALA evA teone viveka duHsaMbhava ja che. AgamamAM kahyuM che ke - (sarvajJabha. ne kahyuM che ke, vyavahAra zudhdhi dharmanuM mUla che. vyavahAra zudhdhithI saMsAramAM dhananI zuddhi thAya che. ane zudhdha dhana thI AhAra zudhdha bane che. AhAranI zudhdhithI dehanI zudhdhi thAya che. rA ane dehanI zudhdhithI dharmane yogya thAya che. tethI je je kaMI kArya kare che. te tene saphaLa thAya che. phI AthI vyavahAra zudhdhithI meLavelA dhanavALAone ja viveka saMbhave che. dRSTAMto yathAyogya sthAne jAte vicAravA (yojavA). 'ziva ane zivadattanI kathA dhanavALI naLInuM dRSTAMta A pramANe che. - ujjayanI nagarImAM daridrapaNAne pAmelA ziva zivadatta nAmanA be vaNika putro hatA eka vakhata dhana meLavavA mATe saurASTra dezamAM gayA ghaNuM dhana meLavyuM te dhanane naLImAM nAMkhIne keDa para bAMdhyuM vArApharatI te uMcakatA potAnA gAma tarapha cAlavA lAgyA pachI te dhanane (naLIne) kammara para bAMdhe che. tyAre tenA bIjA bhAIne hatyA karavAnI IcchA thAya che. krame karIne nagaranI bahAra AvyA tyAre zive potAnI pAse raheluM te dhana duSTa pariNAmanuM kAraNa che. ema kahIne nadInI madhyamAM nAMkhI dIdhuM ane bhAIne kahyuM tethI utpanna thayelA zudhdha mananA pariNAmavALA nirdhana thaI (daridra avasthAmAMja) ghare AvyA A bAju te naLI mAchaluM gaLI gayuM hatuM. te mAchaluM mAchImAra pakaDyuM ane ziva ane zivadattanI benanA hAthamAM vecAtuM AvI gayuM ane te pachI teNIe bhAInI mahemAnagiri mATe rasoDAmAM jyAM te chede che. teTalAmAM eka naLI joI ane ekadama saMtADI dIdhI tene acAnaka joI mAtA Azcarya pUrvaka bolI A zuM che ? teNIe kahyuM kaMI nahi te pachI mAtA tenI najIkamAM AvI teTalAmAM lobhathI aMdha banelI te putrIe mAne charIthI haNI nAMkhI te joIne banne , , , , , , , , , , , , , , , , , ,* * ,.* ,*,*.*.*.. * * * * * * * * * || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (67)ma.a.aMza-1,taraMga-9 : : : : : :::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::: Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIo ekAeka tyAM AvyA tethI potAnA pApanI zaMkAvALI satvare uThavA jatAM tenA khoLAmAMthI naLI nIce paDI. tene joIne te baMne e vicAryuM oha A te ja mahA anarthanuM kAraNa thayuM che. pachI vairAgya pUrvaka te baMnee dikSA grahaNa karI bhavano pAra pAmyA Iti ziva ane zivadatta nA dhanalobha vizenI kathA thaI. helA zreSThinI kathA helA zreSThinI kathA A pramANe -koIka eka gAmamAM helA nAmano zreSThi ane halI nAme tenI patnI ane bhAlaka nAmano teno putra raheto hato te zreSThi mIThA vacana, khoTA tolamApa, navA junA vi. nI bheLaseLa, rasamAM pheraphAra, core coreluM levA vi. nA pApa vyApAra vaDe bhoLA lokone ThagavAnI vRttithI (ThagavA vaDe) dhanane meLave che. bheguM kare che ane te dhana malavA chatAM paNa varSane aMte cora, agni, rAjA vi. thI nAza pAme che. eka vakhata bIjA gAmamAM rahetA zrAvakanI putrI sAthe putrane paraNAvyo vahu dharmane jANanArI zrAvikA hatI. gharanI najIkamAM AvelI dukAnamAM beThelA zreSThi mAla kharIdavAnA vakhate pahelA karelA saMketa pramANe pAMca pokara, traNa pokara nAmanA mApanA sabaMdhathI putrane paNa pAMca pokara traNa pokara rUpa bIjA nAmathI bolAve che. teNe vepAra sabaMdhI badhI vAta khullI karIne kahI - pachI dharmanI arthI evI te vahue zreSThine vinaMtI karI ke A rIte pApa vyApArathI meLaveluM dhana ApaNane dharma mATe thatuM nathI bhogane mATe paNa thatuM nathI gharamAM paNa TakatuM nathI (sthira thatuM nathI, tethI nyAya pUrvaka dhana meLavavuM kalyANakArI che. tyAre (zreSThie kahyuM nyAyapUrvakanA vyApArathI ApaNo vyavahAra kevI rIte cAle ? vahue kahyuM - zudhdha vyApArathI meLaveluM thoDuM paNa ghaNuM Take che. sukSetramAM vAvelA bIjanI jema, dAnamAM ApeluM dhana paNa bahuphalane Ape che. bhogAdinI prAptithI niHzaMka paNe manane sukha ane samAdhinI prApti thAya che. jo tamane , , . . . [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (68) ma.a.aMza-1,taraMga-lo -:: ::: ... Aja nA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAsa na hoya to cha mAsa sudhI kharAba nItine choDI dhana prApta karo te pachI zreSThie vahunA vacanathI te pramANe karyuM cha mahinAmAM pAMcazera pramANa suvarNa meLavyuM satyavAdipaNA vi. karIne lokamAM kIrtI thaI ne badhAne vizvAsane pAtra thatAM tethI grAhako bIjAnI dukAno choDIne prAyaH tenIja dukAne ja vyApAra mATe Ave che. pachI vahunA kahevAthI parIkSAne mATe kSeSThie te suvarNanI potAnA nAmathI aMkita pAMcazerI banAvI ane cAmaDAmAM vIMTALI rAjamArgamAM mUkI dIdhI pachI koIe tene taLAvamAM nAkhI dIdhI mAchaluM te gaLI gayuM ane te jAlamAM pakaDAyuM tenA peTane cIratA te pAMca zerI nIkaLI ane mAchImAre helA zreSThinI dukAne te vecI tethI vahunA vacanamAM zreSThine vizvAsa beTho tyArabAda nyAyapUrvaka vyApAra karatAM zreSThi moTI RdhdhinuM pAtra (mAlika) banyo. Iti raMka zreSThinI kathA to prasidhdha che. zlokArtha - he bhavyo! suMdara lADunI jema sukula ane dadhdhi (samRddhi) thI yukta mAnava janma pAmIne saubhAgyavALA dharma ane vivekanA suMdara saMyojana thakI moha upara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe prayatna karo....... Iti madhyAdhikAre prathama aMze ne taraMga 9 mo pUrNa / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.aMza-1, taraMga-9 : : : : : : : : : : : : : : : nA, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAdhikAre prathama aze (taraga 10) have bIjI rIte modaka (lADavA) nA draSTAMta vaDe upadeza Ape che. zlokArtha :- (1) sudala (2) snigdha (3) mIThAza (gaLapaNa) vaDe bIjA paNa ATha modako thAya che. tevIrIte zubhAzubha karmanA udayathI (1) kula (2) dhana ane (3) dharma vaDe ATha prakAre narajanma thAya che. vyAkhyA :- jevI rIte sudhdhavALA thI ane gaLapaNathI yukta lADavA hoya che. ane e pramANe bIjA paNa ATha prakAre lADu thAya che. tevI rIte kula, dharma, dhana sahita ane dhana rahita ATha prakAranAM manuSya janma hoya che. te zubhAzubha karmonA udayamAM AvavAnAM kAraNe yathA yogya ATha prakAranA thAya che. e pramANe anvaya thayo. dhananuM upalakSaNathI rAjya, vaibhava vigere paNa grahaNa karavuM. temAM traNa padono vistA2 ka2vAthI ATha prakAre thAya che. te A pramANe : traNa yoge eka, benAM yogathI traNa, ekanAM yoge traNa ane traNano abhAva (rahitapaNuM) e pramANe ATha prakAra hoya che. (samajavA) AnI vicAraNA pUrvanI jema vicAravI paraMtu vegara (drAkSAdi masAlo) ahIM na levo draSTAMta ane drASTAMtikanI yojanA yaMtrathI jANI levI. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 70 ma.a.aM.1,taraMga-10 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (71 ma.a.aM.1,taraMga-10 1 sAro ATo zudhdha ghI ane 2 kharAba ATo zudhdha ghI ane (maga. vi. no) 3 sAro ATo alpa ghI athavA alpa ghI, tela ane zudhdha ghI ane 4 sAro ATo 5 sAro ATo 6 kharAba ATo ghaNuM ghI ane (maga. vi. no) alpa ghI athavA kharAba ghI, tela ane -H manuSya janmanA bhAMgA H gaLapaNa yukta lADavAnI jema sukulavALA dhanavALA ane dharmavALA koIka |1 zrI kumArapAla rAjAnI jema ane AnaMdAdizrAvakanI jema kharAba ghI, tela ane gaLapaNa yukta lADavAnI jema hIna kulavALA dhanavALA ane dharmavALA | koIka |2 kAlasaukarikanA putra sulasa vi. jema gaLapaNa 7 kharAba ATo |alpa ghI athavA eTale ke maga vi.no kharAba ghI, tela ane yukta 8 kharAba ATo |alpa ghI eTale ke maga vi.no kharAba gaLapaNa rahita gaLapaNa yukta lADavAnI jema sukulavALA gaLapaNarahita lADavAnI jema sukulavALA gaLapaNa rahita lADavAnI jema sukulavALA gaLapaNa rahita lADavAnI jema hIna kulavALA dhanavALA ane adharmavALA keTalAka 6 kAla saukarikanI jema vartamAnakAle tenA jevA mlecchAdinI jema nirdhana ane dharmavALA koIka |3 saurASTranA zrAvaka nI jema dhanavALA ane adharmavALA koIka |4 brahmadatta cakri, tApasa zreSThi vi. nI jema nirdhana ane | adharmavALA keTalAka 5. lADavAnI jema hInakulavALA nirdhana ane lADavAnI jema hInakulavALA nirdhana ane dharmavALA |keTalAka 7 adharmavALA keTalAka8 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ATha prakAranA lADavAmAM gaLapaNathI sahita che. te ja yogya che. te khAnArA ne mukha (zaruAta)mAM svAda Ave che. ane pariNAme paNa puSTi Adi guNanuM kAraNa che. jeTaluM jeTaluM gaLapaNa vi. teTaluM -teTaluM rasanuM adhikapaNuM jANavuM. vaLI, gaLapaNa rahita te mukhe paNa svAdavALo nathI hoto. pariNAme paNa pAcana thavAmAM tevA prakAranuM guNanuM kAraNa thatuM nathI. arthAt ajIrNa thAya che. (pAcana thatuM nathI) e pramANe nara janma paNa sukula - dhanayukta Adino yoga maLavA chatAM paNa dharmasahita ja AlokamAM prazaMsanIya thAya che. ane paralokamAM uttarottara sukha-samRddhinuM kAraNa bane che. vaLI, dharmathI rahita ahIMyA paNa sajjano vaDe prazaMsApAtra banato nathI. athavA, niMdA vagere pAme che. ane paralokamAM paNa durgatinA lAkho duHkhanuM kAraNa bane che. brahmadatta cakravarti vigerenI jema Iti athavA (1) sudalA (ra) snehA (3) gaLyA (goLavALA) ane viparIta jevI rIte e cha prakAre lADu thAya che. tevI rIte (1) kula (2) dhana (3) dharmathI sahita manuSyajanma karmathI prApta thAya che. 1] e pramANeno pATha che. vyAkhyA pUrvanI jema, paraMtu lADavA cha prakAre che. temAM keTalAMka (1) sArA ATAnI zudhdhivALA dalathI niSpanna (banelAM) sudalavALA (2) maga vigerenA ATAthI banelAM hIna dilavALA vaLI, (3) bIjAM ghaNAM cIkAza (ghI) thI yukta cIkAzavALA eTale ke snigdha (4) vaLI, tenAthI virudhdha eTale ke elAdi cIkAzavALA athavA alpa cIkAzavALA hovAthI asnigdha (cIkAza vagaranAM) (5) ghaNI sArI khAMDathI bharelA gaLapaNavALA ane (6) tenAthI viparIta khAMDa (gaLapaNa) vinAnA Iti tevI rIte (1) uttama kulavALA (2) hIna kulavALA (3) dhanavALA (4) adhanI (dhana vagaranAM) (5) sudharmavALA (6) adharma (dharma vagaranAM) e pramANe 6 prakAre manuSya janma paNa karma vaDe prApta thAya che. paraMtu sukula vigereno yoga hovA chatAM paNa dharmathI ja teonI sArthakatA (sAratA) che. gaLapaNathI jema lADavAnI sArthakatA che tema, tethI dharmamAMja eka prayatna karavo ja yogya che. Iti. zlokArtha :- e pramANe lADavAnA draSTAMtathI he bhavyo ! be prakAranAM (rAga ane dveSa rUpI) zatru para jayarUpa lakSmI mATe uttama nara janmanuM sArapaNuM dharmathI ja che. ema vicArI zudhdha dharmane hRdayastha karavo. //l. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (72)ma.a.saM.1,taraMga-1nA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Iti tapAgacchAdhipati zrI munisuMdarasUri viracita zrI upadeza ratnAkara graMthanAM madhyamAdhikAre prathama aMze na2 janmanAM uddezathI dharmopadeza nAmano / / 10 mo taraMga saMpUrNa // madhyAdhikAre aMza-2, (taraMga-1) zlokArtha :- he bhavyo ! jayarUpa lakSmI, vAMchita sukha, aniSTa haraNamAM ane Aloka ane paralokamAM hitane mATe traNalokamAM sArabhUta jinadharmamAM ujamALa bano ||1|| (1) jina vacana rUpa amRta rasathI bhAvita (2) pApabhIrU (3) sudharmamAM raMga (4) samyaktva (5) vrata (6) AvazyakathI yukta evA 6 prakAranAM jIvo sukhanuM bhAjana thAya che. jinezvara bha. nA vacanarUpI amRta rasathI pariNAmI thayelo (jinezvaranAM vacanarUpa amRtathI bhAvita paNuM) ane karmanA kSayopazamathI jIvonAM (1) abhiva (2) durbhabhava (3) Asanna bhavi (4) Asannatara bhavi (5) Asannatama bhavi jIvo sidhdhapaNAdinAM kAraNe pAMca prakAre thAya che. te gAthAnuM ja pratipAdana karatAM draSTAMto vaDe kahe che. (1) tela ane pANI (2) lokhaMDa ane agni (3) dUdha ane pANI (4) pAro ane suvarNa (5) sidhdha rasa (suvarNa) ane lokhaMDa jinadharmanI bhAvanAmAM rata bhAvimAM sidhdha thavAnA kAraNathI draSTAMto kahyA che. dharma :- samyag darzanAdi rUpa tenAthI utpanna thayela jIvanuM antara zudhdha cAritrAvaraNIya karmanAM kSayopazama anusAre anuSThAna sahita, athavA anuSThAna rahita pariNAma vizeSa bhAvanA ane tethI jIvonI dharmabhAvanA eTale sudharmanA viSayamAM bhaviSyamAM ziva meLavavAnAM kAraNe A pramANe (1) abhavya (2) durbhavi (3) Asanna bhavi (4) Asannatara bhavi (5) Asannatama bhavi e pramANe pAMca prakAranA bhaviSyamAM ziva pAmavAnA kA2Ne tela ane pANI vi. yugala rUpe pAMca draSTAMto thAya che. te sAra che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 73 ma.a.aM.2,taraMga-1 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ene spaSTa karatI vyAkhyA kare che. - jevI rIte tela ane pANI eka pAtramAM hoya che. tyAM te be maLelA dekhAya che. paraMtu paraspara ekarUpa thatAM nathI. paraMtu judA judA ja hoya che. paraMtu kArya Avye judA karavA mATe zakya bane che. tevI rIte keTalAka manuSyomAM zarIrarUpa pAtramAM jIva, zrata, samyagadarzana, dezavirati, sarvavirati ane cha prakAranAM AvazyakAdi anuSThAna rUpa dharma hoya che. athavA eka ja jIva rUpa pAtramAM sat asat upayoga rUpa mana ane pahelAM kahelAM rUpa dharma hoya che. ane tyAM te be dekhAya che. paraspara eka saMyogavALuM nathI. paraspara bhegA nahi thavAnAM svabhAvavALA hovAthI judA ja rahe che. kAraNa ke teone ghaNuM jJAna bhaNyA hovA chatAM paNa jIvamAM athavA manamAM jJAna ane arthanI pariNati rUpa tattvanI zradhdhA rUpa samyatvano pariNAma, bhavano bhaya, samyak anuSThAnamAM rUci, saMyamavaryAdi utpanna thatAM nathI jo ke teo kRtAdi bhaNe che. bhaNAve che. ane upadeza paNa Ape che. dharmAnuSThAna kare che, karAve che. to paNa jIva karmAdithI kaluSita ane mana durvikalpa, bhavatRSNAthI kaluSita thAya che. ane te jIvo agIyAra aMga, pUrvamAM AvelAM jJAnanuM adhyayana, pAMcaso vidyArthIone adhyayana karAvavAmAM tatpara aMgAramaEkAcArya, udAyirAjAnI hatyA karanAra (vinayarana), zrI neminAtha bha. ne vaMdana karanAra (pAlaka) zrI vIra prabhunuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe nitya taiyAra kAlasaukarIka, kapilAdinI jema prAyaH abhavya thAya che. zrI vIra prabhunI sevAthI prApta karelI tejolezyAdi zaktivALo gozALo, zrI kRSNa ma. nI sAthe aDhAra hajAra sAdhu ne vaMdana karanAra vIraka vi. nI jema durbhavya paNa hoya che. "tophAnaneti'' jevI rIte dhamAvatI samaye lokhaMDa ane agni ekabIjA sAthe maLI jAya che. ane lokhaMDanuM pIgaLavApaNuM kSaNamAtra agninA varNasamuM ane uSNatAdithI yukta thAya che. tyAre ghATa ghaDavA vi. nA kAraNe manuSya strI vi. rUpa (ghATa) banAvavA mATe zakya bane che. paraMtu mAtra svalpa kALa mATe ja rahe che. vaLI, jala ane kAdavanAM saMsargathI agninI pariNata bhAvanAne choDI de che. ane kaThIna, kALAparNane ane ghaDAvAne yogya nahIM vi. svasvabhAvane pAchA grahaNa kare che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (74)mi.a.aM.2,taraMga-1 * : '.'. * * * * * * * . . . * . . . . * * * * * * * * * * Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte keTalAMka jIvo pUrve prApta thayelA dharmavALA hovA chatAM paNa sadgurUnA upadeza zravaNa, saMvega (muktinI abhilASA) vi. puNya, pApanA phala, ISTa-aniSTa saMyoga potAnAmAM ane bIjAmAM rahelAM sukha ane duHkha vi. nI vicAraNA vi. jaina dharmanA rasa vaDe bhAvita thAya che. mithyAtva, AraMbha, bhavatRSNA, tene anurUpa asat anuSThAna (kriyA) vi. kharAba bolavuM. kadAgraha ane asat bodha Adi kaThina (kaThora) paNuM choDI de che, samyakatva ane dezavirati keTalAka svIkAre che. paraMtu mohanIya karmanA udaya vi. nA kAraNe keTaloka samaya kAla gayA pachI svabhAvathI athavA kutIrthaMkadinAM kusaMsargathI pharI dharmanA pariNAma vi. ane svIkArelI virati vi. ne choDI de che. ane AvA jIvo prAyaH karIne durbhavya hoya che. paraMtu ardha padgala parAvarta kALamAM siddhine pAme che. (zrI gautamasvAmithI pratibodha pAmelA kheDUtanI jema) lokhaMDane tevI ja rIte vAraMvAra (pharIpharIne) nAMkhavA ane kADhavA vi. thI vaLI pharI pharI agnimAM pariNAma pAmavuM agninuM grahaNa karavuM. ane agnine choDI devAnuM kAma kare che. te jyAM sudhI zastrAdi ISTa kArya pUrNa na thAya tyAM sudhI A rIte lokhaMDa ane agnine AzrayIne sidhdharSi vigere nikaTa bhavyonA paNa draSTAMto jAte kahevA samajavA //rA (3) payagati eka sAthe bhAjanamAM nAMkheluM dUdha ane pANI paraspara bheguM thavA thakI evI rIte maLe che. ke te judu thatuM nathI. ane koInAthI paNa judu karI zakAtuM nathI. paraMtu je rIte bheguM thAya che. teja rIte jyAM sudhI teno nAza na thAya arthAt yAvajIvana (A-jIvana) sudhI paNa teja rIte rahe che. mAtra be prakAra vaDe judu pADavAnuM bane che. (saMbhava che.) rAjahaMsanI cAMca temAM paDavAthI dUdha phATI jaIne judu thAya che. ane te te dUdha pIe che ane pANI paDyuM rahe che. kAraNa ke tenI cAMcamAM khaTAzano guNa rahelo che. ane teno saMyoga thavAthI dUdha phATI jAya che. evo pUrvajano (sajjano) no mata che. A teono paraspara nAzano (judA thavAno) pahelo prakAra thayo tevI rIte agni vaDe ukALavAthI pANIno nAza thAya che. ane dUdha bAkI rahe che. e pramANe bIjo prakAra thayo. [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](75)ma.a.aM.2,taraMga-1] ma, Iii ranAka jAmanagamanagarama Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte keTalAMka jIvone viSe sadgurUnA upadezanA zravaNa karavA thakI, samyagudarzana, zrata (jJAna), dezavirati, sarvavirati Adi rUpa dharmanI pariNati evI rIte thAya che. ke jevI rIte te bannenuM aikyapaNuM dekhAya che. athavA pANI ane dUdhanI jema ekapaNuM thAya che. ane teonA badhA ja anuSThAno vi. bhAvarUpa ja thAya che. ane te aikyapaNuM vighna na Ave to AjIvana sudhI rahe che. ane vighna Ave chate (Ave to) banne prakArathI dharmapariNAmanA nAzathI, te nAza pAme che. ane dharmapariNAmano nAza kusaMsargathI thAya che. jevI rIte nAstika maMtrI (purohita) nA saMsargathI prathama vAsudeva azvagrIvanuM samyakatva malinatA ne pAmyuM mithyAtvI lokonA saMsargathI yazodhara rAjAno cAritrano pariNAma nAza pAmyo athavA je rIte baudhdhanAM saMsargathI surASTra zrAvakanuM pakSapaNAmAM samyagadarzana nAza pAmyuM keTalAka roga vi. nA tApathI, agninA tApa vi. thI pANInI jema dharmano pariNAma nAza pAme che. jevI rIte maricino roganA kAraNe cAritrano pariNAma nAza pAmyo e pramANe bIjA paNa draSTAMto jAte ja vicAravA - kahevA banne prakAranI ApattithI dharma, samyaktAdi pariNAma nAza thatAM (thaye chate) pauSadhamAM cAra prakAranAM AhAranuM paccakakhANa karanAra tRSAnuM atireka paNuM (atyaMta tRSAnAM kAraNe) pApI ane mithyASTinAM saMsargathI samyaktvAdi pariNAmanAM tyAgI naMdamaNiyAranuM draSTAMta jANavuM. ahIMyA draSTAMta ane drASTAntikanI yojanAmAM (ghaTanA karatA) dUdha ane pANIno saMyoga thaye chate rAjahaMsanI cAMcanA saMsargathI phATI gayelA dudhane viSe dUdha sama dharma pariNAma ane jala sama jIva. agninAM tApathI pANI baLI jatAM nirmala jala samAna dharma pariNAma jANavo ane dUdha sarikho jIva e pramANe jANavuM ane prAyaH karIne A loko Asane najIkamAM) mokSe janArA che. phil pArakuvannatti :- tAMbA vi. nA alaMkAra ane kaLaza vi. nI upara suvarNanA lepa (DhoLa) mATe suvarNa ane pArAnuM eka paNe karAya che. ane pArAnA kAraNe suvarNa tAMbAnA alaMkAra para coMTI (lAgI) jAya che. tevA prakAranAM suvarNanA DhoLavALA te alaMkAra vi. badhuM pArAnA mizraNathI sapheda | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (76)ma.a.aM.2,taraMga-1) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja dekhAtuM agnimAM naMkhAya che. (tapAve che) ane agninAM tApanAM kAraNe pAro jato rahe che. ane AbhUSaNa vi. suvarNanA raMga (varNa)vALA thAya che. te bannenA saMyoganA aikyapaNAnI avasthAne dUra karavA mATe zakya thatuM nathI paraMtu te bannenuM eka sAthe ja vinAza thAya che. pAro to agninAM tApathI vilina (nAza) thaI ja gayo che. suvarNa paNa tAMbAne lAgI gayuM hovAthI mULarUpathI to vinAza ja pAmeluM che. jevI rIte dUdha ane jalanA draSTAntamAM ekanAM vinAze bIjAnI svAbhAvika sthiti (rahevApaNuM) rahe che. tevI rIte ahIMyA nathI. e pramANe pArA ane sonAnAM dUdha ane jalanA draSTAntomAM ATalo taphAvata che. e pramANe keTalAMka jIvonI darzana, virati Adi rUpa samyak dharmabhAvanA paraspara aikyapaNAne pAmelI AjIvana sudhI jatI ja nathI. kusaMsarga, vipatti AdithI paNa jevIrIte AbhUSaNa rUpa baneluM suvarNa agninAM tApa ne pAmeluM hovA chatAM paNa keTalAMka kAla sudhI pArAnI bhAvanAne (pArApaNAne) choDatuM nathI tevI rIte bhavAntaramAM paNa keTalAMka devo vi. samyagudarzana vi. nI lezyAne pariNAma ne) choDatAM nathI. ane teo jo dezavirativALA hoya to te nizcita zrAvako che. ane jo sarva virati vALA hoya to nizcita sAdhuo che. kAraNa ke sAmagrInA abhAvamAM duHkhamAM ane sukhamAM kusaMsargano saMga thavA chatAM paNa dharmabhAvane choDatAM nathI. teone nizcayathI zrAvaka athavA sAdhu samajavAM, ane te bhavyo khUba najIkamAM sidhdhapadane pAmanArA ja hoya che. prAyaH karIne traNeka bhavamAM athavA sAta vi. bhavamAM mokSapadane pAme che. AnaMda vi. daza zrAvaka, bhadranaMdikumAra, zrI vIraprabhuthI pratibodha pAmelAM dhanyakumAra, meghakumAra vi. nI jema, athavA zrI caMdraprabhu, zrI munisuvra svAmI vi. nA pUrvabhava vi. nI jema. Ill (5) ratotti :- jevI rIte sidhdharasanAM yoge karIne lokhaMDa sonuM bane che. ane te lokhaMDa Adi rUpa sidhdharasanAM kAraNe (milanathI) banelA suvarNapaNAnA kaDA, kuMDala, mugaTa, kalaza vi. bIjA pariNAma (ghATa)mAM paNa suvarNapaNAne choDatA nathI. tevI rIte keTalAMka jIvo samyakatva dezavirati Adi bhAvanAne bhavAntaramAM paNa choDatAM nathI ane teo vadhu najIkamAM FE , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , : :: 1. ... ... . . . . . . . ::: | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (77)ma.a.aM.2,taraMga-1) :::::::::::: :::::::::::::::::: ] Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Asannatama) ja sidhdhapada ne pAmanArA bane che. ane te jo kSAyikasamyakatva dharanArA, pUrve AyuSya baMdhAyeluM hoya to nizcita traNa athavA cAra devonA ane manuSyanA bhava karavA vaDe (karIne) sidhdhipadane pAme che. kahyuM che ke - trIjA cothA bhave teo darzana saptaka (samyaka mizra ane mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhInA cAra kaSAya) no nAza thaye chate sidhdhapadane pAme che. ane je asaMkhyAta AyuSyavALA deva ane manuSyanA 3 bhava karIne caramadehavALA thAya che. nAza thayelA saptakavALA trIjA-cothA athavA teja bhavamAM mokSamAM jAya che. te AvI rIte - pUrve AyuSyano baMdha karelA nAza pAmelAM saptakavALAM devagati athavA narakagatimAM jaIne trIjA bhave sidhdha thAya che. jo tiryaMca gatimAM ke manuSyagatimAM utpanna thAya to asaMkhyAta AyuSyavALAmAM ja utpanna thAya che. pachI devapaNAmAM, tyAMthI vIne, cothA manuSya bhavamAM sidhdha thAya ja che jeNe AyuSya bAMdhyuM nathI tevA te ja bhavamAM zreNIne saMpUrNa karIne sidhdha thAya che. e pramANe paMcasaMgrahanI vRttimAM ane saptatikAnI vRttimAM kahyuM che. ane atyaMta najIkamAM (Asannatama) sidhdhapaNuM kSAyika samyakatvavALAne utkRSTathI kaMIka adhika 33 sAgaropamanI aMdara siddhine pAmato hovAthI Asannatama sidhdhipaNuM kahyuM che. kahyuM che ke upazamanuM aMtamahurta, sAsvAdana ane vedakano cha AvalIno samaya che. tetrIsa sAgaropamathI kaMIka adhika kSAyika samyakatvano ane kSAyopazamika samyakatvano 66 sAgaropamano samaya che. kSAyopathamika samyakatvavALo hovAM chatAM paNa manuSyabhavamAM dezaviratine athavA sarvaviratine svIkAranAro, sidhdharasathI suvarNamaya banelA lokhaMDanA draSTAMtanI jema nahi paDelA samyakatvavALA nizcita sAtame bhave sidhdha thAya che. ane teo deva ane manuSya bhavamAMja utpanna thAya che. kSAyopathamika samyakatvavALAnuM kaMIka adhika 66 sAgaropamanI sthiti hovAthI deva ane manuSya bhavamAMja utpanna thAya che. tenI pUrti A pramANe che. (te kevI rIte che. te kahe che) :- be vAra vijayAdimAM athavA traNa vAra ayyata (12 mA) || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (78)ma.a.saM.2,taraMga-1 : : : : : : : : :::::::::::::::: :::::::::::::::::::::::::::::::: Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devalokamAM jaIne adhikamAM manuSyapaNuM samajavuM. vividha jIvone AzrayIne sarvakAla lAyopathamika samyakatva samajavuM. dezavirati ane sarvavirati rUpa svIkArelA anuSThAno bhavAntare sAthe jatAM nathI. kahyuM che keH- grahaNa karelA mithyAtva, sAsvAdana ane avirata samyakta sAthe bAkInA agiyAra guNaThANA choDIne jIvo paralokamAM jAya che. pUrvabhavamAM ati bahumAna, rUci, ArAdhanA vi. karavAnA kAraNe utpanna thayelA (paDelA) pariNAma ane saMskAra rUpa dezavirati ane sarvaviratinI bhAvanA paNa bhavAntare sAthe jAya che. - Ave che. ane te kAraNe bhavAntaramAM tene (dezavirati athavA sarvaviratine) jaldI grahaNa karavAnI IcchA thAya che. athavA zidhra grahaNa kare che. te kAraNe trIjA bhave athavA teja bhavamAM jIvo sidhdhipadane pAme che. dA.ta. sudarzana zreSThi vi.zrI gautama svAminA vacana sAMbhaLavAthI tiryajabhaka devabhavamAM prApta karelA sarvavirati pratye bahumAnanA dhAraka vajusvAmi, zivakumAranAM bhavamAM ArAdhela bhAva cAritravALA zrI jaMbusvAmi, pUrvabhavamAM samyakatva, ane cAritranI ArAdhanAnA kAraNe utpanna thayela rUcithI vivAha lagna samaye utpanna thayela kevaLajJAna guNavALA guNasAgarakumAra, tenI ATha patnio, gRhasthaveSamAM utpanna thayelA kevaLajJAnavALA kUrmAputra, zrI bharata cakravarti tenI paraMparAmAM thayela rAjAo, zrI rAma, rAjA lakSmaNa, bhAI bharata vi. ane gaNadhara vi.nA draSTAMto jANavA ApI zlokArtha:- he bhavyo ! jo zidhra mukti mATe upasthita (IcchAvALA)thayA ho to A pAMce dharma bhAvanAo sAMbhaLIne uttarottara caDIyAtI te bhAvanAone sevo jethI karma upara jaya rUpa lakSmI pAmavA thakI mokSane pAmo. Iti tapAgacchAdhipati "zrI munisuMdarasUri' viracita zrI upadeza ratnAkaragraMthanA madhyAdhikAre bIje aMze | prathama taraMga pUrNa !! . . . . . . . . . . . . . *,, , , , , , , , , , , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.saM.2,taraMga-1 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | madhyAdhikAre eza-2 (taraga-2) | dharma bhAvanA para pAMca draSTAMta vaDe vyAkhyA karI have jinavacana rUpa amRtathI bhAvita AtmA pApathI bhIrU (DaranAro) hoya che. mAruM pArvatti'' tenI vyAkhyA kare che. pApathI bhIrU AtmA samyagdaSTi hovAthI ane muktine yogya hovAthI zivasukhane pAme che. pApabhIru hovAthI samyagdaSTi AtmA AjIvikA vi. nA mATe AraMbha vi. mAM pravRtti karato hovA chatAM paNa zaMkA (pApa lAgI jaze tevI bhItI) hovAthI karmano alpa ja baMdha kare che. kahyuM che ke :- samyagudRSTi AtmA je kAMI pApa Acare che. to paNa alpabaMdha thAya che. ane pariNAmamAM nirdhvasatA (kUra bhAva) hotI nathI. ane pApabhIrU AtmA pApanA kAraNabhUta pramAda vi. thI ane mAtapitAdithI paNa Dare che. mAtApitAdi vaDe paNa snehathI athavA roSa vi. thI dharmamAM vighna karavA pAvaDe karIne pApanuM kAraNa bane che. ane dharmamAM vina karanArA mAtapitA vi. saMsAra duHkhanA bhayanuM kAraNa hovAthI tattvathI te bhayarUpa ja che. zrI sUyagaDAMga sUtramAM kahyuM che ke mAtapitAne choDI devA kAraNa ke paralokamAM sadgati sulabha nathI A badhA bhayone joIne AraMbhathI aTakI javuM ane suvratamAM ramavuM (vrata niyamamAM rahevuM) have jANelA bhayanA kAraNathI ja AtmAnuM rakSaNa karavAnuM zakya bane che. bhayo kyA kyA kyA) che ? te kahe che. (1) pitA (2) mAtA (3) saMtati (4) bhAryA (5) svajana (6) dhaniko (7) baLavAna paratIrthika (8) maMtrI (9) rAjA (10) nagarajano (11) adhama pramAdo, A agiyAra bhayo jIvone paramArthamAM (vAstavika) bhaya rU5 che. vizeSArtha :- (1) pitA:- pitA vi. ane sabala tarthika vi. sarvamAM adharma e pramANenA padane joDavAthI jinadharma rahita ane pAMca pramAdo bhaya rUpa che. kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI anaMta saMsAra bhramaNa vi. du:kha | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (80)ma.a.saM.2, taraMga-ra * ": 1, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavA vaDe karIne bhayanuM kAraNa hovAthI vAstavika (tatvathI) jIvonA A bhayo che. A bhayanA svarUpane jANI tene choDavA vi. thI potAnI ane jIvonI 2kSA ane sukha meLavAya che. prApta karAya che. ema jANavuM. paramArtha e pramANenA padagrahaNathI vairI (duzmana) ane vAgha vi.nuM bhayanuM kAraNa bahArathI ja che ane te ekAMtika nathI. keTalAkane dezabhUSaNa, kulabhUSaNa, sudarzana zeTha, gajasukumAla, sukozala vi. nI jema vairI, vAgha, vi. thI thayelA upasargone sahana ka2vA thakI teone paNa kevaLajJAna, mokSanuM dAna (prApti), anaMtasukhanI prAptinuM kAraNa banavAthI, mahotsavanuM kAraNa thavAthI, bAhya vairIvAgha vi. bhayarUpa nathI ema sUcita karyuM che. (thAya che) A teno niSkarSa che. have pratyekanI vistAra pUrvaka vicAraNA kare che. te A pramANe priya tti jevI rIte jaina dharmathI rahita pitA putrane sneha vi. nA kA2Ne dharmano niSedha karavA thakI bhayanuM kAraNa bane che. ane te svarUpa jJAna rahita paNA vi. (sAcuM svarUpa nahi jANatA hovA) thI bhayanuM kAraNa bane che. jevI rIte bhRgu purohite snehathI be putrone gAmaDAmAM mUkIne bodha na pAme te mATe (sAdhu AvA hoya che. tema kahIne) sAdhuothI DarAvyA hatAM ane satya svarUpanuM jJAna thatAM te banne e (be putroe) potAnI ane bhRgupurohitanI pratibodha ka2vA thakI rakSA karI. padmaratha rAjA zivakumArane vratamAM vighna karanAro thayo. tethI sAgaracaMdra RSithI te bhave mukti gamana hovA chatAM zivakumArane garbhAvAsa ka2vo paDyo (thayo) mithyAddaSTi viSNudatta zreSThie putrane dezavirati dharmamAM vighna karavA chatAM paNa teno (vighnano) parihAra karIne putra mahAna deva thayo ane bApa pazu thayo prasaMga pAmIne bAhya bhayanuM kAraNa hovA chatAM paNa kanaketu rAjA vi. putrone laMgaDA vi. karavAnA kA2Ne bhayavALo thayo e pramANe paNa jANavuM e pramANe bIje paNa prasaMgamAM AvelA draSTAMto jANavAM ||1|| (2) mAyatti :- ane mAtA snehAdinA kAraNe dharmano niSedha karavA thakI bhayanuM kAraNa thAya che. jevI rIte yazodharanI mAtA caMdramatI, jevI rIte upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 81 ma.a.aM.2,taraMga-2 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vajrasvAmie mokSa mATe mAtA sunaMdAne tyAgI ane A lokamAM paNa brahmadattanI mAtA culanInI jema anartha mATe paNa thAya che. II2 / / (3) avaghdhatti :- putro paNa jIvane snehanA kAraNe dharmamAM vighna karavA thakI bhayanuM nimitta bane che. jevI rIte jarAsaMghanI putrI jIvayazA mahAyudhdhanAM kAraNarUpa banavA vaDe karIne bApa (jarAsaMgha) ne bhayarUpa banI ane tethI te narakamAM gayo. putranA snehathI prasannacaMdra rAjarSi durmukhanA mukhathI (vacana thI) kaMIka putrano parAbhava sAMbhaLIne manathI ja mahAyudhdha ka2vA thakI sAtamI narakanA daLIyAM upArjana karyAM ane tene (zubha bhAva vaDe) khapAvavA thI annamuhurtamAM kevaLajJAna pAmyA ane pachI mokSe gayAM. A lokamAM paNa putro anarthane mATe thAya che. jevI rIte chaThThA bhave AdIzvara bha. no jIva vasena rAjA hato tyAre tenI rANI sAthe teno putra teone mAranAro thayo. (mA - bApane mAravAne mATe thayo) ane reNukAne teno putra parazurAma paNa mAranAro thayo II3II (4) madhnatti :- patnI paNa sneha vi. nA kA2Ne dharmathI vimukha ka2nA2I thAya che. jevI rIte gautama svAmithI niryAmaNA karAto zrAvaka, tenI patnie snehathI daravAjA para pachADelA (patninA) mAthAnA ghA mAM IyaLarUpe utpanna thayo ane rAma, bhIma, arjuna, vi. patninAM kAraNe mahAyudhdha ka2vA vaDe (karIne) aneka subhaTo, svagotranAM kSaya - nAza ne ka2nA2A thayAM. ane nayanAvalI rANIe dIkSA dharmanI (levAnI) IcchAvALA evA pati yazodharane haNIne narabhavathI bhraSTa karyo. sUryakAntA e potAnA pati pradezIne haNyo patimArikA, pativratA vi. potAnA patine haNanArI thaI, draDhadevInA snehathI (rAgathI) mAlava dezano rAjA pRthvIcaMdra paNa dharmarAjya ane jIvitathI bhraSTa thayo, vI2ka nAmano suvarNakAra (sonI) jeNe patninAM snehathI cAritrane choDI dIdhuM. pUrvabhavamAM nale ane ArdrakumAre patninAM snehathI cAritrane malina karyuM. upalakSaNathI sAmAnyapaNe ghaNI strIo paNa ghaNAne dharmathI bhraSTa karanArI thAya che. jemake naMdiSeNa vi. ne paNa gaNikA vi. bhraSTa karanArI thaI. ane vaLI hira (kRSNa), hara (mahAdeva) brahmA (vidhAtA) vi. sarve upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 82 | ma.a.aM.2,taraMga-2 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatanA dRSTAna tarIke prasidhdha ja che. te kAraNe strIno anurAga mahAbhayanuM kAraNa che. ane teno parityAga muktinuM kAraNa che. durAcArI, kaThora patnino parityAga karanAra kASTha zreSThi, aMgusthala vi. traNa vastumAM lubdha ane patninAM tyAgI evA saMkala zreSThi vi. nI jema patni (strI) paNa bhayanuM sthAna bane che. jo maMtti :- sAmAnya rIte grahaNa karavAthI patni vi. ne paNa adharmI pati vi. dharma ane jIvita vi. thI bhraSTa ane anarthane mATe thAya che. eTale ke bhraSTa karanArA ane anarthanuM paNa kAraNa bane che. (patnine pati ane pati ne patni adharmanuM kAraNa bane che.) je rIte strIo patinAM rAgathI agnimAM sAthe javAthI (satI thavA vaDe) badhI rIte dharma vi. potAnA svArthanI sidhdhithI bhraSTapaNAne pAme che. ane (dharmanI zradhdhA vagaranA) nAstike varunA pagalA batAvavA thakI zrAvakanI putrIne nAstika karI. kahyuM che ke:- loka ATalo ja che. jeTalo Indriya vaDe dekhAya che. he bhadra! varunAM pagalAM jo je vidvAno kahe che. AvA he suMdara locanI ! khA ane pI he zreSThagAtri! je thaI gayuM che te te nathI. he bhIru ! gayeluM pAchuM AvatuM nathI. A kalevara samudaya (pRthvI - jala - vAyu - agni ane AkAza) mAtra che. vi. ane A lokanA anarthamAM zaMkha, kalAvatI vi. nA udAharaNo che. ane tenA tyAgamAM kapila patino parityAga karanAra zrISeNa rAjAthI rakSAyelI brAhmaNI vi. nA draSTAMto jANavAM /4 (5) sayAtti sneha vi. nA kAraNe svajano dharmathI vimukha banAvanArA thAya che. bhAIne paNa judA nahi gaNatAM svajanamAM ja grahaNa karavAthI bhAIo paNa dharmamAM vighna karanArA thAya che. jevI rIte jIvaMta vAsudevo baladevone vinna karanArA thAya che. vartamAna kALamAM paNa ghaNAya dekhAya che. ane dveSa vi. vaDe karIne tAmraliptamAM rahenArA cAra vaNikonA draSTAMto vijayacaMdra kevalInAM caritramAM kahyA che. e pramANe maNiratha ane yugabAhu vi. bIjA paNa ghaNAM prakAranA svajano dharmamAM vina karanArA thAya che. jevI rIte bhAbhIe devaranuM patana upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (83 ma.a.aM.2,taraMga-2 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM, zrI supArzvacaritramAM paNa vidyAdhikA2mAM te pramANe kahyuM che. tathA svajano sulasanI AgaLa (mUkelA) pADAne mAravA mATe preraNA karanArA thayAM je banI na zake tevuM pUrvabhave gajabhaMjanakumArane pUrvabhavamAM patni sAthe sALA vi. e balAtkAre mAMsane khavaDAvyuM te (na khAvAnAM) niyamanAM bhaMgathI bannene rogo utpanna thayAM ane tenA (mAMsanAM) parityAgamAM dharmArAdhana che ane tenuM phalavi. paNa vidita ja che. 5 (6) ghana ti :- dhana vi. nA lobhathI zrIpurano zreSThi nidhAna upa2 sApa thayo ane tAmraliptI vaNika vi. paNa ane tApasazreSThi dharma nahi karIne potAnA gharamAMja te dhananAM lobhathI sUkara vi. bhavane pAmyo, naMdanRpa ane tilaka zreSThi vi. nA paNa ahIMyA draSTAMta jANavAM. te (dhana) nA tyAga thakI cakravarti vi. paNa zivasukha ne pAmyAM che. II6 (7) savanatittvi :- sabala tIrthiko (paradarzanIyo) ane te svapara bhedathI be prakAranAM che. pahelA pArzvastha vi. ane teo veSa mAtrathI jIvatA hovAthI niSvasa pariNAma hovAthI je pramANe kahyuM che te pramANe nahi karanAro tenA jevo mithyAdraSTi bIjo koNa che. bIjAne zaMkA utpanna karAvato mithyAtvane vadhAre che. ItyAdi Agama pramANe samyagdarzanAdi dharmanA pariNAmathI rahita, zrAvaka vi. ne pota-potAnA ghaNA prakAranAM saMbaMdhane kaheto, mAtra potAnI AjIvikAnA lobhathI mastaka peTa phUTavA vi. thakI paNa teone DarAvato, suvihita pAse samyadharma zravaNa, be prakAranI virati (dezavirati ane sarvavirati) svIkAravA vi. nA niSedha vi. karavA vaDe (karIne) jAte kalpanA karelA upadeza vaDe dharmathI bhraSTa kare che. jyotiSa, cikitsA vi. nA balathI AkarSita rAjA, maMtrI vi. thakI prApta thayela mAna vaDe vizeSa sabala thayelA bIjA (52) tIrthiko baudhdha vi. paNa A pramANe ghaNA prakAranAM che. ane ahIMyA anubhava sidhdha prAcina khapaTa AcAryanA ziSya, zullaka, zrI munisuvrata svAmithI pratibodha pAmelo ghoDo, pUrvabhavano vaNika (budagrAhaka, bharamAvelo) tirthika vigere draSTAMto ghaNA che. sabala e pramANenuM vizeSaNa AgaLa paNa badhe yojavuM Ill upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 84 ma.a.aM.2,taraMga-2 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) titti :- maMtrIo, vyApArIo, upalakSaNathI bIjA paNa rAjanokara, nagaranA zreSThi, paTTali, vyAja vaNika, svAmi, rAjamAnya pizana (nokara) vaNika putra, saMbaMdhI, zreSThi ane senApati ane svecchu Adi rAjA vi. no bhaya batAvavA vi. karIne vadhu kara karavA thakI tethI choDAvavA vi. vaDe athavA dravya ApavA vi. karIne ghaNA sabala adharmIo ghaNAone dharmathI bhraSTa kare che. jevI rIte, saMbhinnamati maMtrI vi. e mahAbala vi. ne adharmamAM pravartAvanArA thayA ane bhAInI dIkSA pachI sAdhuno dveSI thayelo paMDIta dhanapAla vi. ghaNAjanone dharmathI bhraSTa karanArA thayA vartamAna kALe anubhavavALA ghaNA draSTAMto che. llo. (9) niva tti :- rAjA paNa e pramANe samajI levA jema ke pratibodha pAmyA pahelAM pradeza rAjA potAnA dezamAM sAdhunA Agamanane aTakAvIne ghaNAne dharmamAM vighna - aMtarAya karanAro thayo. mAlavadezanAM sihodara rAjAe vajA karNane dharmathI bhraSTa karyo. mleccha mithyAtvi rAjA vi. vartamAna kALe anubhavamAM Ave ja che. hA (10) nAyara tti :- nagarajano, ane jo teo adharmI thAya to teonI vacce rahIne) dharmanuM pAlana paNa du:sAdhya bane che. teo vaDe sthAna sthAna para (Dagale pagale) mazkarI, dveSa karavA vi. thakI dharmamAM manano bhaMga karanArA hovAthI bhayarUpa che. teonI sAthe kutIrtha vi. mAM javAnA kAraNe mithyAtvano saMbhava hovAthI ane nahi javAthI praSa, vaira vi. no saMbhava hovAthI A lokamAM dharmanuM pAlana duHsAdhya bane che. to vaLI, paralokane mATe dharmanuM pAlana kevI rIte ? A badhuM anubhava sidhdha ja che. I/1oll. kathA koI eka gAmamAM koIka eka zrAvaka hato. gAmanAM badhAM lokoe banAvelA sarovaramAM pANI bharAtAM tyAM gAmanAM badhA loko vaDe mahotsava pUrvaka svAgata karAyuM ane tyAMja bhojana vi. thayuM zrAvake paNa bIjuM sthAna na maLavAthI te pramANe badhuM karyuM 10H ' ' ', ' , ' , ' ' ', ' , , , , , , , , ' , " , *, ** , *, jA .1 , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (85 ma.a..2,taraMga-2 *****************************-* Assississsssssssssssss***** DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) mAya tti :- pramAdo pAMca prakAranAM che. kahyuM che ke :- (1) madya (2) viSaya (3) kaSAya (4) nidrA ane pAMcamI vikathA kahI che. A pAMca pramAdo jIvane saMsAramAM pADe che. (rakhaDAve che.) temAM bhAbhIe devara (sAdhu banelA) ne kSobha pamADavA chatAM kSobha nahi pAmatAM dArU pAyo tenI paravazatAthI vilAsa karyo e pramANe supArzva caritramAM Ave che. viSayo pAMca che. ane tenA dRSTAMto zAstramAM ghaNA che. ane te prasidhdha ja che. (pAMca IndriyonAM viSayo te pAMca) nidrA rUpa pramAdane vaza thavAthI cauda pUrvadharo paNa nigodamAM cAlyA jAya che. ane kaSAyo dharmathI bhraSTa karanArA che. karaTa ane utkaraTa vi. nI jema je prasidhdha ja che. vikathA rUpa pramAdane vaza thavAthI sAdhuo paNa sAdhupaNAne choDI de che. jevI rIte harikezabalathI prabodhita karAyelA yakSane najIkanAM sthAnamAM rahelA adhiSThAtA mitra yakSe bolAvyo ane te yakSa vanamAM rahelA pArthasthAone vaMdana ne ayogya jANI vaMdana karyA vagara ja bolyo. ahIMyA strIonI kathA cAle che. ane vaLI rAjakathA, dezakathA paNa cAle che. tethI huM ramyatiMdukavanamAM pAcho jAuM chuM. bhayathI ajJAta loko bhayane bhayarUpa nahi jANatAM hovAthI te bhayane choDavA azakya hovAthI dharmIoe A bhayone jANavAM joIe. zrI sidhdhasenasUrIe racela zrI vIrajina stutimAM kahyuM che ke je bhayane ja jANato nathI te kevI rIte bhayathI mukta thaze ? bIjAo abhayamAM bhayanI zaMkA karanArA che. kAraNa ke tamArA guNa vaibhava para teone IrSyA che. (te kevI rIte bhayathI chUTe ?) I/11// zlokArtha - he dhIra ! bhayanA kAraNa rUpa evA pitA vi. mAM rAga. vinA (choDIne) dharmanuM AcaraNa kare jethI karIne bhaya upara jayarUpa lakSmI pAmavA thakI alpakALamAM nitya AnaMda maLe eTale ke zivasukha prApta thAya Iti. upadeza ratnAkare" jaya zrI" aMke madhyAdhikAre bIjA aMze. | | bIjo taraMga pUrNa che | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 86)mi.a.aM.2,taraMga-ra) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | madhyAdhikAre bIje aMze (taraMga-3) || A pitA vi. padArtha vi. adharmanA kAraNarUpa hoya to ja vizeSe karI bhayanuM kAraNa bane che. paraMtu dharmamAM daDha evA pitA vi. dharma karavAmAM preraNA karavA dvArA putronA bhayanA nAza mATe paNa thAya che. kAraNa dharmanA dAnathI anaMta sukhane ApanArA hovAthI teo sArI rIte AdaraNIya paNa thAya che. ane tevI rIte pahelAMnI gAthA A pramANe jANavI. (1) pitA (2) mAtA (3) saMtati (4) bhAryA (5) svajana (6) dhana (7) sabalatityi (8) maMtrI (9) rAjA (10) nagarajano (11) sadharmI (12) jinamata A jIvo ne hItakArI che. enI paNa kaMIka vicAraNA karAya che. te A pramANe. (1) "pitti'sudharmA pitA evA udayana rAjAe abhIcikumArane rAjya ApyA vagara dIkSA lIdhI. zrI kRSNa putra ane putrione dIkSA apAvI. ceTaka rAjA vi. e paNa ane tevI ja rIte koIka zreSThie eka vakhata bArasAkha para jinabiMba karAvyuM. tenA darzana karavAnA abhyAsanA kAraNe putra svayaMbhUramaNa samudramAM matsya thavA chatAM paNa tevA prakAranI AkRti joIne prabodhane pAmyo "vaMta nasavaItyAdi bolato bolato pADo thayelA kSullakane suralokathI AvIne pitAe bodha pamADyo ItyAdi draSTAMta jANI levA . (2) mAya ri' mAtA siva muM' ItyAdi putrane kahetI ane 'citta' varI savAra ItyAdi kahetI sAdhu evA putrane prabodha pamADyo. e pramANe vAsika bhojya kathAmAM Ave che. ane supArzvanAtha caritra vi. mAM mAtAe ArakSitane pratibodha karyo hato. ane e pramANe puSpacUlAne tenI mAtAe prabodhita karI hatI. koI eka sAdhvIe potAnA putra sAdhune sArthavAhanI patnino pati thaIne jharUkhAmAM beThelo joIne AkuLa vyAkuLa banelI mAtAe putrane prabodhita karyo. puSpamAlA graMthamAM kahyuM che rA : - - - -- -''' ' ''' ''''' :: , , , , , , , , , , , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (87)ma.a.aM. taraMga-3 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) 'avaghya tti' :- saMtati. potAnA be putroe bApa evA bhRgupurohitane bodha pamADyAM. supArzvanAtha caritramAM kahyuM che. dinakRtyavRttimAM brAhmaNanA putre mithyAdraSTi brAhmaNane prabodhita karyo ema batAvyuM che. zrI AryarakSita sUrIjIe dIkSA lIdhela potAnA pitAne upAyo dvArA chavi. thI choDavyAM hatAM. gA (4) 'magna tti' :- kamalAdevI patnie potAnA pati ISukAra rAjAne, deva thayelI prabhAvatI devIe udayana rAjAne, poTTilAe taitilasuta maMtrIne pratibodhita karyA hatAM. ane pati evA zrI jaMbusvAmie potAnI ATha patnione bodha pamADayo, pRthvIcaMdra vi. e paNa patnine bodhita karI hatI. ||4|| (5) 'saya tti' :- muka evA bhAI tApasazreSThinAM jIve durbodha evA bhAIne bodhita karyo hato. ane zobhanamunithI bhAI dhanapAla ane kAkA evA sAga2caMdra RSithI bhatrIjo ane purohita putra cIpIyA vaDe haNIne pratibodhita karAyA hatAM. ane te deva thayelA bhatrIjAnA jIve metArya thayelA purohita putrane pratibodhita karyo hato. ane kuberadattA nAmanI benathI kube2dattabhAI ane gaNIkA thayelI tenI mAtA pratibodha pAmyA hatAM. bhAbhI evI rAjImatithI thanemi pratibodha pAmyA hatAM. // 5 // (6) 'dhana tti' :- dhana AvavA ane javA vaDe karIne bodhanuM kAraNa thAya che. mathurAnA be vepA2InI jema athavA 66 kroDa dravyanA svAmi vidyApati zreSThinI jema. puraNa (zreSThi) vi. paNa potAnI RRdhdhinA AvavAnA puNyane jovA thakI bodha pAmyAM hatAM. // 6 // (7) 'savana tisthi tti' vidyA atizaya zruta - labdhi Adi vaDe (yukta) sabalatIrthika gurUo pratibodhanuM kAraNa thAya che. jevI rIte AryakhapaTasUri gurU vaDe ane zrI sidhdhasena, zrI vasvAmi, mallavAdi ane zrI hemasUrI vi. thI zrI vikrama, kumArapAla rAjAo pratibodha pAmyA hatA. zrI vRdhdhavAdisUri vaDe zrI sidhdhasenasUri, yAkinI mahattarAthI zrI haribhadrasUri, upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 88 ma.a.aM.2,taraMga-3 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbha AkarSaka sAdhuthI ane zrI bappabhaTTasUri vi. thI rAjA vi. ane zrI kezI gurUthI pradezI rAjA, paratIrthiko ane paratIrthikonA pariNAmavALAo dharmavALA banatA nathI. ane te pariNAmathI mukAyelA aMbaDa vi. e potAnA pAMcaso ziSyo vi. ne bodhita karyA hatAM. (bodha karanArA thayA) vairAgyAdine AzrayIne samAna dharmavALA paratIrthiko paNa zuka bhaTTAraka vi. potAnAM ziSya vi. ne bodha karanArA thayA ItyAdi II]aa. (8) 'maMti tti' maMtrI abhayakumAra vi. zrI AdinAthano jIva mahAbala rAjAno maMtrI, svayaM budhdha pradezI rAjAno maMtrI, gaTaranA pANIne zudhdha karanAra maMtrI vi. rAjAone dharmanAM kAraNa thayAM. sAmAnya rIte bIjA paNa rAjanokaro, naga2 zreSThi paTTakila, vyAjavaNika, svAmi, vaNikaputra, saMbaMdhI zreSThi senApati vi. potAno ane bIjAno bhaya batAvavA thakI dravya ApavA thakI, ane sahAya karavA vi. thakI ghaNAne dharmanuM kAraNa bane che. jevI rIte gAmano ThAkora rohINI zrAvikAne tapamAM sahAya karavA thakI acyuta (bAramAM) devalokamAM gayo ane rohiNI paNa tyAM gaI III (9) 'ni tti' rAjA zrI zreNika, ceTaka, saMprati, zrI kumArapAla vi. potAnI AjJAvALA dezomAM lokone, rAjAone ane bIjAone paNa zrAvaka, sAdhudharma, amArI vi. thI pravartavavA thakI dharmanuM kAraNa banyA (thayA) Ile' (10) 'nAyara tti' nagarajano sadharmavALA bIjAone paNa potAnA samudAyanI tAkAta vi. nA kAraNe dharmano hetu thAya che. jevI rIte koIka puramAM samudAyanI tAkAtathI caurAdimAM pazu, vadhane mATe grahaNa karatAM nathI. amAri vi. ne pravartAve che. ane samudAya e karelI vyavasthAnI tAkAtathI dArU, tila vi. kuvyApAra vi. nI IcchAvAlAo paNa kuvyApAra karatA nathI. ane caMDAlAdi vAsamAM vAsano rAjAo paNa niSedha kare che. trisIMgama vi. mAM jema, suMdara vaNike svanagarajano sAthe dezATane jatAM teonuM dAna joIne utpanna thayelI zradhdhAvALo evo te muninA dAnathI RdhdhimAnazrAvaka thayo ane A viSe ghaNAno paNa anubhava che. II10 // upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 89 ma.a.aM.2,taraMga-3 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) 'nimaya ri' jinamata, jinAgama jagane viSe paNa pratibodhanuM kAraNa badhe ja anubhavAya che. upadezamAlAnA zravaNathI raNasiMha rAjA bodha pAmyo. vaitAlikAdhyayanathI zrI AdinAtha prabhue potAnA putrone bodha pamADyAM ane kapilIyAdhyayanathI kapila RSie pAMcaso corane bodhita karyA e pramANe ghaNA draSTAMto che. Iti ||11|| e pramANe dharmathI yukta pitA vi. dharma ApavA vi. nA kAraNathI jIvone hitakArI thAya che. e pramANe dharmayukta svajano ja Adara karavA yogya che. zrI vIraprabhu vaDe jema ane zrI pArzvanAtha vaDe jema anuvartana karavuM. e upadeza che. zlokArtha :- e pramANe dharmathI yukta pitA vi. ne hitanA kAraNa rUpa jANIne tevA prakAranA ja pitAdi jayarUpI lakSmI mATe anukrame sevavA yogya che. Iti. madhyAdhikAre bIje aMze trIjo taraMga pUrNa . | madhyAdhikAre aMza-2, (taraMga-4) have 'sudhametti 'i padanI vyAkhyA kahe che - sArA uccattama evA zrI vItarAga paramAtmA e kahelA zrI samyatva dayAdi guNathI zreSTha mana vacana kAyAnI vizudhdhi athavA vidhipUrvaka karatA dharmamAM raMga jeno che. e pramANenA vAkyamAM Illa pratyaya che. je jinavacanathI bhAvita thAya che. te pApathI DaranAro ja hoya che. ane pApabhIrU zrI jinadharmamAM raMgAyelo hoya che. e pramANeno saMbaMdha jANavo ane te sidhdhigAmI ja thAya che. paraMtu dUra bhavyatyAdi bhedo (prakAro) vaDe karIne jIvo ghaNA prakAranA che. te kAraNe dharmanA raMgavAlA paNa zivaprAptinA kAraNabhUta ghaNA prakAranA thAya che. Iti tene ja upadezanI gAthAvaDe kahe che. * * * * * * * * * , , , , , , , , , , , , , . pa pa pa . pa . papapapa || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 90 mi.a.saM.2, taraMga-4) sheet: 1e1.sections in a :::::::::::::::::::::: :: sA :::::::::::::::::::::::::::: Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) cUrNa (2) caNoThI (3) pataMga (4) cola (5) vidruma (6) kuTuMbha (7) kapAsanA jevA jIvo dharmanA raMgamAM raMgAyelA bhaviSyamAM muktimAM vasanArA jIvo kahyA che. ghamma tti :- sAmAnyathI kahyuM hovA chatAMpaNa avasara prAptie karIne jinadharmanA raMgamA cUrNa vigere sAta draSTAMto bhaviSyamAM mokSanA dUra paNAthI athavA najIka hovAnA kAraNe karIne thAya che. temAM raMga zubha athavA azubha, jIvonA mananA piraNAma vizeSa jANavuM. paraMtu potAne anurUpa bahAranA anuSThAna vigerethI taTastha (madhyastha) hovAthI paNa bahAranI vRttithI javA vaDe paNa bahArathI batAvavA vaDe karIne AbhAsa thatA raMganA upacArane pAme che. e pramANe bhAvanAthI vizeSa jANavuM. ahIMyAM raMga zabda dharmAdinA viSayamAM mananA pariNAmanA vizeSa arthamAM nAmamAlAdimAM dekhAto nathI. to paNa ahIMyAM upadezanA vacanamAM lokamAM prasidhdha ane mAnya hovAthI lIdhoche. have teno vistArathI vicAra kare che H (1) cu, tti :- jevI rIte cUrNakaNo (cUno) svayaM lAlaraMgavALo na hovA chatAM paNa pAna vigeremAM nAkhatAM bIjAnA mukha ane dAMtone raMge che. e pramANe keTalAka jAte mahAmithyAtvathI, mahAAraMbhathI, saMsAra tRSNA vigerethI dharmaraMga vinAnA hovAchatAM pUjA, moTAI, AjIvikA, abhimAna AdinA kAraNe zAstra, zilpakalAdi bhaNelAo 'bhaNatAM na vairAgya" ItyAdi karavA vaDe karIne raMge che. tevA aMgAramardakAdinI jema abhavyo, durbhavyo athavA viSayatRSNAne laIne bAMdhelA narakanA AyuSyavALA saMbhave che. II1 (2) zuMna tti :- guMjA (caNoThI) sArI rIte raMgavALA hovA chatAMpaNa thoDuMpaNa ghasavAthI raMgane choDI de che. ane bahArathI ati alpa mAtra raMgavALA hovAthI vadhAre ghasavAthI kuzobhAne pAme che. tevIrIte keTalAka jIvo tevA prakAranA upadezanA zravaNathI, sukhaduHkhathI, satkArathI, dharmIjanathI, samRdhdhithI, sArI sobata vigerethI kaMIka dharmanAraMgathI raMgAyelA (pariNata thayelA) hovA chatAM paNa thoDA paNa sukha duHkha vi. thI gurU, saMgha vi. nA bahumAna nahi maLavAthI sAtakSetra Adi mATe kaMIka dravyAdi mAMgatA, gurvAdi e batAvelA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 91 ma.a.aM.2,taraMga-4 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kahelA)dharmAnuSThAna vi. viSaya mATe karela kaThora preraNAthI ane kusaMsargAdinA kAraNe dharmano raMga jaldI tyajI de che. AcarelA dharmano kaMIka tyAga karavAthI duSitapaNAnaDe tyAga karavAthI athavA sarvatyAga karavAthI kuzobhA (tiraskAra) ne pAme che. ane teo bhavya ja che. jo aMtarmuhUrta paNa samyakatvanA pariNAmavALA bane to utkRSTathI paNa ardhapula parAvartakAlamAM sidhdhi pAme che. ane mAtra kriyAnI rucivALA pudgalaparAvartamAM sidhdhine pAme che. vaLI vizeSa dharma sAmagrI prApta thatAM thoDAja bhavamAM muktine pAme che. rAI (3) payaMtti - sAmAnyathI kaheluM hovA chatAM paNa pataMganA raMgajevA vastrAdi jANavA kAraNa ke te jo ghaDI karIne rAkhelA hoya to te (tyAreja) suraMgavALA jovAthI zobhAne ghare che. ane vAparavAthI ghasAro lAgavAthI te dhIre dhIre raMgane choDI de che. ane zobhAne paNa tyajIde che. raMgAyeluM na raMgAyeluM thatuM nathI. tevI rIte keTalAka jIvo sArA upadeza vigerethI dharmanAraMgathI raMgAyelA (dharmanA pariNAmavALA) dezavirati vi. svIkArelAo pUrve kahelA sukhaduHkha kusaMsargAdi kAraNo AvyA na hoya tyAre tevIja rIte te (dharma) raMgathI dharmAnuSThAna karavAthI zobhe che. badhAja kAryamAM agresarapaNuM dhAraNa karatAM sAmagrIno abhAva sukha duHkha vi. pUrve kahela kAraNo AvatAM (pAmatAM) dhIre dhIre dharma no raMga uDI jAya che. ane badhA kAryamAM agresarapaNAne sadhdharmAnuSThAna vigeremAM zithilatAe karIne zrAvaka zobhAne choDI de che. paraMtu zrAvakano samudAya malatAM jevI tevI kriyA karavAvALo krUra (bhayaMkara) bahu AraMbhAdino tyAga, parvadina AvatAM deva, gurU, sAdharmika bhaktinA rAgane nahi choDavAnA kAraNe azrAvaka thato ja nathI ane te bhavya prAyaH karIne saMkhyAtabhavamAM muktimAM janArA che. vizeSa sAmagrIno yoga thatAM thoDA bhAvamAM paNa muktimAM janArA che. [3 (4) conA ri -colamajiSThA jevo raMga ane te AdhAra vagara raheto nathI. (teno saMbhava nathI) sAmAnyathI grahaNa karavA chatAM paNa maMjiSThAthI athavA kRmiraMgathI raMgAyeluM vastra dukula (rezamI vastra) ja grahaNa karavuM. kAraNa ke te jevI rIte bahu ghasavA (vAparavA) chatAMpaNa raMgAyeluM ja rahe che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (92)mi.a.aM.2,taraMga-4|| mamamamamamama mane 000000000 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phATavA chatAM paNa, tUTavA chatAM ane jIrNazIrNa (TUkaDA) Adi avasthAmAM paNa potAno raMga nahi choDavAnA kAraNe tenuM ghasavAthI thayeluM cUrNa vigere paNa lAla ja rahe che (raMgAyeluMja rahe che, tevI ja rIte keTalAka jIvo AgaLa kahyA pramANe svIkArelA dharmanA raMgathI pariNata thayelA kriyA anuSThAnAdi badhA prakAranA dharmakAryamAM agresarapaNAne dhAraNa karatAM pUrve kahela sAmagrIno abhAva vigere kAraNa Ave to paNa dharmanA rAgane nahi choDatA potAnA ane bIjApakSa vi. mAM dharma guNovaDe dipatA (atyaMta) zobhe che. ane zAsanane zobhAve che. teo prAyaH karIne sAta ATha bhavamAM mukti janArA che. ane teo nizcaye zrAvaka hoya che. kAraNa ke:- sAmagrIno abhAva chatAM paNa sukhamAM tathA kusaMsargamAM paNa jeno dharma hInatAne pAmato nathI (jato nathI, tene nizciya karIne zrAvaka jANavo. draSTAMta tarIke zrI vIraprabhunA dazazrAvaka vi. ane mathurAvAsI naMda zrAvaka vagere jANavA. lll. (5) vihutti - viThTha (vIna) - tenI vicAraNA pUrvanI jema jANavI. tenI paNa vidhavA chatAM, ghasavA chatAM ane cUrNa karavA chatAM paNa raMganI zobhA vi. jatuM nathI. to pachI te be maMjISThA ane pravAla) mAM zuM vizeSa che. te kahe che. vastra-dukula vi. mAM vaNatAM paTTa (taMtuM) tANavA samaye raMga hoto nathI. pAchaLathI yathA avasare (joIe tyAre) jevo joIe tevo eka varNa athavA pAkovarNa (raMga) maMjISThAdi dravyo vaDe karelo hoya che. (karAya che.) jyAre pravAlamAMto (ugatAM) sAthe ja utpanna thayelo hoya che je dravyothI saMskArita sAmAnyapaNuM (sarakhApaNuM), hovA chatAM paNa emAM vizeSa paNuM raheluM che. te kAraNe je AnaMda vagerenI jema pahelAM mithyAdraSTivALA hove chate pAchaLathI dharmadezanA vagerethI dharmaraMga pariName che. ane te AjIvana rahe che. teo dukulAdinA raMgajevA jANavA ane jeo janmathI paraMparAthI AvelA zrAvaka dharma vaDe raMgAyelA che. dravyathI raMgAyelA dharmavALA jANavA teo vidgama (pravAla) nA raMga jevA jANavA. (6) kusuma tti :- jevI rIte parikarmita (raMgaluM) jma. pagathI khuMdavAthI ane kadarthanA karavA vi. thI paNa potAno raMga choDato nathI. paraMtu | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)](93)mi.a.aM.2,taraMga-4) ka ... sit ssesses a fess: : : : : ::::::: :::::::::::::::::::::::: QOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhArene vadhAre raMgane dhAraNa kare che. (pakaDe che.) potAnI sAthe rahelA vastrane paNa raMge che. tevIrIte keTalAka bhavi uttama AtmAo pUrvanI jema pariNita thayelA dharmaraMgavALA vighna vigere AvavA chatAM paNa dharmaraMgane choDatA nathI. paraMtu adhika adhikapaNe dharmano raMga lagADe che. gAmanA pAdare (sImamAM) rahenArA cAra corane pratibodhanA kAraNa banelA brahmasena zrAvakanI jema tenI kathA A pramANe che. brahmasena zrAvakanI kathA vasaMtapuramAM ghaNA sidhdhAMtane jANanAro kSemaMka2 nAme zrAvaka 2heto hato. eka vakhata parvatithie pauSadha laIne zrAvakanI AgaLa dharma kahetAM (samajAvatAM) tene avadhijJAna utpanna thayuM. tene potAnA bhAI AbhakanuM AyuSya cha mahinAnuM joyuM. ane te kAraNe tene kahyuM he bhAI ! tuM haMmezAM pauSadha ka2, vAraMvAra kahevAthI tene pauSadhazALAmAM rahelA brahmasena zrAvake kahyuM, 'he kSemaMkara ! tAro bhAI pahelA paNa cha prakAranA Avazyaka, parva dine pauSadha vi. karato hato (kare che) tuM zA mATe have tene vAraMvAra kahe che ? dararoja A pramANe (pauSadha) karavA thakI enA kuTuMbIjanono nirvAha paNa kevI rIte thaze ? tyAre kSemaMkare kahyuM ke, enuM AyuSya cha mahinAnuM che. tethI vAraMvAra (puNya upadeza) kahuM chuM - preraNA karuM chuM. brahmasene kahyuM, kevIrIte tuM jANe che. ? te bolyo.... avadhijJAnanI prAptithI.... tyAre brahmasene pUchyuM kyAre utpanna thayuM ? kSemaMkare kahyuM hamaNAMja tethI Azcarya pAmelA brahmasene vicAryuM aho ! dharmanuM mahAtmya kevuM che. kAraNa ke zrAvakone paNa A pramANe jJAnanI utpatti thAya che. pachI teNe kahyuM cha mahinAnA aMte tArA bhAInuM jo maraNa thAya to parvatithie nizcayathI (jarUrathI) pauSadha karIza. te (kSemaMkaranobhAI) cha mahinAnA aMte mRtyu pAmyo kSemaMkara pharI najIkamAM AvelI parvatithie pauSadha laIne dharmano upadeze Ape che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 94 ma.a.aM.2,taraMga-4 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmasene kahyuM:- tane zoka (duHkha) kema thato nathI ? tene kahyuM zoka zA mATe karavo? kAraNa ke te dharma ArAdhI devalokamAM mahAna (moTo) deva thayo che. brahmasene kahyuM - svargamAM gayo che. tevo vizvAsa kevI rIte thAya ? kSemaMkare kahyuM - hamaNAMja te deva ahIMyA AvIne mane namIne mArA gharamAM suvarNanI vRSTi karaze. teTalAmAM te deve tyAM AvIne te pramANe karyuM te jAte ja joyuM ane deve bhAInA upakArane kahyo. tethI te jovAthI vizvAsavALo brahmasena parvatithie pauSadha le che. krame karI nazIbavaze nirdhana thaI gayo. te kAraNe svajanomAM lajjAne pAmato nagarane choDIne pallImAM jaI vAsa karyo ane tyAM vepAra karavAthI zrImaMta thayo. sAdhu vi. nI sAmagrI na malavA chatAM paNa pauSadha vi. dharmAnuSThAnane choDato nathI. pauSadhanA divase (vAta) vepAra karato nathI. tenuM te svarUpa lokoe paNa jANyuM. ane A bAju koIka rAjAnA cAra putro khajAnAmAMthI corI karIne nAzI jaIne te pallImAM AvyA. teo paNa tenI dukAnamAM vepAra kare che. potAnA (najIkamAM rahelA) dezamAM bandIgrahaNa (lUMTa) vi. karIne jugAramAM Ape che. brahmasena paNa te badhAne kaMIka udhAra Ape che. teoe (rAjAnA putroe) paNa jANyuM ke parvanA divase A vepAra karato nathI. maunavratamAM rahIne dharmadhyAna kare che. tethI A dhanavAnanA gRhamAMthI Aje corI karIe. e pramANe vicAra karIne corIne mATe tenA (brahmasenanA) gharamAM pravezyA vividha prakAranA dukula suvarNa Adi grahaNa karatAM teone joIne brahmasene ciMtavyuM A duSTo mArI dukAnamAM vyApAra kare che. huM teone IcchA pramANe ApuM chuM. to paNa hamaNAM khAtara pADI ne mArA gharamAMthI corI kare che... pharI ciMtavyuM......... he AtmA ! ArtadhyAna zA mATe kare che. kAraNa ke eka mahAparAkramIo zarIra chUTI jAya to paNa krodha karatA nathI. javAnA svabhAvavALA dravyano nAza thAya to paNa krodha karatA nathI. to he jIva! krodha zA mATe kare che. [1] A loko laI laIne hajAra vigere dravyapramANa haraze. pauSadha to aneka kroDa suvarNa vaDe paNa prApta thatuM nathI) karI zakAto nathI. tethI jo huM avAja karIza to teo paheregIro vaDe baMdhAze ane marAze. athavA to upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (95)ma.a.aM.2, taraMga ************,* * * * * * * * * * * * * *.'..': ': ' . ' . ' ' . ' . ' . '- '* Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAzI jaze to nAzatA virAdhanA karaze. tyAre mAro pauSadha virAdhanA vALo thaze tethI UMcA svare navakAra gaNe che. tyAre coroe citavyuM ke zuM A amane stabhAvavA mATe kaMIka gaNe che ? tyAre te sthira thaIne paMcanamaskAra (navakAra) sAMbhaLe che....... te vakhate koIpaNa ThekANe A ame sAMbhaLyuM che. e pramANe uhApoha (vicAra) karatAM jAtismaraNa jJAnavaDe pUrvabhava joyo. te vakhate devoe Apelo saMyamano veSa vairAgyathI bhIMjAyela teoe paherIne tapano svIkAra karyo. rAtrinA samaye pAchA pharatAM doSano vicAra karIne dhyAnamAMlIna banelA tyAMja rahyA. arUNodaya thavA chatAM nahi gayelA teone joIne hA! A lokonuM maraNa AvyuM che. e pramANe zreSThie ciMtavyuM ghaNo prakAza thatAM sAdhunA veSavALA teone joIne pharI ciMtavyuM ohapApIo sAdhu veSathI corIne karatAM jinazAsanano apalApa karanArA che. pachI teone paNa zreSThie kahyuM, "he! tame koNa cho ? huM tamAruM caritra, virUdhdha jouM chuM. (cora ane vaLI cAritraveSa) teoe (coroe) paNa kahyuM ame tamArA ziSyo chIe. zreSThi bolyA :- kevI rIte ? tyAre teoe namaskAramaMtranA sAMbhaLavAthI jAtismaraNa thayuM che. vi. hakIkata kahI. pachI zreSThithI pUchAyelA teoe potAno pUrvabhava kahyo.... ( vizAlAnagarImAM ame cAra brAhmaNa putro hatA. eka vakhata muninA vacanothI pratibodha pAmelA ame tapasyA (dIkSA) grahaNa karIne devalokamAM gayA. tyAMthI ahIMyAM rAjAnA kulamAM avataryA. evA (tevA) ame tamArAthI bodha pAmyA chIe. - zreSTie vicAryuM. aho ! A loko dhanya che. kAraNa ke thoDA ja prayatna bodha pAmyA che. huM to A janmathI dharmazravaNa karavA chatAM paNa bodha nathI pAmyo. tethI A loko mArA gurUo che. pachI sarve (mA-bApa vigere) dIkSA laIne teja bhave sidhdha thayA. muktimAM gayA. A pramANe brahmasena kathApUrNa thaI. ane te prAyaH ekAvatArI teja bhave sidhdhathanArA athavA sAtaATha bhavamAM sidhdha thanArA thAya che. ahIMyAM te bhavamAM devatAe ApelA ciMtAmaNI ratnanA prabhAvathI rAjaprabodhakanA pUrvabhavamAM corIne lIdhelo potAnA hAranuM mUlya ApavAnuM | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) [96).a.aM.2,taraMga-4) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahIne choDAvAyelo cora pratibodhaka mahAmaMtrInuM paNa dRSTAMta kahevuM. mahAgurU vi.dharmanA upadezako ane abhayakumAra vi.mahAzrAvakanA dRSTAMto prasidhdha che. (7) ppAsa tti :- kapAsa e pramANe sAmAnyathI nirdeza hovA chatAM paNa je paraMparAye saMskArathI raMgAyelA tevuM ja phalane pAme che. jevI rIte kapAsamAM raktatA Ave che. 1 ItyAdi vacanathI ane tevA prakAranA prasidhdha bIjA dezomAM keTalAka (tevA prakAranA) kapAsanA bIjone raMgIne vAve che. ane tethI utpanna thayelo kapAsa paNa rAto ja hoya che. ane tenAthI banelA rU, dhAgo, vastra vigere rAtA ja hoya che. tevA prakArano kapAsa ahIMyA levo (jANavo) ane te jevIrIte pUrvabhavanA bIjathI Avela saMskArathI raMgane bhavAntara jevA rU, doro, vastra (taMtu) vigere avasthA pAmavA chatAM paNa choDato nathI. tevI rIte keTalAka jIvo bhavAntaranA saMskAranA kAraNe athavA jAtismaraNa vi. thI bhavAntarathI AvelA dharma pariNAmane te bhavamAM athavA bhavAntaramAM paNa choDatA nathI. teo kSAyika samyagdaSTi nahi paDe tevA kSAyopazamika sabhyaSTi athavA nahi paDavAvALA tevA pariNAmavALA je dezivarati athavA sarvaviratine svIkArIne be vAra vijayAdimAM jaIne athavA traNavAra acyutamAM ane tyAMthI cyavIne adhika eka narabhava karIne e yuktithI utkRSTathI paNa 66 sAgaropamathI kaMIka adhikamAM athavA pAMca-sAta-ATha bhavomAM ja sidhdha thAya che. prAyaH karIne teja bhave sidhdha athavA ekAvatArIja saMbhave che. hoya che. ane Ano vistAra bhAvanA paMcakopadezamAM rasalohanI bhAvanAmAM AvelAnI jema jANavo. dRSTAMto paNa tenI jemaja aImuttA, zrI vajrasvAmi, zrI jaMbusvAmI vigere jANavA. AthI uttarottara dharmaraMgamAM sarvazakti thakI zivapadanA sukhanA arthI e prayatna karavo. zlokArtha :- ke paMDitajano ! A pramANe dharmanA sAtaraMgone jANIne uttarottara temAM zakya hoya teTalo prayatna karo. jo tamane moharUpI zatrupara jayarUpI lakSmIvaDe mahodaya mahA udayavALA anaMtasukhanI IcchA hoya to (pratyatna karo) // madhyAdhikAre bIje aMze taraMga 4 pUrNa......... // upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 97 ma.a.aM.2,taraMga-4 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAdhikAre 2 aMze taraMga 5..... have prasaMganusAra gujAdi raMga sarikho dharmaraMgano pratipakSa pAparaMgo (adharmaraMga)ne kirolakAdi dRSTAMta vaDe kahe che. vaLI ahIMyAM....... (1) kirola (2) kiTTa (3) dukula (4) kihavalli (5) nIlI (6) ane kapAsa, AvA kALA pAparaMganA dRSTAMta che. vyAkhyA :- phirojhAri :- (1) kirolakAdi kirolika nAmanI vela je kALAraMganA phaLovALI lokamAM prasidhdha che. te paNa guMjAnI jema thoDuMka ghasavA vi. thI potAnA kALAraMgane choDI ne jetapaNuM batAve che. tevI rIte keTalAka jIvo thoDA ja sadupadezAdi vaDe nami, karakaMDu Adi pratyeka budhdha ane samudrapAlAdinI jema mithyAtvAdi pariNAmarUpa athavA bhavatRSNAdi pariNAmarUpa pAmaraMgane choDe che. ane dharmarUpa ujjavalatAne pAme che. teo najIkamAM sidhdhathanArA athavA teje bhave sidhdha thAya che ||1|| (2) krikRtti :- kiTTAdivaDe athavA anusaMdhAna (upalakSaNa) thI nIla patra vigerethI raMgAyeluM vastra ane te jevI rIte ghasavA vi. thI alpakALAzane ghare che. paraMtu saMpUrNazvetapaNuM prApta karatuM nathI. tevI rIte keTalAka mithyAtvIo athavA AraMbha karavAnA pariNAmavALA jIvo sArAsAdhu, zrAvakano saMsarga, sad zAstrAdi sAMbhaLavA AdirUpa ghasAvAdinA kAraNe bhadrika pariNAmavALA banelA alpamithyAtva pariNAmI athavA alpa AraMbhanA pariNAmavALA kaMIka jinapUjA, munine dAna vi. puNyane paNa kare che. jevI rIte zrI kumArapAlano pUrvabhava pAMca koDinA phUlathI jinanI pUjA karanAra jayatAkakSatrIya, navapuSpathI jinanI pUjA karanAra azoka mALI, munine dAna ApanAra suMdara zreSThi vi. nI jema, zrI hemasUrInAsaMgAthathI bhadrapariNAmavALA thayelA zrI zatruMjayAdi tIrthayAtrA, zrI ujjayaMta, sidhdhapurAdi jinamaMdiranuM puNya svIkAra karanAra zrI jayasiMhadeva rAjAnI jema teno saMbaMdha A pramANe che....... eka | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 98)ma.a.saM.2,taraMga-5 :::: ::: :::::::::::: ::::: :: : :::: :::::::::: Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhata somezvaranI yAtrAthI pAcho pharelo zrI sidhdharAja giranAranI taLeTImAM vAsa karyo tyAre ja (te vakhate) potAnI kIrti gAnArA sajjana daMDanAyake banAvelA zrI neminAthanA maMdira (prAsAda) nA darzananI IcchAvALo te IrSALuo vaDe A parvata pANIthI (varasAdathI) bhIMjAyelo che. tethI pagathI aDavA jevo nathI. (yogya nathI) evA juThA vacana vaDe aTakAvAyo (IrSALuoe darzana mATe niSedha karyo) eTale tyAMja pujApAne mokalIne pote zatruMjaya mahAtIrthanI najIkamAM (sAnidhyamAM) chAvaNI nAkhI, tyAM pUrve kahelA jAtithI IrSALu zaTha lokoe hAthamAM pANa laI krUratAthI tIrthamArga niSedha karavA chatAM paNa zrI sidhdharAja saMdhyA samaye sAdo veSa paherIne khabhA para banAvela pakSInI be pAMkha jema mUkela gaMgAnA pANIthI bharela kAvaDavALo teonI vacce thaIne svarUpane jaNAvyA vinAja parvata upara caDhIne gaMgAnA pANIthI zrI AdinAtha prabhuno prakSAla (jalAbhiSeka) karyo ane parvatanI najIkamAM rahela bAragAmo prabhune mATe arpaNa karyA. ane tIrthanA darzanathI vikasita thayelA locanavALo jANe amRtathI siMcAyo na hoya tevo lAgato hato. pachI tene A parvatamAM sallakI vanamAM rahela nadInA kAMThe hAthIonI-utpatti mATe ja vadhya vanane huM banAvIza e pramANenI pratijJAne pALanAro, AkuLa vyAkuLa manavALo, manoratho vaDe paNa tIrthanA vidhvaMsanA pApane karanAro evA mane dhikkAra thAo. e pramANe prabhunA caraNa AgaLa rAjaloka jANe te rIte potAne niMdato parvatathI nIce utaryo A pramANe jayasiMhanI yAtrAno saMbaMdha kahyo. AthIja alpa pAriMgathI raMgAyelA tevA prakAranA pariNAmanA kAraNe svalpa karmano baMdha karanArA thAya che. paraMtu potAnA kula jAtigaNanA apavAdanA bhayathI saMpUrNapaNe zrAvakapaNAne svIkAratA (letA) nathI. topaNa teo bhavAntaramAM sulabhabodhi-bIjavALA ane najIkamAM sidhdhine pAmanArA thAya che.Iti //ral (3) tti :- tevA prakAranA kALA dravyanA raMgathI raMgAyeluM dukula (rezamI vastra) grahaNa karavuM. kAraNa ke te bahu ghasavA chatAM paNa dukula kALuMja rahe che. phADeluM cIrA pADelA jIrNazIrNa Adi pAmavA chatAM paNa potAnA raMganA atyAgathI teja sthitimAM rahe che. tevI rIte keTalAka jIvo atyaMta :::: ' , , , , , , , , , ' . . . . . . . . . . . . . . . | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (99)ma.a.aM.ra,taraMga-5 | kAkA : 13::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gADha mithyAtvavALA, mahA AraMbhAdi pApathI raMgAyelA tene anusa2nA2I kriyA, anuSThAnAdimAM pravarti kare che. sadgurUnA upadeza vi. thI ghaNuM ghasAvAno saMbhava hovA chatAMpaNa potAnA pAparaMgane choDatA nathI. zrI kAlakasUrinA upadeza vaDe paNa mithyAtvane na choDanAra dattarAjAnI jema ane pUrvabhavano bhAI citra maharSinA pratibodha karavA vaDe paNa mahAAraMbha nahi choDanArA brahmadattanI jema..... // 3 // (4) vitnI tti :kRSNavallI nAgadamaNI e pramANe prasidhdha che. tenA raMganI vicAraNA pUrvanI jema viMdhavA chatAM, gharSaNa ka2vA chatAM, ane cUrNa ka2vA chatAM kRSNaraMgane choDatuM nathI. paraMtu (temAM) A vizeSa che. dukulamAM pahelA raMgavAnA samaya vi. mAM kRSNaraMga hoto nathI. pAchaLathI yathA avasare tevA prakA2nA dravyathI raMgAyeluM bane che. (raMgAya che.) kRSNavelamAM te raMga sAthe ja hoya che. tevI rIte keTalAka jIvonA mithyAtva mahAraMbhAdi pApa raMga sAthe ja utpanna thayelo jANavo. kAlasaukarikanI jema // 4 // (5) nItI :- prasidhdha che. teno raMga kALo ja che. hAtha-paga vi. vaDe coLavAthI adhika adhika kALo thAya che. ane bIjAne paNa potAnA saMsargathI melo kare che. tevI rIte keTalAka samyagdaSTi rAjA vi. nA batAvelA bhaya vi. thI paNa te pAparaMgane choDato nathI. paraMtu adhika adhika paNe pApa kare che. zrI zreNike batAvelA bhayathI kAlasaukarika vi. nI jema ane keTalAka bIjAne paNa potAne Icchita upadeza vi. thI mahAmithyAtva vi. pariNAma pamADavA vi. thI ane mahAAraMbhAdi pApa karmamAM pravartAvavA vi. thI melo (pApI) kare che. rAjapurohita pAlaka vi. nI jema ane teo prAyaH karIne abhavya saMbhave che. kahyuM che ke..... (1) saMgama (2) kAlasaukarika (3) kapIlA (4) IMgAla (5) ane (6) be pAlaka e cha abhavyo che. ane sAtamo (7) udAyI rAjAno mAraka vinaya ratna // 1 // athavA pApamati maMtrI vi. nI jema durbhavya saMbhave che. athavA viSayatRSNAdine AzrayIne bAMdhelA nakAdi AyuSyavALA satyakI vidyAdhara vi. nI jema e pramANe maSIpINDa (kALImasI) vi. nA paNa ahIMyA daSTAMto jANavA ||gA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | (100 ma.a.aM.2,taraMga-5 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) pvAsa tti :- ahIMyA kapAsapaNa kALAraMgavALo jANavo tenA bIjo (bI) jevI rIte kRSNaraMgathI raMgIne vavAya che. tethI utpanna thayelo kapAsa paNa kALA raMgano ja thAya che. tenAthI utpanna thayela rU. dhAgo ane vastra vi. paNa kALA raMganA thAya che. tevI rIte keTalAka jIvo pUrvabhavamAM utpanna thayelA mithyAtvAdi pApAMgane bhavAntaramAM paNa choDatA nathI. jinadharmane nahi pAmelA badhAya jIvo A udAharaNamAM levA athavA virAdhela jinadharmavALA one paNa mithyAtva vi. pAparaMga lAge che. jevIrIte gozAlakano dareka bhava munio upara dveSa bhAva ane maricine cha bhavasudhI parivrAjaka dharmanI prApti thaI te A raMgamAM Ave che. zlokArtha :- 'jo bhavarUpI zatrupa2 jayarUpI lakSmI IcchatA ho to A cha prakAre ahIMyAM batAvelA pAparaMgone uttarottara vadhatA jANIne pUrvapUrvanA aMgIkAra karo Iti. tapAgacchAdhipati munisuMdarasUri viracita upadezaratnAkaranA madhyAdhikAre 2 je aMze..... // pAMcamo taraMga pUrNa....... madhyAdhikAre 2 je aMze (taraMga-6) he bhavyo ! jayarUpI lakSmI, vAMchita sukha, aniSTa ha2vAmAM, Aloka ane paralokanA hitane mATe traNa vargamAM sArabhUta jinadharmamAM udyama karo 11911 vaLI te dharma nirmala budhdhi vaDe grahaNa karavo. vaLI te budhdhi judI judI rIte jIvane vividha prakAre hoya che. IIII jemake.... (1) pANI bhareluM vAdaLa (2) vAdaLa ane tA2lA vinAnuM AkAza (3) tArA sahitanuM AkAza (4) graha (5) graha vagaranuM (6) pUrNa caMdrathI yukta rAtri (pUnama) (7) sajalavALA '''' upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 101 ma.a.aM.2,taraMga-6 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdaLavALo ane (8) pANI vagaranA vAdaLavALo divasa A ATha jIvanI budhdhinA ane dharmanA draSTAMto che. |all vizeSArtha:- (1) jIvasaMbaMdhInI budhdhi ane dharmanA ATha draSTAMto thAya che. tene kramathI kahe che. (1) pANI bharelA vAdaLonI zreNIthI yukta I/1 (2) pANI vinAnA vAdaLo ane tAralA vinAnuM AkAza, pANI bharelA vAdaLano abhAva hovA chatAM paNa tenI chAyA vi. thI tAralA nahi dekhAvAthI ane pANI vinAnA vAdaLavALuM ane tArA vinAnuM AkAza rA/ - (3) tArA sahita (4) grahayukta (5) graharahita ane (6) pUrNacaMyukta A pramANe rAtrivALA AkAzanA cha dRSTAMto che (jANavA) sajala vAdaLa sahita ane vAdaLa rahita divasa e rIte be e pramANe ATha draSTAMto che. - temAM jIvonI mati (budhdhi) ne AzrayIne (laIne) vicAraNA A pramANe che. vAdaLa sehita rAtrinA jevI keTalAka jIvonI atyaMta aMdhakAravALI budhdhi hoya che. paMcendriyAdi jIva vadha, khoTA sAkSI Adi asatya, corI, parastrI laMpaTa paNuM, IrSA, paradroha, tIrthAdino dhvaMsa, gAma nagarAdi bhAMgavA vagere mahApAparUpa unmArganI eka pravRttinA kAraNane lIdhe ajJAnamaya budhdhivALA jIvo hoya che ane tethI ja vividha prakAranA durgatinA khADAmAM paDavAnA kAraNathI kALI rAtri jevI budhdhi hoya che. dA. ta. kAlasaukarika vi. nA ane acalAdinA dRSTAMto che. temAM acalanuM draSTAMta A pramANe che. da, , , , , , , , , papapapas s * * * * * * *, , , , , , ' ', " . upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (102) nAkara garjara bhAvAnuvAda) 102) ma.a.a.2,taraMga-6) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (acalanuM draSTAMta) chagalapure mithyAdraSTi chogalika nAme vaNika raheto hato. jene svapnamAM paNa dharma sAMbhaLyo na hato. mahAraMbhI hato. je azudhdha mArgane grahaNa karato hato. ane bIjAne paNa haMmezA temAM pravartAvato (joDato) hato. bakarIo veMcato hato. ane lAkha, gulli ane dAMta veMcato hato. vaLIkhAMDaNIyuM, musaLa (sAMbelu), lokhaMDa, reMTa, nIsA, loDhItaro, zastro, cAmaDuM, lAkaDuM, madha, mINa ane tila, dhAnya Adi haMmezA grahaNa karato (kharIdato) ane veMcato hato tathA dArUno vepAra karato. zeraDIne vADa karato. vanakhaMDone bhAMgato khetaromAM vaNika putro pAse seMkaDo haLa kheMcAvato hato. zakaTa (gADuM) vi. vAhana calAvato hato. kolasA, camarI gAyanA vALa ane mAchalAno vepAra karato hato. e pramANe mahAraMbhanA lobhathI pApamAM tatpara tene joIne lokoe tenuM "acala' e pramANe nAma ApyuM tethI te mahAraMbhanA pApathI trIjI narakamAM utkRSTa AyuSyavALo nAraka thayo Iti acalakathA.1/ (2) vAdaLa ane tAralAvinAnI rAtrinI jema keTalAkanI mati ati ghoratamavALI nahi, tIvra viSayAsakti, putra patnI Adi vi. upara mamatva, juTho vepAra, ati lobha, paraMparivAda, IrSyAdi ati ghora nahi evA duSkarmarUpa unmArganI pravRttinuM kAraNa hovAthI atighora kharAba mati nathI. tethI ja nigoda Adi ekendrIya, beIndriya, teIndriya, caurendriyAdi ati bhayaMkara nahi evI durgati rUpa khADAmAM paDavAnuM kAraNa hovAthI eTalI mati bhayaMkara nathI. bhava bhAvanA graMthamAM kahelA dhanapriya vaNika, priyaMgu zreSThi, zrAvatinA vaNikanI jema ||rI (3) tArAvALI rAtrinI jema keTalAkanI mati kAMIka prakAzavALI, vinaya, dayApaNuM, alpa IrSApaNuM vi. kaMIka prakAzavAna hovAthI bhavabhAvanAmAM kahela manuSyanuM AyuSya bAMdhanAra sunaMda vi. nI jema llal (4) zukra Adi grahathI yukta rAtrinI jema, keTalAkanI budhdhi adhiktara upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.2, taraMga-6 ; as ::::::::::::::::::::::::::::::: ] Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzavALI hoya che. mithyAtva rUpa aMdhakAra yukta hovA chatAM paNa pUrvanA bhAMgAthI adhika viSaya vairAgyAdi prakAza hovAthI adhikatara prakAzavALI budhdhi hoya che. jevI rIte bhartuharI vi. nI jema I4ll (5) hIna caMdravALI rAtrinI jema keTalAkanI budhdhi adhikatara prakAzavALI hoya che. pUrve karelA bhAMgAthI adhika bhava nirveda abhiniveSAdi (kadAgraha vi.) no abhAva ane paropakAranA zubha pariNAmarUpa prakAzavALI hovAthI ane atyaMta nahi evA mithyAtva rUpa aMdhakAravALI hovAthI adhikatara prakAzavALI budhdhi hoya che. pUraNa tAmali RSinI jema //pA. (6) pUrNacaMdravALI rAtrinI jema keTalAkanI budhdhi ghaNA prakAzavALI badhI rIte mithyAtvAdi aMdhakArano nAza karavA thakI samyak jinadharma rUpa zudhdhamArgano prakAza karanArI ane pravartanAdinA kAraNe budhdhi teja hoya che. jema ke anAryadezamAM paNa jainadharmanA pravartaka 36 hajAra navAmaMdira baMdhAvanAra, ghaNA jIrNodhdhAra, tIrthayAtrA, rathayAtrA vi. kAryamAM rata saMpratirAjAnI budhdhi, aDhAra vi. dezomAM sarvajIvanI ahIMsA pravartanA vi. asamAnya puNyakAryamAM rata zrIkumArapAla rAjA ane vastupAla maMtri vi. nI budhdhi atyaMta prakAzavALI hatI paraMtu divasanA prakAzathI ochI hoya che pUrNa caMdravALI rAtrInA prakAzathI maMda hoya che. A bhaMga manuSyone kSAyopathamika samyakatva hovAthI budhdhino prakAza ati nirmala nathI hoto II6ll (7) vAdaLathI vyApta AkAzavALA divasanI jema keTalAkanI budhdhi pUrNacaMdravALI rAtrithI nirmaLa prakAzavALI hoya che. kSAyika samyagudraSTinA kAraNe saMpUrNarIte mithyAtva vi. aMdhakArano nAza karanAra hovAthI budhdhi nirmala hoya che. paraMtu pUrve baMdhAyelA AyuSya vi. nA kAraNe viSaya kaSAyAdi pramAdarUpa vAdaLathI gherAyelI hoya che. jemake zreNikAdinI jema cho. (8) nirmaLa divasanI jema keTalAkanI budhdhi vaLI nirmaLatama prakAzavALI, mithyAtva Adi aMdhakAra dUra karavApaNuM pramAdarUpa vAdaLanA paTalanuM nirmuktapaNuM, zudhdha puNyamArganuM prakAzapaNuM, tenI pravRttimAM tatparatA vi. thI jemake abhayakumAra maMtrInI budhdhi, zrI vIraprabhu pAse dikSita thayelA 6 varSanA atimukta athavA 1. .. - - - - * * * * * * * * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.2,taraMga-6 1 . * * = = * * Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajasvAmi vi. nI budhdhi jo ke teone zrAyika samyakatva nathI. to paNa tenA samAna hovAthI tenI atinirmala matinuM kAraNa jANavuM. ll A AThe bhaMgane viSe dareka bhaMga jIvanI matinA taratama (judAjudA) bhAva ane tenA draSTAMto budhdhizALIe yathAyogya utAravA (joDavA), have Aja ATha bhAMgAne viSe dharmanI vicAraNA kare che. te A pramANe.... (1) pahelI nizAnI (rAtrInI) jema bhayaMkara aMdhakAravALA keTalAka dharma che. jema nAstikono dharma teone gamana karavA yogya, ke na karavA yogya, khAvA yogya ke na khAvA yogya, pIvA yogya ke na pIvA yogya vigere sarvarIte viveka vagaranA hovAthI loka virUdhdha tevI tevI kukarmanI pravRtimaya (yukta) hovAthI ane tethI ja durgatimAM paDavAnA kAraNarUpa hovAthI pahelI rAtrinI jema ghora aMdhakAramaya che. ll1/l (2) bIjI rAtri jevo ati bhayaMkara nahi evo aMdhakAra yukta vede kahelo dharma che. ane temAM kyAreka kaMIka dayA, dAna, satya, zIla vi. paNa kahyuM che. paraMtu yajJa vagerenA bahAne pazuvadha, dArU, mAMsa vi. nuM bhakSaNa, parastrI sAthe paribhoga vi. nI AjJAnA kAraNe te (dayA vi.) badhuM bhuMsAI gayeluM che. kAjaLathI pheravelA kucaDAvALA citranI jema che. tethI tenuM mAtra aMdhakAra paNuM paNa barAbara che. rA/ (3) trIjI rAtrinI jema alpa prakAzavALo baudhdhadharma che. te baudhdha dharmamAM pAguM paDeluM AmiSa (mAMsa) vi. no paNa tyAga karatA nathI. (khAya che), komaLa zaiyA, savAre uThIne pINuM pIvuM, madhyAhna samaye bhojana karavuM. ane sAMje pINA pIvA. drAkSAkhaMDa ane zarkarA ardharAtre levI e rIte anne zAkya siMhe mokSa joyo che. I1ii. ItyAdi kahevAthI ane sarvaprakAro vaDe potAnA dehane sukhI karavAthI ja mokSa che. vi. atuccha mithyAtvarUpa aMdhakArathI ajJAnane prasAravA vaDe karIne potAnA Azritone samyagu jIva, dharma, adharma Adi padArthanuM darzana * , ' , ' , ' , , , , .*.*,*.'' . . . . . .* *, *, *, *.*.*, *, * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (105) ma.a.naM.2,taraMga-6| :::::::::::: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi karavA thakI atyaMta aMdhakAra yukta che. kaMIka bAhya brahma vi. anuSThAna rUpa alpa prakAza hovAthI alpa prakAzapaNuM che. e pramANe tevA prakAranA bIjadharmane viSe paNa vicAraNA karavI. ane A bhAMgAvALAne dharmathI utkRSTapaNAthI alpa RdhdhivALA vyaMtarAdi gatinI ja saMbhAvanA che. Iti ||3. (4) cothI rAtrinI jema kaMIka vadhAre prakAzavALo tApasAdi dharma jANavo. tApasadharmano anaMtajIva kAyavALuM kaMdamUla zevAlAdi. azana, gALyAvinAnA pANIthI snAna, vRkSAdine pANI siMcavuM, joyA (pramAryA) vinAnA lAkaDAne bALavA vi. AraMbha saMbhAraMbhane dharmanI budhdhipUrvaka karavA vaDe, pravartanAdi ghaNuM mithyAtvanA phelAvA vaDe (dvArA) potAnA Azritone jIvAjIva dharmAdi padArthanuM darzana sArI rIte nahi karAvAthI atyaMta aMdhakAramayapaNuM che. pAMce IndriyanuM kaMIka damana, ghaNA tapa kaSTa vi. anuSThAna rUpa adhika prakAzavALuM hovAthI baudhdhadharmathI adhika prakAzapaNuM che. e pramANe bIjApaNa tevA prakAranA dharmane viSe vicAravuM. tApasadharmathI utkRSTathI jyotiSka sudhInI devagati thAya che. jA. (5) pAMcamI rAtrinI jema adhikatara prakAzavALo carakaparivrAjaka dharma che. te mithyAMdhakArathI bharela hovA chatAM paNa tevA prakAranI kSamA, samatA, IndriyonuM damana, sarvajIvo para anukaMpAnA pariNAma, bhavanirvedAdi rUpa adhikaprakAzavALo hovAthI pa mI rAtrI jevo hoya che. A dharmanA ArAdhako tAmaliRSi (tApasa) vagere ghaNA zudhdha pariNAmavALAnuM AgamamAM paNa pratipAdana karyuM che. A bhAMgAvALA dharmathI pAMcamA devalokasudhInI gati pAme che, zuda bIjathI AraMbhIne zuda AThama athavA suda dazamI sudhIja hInacaMdravALI rAtrivALo A bhAMgo dharmanI upamAvALo jANavo. paraMtu te rAtri alpavizudhdha (2) vizudhdha (3) suvizudhdha (4) vizudhdhatara vi. bhejavALo avirata samyag dRSTi dharmanI upamAvALo dharma che. //pI. (6) chaThThIrAtrinI jema saMpUrNa prakAzavAlo vizudhdhatama avirata samyagu dRSTi dharma che. ane te saMpUrNa badhI rIte) nIkaLI gayelA mithyAtvarUpa | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 106 mi.a.aM.2,taraMga-6) . . . . . . . * * * * * * * * *. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhakAravALo ane samyagU jIvAdi padArthanuM prakAza karanAro saMpUrNa prakAzakArI che. paraMtu je rIte vAdaLavALA paNa divase sajjanonI je kriyA pravRtti thAya tevI pUrNacaMdravALI vizudhdha rAtrine viSe thatI nathI. tethI tevI rAtri samAna avirata samyagu dRSTi dharmanI devagurUnI bhakti vi. kaMIka kriyAmAM pravRtapaNA viSe paNa virati Adi vizeSa kriyAnuSThAnanI pravRttinuM kAraNa banatuM nathI. paraMtu niMdrA vi. sArikhA viSaya kaSAyAdi pramAdanuM nirodhakapaNuM thAya che. A dharma jaghanyapaNe ArAdhavAthI paNa manuSya athavA tiryaMca saudharmAdika suralokanI prApti kare che. AgamamAM kahyuM che ke..... jeNe samyakatva prApta karyuM che te vimAnikane choDIne bIju AyuSya bAMdhato nathI. II6ll (7) vAdaLanI zreNIvALA divasanI jema vizudhdhatara prakAzayukta dezavirati zrAvakadharma che. kAraNa ke te prApta thatAM dezavirati Adi vizeSa kriyAnuSThAnanI pravRtti thAya paraMtu jevIrIte vAdaLavALA divase manuSyanA zarIramAM ALasa thavA vi. nA kAraNe viziSTatara kriyAnuSThAnamAM puruSArtha thato nathI. tevI rIte te dharma hovA chatAM jADAvastranI upamA samAna pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyathI utpanna thayelA ALasa (pramAda) vi. nA kAraNe jIvone sarvaviratirUpa viziSTattara kriyAnuSThAnamAM virya praskurita thatuM nathI. jhAMkhAdivasa sarikhA kuTuMbaparano mamatva bhAvarupa kaMIka aMdhakAra jato nathI. AthI utkRSTathI bAramAdevaloka sudhInI gati thAya che. Iti IIchA (8) vAdaLa rahita divasanI jema nirmalatama prakAzavALo zrI jinezvara bhagavAne kahelo yati (sAdhu) dharma che. pahelA kahelAM aMdhakArAdi sarikhA mithyAtva viSaya pratyAkhyAnAvaraNano anta thavAthI ane kaSAya vigere samasta kALAza rahitapaNAthI sarvaviratirupa sarvottama kriyAnuSThAnanI pravRtti karavApaNAthI nirmalatama yatidharma che. A dharmanI utkRSTa ArAdhanAthI jIvo ziva sukhane pAme che. meLave che. kahyuM che. ke.... jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA keTalA prakAre kahI che? he gautama! traNa prakAre kahI che. te A pramANe.. utkRSTa, madhyama ane jaghanya utkRSTa jJAnadarzana ane cAritranI ArAdhanAthI teja bhavamAM upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 107) ma.aM.ra, taraMga-6 || : ' ke ' , ' ','. * , ' , , , , , , , , Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukti, sidhdhi prApta thAya che. arthAt sidhdha thAya che. madhyama ArAdhanAthI traNa bhavathI adhika thatA nathI. ane jadhanya ArAdhanAthI sAta-ATha bhavathI adhika thatA nathI. e pramANe zrI bhagavatIsUtranA 8 mA zatakamAM kahyuM che. // 8 // zlokArtha :- he paMDito ! jo moharUpI vairI u52 jayarUpa lakSmI vaDe sidhdhanA sukhanI IcchA hoya to dharmathI A ATha prakAranI jIvanI budhdhi jANIne vizudhdha rIte tenI prAptine mATe zreSTha (UMco) prayatna karo Iti... || madhyAdhikAre bIjA aMze taraMga chaThTho pUrNa madhyAdhikAre zlokArtha :- lokamAM jayarUpalakSmI, sukhAdi sarva jinadharmanI ArAdhanAnuM phaLa che. dharmamAM rati (AnaMda)vALA vividha prakA2nA jIvo bhaviSyamAM ziva muktine pAme che. || 2 aMze (taraMga-7) NE jevIrIte zreSThajalathI bharelA sarovaramAM kAgaDo, kUtaro, hAthI, haMsa Adi anukrame tyAga, cATavApaNuM, snAna ane rati (AnaMda) karanArA hoya che. tevI rIte jIvo jinezvaranA dharmamAM rati karanArA hoya che. ahIMyA jinadharmane nirmalajalathI bharelA sarovaranI upamA ApI che. temAM vItarAgAdi devatatva, pAMcamahAvrata, aDhAra hajAra zIlAMgadhArI gurUtatva, pAMcaAzravAdi rahita, dharmatatva sahita ane rAgAdi malathI rahita hovAthI dharmanirmala jANavo. athavA bIjA dharmonuM tenAthI viparita devagurU dharmatatva hovAthI kAdavathI vyApta tuccha jalAzaya samAna jANavuM. ane tethI jevIrIte kAgaDo nirmala jalathI bhareluM sarovara choDe che. ane kAdavavALA tuccha jalAzraye AnaMdane pAme che. jo te na maLe to strInAM zira para rahelA ghaDA vi. mAM cAMca nAkhe che. tevIrIte keTalAka adhama jano jinadharmane, jinezvaradeva ane gurune namavAdi rUpa sparza karatA nathI. (namatAM) nathI. pUrve kahelA na upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 108 ma.a.aM.2,taraMga-7 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalAzraya (sarovara) nI upamA samAna kudharmamAMja AnaMda mAne che. ane keTalAka to strInA ghaDAnI jema camatkArI tIrthayAtrA, mAnelI mAnatA, zIromuMDana, bhogone bhegA karavA vi. rUpa kaMIka dharmane AlokanA sukhane mATe paNa kare che. //// (2) jevI rIte kutaro moTuM sarovara prApta thavA chatAM paNa pANIne cATe che. paraMtu ghUMTaDe ghUMTaDe pIto nathI. tevI rIte karmakSayathI kugurU vaDe ThagAvAthI athavA moTAIne mATe zrAvaka vi.no saMsarga, dAkSiNya vi. nA kAraNe athavA kautuka AdinA kAraNe kyAreka kyAreka jinabhavana pratigamana, camatkArI tIrthayAtrA, camatkArI gurUvaMdana ane teno paricaya karavo. sArA evA kautuka pUrvaka tenA upadeza suktAdi zravaNAdi kare che. paraMtu te samyaguM anuSThAnAdi (lakSaNo) nathI ||rI. (3) keTalAka hAthInI jema jinadharmarUpI sarovaramAM samyagudarzanAdi zrAvaka dharmanA rasane pIe che. pANI pIne tRpti (saMtoSa) pAme che. sadanuSThAnAdi karIne AtmAne nirmala kare che. ane pAparUpI tApa dUra karavA thakI zItala - saumya bane che. paraMtu kusaMsarga vi. nA kAraNe, ApadAdinA kAraNe, lobha vi. nA kAraNe athavA potAnA parivAranA nirvAha mATe mithyAtva, mahAAraMbha, viSaya tRSNA, pramAda, aticAra Adi raja thakI potAne malina paNa kare che. paraMtu te mala koraka raja samAna (sUkI dhULasamAna) "sammadiSTi jIvo" e pramANenA vacanathI kAdavanI jema coMTato nathI ane pratikramaNAdi AvazyakarUpa snAna vi. thI dUra kare che. vAraMvAra keTalAka (snAna karavuM ane pharI gaMdu thavuM te) baMne kare che. ane keTalAka yatio cAritra dharmamAM rahetA hovA chatAM paNa AtmAne nirmala paNa kare che. ane pramAda, aticAra vi. thI gaMdu paNa kare che. 3 (4) vaLI keTalAka haMsanI jema nirmala zrAvaka dharma rUpa sarovaramAM ja AnaMda kare che. (mAne che) ane temAM lIna dRDhavratadhArIo dezavirati vi. dharmAnuSThAna vaDe potAnA karmamalarUpa tApa vi. ne dUra kare che. AtmAne nirmala ane sukhI kare che. ane tethI bahAra nIkaLIne pramAdarUpa aticAra | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] (109) mi.a.aM.2, taraMga-7) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigerethI malina karato nathI. athavA duHkhI karato nathI. pramAdarUpa aticArathI rahita evA yatio najIkamAM muktine meLavanArA ja hoya che. ItyAdi vistArathI pUrvanI jema jANavuM. // 4 // zlokArtha :- he bhavyo ! e pramANe uttarottara zreSTha dRSTAMta sarikhA jinadharmarUpa mahAsarovaramAM haMmezane mATe sthira thAo. jethI karIne saMsAranA sukho pAmIne jayarUpa lakSmI vaDe ATha karmarUpa zatruo 52 jayarUpa lakSmI meLavI akSayasukharUpa lakSmI sAthe vilAsane karo. (2mo). Iti tapA. zrI munisuMdarasUri viracita madhyAdhikAre bIje aMze II taraMga 7mo pUrNa... // madhyAdhikAre 2 aMze (taraMga-8) zlokArtha :- jayarUpa lakSmInA sukhane IcchatA jIvo ghaNAprakA2nA dharmane ka2e che. te vaLI bhAvane AzrayIne ghaNA prakAranA dekhAya che. IIII jevIrIte (1) javano sAMTho, (2) IkSuno daMDa (3) 2sa (4) goLa (5) khAMDa (6) sAkara jevI rIte uttarottara caDhatA krame gaLapaNavALA che. tevI rIte jIvonI mati dharma pariNAmavALI che. 2 (1-2) daMDa zabdane baMnne sthAne joDavAthI javano sAMTho ane zeraDIno sAMTho thAya che. (3) rasa :- Izu saMbaMdhI (zeraDIno rasa) goLa ane khAMDa to prasidhdha che. ane sAkara jAti thakI cInI e pramANe prasidhdha che. A jevIrIte uttarottara gaLapaNavALA che. tevIrIte jIvonA dharma pariNAma paNa uttarottara madhura che e pramANe kahevAno bhAva che. have tenI vicAraNA karAya che. jevI rIte java (juvA2) nA sAMThAmAM alpatama rasa che. mAtra zarUAtamAMja khAnArane kaMIka svAda male che. paraMtu te pachI kacaroja rahe che. e pramANe keTalAka jIvone jinadharma zarUAtamAM zravaNa ane svIkAravA Adi samaye kaMIka svAda male che. paraMtu pachI te kuccA rUpe ja dekhAya (lAge) che temAM.... upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (110) ma.a.aM.2,taraMga-8 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be vaNikanuM draSTAMta koI eka nagaramAM naMdaka ane bhadraka nAmanA be vaNIka putro dukAnanA vyavasAyamAM rata (lIna) hatA. eka vakhata naMdake guruvacanathI utpanna thayelI zradhdhAvALA prAtaH (savAre) jinapUjAno abhigraha karyo ane bhadraka savAre uThIne haMmezA potAnI dukAne jAya che. ane naMdaka haMmezAM devapUjA mATe jina maMdire jAya che. bhadraka ciMtave che. aho ! A naMdaka dhanya che. kAraNa ke bIjA badhA kAryo choDI daIne te savAre haMmezAM jinanI pUjA kare che. huM nidhana chuM, pApI chuM, dhana upArjananI lAlasAvALo chuM, ahIMyA (dukAna) AvIne dina ugatAM pAmaronA mukha jouM chuM. mArA ja jIvitane ane gotrane dhikkAra che. A pramANenA dhyAnarUpI jalathI te potAnA melane dhUe che. ane puNya bIjane sIMce che. devanI pUjAnA samaye naMdaka A pramANe ciMtave che. bhadraka haripha (sAme koI na hovAthI) vagarano hovAthI ghaNuM dhana arjana kare che. meM to pratijJA karelI che. have huM zuM karuM? devapUjAnuM phalato dUra rahyuM hA ! huM to nirdhana thaI jaIza | A pramANe kuvikalpo vaDe potAnuM kareluM sukRtahArI gayo. AthI karIne budhdhizALIoe eka cittathI devapUjA karavI. ahIMyA A rIte naMdakano juvAranA sAMThA jevo dharmapariNAma jANavo //l. (2) jevI rIte zeraDIno sAMTho cAvatA adhikaadhika svAda Ape che. ane ghaNA rasavALo hoya che. paraMtu ghaNA kuccAvALo paNa hoya che. tevI rIte keTalAkane dharma karatAM adhika svAda Ave che. paraMtu pramAdarUpI kuccAnuM pramANa adhika hoya che. jevI rIte mArdagika devathayela visaDha zrAvakanuM sAmAyika dharma //// (3) vaLI jevIrIte zeraDIno rasa zeraDInA sAMThA karatAM adhika gaLyo hoya che. paraMtuM cheDe kaMIka kuccA ane dhUla vi. thI mizra hoya che. tevI rIte keTalAkano dharma pariNAma pahelAM (pUrva) karatAM adhika mITho (sAro) hoya che. paraMtu bahu nahi (alpa) evA viSaya - kaSAya vigere pramAda rUpI kuccA hoya che. AlokamAM kIrti, mahattva, dhana vi. nI IcchA, abhimAnAdi rUpa malathI sts . It is the best ..* * * * * * * * * * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.2,taraMga-8 RL * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *** ***************************** Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaluSita ane te atyaMta tIvra hotA nathI. jevI rIte kapardi, vanaka zreSThiAdino, zA. pRthvIdhara putra, jhAMjhaNadeva vi. no, maMtri jiNahA, maMtrI aMbaDa, bAyaDa ane vAhaDa vi. no dharma jevIrIte IkSarasa 1 prahara pachI prAyaH nAza pAme che. tevIrIte tevA prakArano dharma rasa kAlAntare keTalAka kusaMgati vi. nA kAraNe vinAzane paNa pAme che. naMdanamaNikAra vi. nI jema phI (4) jevIrIte guDa paNa sAro vizeSa adhika rasa ghaTa thaIne pIMDi thayelA rasanuM rUpAMtara hovAthI te rAkha vi. thI mizra hoya che. tevI rIte keTalAkano dharma pariNAma tIvra rasavAlo hovAthI vizeSa adhika madhura hoya che. paraMtu rakSA (rAkha) nI upamA samAna kaMIka kaSAyAdithI mizra hoya che. jevIrIte maMtrI vastupAla, zrI kumArapAla bhUpAla (rAjA) vi. nI jema III (5) vaLI khAMDa goLathI paNa adhikarasa (mIThAza)vALI hoya che. ane alpa kacarA (mala) vALI hoya che. tevI rIte keTalAkanA dharmapariNAma pahelA kahelA goLathI adhikatara rasavALA ane alpa pramAdarUpa kacarA (mela)vALA hoya che. jevI rIte zrI abhayakumAra maMtrI, AnaMda kAmadeva Adi daza zrAvaka vi. nA, zA. paiitheDa maMtrI, jagaDusA ane sA. mahula siMhAdinA, sahadevanA moTAbhAI vimala ane nisaDha zrAvakAdinA jevA dharmipariNAma hoya che paNal visaDha zrAvakAdinA ane nisaDha zrAvaka AdinA saMbaMdha (kathA) viSe keTalAka draSTAMto pahelAM lakhelA hovAthI ane keTalAka prasidhdha hovAthI ahIMyAM lakhyA nathI. paMDIta janoe jAteja vicArI levA. (6) have jevI rIte moTI sAkara badhAthI uttama madhura rasavALI ane nirmalatamAM hoya che. tevI rIte keTalAkanA dharmanA pariNAma sarvottama madhura rasavALo ane saMpUrNa pramAda rupa mela vagarano hoya che. dA.ta. zrI puMDarika rAjA, surarAjA, zrI jaMbusvAmi, zrI vajasvAmi, pRthvIcaMdra, guNasAgarAdinI jema temAM surarAjAnI kathA A pramANe che...... [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 12 ma...ra, taraMga rAka Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surarAjAnI kathA che pahelAM surarAjA, bhAImunine vanamAM padhArelA jANIne (sAMbhaLIne) vaMdanArthe gayA. tene vaMdana karIne pAchA AvatAM rANIe savAre devaramunine vaMdana karIne ja pachI khAIza e pramANe abhigraha karyo. tyAM to rAtrinA samayamAM nadImAM AveluM pUra sAMbhaLI ne ciMtAmAM paDelI rANIne kahyuM, 'citA kara nahIM nadIe jaIne kahe ke he nadI ! devare dikSA lIdhI tyArathI jo mArA bharathAre akhaMDa brahmacarya pALyuM hoya to devarane vaMdanArthe jatI evI mane mArgane Apa e pramANe bolaje. te sAMbhaLIne Azcarya pAmelI rANIe vicAryuM devare dikSA lIdhI tyArathI A rAjAnI putra saMtati mArAthI thaI che. tethI AvuM asaMbaMdha rAjA kema bole che ? athavA have vikalpa karavAthI zuM ? thoDA samayamAMja vAta jANavAmAM Avaze. athavA vAtanI sidhdhi - vizvAsa thaze. ane vaLI pativratA strIoe svAminA vacanamAM vikalpo karavA na joIe. nokara - zeThanA ziSya-gurUnA, putra - pitAnA AdezamAM saMzaya karatAM AtmAnA vratanuM khaMDana kare che. tyArabAda saparivAra nadIe jaIne patie kaheluM bolI. tethI nadI e potAnA puramAM be bhAga karatAM te jamIna mArge jaIne munine vaMdana karyuM. munie nadI utarI AvyAnI vidhi pUchatAM teNe te vRtAMtane kahIne pUchyuM ke he bhagavan! rAjAnuM brahmacArIpaNuM kevI rIte ? munie kahyuM "sAMbhaLa meM dikSA lIdhI tyArathI A rAjA atyaMta virakta banelo ane dikSAnI IcchAvALo che. paraMtu tevA prakArano koI rAjyabhArane saMbhALanAra na hovAthI mana vinA ja rAjya kare che. kahyuM che ke "para puruSamAM ratanArI bharathArane anusare che. tevI rIte tattvamAM rata yogI saMsArane anusare che. te pramANe gRhavAsamAM rahevA chatAM paNa kAdavamAM rahelA kamaLanI jema rahe che. nirlepa manavALA rAjAmAM brahmacArI paNuM ghaTe che. //rA pachI sAthe lAvelA lADu vigere muni ne ApIne pUrNa thayela pratijJAvALI teNIe tyAM khAdhA pachI ka , , . . . . . . . . . ,, , , , , , , , , , , , , || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (11) ma.a..2,taraMga Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMthI pAchI vaLatI vakhate teNIe munine pUchyuM A nadI kevIrIte pAra karyuM? munie paNa kahyuM, 'nadIne kahecheM ke A munie jyArathI vrata (dIkSA) lIdhA che. tyArathI haMmezA upavAsa karatA hoya to mane mArgane Apa. Iti, pachI te pramANe nadIne kahIne sukhapUrvaka potAnA ghare AvI rAjAnI AgaLa munine lADu vorAvyA vi. vAtane kahetI upavAsanA kAraNane pUchyuM muni upavAsI kevI rIte ? rAjAe kahyuM he devI ! tuM bhoLI che. dharmanA tattva ne jANatI nathI. A mahAtmA khAvAmAM ane nahi khAvAmAM paNa samacitta (eka sarakhA) manavALA che. nahi kareluM, nahi karAveluM ane zudhdha AhA2ne khAtA hovAthI muni nitya upavAsIja hoya che. te sAMbhaLIne jinadharmanA prabhAvane jovAthI Azcarya pAmelI rANI dharmamAM daDha cittavALI thaI. IIIti A su22AjA ane somamuni sAkaranI upamA tulya dharmapariNAmavALA che. e pramANe zrAvakadharmane AzrayIne cha e cha draSTAMtonI vicAraNA thaI. e pramANe sAdhudharmane paNa AzrayIne vicAravuM yathAsthAne yathAyogya draSTAMto jAteja yojavA Iti. ahiyAM je bahula saMsArI che tene dharmano pariNAma svalpa hoto nathI teno ahIMyA adhikAra nathI (tenI vAta nathI.) zrI zreNika, kRSNarAjA vi. ne sAkaranI upamA hovA chatAM paNa pUrve narakanuM AyuSya bAMdheluM hovAthI ane niyANA vi. nA kAraNe virati svIkArI zakyA nathI ane A cha dharma pariNAmo kramathI prAyaH (1) Asannatama nahi (2) AsannattarA nahi (3) Asanna nahi (4) Asanna (5) AsannatarA (6) Asannatama sidhdhikonA jANavA Iti. e pramANe jIvo viSayarasavALA e pramANe aMtya pada pATha jANavo temAM dRSTAMtanI vicAraNA pUrvanI jema karavI. dASTAntika bhAvanAto A pramANe yaMva (juvAra) nA daMDAvi, rasanA prakArathI (1) Asannatama (2) Asannatama nahi evA bhavasidhdhiko uttarottara guDa jevA viSayarasavALA hoya che. temAM sAkaranI upamA samA viSayarasa narakAdi durgati rUpa duHkha upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (114 ma.a.aM.2,taraMga-8 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaladAyaka bane che. strI ratnAdinI jema e pramANe bAkInA badhA padonA draSTAMta jAteja jANI levA. jo ke Asanna sidhdhikonA paNa keTalAka sAkaranI upamA samAna, mIThAzavALA dekhAtA viSayaraso jaNAya che. saMbhaLAya che. metAraja muni, brahmadatta cakravartI vi. nI jema paratuM te dRSTAMto dharma virAdhanAdithI utpanna thayelA hovAthI ahIMyAM te vyabhicAranuM kAraNa nathI jIvo mithyAtvapAparasavALA' e pramANe pATha grahaNa karatAM A pramANe yava (juvAra) nAla daMDAdi prakAre karIne pUrvanI jema cha prakAranA jIvonI uttarottara mIThAza dekhAya che. mithyAtva ane pApa eTale paMcendriya vadhAdi te viSayamAM rasavALA thAya che. temAM sAkaranI upamAvALA mithyAtvano rasa, narakAdi durgati, duHkhaphala... turumiNI, dattarAjA, pippalAdinI jema ane pAparasa kAlasaukarika, taMdula matsyAdinI jema. e pramANe bAkInA padomAM paNa draSTAMtanI bhAvanA karavI. IItiA. vaLI je koI najIkanA sidhdhikonI paNa sAkara AdinI upamAsamAM mithyAtvarasa ane pAparasa saMbhaLAya che. pradeza rAjA vi. nA kesarI cora ane cilAtIputrAdi nI jema te paNa pUrvabhavamAM dharmanI virAdhanAdithI utpanna thayela hovAthI vyabhicAranuM kAraNa banatuM nathI. Iti. zlokArtha:- he amRtanA AzrayarUpa sukhane IcchatA hoto yava (juvAra) nAla daMDAdi draSTAMto jANIne dharmamAM zreSTha evA rasane dharo. IIItiA. | madhyAdhikAre 2 aMze 8 mo taraMga pUrNa. // ' ** . . . | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.2,taraMga-8 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | madhyAdhikAre aMza-2 taraMga-9 he budhdhajano ! jayarUpI lakSmI, maMgala zaraNabhUta, A lokane paralokane viSe hita karanAra, mokSasudhInA sukhane ApanAra evA dharmamAM rati karo - (mo) I/II. jema jema te ullAsa pUrvaka nirmala bane che. tema tema mokSa najIka kare che. tethI mokSa sukhane IcchanArAo ! dharmamAM nirmala rucine karo rA (1) tRNano agni (2) chANAno agni (3) lAkaDAno agni (4) pradIpa (prakAza) no agni (5) maNi (6) tArA (7) sUrya (8) caMdramA nI AbhAnI jema dharmamAM rUcivALA jIvone sidhdhi najIka vadhu najIka ethI paNa vadhu najIka thAya che. vyAkhyA - Ano akSarArtha sugama che. vicAraNAto A pramANe :zudhdha ke azudhdha dharmamAM jenI budhdhijoDAtI nathI teo abhavya athavA durbhavya athavA anaMta saMsArIo lAge che. ane jeo mArgane anusaranAra tapa, yogAdi mithyAtvi kriyAmAM paNa rame che. teo kriyAvAdipaNAthI pudgala parAvarta madhye samyajJAna kriyAdiyogonI prAptithI muktine pAme che. teono ahIMyA adhikAra nathI. ane ahIMyA dharmacinA avasare jainadharmamAM rUci eTale tatvabodha rUpa zradhdhA te ATha prakAranI che. (1) tRNa agni sarikhI ruci - prathama zradhdhA ruci ane te attamuhUrta sudhI rahevAnI viziSTa sthitinuM vIryanuM vikalapaNuM hovAthI sArI rIte yAdarUpa bIjanA saMskAranuM sthApana nahi thavAthI (na karanAra) ane vizeSa dharma kriyAnuSThAna jyAMsudhI nahi rahevAthI, dharmAnuSThAna AdithI rahita mAtra ardha pudgala parAvarta madhye teo mokSanI prApti nizcaya kare che. tevI rIte bhavyonIja mokSanA kAraNabhUta graMthIno bheda anaMtara thAya che. e pramANe mokSanA kAraNabhUta hovAthI te prazaMsanIya che. (2) bIjI chANAnA agnisamAnaruci - te paNa vizeSa prakAre zaktirahita upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 116 ma.a.aM.2, tA-9o Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI prayoga samaye yAda nahi rahevAthI ane pUrvanA kaMIka vizeSapaNAthI kriyAnuMSThAna sArI rIte karavA chatAM paNa te sidhdhinuM kAraNa thatI nathI. (3) trIjI lAkaDAnA agnisamAna ruci :- thoDIka sthitinI zaktinA sadbhAvathI (hovAthI) prAyaH sArI yAdarUpa bIjanA saMskAranI sthApanAthI kaMIka kaMIka anuSThAnanI sidhdhi karanAranArI hoya che. ane te bIjIthI thoDAja bhavomAM mukti ApanArI che. II3II (4) dIpakanI prabhA samAna H- utkRSTa zaktinA yogane kAraNe pUrve kahelA traNa dharma rucithI viziSTatara che. adhika (paTutara) yAda zaktinA bIjanuM sthApana karavAthI viziSTatara dharmAnuSThAnamAM pravarti karAvanAra che. vizeSa prakAre vighna vi. vinA jIvone jyAMsudhI AyuSyano sadbhAva che tyAM sudhI rahenArI che. vighna kusaMskAra Adino yoga thaye chate vacamAM paNa nAza pAme che. ane te dIpakanI jema bIjAne paNa sadupadezAdithI tattvanA bodhane utpanna karanArI ane dharmakriyAmAM pravartAvanArI che. ane A trIjI dharma rucithI ochA bhavamAM muktine ApanArI che. (5) pAMcamI maNinI prabhA samI che ruci (zradhdhA) :- ane te te bhave saMpUrNapaNe apratipAti (nahi janArI) che. bhAMge (tUTe to) paNa ratnanA prabhAvathI nirogI karanAra bIjAne tApa nahi karanAra ane bIjAne sArIrIte toSa (saMtoSa)nuM kAraNa che. mAtra svalpa anuSThAnanI pravartinuM kAraNa che. tevI rIte bIjAne bodha ane anuSThAnAdi thoDA ja karAve che. ane te ruci teja bhave apratipAtinI (nAza nahi thanArI) che. paraMtu bhavAntaramAM joke nAza pAme che. ane tethI cothIthI svalpabhavamAM mokSane Ape che. dRDhasmRti, bIjAnA saMskAranuM kAraNa hovAthI bhavAntaramAM paNa jo kadAca cAlI javAno saMbhava hoya to paNa 66 (chAsaTha) sAgaropamamAM ziva prAptinuM kAraNa bane che. pA (6) tArAnI prabhA samAna H- chaThThIvaLI tArAnA teja jevI ruci hoya che. ane te teja bhavamAM vighna, kusaMsargAdithI paNa cAlI nahi janArI che. paraMtu bhavAMtaramAM choDI de che. ane te madhyamaprakAranA aticAra vagaranA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (117 ma.a.aM.2, ta.-9 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuSThAnathI (vaDa) prAyaH pramAdanA parivAranuM kAraNa che. bIjAne paNa nirmala bodha rUpa kriyAnI pravRttinuM kAraNa, gaMbhIra udAra Azaya (IrAdA) nuM parama kAraNa che. prAyaH svapara dharmopakAranI pravRtti ne karanArI che. bhavAMtaramAM paDI janArI hovA chatAM paNa tenI prApti sulabha che. pAMcamIthI svalpatara ja bhavamAM muktine Ape che. apratipAti to 66 sAgaropama (sudhI) madhye mokSa Ape che. II6ll (7) sUryanI prabhA sarikhI (ruci) :- prAyaH karIne bhavAttaramAM paNa nahi janArI, haMmezA sadhyAna yukta, eka ja paropakArane prarvatAvanArI, prazamanA sArabhUta, sukhanuM kAraNa, devanI kapaTatAthI paNa saMzaya - zaMkA karavA mATe zakya nathI. potAno ane bIjAno saMpUrNa AMtara aMdhakArane dUra karanArI, saMpUrNa anuSThAnamAM joDanArI (pravartAvanArI), sarva prakAranA sUkSma arthano bodha karAvanArI, sarvakamalo ne ullasita karanArI jeno kevala jJAnarUpI prakAza najIkamAM che. kaSAya rUpa tApa mAtra sattArUpa paDyA che. dRSTrimAM AvelA sarvabhavyone zIdhratattvanA bodhane karanArI, prAyaH karIne trIje bhave bevAra vijayAdimAM athavA traNavAra acuta lokamAM e pramANenA nyAyathI pAMca sAta bhavamAM utkRSTathI 66 sAgaropamanI madhyamAM muktinI saMpadAne pAme che. (pamADe che) IINA. (8) AThamI caMdraprabhA sarikhi pahelA karatAM vizeSa guNothI bharelI, atyaMta kevalarUpI prakAza najIkamAM thavAno che jene athavA kevalajJAna prApta karyuM che tevA, prAyaH kaSAyo kSINa thaI gayA che athavA jenA kaSAyo nAza pAmI gayA che tevA sarva bhavyone bodhane ApanArI, jagatane AnaMda ApanArI, teja bhave mukti sukharUpa kamala (lakSmI) nA vilAsane pragaTAvanArI che. e pramANe uttarottara caDiyAtI dharmapravRttimAM mukti sukhanA abhilASIoe prayatna karavo. zlokArtha - he paMDIta jano ! A pramANe ATha prakAranI dharmanI ruci jANIne uttarottara dharmapravRttimAM prayatna karo. jethI karIne durjaya moharUpI zatrupara jayarUpI lakSmI pAmIne zivasukhane jaldI pAmo. madhyAdhikAre 2 aMze (9 mo taraMga pUrNa...) . | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (118)|ma.a.aM.2, tA.-9 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | madhyAdhikAre 2 aMze (taraMga-1) vana he bhavyo! jayarUpa lakSmI ane vAMchita sukha mATe aniSTa dUra karavAmAM - traNa varga (dharma-artha-kAma)mAM sAra, bhUta, Aloka ane paralokamAM hitakArI evA jinezvara bhagavAnanA dharmamAM ughata thAo - ujamAla bano Ilal , vaLI te dharma jIvone durlabha che. prAyaH karIne jIvo pApamAM rucine dhare che. keTalAka azudhdha dharmamAM ane thoDAja zudhdha dharmamAM ruci kare che. ro (1) nagarano bhUMDa (2) pADo (3) baLada (4) bagalo (5) hAthI ane (6) haMsa kAdava jalanI rucivAlA che. jema potAnA kArya - akAryamAM rucivAlA che. tema vividha prakAranA jIvo puNya - pApanI mativALA che. Imall enI vyAkhyA karatAM kahe che ke jevI rIte pUranA DukkarAdi akArya ane kAryamAM kAdavanI rucivAlA azudhdha jalanI ruci ane zudhdhajalanI rucivALA hoya che. prAkRta hovAthI vibhaktino lopa che. tevI rIte keTalAka jIvo kAryAkA, (kArya ane akAryamAM) pAparUcivALA azudhdha puNya rucivAlA ane zudhdha puNya rucivALA hoya che. - have vicAraNA kare che. nagarano bhUMDa e prasidhdha che. traNe kALamAM paNa vizeSa kArya vinA atyaMta azucivALA kAdavane ja khAya che. temAMja ALoTe che - rahe che - sUI jAya che. ane ratine kare che. (AnaMda mAne che.) tevI ja rIte jagatamAM prAyaH badhAja ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya tiryaMca, deva ane nAraka kArya hoya to ane na hoya tyAre paNa hiMsAdi pApa kAryamAMja rati kare che. te A pramANe - ekendriyo AhArane mATe ekendrionuM bhakSaNa kare che. ItyAdi 'sUra darihara vaMmA" ItyAdi gAthAmAM vistArathI vicAreluM ja che. tyAMthI jANI levuM. beIndriyo kUmi, zaMkha, chIpa vi. jIvono AhAra kare che. teIndriyo kAMDA, kAnakhajurAdi manuSya sarpAdine paNa kArya hoya ke na | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 119) ma.a.aM.2, tA-10 *:: ::::: :::::::::::::: :::::::::::::::::::::::::: ::::::: ::::::::::::::::: ::: ] Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to paNa DaMze che. (karaDe che) caundriyo DAMsa, macchara, vIMchI vi. manuSyAdine Dese che - karaDe che. paMcendriyo, sarpa, bilADI, vAgha vi. sthalacara mAchalA, bagalA vi. jalamAM rahenArA, bAjapakSI, gIdha vi. AkAzamAM uDanArA pakSIo AhArAdinI IcchA hoya ke na hoya to paNa svabhAvathI ja hiMsAdi pApamAM rata ja hoya che. ane manuSyo... cora, IrSALu, mleccha, bhilla, zikArI, mAchImAra vi. ane zAkina vi. AhAranA koma mATe potAnI mada, krIDA, cApalyAdithI akAryamAM paNa kArya na hovA chatAMpaNa) hiMsA, jUTha, corI, paranArI gamana, svajAtIya kAma - krIDA, parigrahanI IcchA, IrSA, parane vyathAdi pApomAM niHzaMkapaNe pravarte che. devopaNa duSTa vyaMtara vi. manuSyAdimAM adhiSThita rahIne (thaIne) udvega pamADe che. mArI - haNI paNa nAMkhe che. bALaka vi. ne chetare che. - chale che. ane duSTa vyaMtara, vyanatarI, zakti, yoginI vi. kriDAmAtrathI marakI vi. upadravone vidurve che. ane paramAdhArmiko nArakone pIDA Ape che. e pramANe mithyAtvI devo ane devIo potAnA nagaranA bokaDA, pADAne haNe che. ItyAdi nArakIo paNa paraspara vidurvelA zastra vaDe yudhdha kare che. vaikriya zaktithI vimurvelA kIDA, pakSI Adi vaDe khAya che. ItyAdi tethI svabhAvathI svabhAvika pApamAM ramanArA moTA bhAganA jIvo che. ||1|| (2) have jevI rIte pADAo tApathI viThThala thayelA ThaMDakane mATe kAdavavALA pANImAM AnaMda mAne che. sArA ke gaMdA jalano viveka nahi jANanArA hovAthI. tevI rIte keTalAka daridratA, roga, upadravAdi duHkhovaDe tapelA tene dUra karavA thakI A lokanA sukhane mATe kuguru, kuzAstramAM muMjhAyelA (mohapAmelA) A lokanI zAMti mATe yakSa, homa, zAnti Adine kare che. krUra devonI ane tenI devIonI AgaLa yazodhara rAjAne mAranArA dattarAjA vi. nI jema bakarA, pADA, vi. jIvone haNe che. keTalAka dharmanA Icchuko, paralokanA sukhane mATe saLagatI kuMDI, pApa ghaTa, mRtanI zaiyA, mAthAne karavatathI kApavuM, kuMbhIpAka, kugurunI upAsanA, dAsa-dAsI, pRthvI AdinuM kudAna, yajJa, homa vi. kAdavanI upamAvALA, kudharmane kare che. (Acare che.) keTalAka mithyAvrata, tapa, dAna, mAha mahinAmAM snAna vi. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (120.a.saM.2, tA.-1 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apavitra kAryone paNa kare che. ane teonI kAlakAcArya gurunA zatru dattarAjA vi. nI jema prAyaH karIne durgati ja thAya che. ane keTalAka vyaMtarAdi vi. mAM paNa jAya che. llrA (3) vaLI jevIrIte baLada ane upalakSaNathI (bIjIrIte) gAya vi. prApta thayelA zudhdha ane mIThA jalamAM rame che. ethI vadhAre kaMIka jANatA nathI. tethI ja zudhdha jaLanI aprAptithI ane kaluSita pANImAM paNa rame che. tevI rIte keTalAka saraLasvabhAvavALA, kadAgrahavinAnA mithyASTi athavA mizraguNavALA, tevA prakAranI sAmagrIne vizeSa prakAre prApta karIne (thavAthI) zudhdha evA jinadharmamAM mithyAtva, tapovrata, nirvizeSa (vivekavagaranA) dayAdAnAdi vize sAmAnyathI badhA dharmamAM rame che. athavA jinadharmamAM Aloka ane paralokanA sukhane mATe camatkArI, prabhAvazALI jinatirthAdiyAtrA, pArthasthAdi lokottara kugurunI sevA upadezano Adara vi. camatkArI stotrAdino pATha - smRti vizeSa prakAranA vidhi rahita jinasnAtrapUjA, Avazyaka kriyAmAM prayatna kare che. athavA pArthasthAdio paNa AlokanA nirvAhanI IcchAvALA (thI) paralokanA sukhanA arthIo hovA chatAM paNa pramAdAdine vaza thayelA muniveSane dhAraNa karanArA, keTalIka AvazyakAdi kriyAmAM rata ane zudhdha upadezAdimAM rata banelA teo devatvAdi meLave che. ane paralokamAM dharmane meLave che. Iti all (4) have jevI rIte bagalA upalakSaNathI bIjA paNa DhIMka, cakravAka, sArasa vi. potAnA bhakSa (AhAra) mATe matsya vi. je sthAne (jyAM) sArA ke gaMdA jala je maLe tene seve che - khAya che. e pramANe keTalAka RSabhadAsa zreSThi, ghoDAnuM haraNa karanArA brahmacArI athavA tapasvInI jema, udAyirAjAne mAranAranI jema, abhaya kumArane pakaDavA mATe kapaTa karanArI zrAvikAnI jema, jyAM zudhdha ke azudhdha, gRhastha saMbaMdhi athavA sAdhusaMbaMdhi dharmamAM kapaTa pUrvaka dharmano Adara karatAM bIjAnA dravyane laI levA vi. mAM potAnA kAryanI sidhdhi jue che. ane teno Azraya le che. ane mahApApI evA teo Aloka ane paralokamAM duryaza, jananiMdA, rAjadaMDa vi. duHkhone ane narakAdi duHkhone pAme che. ane durlabha bodhinA kAraNe anaMta saMsAramAM bhame che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) a.saM.2, ta-10nI ja: jakAra Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) have jevI rIte hAthInAdAnamAM lubdha guMjArava karatA bhramaravALA hAthIo rAjAdione paNa mAnya UMDA pavitra jalamAMja krIDA karatAM rame che. IcchA mujaba pANI pIe che. ane temAMja hAthaNInA vRMdathI parivarelo rame che. AnaMda mAne che mAtra pANIthI bahAra nIkaLelA vacce kaMIka kaMIka dhULavaDe paNa AtmA (zarIra)ne kharaDAve che. vaLI pharI tevI ja rIte pavitra jalAdi vaDe AtmA pavitra kare che. e pramANe keTalAka jIvo jina vacananI pariNatIvALA, zrAvakadharmano svIkAra karanArA, suvizudhdha zudhdha (nItivALuM) dhananuM dAna sAta kSetramAM vAvavA AdithI, stuti bolatAM mArgaNAdi (yAcakAdi) gaNo (samudAya), ziSTa lokanI prazaMsA (1) pada (2) prauDha, tIrthayAtrA, prAsAdanI pratiSThAdi puNyakarmavaDe rAjA vi. ne paNa mAnanIya thAya che. jyAre rAjA amAtya vi. saMprati, kumArapAla, abhayakumAra, vastupAlAdinI jema jAgatA evA adbhuta puNyavaDe jagatane paNa stavanIya guNavALA, zudhdha samyakatva, aNuvrata AdinA pAlanamAM DUbelA (magna) nirmala sAmAyikAdi cha prakAranA Avazyaka (sAmAyika - cauvisattho vi.) pauSadha, gurudeva, sAdharmika, ArAdhanA, tapo, niyama, zIla guNa anuSThAnamAM potAnA kuTuMba parivArathI yukta, haMmezA kAyA vaDe karIne prayatnazIla ane manathI temAMja rame che. ane vacanathI paNa te pramANe prarUpaNA kare che. mAtra nirvAha mATe kulakramathI (paraMparAthI) Avelo niMdya nahi evA dravya upArjana karavAnA upAyomAM, kaMIka AraMbhamAM paNa dhUlIne lagADavA samAna pravarte che. athavA samyatva dhArI, camatkArI, IcchIta ApanAra tIrthanI mAnatA karavI Adi laukika - lokottara alpa mithyAtva aticAra Adine seve che. ane vaLI pratikramaNa AlocanAthI potAne zudhdha kare che. ane teo AlokamAM paNa sarva lokAdithI virUdhdha paMcakanA tyAga vi. thI ane lokapriya guNa vaDe sarva lokAdithI virUdhdha paMcakanA tyAga vi. thI ane lokapriya guNa vaDe sarva jananI prazaMsAne ane dharmanA prabhAvathI vadhatI evI sukha saMpadAne pAme che. ane paralokamAM bAramA devaloka sudhInA devanA sukhone ane thoDA ja bhavomAM (mahodayapadane) mokSane pAme che. paNa (6) have jevI rIte haMso agAdha nirmala jalavALA mAnasa sarovara AdimAM vase che - rahe che - khele che - AnaMdane mAne che. ane temAM rahelA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.aM.2, ta-10 ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ********************* Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMja ugelI nirmala kamalanI nAla (dAMDI) vi. ne khAya che. ane bahAra nIkaLIne kyArepaNa tApa vi. ane dhULathI melAdipaNuM pAmatAM nathI. ane te badhA prakAranA pakSIonA kulamAM prazaMsAne pAme che. (uttama pakSI tarIkenI nAmanA pAmelA che.) e pramANe haMmezA nirmala sukhane bhogave che. tevI rIte keTalAka bhavyapuruSo jinavANInuM zravaNa, adhyayana vi. thI athavA karmanA kSayopazamathI utpanna thayela nirupama muktinA (saMvega) abhilASanA kAraNe svIkArelA samyakatva vratAdi karavA vaDe kyAre paNa samyatva vratomAM aticAra lagADatA nathI. ane vizeSa prakAranA karmamalane bhegA karatA nathI. (karmane bAMdhatA nathI) athavA sAdhuo aMgIkAra karelA samyakajJAna, darzana ane cAritravALA, zudhdhazIlAMgane dharanArA ane ekAdaza aMgane dharanArA vi. vividha prakAranA teo ahIMyA paNa jagatane pUjya, devone mATe paNa prazaMsAnuM ghara thAya che. pariNAma pAmelA, sarva samatArUpa sudhArasa yukta AtmAo pAse IndrapaNa raMka jevA dekhAya che. to pachI rAjA jevA kIDAnI to zI vAta karavI ? ItyAdi vacanathI IndrAdine paNa kIDA jevA gaNatA teja bhavamAM anuttaravAsI devonA sukhane anubhave che. --- . AgamamAM kahyuM che ke - he rAjan ! bAlaceSTA jevA duHkhadAyaka kAmaguNamAM te sukha nathI. kAmathI virakta, tapodhanA, zIlaguNamAM rata je bhikSuka (sAdhu) ne je sukha che. te teone nathI. ane bhavAntaramAM keTalAka mahAnaMdapadane pAme che. keTalAka dharmakarmamAM rata uttama suranara sukhone bhogavIne sAta ATha bhavamAM ziva sukharUpa lakSmIne pAme che. tethI zivasukhanA Icchukoe hAthI ane haMsanI jema zudhdhaevA jinadharmamAM prayatna karavo. e pramANe upadezano sAra che. zlokArdha - he bhavyo ! A pramANe cha draSTAMtone sArI rIte jANIne kaluSita sarvadharmone ane pApane choDIne jinezvara bhagavAne kahelA mokSane ApanArA dharmamAM prayatna karo. ane samasta zatrupara jayarUpa lakSmI varIne mokSane pAmo. 1il. / upadezaratnAkaranA madhyAdhikAre aMza-ra, taraMga 10 pUrNa . [upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 123) ma.a.aM.2, tA.-10 * * * * * * 23 vvvvvvvvasiasemanavvisease assess assi: : : : : :: :: Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAdhikAre 2-aMze taraMga 11 jayarUpa lakSmI ane vAMchita sukha mATe ane aniSTa haranAra Aloka ane paralokamAM hIta karanAra trivarga (dharma, artha, kAma) mAM sArabhUta evA jinezvaranA dharmamAM udyamavALA bano. te vaLI bhAvAnusAra upArjela ISTa phalane Ape che tevI rIte jIvane daza prakAre pApa paNa aniSTa phalane Ape che. te A pramANe (1) veTha (2) bhADe (3) potAnuM ghAsa (4,5,6) caMdana (7,8,9) ghaNasAra (10) nidhi, vahana karavA barAbara A daza prakAre dharma mithyAtva ane pApanA jevA bhAvo tevA jIvonA bhaviSyamAM zivane mATe jANavA. vyAkhyAH - veTha thakI ane bhADAthakI potAnA tRNa, caMdana, ghanasAra ane nidhi (sonuM, cAMdI) vahana karavA barAbara vahana karavAnA bhAva jevA daza prakAre dharmanA, mithyAtvanA, AraMbhAdinA ane pApanA bhAvo, jIvonA abhiprAyo, bhaviSyamAM zivathI dUratamAdi bheda vaDe karIne bhAvimAM zivane AzrayIne thAya che. Iti akSarArtha. have tenI vicAraNA :- koIka daridra mANasanI pAse koI rAjapuruSo ghAsano bhAro athavA bIjI rIte, tevA prakArano kASTabhAro, veThapUrvaka vahana karAve che. ane te sarvarIte IcchA vinAja lajjA pAmato vahe che. jyAre tyAre gametema upAye karIne jo kadAca paDI jAya to tene tyajIne AgaLa cAle che. ane nAze che. ane mArgamAM tRNa vi. paDeluM grahaNa karato nathI. paraMtu ulaTuM khuza thAya che. e pramANe koIka bhArI karmI athavA abhavya koIka hitArthIthI balAtkAre paNa jinapUjAdi puNyane karAvAtAM jo kadAca kare to, to paNa sarvathA IcchA vagaraja kare che. chuTavAnA upAyane zodhe che. ane vidhipUrvaka paNa karato nathI. vacce vacce paNa karyuM na karyuM karIne choDI de che. ane naraka vi. no gAmI thAya che. ahIMyA zreNikarAjAnI dAsI ssssssss ssssssssss. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) a.saM.2, tA-11 Nover Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapilA vi. nA dRSTAMto che. vadhu najIkamAM sidhdha thanArA to mithyAtva athavA AraMbhAdi pApa koIpaNa rItethI balAtkAre paNa koIthI karAvAtA kare che. to paNa zudhdha thAya che. ane sidhdhapaNa thAya che. draSTAMto to mithyAtvamAM kArtika zeTha vi., AraMbhAdi pApamAM ceTakarAjA, koNika2AjAnA yudhdhamAM sArathi thayelA varUNa vi. e pramANe mithyAtva, AraMbhAdi pApa - puNyano tRNa kASTAdi draSTAMtathI prathama bheda thayo. II|| (2) keTalAka teja tRNa (kASTa)nA bhArane bhADuM laIne kheMce che. ane te IcchApUrvaka saharSa kheMce che. pArane pAme che. ane temAM AnaMda mAnato nathI ke tene bahu sAruM mAnato nathI. mAtra bhADAneja sAruM mAne che. e pramANe keTalAka bahu saMsArI athavA abhavyo mAtra Alokane viSeja dhanane IcchatA tRNa (kASTa) bhA2nI jema jainadharmane niHsAra mAnatA dharma kare che. te A pramANe..... Arogyane mATe camatkArIka adhiSThAyaka devatAnI pUjA vi. kare che. jIrAulA AdinA pUjaka, brAhmaNa, mlecchAdinI jema, azvane mATe neminAthane vaMdana karanAra pAlakanI jema jinezvara ne ane gurune vaMdanAdi paNa kare che. jinadAsa zreSThinA ghoDAno coranAra brahmacArI, abhayakumArane pakaDanAra be gaNikAnI jema ane kulavAlakane saMyamathI calita karanAra gaNikAnI jema samyak zrAvaka dharmane paNa bIjAne vizvAsa (chetaravA) mATe zIkhe che. ane Acare che. kanyAM paraNavA mATe cAritrane pALe che. budhdhadAsa Adi aneka janoe paNa A pramANe karela che. svAmine khuza karavA mATe virAdinI jema gurUvaMdana vi. kare che. udAyirAjAne mAranAra, ane aMgAramardakAdinI jema bIjAne vizvAsAdi pamADavA mATe cAritra paNa pALe che. vartamAna kAle paNa ghaNA dekhAya che, corI karanArA, bIjAno vizvAsaghAta karanArA... vizvAsane mATe jinapUjA, gurUno vinaya, kriyAnuSThAnAdi mAyAvaDe karatA ane teone bhADAnA dhananI jema mAtra Alokane mATe sidhdha thAya che. athavA te paNa thatuM nathI. vaLI paralokamAM kaMIpaNa zubha thatuM nathI. ThagavAdinA pApane karanArA janonI narakAdi gati nizcita hoya che. kAraNa ke adhama AtmA te dhana bhogAdine Icchato dhanabhoga mATe prayatna kare che. paNa te mUrakha dhana vi. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 125 ma.a.aM.2, ta.-11 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmato nathI. kadAca jo pAme to pApathI utpanna thayela pIDA ane yAtanA AlokamAM ane paralokamAM nakkI pAme che. e pramANe koI bhavya zrAvakAdi mithyAtva athavA AraMbhAdi pApane tRNakASTanA bhAranI jema niHsAraja mAnatA sarvarIte nahi karavAnI IcchAvALA hovA chatAM paNa AjIvikAdinA kA2Ne - nirvAhAdinA kAraNe kare che. te paNa uttamabhAvathI zudhdha ja che. ane svargAdi sukhane pAme che. mithyAtvane viSe pAkRta zrI yugAdijina cAritramAM kahyuM che. du:khita nirvAhane mATe mahAdevanA pUjaka zrAvakAdinI jema, AraMbhane viSe khetIkarmano AraMbha karanAra bhavyakuMTubAdinI jema IIItiII pApa-puNyano bIjo bheda thayo. II2 // (3) have keTalAka tRNa, kASTabhAra potAno vahana kare che. ane te tene premapUrvaka ane prayatnapUrvaka vahe che - laI jAya che. paDelA tRNAdine grahaNa kare che. pADato nathI. ( na paDI jAya tenuM dhyAna rAkhe che.) e pramANe gAyone huM carAvIza, khavaDAvIza tethI dUdha malaze tenA pIvAthI puSTi Adi thaze. ItyAdi phalane kA2Ne rastAmAM choDato nathI. vizeSa prakAranA vighnAdi kAraNo AvyA vinA potAnA sthAnamAM te pahoMcADe che. e pramANe keTalAka bhadra prakRtivALA vizeSa prakAre gurUno upadeza nahi pariNamelA lokapUjyatA, nagaranA lokono bahu Adara vi. joIne jainadharma upara utpanna thayelI zradhdhAvALA, svarga ke mokSanA phalane nahi jANatA Aloka ke paralokamAM rAjyAdi phalanI IcchA karatAM jina pUjA dAna - tapa niyamAdi jovAthI jANelI mAtra vidhithI kare che. vizeSa prakA2nA vighnAdi na Ave tyAM sudhI te choDatA nathI. ane te dharma vaDe te paralokamAM rAjyAdi prApta kare che. bhAgyAdi sAmagrI vizeSathI bodhibIja, vizeSa prakAranA dharmAnuSThAnAdi paNa prApta kare che. meLave che. tethI adhika paNa phalane meLave che ane ahIMyA koInI preraNAthI dAnadAtA te bhavamAM prApta thayela suvarNa, puSpavRSTi, suMdara vaNik navapuSpI jinapUjA kAraka, azoka mAlika, Abhira (rabArI) vi. nA draSTAMto che. e pramANe keTalAka pariNita nahi thayelA mithyAddaSTi, kuzAstrAdi vizeSavALA mAtra kulAcArAdinI budhdhithI, athavA gurvAdikanA saMsargathI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 126 ma.a.aM.2, ta.-11 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Alokane viSe Arogyane mATe vinane dUra karavA mATe ane paraloka mATe rAjya vi. ane dhanane mAMgatA, atyaMta zradhdhA vi. nA abhAvanA kAraNe ghaNuM pApakArI kudeva, kugurunI pUjA, ayogyadAna, agnihotra, snAnAdi mithyAtvane tRNa kASTabhAranI jema mAnatA phare che. vizeSa prakAranA vidgono abhAva, sugurU vi. nA saMyogAdi na thaye chate mukatA nathI. te paNa ati nahi evA duHkhavALI tiryaMcagatine pAme che. jaMgalIgeMDo thayela viSNudatta zreSThinI jema. e pramANe AraMbhAdi pApane paNa karatA tiryaMcAdi gatine pAme che. tApasa zreSThinI jema. e pramANe AraMbhAdi pApane paNa karatA tiryaMcAdi gatine pAme che. tApasa zreSThiAdinA draSTAMto ahIMyA jANavA. A pramANe puNya pApano trIjo bheda thayo phal. (4) A rIte caMdana kASTanuM vahana traNabhede paNa vicAravuM te A pramANe - caMdananA bhArane veTha vahana karatAM veThanA vAhana para dveSa karato hovA chatAM paNa caMdananI sugaMdhathI prIyamAnato thoDA caMdanane ghaNuM mAne che. daridra hovA chatAM paNa caMdananA guNone sArI rIte jANe che. tenuM rUpa, vastu (caMdana) daridrane durlabha hovA chatAM paNa jANe che. jANeluM pAchaLathI paNa-kadAca guNane mATe thAya. mArgamAM paDelAne nahi grahaNa karavAnI ane choDavAnI IcchA vi. tuNakASTabhAra vahana sarakhuMja che. e pramANe keTalAka dharmane kulAcAra vi. thI kaMIka vadhu Adara ApatA hovA chatAM paNa pramAda vi. thI bhaviSyamAM durgatipaNuM AdinA kAraNe dharma karavA mATe utsAhavALA banatA nathI. pitA vi. thakI balAtkAra karAvAtA tene veTha sarikhuM mAne che. ane haThapara AvatAM karatAM paNa nathI. kadAca karatAM chUTe te paNa veThanI jema jainadharmane mAnato tenI virAdhanAthI tiryaMcAdi gatine pAme che. pUrvAbhyAsa ane saMskAranA kAraNe jAtismaraNAdi vaDe kadAca bodhine pAme che. svayaMbhuramaNa samudramAM matsya thayela zreSThi putranI jema e pramANe mithyAtva hovA chatAM AraMbhAdi pApane paNa kaMIka Adara pUrvaka karato, evo te parataMtratAthI karatAM alpa karma baMdhane kare che. ane puNyanA abhAve tiryaMcagati vi. ne pAme che. mithyAtvi devapaNuM vi. paNa pAme che. ahIMyA *. * * * * * ,* * ' ' ' ' ' ' ' ''' ' | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 127).a.aM.2, tA-11] :::::::::::::+kAnA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa dRSTAMto jAteja vicAravA e pramANae puNya - pApanA bIjAnA - trIjA bhedane viSe pahelo bheda thayo. ane mUlathI cotho thayo. jA (5) keTalAka caMdananA bhArane bhADAvaDe ja vahana kare che. ane vastune paNa parimala (sugaMdha) Adi guNathI Adara Ape che. bhADuM malavAthI vahanapaNa kare che. bIjIrIte (kaMIpaNa) bhADuM na AvavA chatAM paNa kahelA sthAne pahoMcADe che ane paheluM grahaNa na karavAdi pUrvanI jema jANavuM...... e pramANe keTalAka jainadharmane Aloka ane paralokamAM pratyakSa jovA vaDe sukhanA phalane jANato ane anumAna karIne te bahumAna pUrvaka tenuM vahana karatAM AlokanA rAjya vi. nA sukhanA viddhane dUra karavAne mATe prabhAvavALA sthAnabhUta jinapUjA, gurUvaMdana, tapAnuSThAna vi. kare che. paDI gayelAnA grahaNanI jema ghaNo Adara na hovAthI vidhi vi. ne satya karato nathI. (barAbara karato nathI, ane te ahIMyA paNa gAmanI sImAnA mATe vivAdane karato rAjAnI AgaLa jatAM be sevakamAM prathamasevakanI jema jaya vi. pAme che. svarNagiri para zrI pArzvanAtha prabhunI stutikAraka kavi vihalAdinI jema ane kuSTaroga dUra karavA rUpa vighna haranAra vi. ane tethI prApta thayela bodhivAlA prauDha manuSya devatvAdinI saMpadA paNa bhavantare prApta thAya che. bIjApaNa Arogya, brAhmaNa, vaMkacUla, haribala mAchImAra vi. nA draSTAMto che. e pramANe keTalAka mithyAtvAdi pApa, zrAdhdha, homa, laukika prabhAvavALA tIrthamAM snAna mATe javuM, gAyanuM dAna, zAnti arthe, yajJa, pazuvadha vi. kare che. athavA pApanA Dara vagara mahAraMbhAdi kare che. ane te karmAnusAre tiryaMca narakAdigati pAme che. mithyAtva, mahAAraMbha, bahumAna vi. thI saMsAramAM khUba bhame che. ane durlabhabodhi thAya che. ane A lokamAM dekhAtuM dhana (artha) keTalAka pAme che. ane keTalAka nathI pAmatA keTalAkato ulaTuM anarthane ja pAme che. cArUdatte saMbhaLAvela navakAramaMtravALo teno bhAI, haNAyelo bokaDAno jIva yajJane karanAra brAhmaNa, mahezvaradatte haNelo pitAno jIva pADo. vi. ghaNA draSTAMto che. hAlamAM paNa ghaNA rAjA, yogI vi. sAkSAt | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (128) sa.a.aM.2, tA.-11 ........... . . . . . . . . . . . . :: : : ::::::::::::::::::::::::::::::: Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAya che kAraNa ke jherapIne lAMbu jIvana jIvavAnI vAMchA, ThaMDaka mAnI dAvAnalamAM praveza, kupathya khAIne nirogitAne Icche che. tema sukhanI paMraparAne tuM Icche che. ane vaLI pApane kare che. (vistAra che) e pramANe puNya - pApano bIjAnA trIjA vize, bIjobheda bhUlathI pAMcamo bheda thayo. pA (6) have keTalAka potAnA (Icchita) caMdana bhArane vahana kare che. ane te parimala vi. thI ane Icchita lAbhanI AzAthI ja vastunA vahanane bahumAna Apato prayatnapUrvaka laI jAya che. - vahe che. ane vacce mArge game tevA vipno Ave to paNa prAyaH choDato nathI e pramANe jinadharmane paNa, potAnI ruci pramANe caMdanane vahana karavAnA bhAva sarakhA (1) madhyamabhAva (2) bahumAna (3) vidhi (4) draDhatA Adi vaDe karatA vaimAnika devanA sukho pAMcamA bhedathI adhikatara pAme che. sulabha bodhi ane alpasaMsArI thAya che. prabhAvatI rANI, pradeza rAjA, caMdra zrAvaka, vIrasabhA zrAvikA, budhdhasaMgha ane tenI patnI AdinI jema. e pramANe mithyAtvAdi athavA AraMbhAdika pApane potAnI rucipUrvaka bahumAnapUrvaka mithyAzAstromAM kahelI vidhiyukta pramANe) draDha prayatnavaDe, balapUrvaka karatAM pAMcamA bhedathI adhikatama narakAdi duHkhanA phalane pAme che. yajJAdi karanAra dattAdinI jema e pramANe bIjAnA traNa bhedamAM trIjo bheda ane mUlathI chaThTho puNya-pApano bheda batAvyo III (7) e pramANe ghanasAra paNa traNabhede karIne vicAravA paraMtu veThavaDe ghanasArane laI janAranuM veThathI caMdanane laI javAthI adhika bahumAna jANavuM e pramANe puNya paNa yatidharma rUpa athavA zrAvakadharma rUpa ghaNA pramAdanA kAraNe rucinA abhAvathI athavA balAtkAre karAvAtA bahu sAruM mAnato hovA chatAM paNa balAtkArathI pariNAmamAM hAthI upara dveSa karato pUrvabhavano nAgadatta, metAryAdi (pUrvabhavanA) jIvanI jema vaimAnika devasukhane meLave che. paraMtu zrAvaka dharma ane bodhibIja duprApta thAya che. ane pAchaLathI paNa pariNata bhAva thakI paNa bhavanapati Adigatine pAme che. jayaMtamuni AdinI jema keTalAka to ghaNI virAdhanAthI tiryaMcAdigati ne paNa pAme che. ''zvetA sami '' ItyAdi vAdi kSullaka mahiSa (pADA)nI jema ane abhyAsa . . . . : * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) a.naM.2, tA-11 * * * * * * * ::: : : : : : : : : : : Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAranA kAraNe bIjAnA kaSTathI bhavAntaramAM jAtismaraNAdithI bodhine prApta kare che. e pramANe bIjAnI preraNAthI mithyAtva, mahAbhAdi pApane paNa ghaNuM mAnathI (AdarathI) karatAM chaThThIthI adhika narakAdi pAme che. bahusaMsAra ane durlabhabodhivALA bane che. rAjAnA Adeza vaza mRgano vadha karanArA soma, dvitIya (bIjo) bhIma, kSatriya, ceTaka koNika rAjAnA yudhdhamAM marelA lAkho saMkhyAmAM narakamAM utpanna thayelA bhaTAdi (sainikAdi)nI jema A pramANe puNya ane pApano tRtIya (trIjAno) traNabhedamAM prathamabheda kahyo ane mUlathI sAtamo bheda II7ii. (8) vaLI keTalAka bhADA thakI (bhADuM laIne) kapUrathI bharelA karaMDiyAnA bhArane vahe che. ane te parimala (sugaMdha) AdithI ane bhADAnI AzAthI khuza thato vastune atyaMta Adara karato te bahumAnathI ane prayatna vaDe vahe che. vizeSa vijJAdi vinA vacamAM choDato nathI. e pramANe keTalAka paralokamAM paNa hitane jANatA bahumAna pUrvaka Alokane mATe sAdhunA ane zrAvakanA dharmane vidhipUrvaka ane atyaMta Adara (bahumAna) pUrvaka karatA AlokanA ISTa arthane ane paralokane viSe paNa atyaMta bahumAna zradhdhAnI draDhatAthI vaimAnika devanA sukha vi. prApta kare che. vaLI bodhine ane kramathI muktine paNa pAme che. yatidharma ghamittAvaya zrAdhdha (zrAvaka) dharmamAM putrane mATe ajita jinanI ajitabalA devInI pUjA karanAra ajitasena vyavahArIno putra, dharmadattanA pitAnA vipnanA vinAzane mATe sAta divasanA pauSadha karanAra zrI vijayarAjA ane susAzrAvikAdi daSaTAMto che. e rIte mithyAtva mahAbhAdi paNa atyaMta bahumAna pUrvaka AlokanA phala vi. ne mATe karatA ahIMyA paNa prAyaH anarthone ane paralokamAM sAtamAM bhedathI adhika narakAdi duHkhone pAme che. bahutara saMsAra ane durlabhabodhi prAyaH karIne thAya che. zAMti Adine mATe aparAdha vinAnA pazunA vadhana karanAra aneka rAjA, loTanA kukaDAne haNanAra yazodhara - mAtRsAgara rAjA vi. nI jema e pramANe puNya ane pApano trIjAnA traNabhedamAM A bIjo bheda ane mUlathI AThamo bheda thayo. IITA. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 130 mi.a.aM.2, tA.-11 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) e pramANe potAnoja kapUrano bhAra bahumAna pUrvaka (Adara sAthe) yatnasahita bhakti bhAvathI vahe che. ane mahAlAbhane pAme che. e pramANe puNya paNa potAnA bhAvathI ja mahAbahumAna vidhipUrvaka daDha prayatna ane Adara pUrvaka karatAM vighna vaDe skUlita thavA chatAM paNa vacce rastAmAM nahi choDato yati anuttara vimAna sudhI ane zrAvaka bAramA devaloka sudhI, abhavya yati hovA chatAM nava raiveyaka sudhI sukhasaMpadA pUrvanA bhedathI adhika prApta kare che. (meLave che) ane eka, be, traNa Adi bhavamAM ja muktine meLave che. ane e pramANe saMsAra paNa alpatara thAya che. ahIMyAM paNa kalyANanuM bhAjana thAya che. zrI jinezvaradevane pahelI bhikSA ApanAra bahulAdi uttamapuruSa, zrI vIraprabhunA dazazrAvaka, jIrNazreSThi, pradeza rAjA, meghakumAra ane abhayakumAra vi. nA dRSTAMto jANavA, ahIMyA e pramANe nAstikavAda yajJAdi, mahAmithyAtva ane mahAraMbhAdi pApane karatA ane temAM mahAprayatna, bahumAna, haThAgraha ane AdarAdi karavA vaDe che narakAsudhInA duHkho pUrvanA bhedathI adhikatara pAme che. ane saMsAramAM bahu racyo pacyo prAyaH mithyAdaSTi thAya che. azvagrIva, purohita ane koNikarAjA vi. nA dRSTAMto che. ahIMyA paNa azreya, duryaza ane vipadAnuM bhAjana thAya che. e pramANe puNya ane pApanA trIjA traNabhedamAM trIjo ane mUlathI navamo bheda thayo. llll (10) have nidhi (sonA-cAMdI - vi. kiMmatI cIja) nI majUrI, bhADAthI vahana karavAnuM asaMbhava hovAthI, saMbhava thavA chatAM tRNa kASTacaMdana bhAra vahananA sarakhApaNAthI te bheda nA Avato hovAthI potAnI nidhinA vahanarUpa eka ja bheda gaNAya che. tethI keTalAka udyAna vi. mAM prApta thayela potAnI nidhine potAnA ghare laI javA mATe mahAAdara, mahAprayatna ane bahumAnAdithI vahana karatAM prANAne paNa vacamAM mukato nathI ane cora, pizana, IrSALu vi. thI zaMkA karAtAM teonI draSTine nivAre che. e pramANe keTalAka paramanidhirUpa yatidharma athavA zrAvaka dharma mAnanArA lokovaDe trikaraNanI zudhdhi thavAthI te | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 13 ma.a.aM.2, ta-11 === :::::::::::::::::::::: Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ArAdhanAmAM tatpara kaSAya viSaya Adi rUpa coranI najare nahi AvanAra, pariSaha upasargAdi vaDe akSobhya samyakajJAna kriyA, bhAvanA, atyaMta zukla, zubha dhyAnanA prakarSa vi. thI kIrtidhavala, sukosala, draDha prahAri, gajasukumAla, arNikAputra, udayarAjarSi AdinI jema yati, bharata ane tenA vaMzamAM thayela (paraMparA) rAjAo IlAputra, sAgaracaMdra, valkalagiri, patnie kUvAmAM nAMkhela zreSThinI jema gRhastha vezamAM hovA chatAM paNa pariNata thayelA yatidharmavALA kevalajJAna pAmIne mokSe jAya che. keTalAkato cilAtIputra, avantisukumAla, caMdrAvataMsaka, duHzIla bhAryAnA khATalAnA pAyAthI vidhAyelAM pagavALA pratimA (kAusagga)mAM rahelA te zreSThi AdinI jema alpatara saMsAravALA vaimAnika maharghi devanI lakSmIne bhogave che. e pramANe mithyAtvAdi athavA AraMbhAdika pApane paNa nidhinA vahananI jevA bhAvathI karatA sAvaghAcArya, nAgila zrAvaka, kAlasaukarika, taMdulamasya, kUlavAlaka, subhUbha, brahmadatta, kamaThajIva, municaMdra jIva, parazurAmAdinI jema sAtamI narakane pAme che. ane te anaMtasaMsArI thAya che. A pramANe puNya ane pApano dazno bheda kahyo. (thayo) e pramANe mithyAtva, AraMbhAdirupa pApano pUrvano bheda zudhdha ane puNyano AgaLaAgaLano bheda zudhdha samajavo. zlokArtha:- e pramANe puNya - pApanA daza bhedone jANIne AgaLa AgaLanA bhedono Adara ane pachI pachInA bhedono tyAga draDhatApUrvaka karavo. zivanI kAmanAvALA narakAdithI bhIru he budhdha jano! kalikAlamAM jayarUpI lakSmI meLavavA prayatna karo. madhyAdhikAre 2 aMze yugapatuM puNya - pApanA dazabhedanA vivaraNa nAmano ! 11 mo taraMga pUrNa che ke bIjo aMza saMpUrNa | madhyAdhikAra - trIjA aMze (taraMga - 1). duHkhathI DaranArA jayarUpa lakSmInA sukha vi. ne sarva jIvo Icche che. A saMsAra duHkhamaya ja che. tenAthI chUTavAno upAya jinezvara bha. kahe che. 1 || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (132)ma.a.aM.3, tA.-1 || damana kAraka . . . . . . . . . . . . . . .* *-:-:-::::::::::::::::::: :::::::::::: :: ::::: Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI nagarImAM guNazIla caityamAM vIrajina samovasaryA che. ane te vakhate sarvajIvonA anugraha mATe gautamaprabhue pUchelA praznonA javAba A pramANe ApyA rA (1) jayarUpa lakSmInA sukhane IcchatA samyakriyAmAM prayatna karatA hovA chatAM paNa tenA upAyane nahi jANanArA sukhane pAmatAM nathI. ane jANanArA pAme che. III (2) kAraNa ke je sukha che. ane je bhaya che. tenA je kAraNo che. te AtmAne che. je vilAsI ane avinAzIne jANe che. te bhavathI chUTe che. 11211 (3) mokSasukha ane tenuM kAraNa jJAnAdi che. moha bhaya che. tevI rIte AtmAnA karmo ane deha vagere nAza pAmanArA che. jIva avinAzI che. eTale ke nAza pAmanAro nathI. (yugma) II3II Ano artha spaSTa che. vicAraNAto A pramANe :- badhA vAkyonuM sArI rIte avadhA2Na thAya. e pramANenA nyAyathI mokSAdinA padonI AgaLa nahIM kahelA hovA chatAM paNa eva (ja) kAra badheja jANavo. jIvanA sakala karmano kSaya rUpa mokSa eja sukha te sukha ekAntika, AtyAMtika (cheDAnuM), aMtaranuM ane anaMta hovAthI te mokSanuM sukha kahevAya che. kAraNa ke te anaMta, avinAzI, upAdhirahita, AdhAra vinAnuM sArI rIte ciMtavela (mAnela) suMdara, sphUrAyamAna (sArA lAge tevA) viSayAdika upAyothI utpanna thayela sukha tenAthI te sukha para (zreSTha) che. tevI rIte AgamamAM paNa kahyuM che ke :samagra devagaNanuM samagra sukha badhA kALanuM bheguM kareluM, ane te anaMtaguNa kareluM ane tenuM anaMtIvAra varga ka2vAmAM AveluM sukha te muktinA sukhano pAra pAmatuM nathI. dA.ta. jevIrIte koIkSudra (bhIla) naga2nA guNone jANe che. paraMtu tenI pAse upamA na hovAthI kahevAne mATe asamartha che. tema mokSanA sukha upamA vagaranuM hovAthI kahI zakAtuM nathI..... bhAvArtha-(vicAraNA) :- jevIrIte koIka rAjA viparita zikSA pAmelA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (133) ma.a.aM.3, ta.-1 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghoDAthI kheMcAI gayelo vanamAM paDI gayo. bhUkha ane tarasathI pIDAtA tene koIka bhIle phala ane pANI vi. ApIne svastha karyo. ane pachI te rAjAne sainya malyuM. teNe te bhIlane kRtajJApaNAthI nagaramAM laI jaIne snAna, zarIrano zaNagAra, miThAInuM bhojana, vastrAdi paherAvyA. divyagIta saMbhaLAvyA. nATaka vi. nA darzana vaDe potAnA sarikhA bhoga vaDe lAMbAkALa sudhI paMcendriyanA viSayanA sukhone bhogavatA ghaNA sukhanA kAraNe bhIlanI sthiti bhUlI gayo, ane rAjAe tene lAMbAkALa sudhI tene divya mahelamAM rAkhyo. ekavAra potAnA kuTuMbane yAda karIne (AvatAM) ghoDA para beThelo rAja parivAra sAthe divya kapaDA paherelAM che jene tevo te vanamAM jaIne svajanone bolAve che. ane teo tene naga2nA guNone puche che. ane te jANato hovAchatAM divya AhAra kapaDAM, AvAsa vi. sukhanI upamAnA abhAve kahevAne mATe bhIlonI budhdhimAM utare tevIrIte samajAvI zakato nathI. e pramANe kevalI paNa (sidhdhinA) mokSanA sukhane jANatA hovA chatAM paNa chadmasthone jevuM che tevuM kahevAne mATe zaktizALI banatA nathI. jevIrIte koIpuruSa sarvaguNayukta bhojana khAIne bhUkhatarasathI rahita amApa (atyaMta) tRpta thayelo jema rahe che. tema sarvarIte tRpta thayelA, sarvakAlathI tRpta thayelA atula nirvANa padane pAmelA sidhdha bhagavaMto zAzvata, avyAbAdha evA sukhane pAmelA avarNanIya avacanIya sukha anubhave che. ||4|| ItyAdi namaskAra niryukti AdithI jANI levuM tethI mokSa ja pAramArthika (zreSTha) sukha che. paraMtu sAMsArika sukhato pAMcaprakAranA ISTaviSayanA bhogathI utpanna thayeluM ghAnI cikitsAdi duHkhanA pratikAra samAna sukha che. satyakI vidyAdhara, subhUma, brahmadatta vi. nI jema narakAdi phalanA kAraNe pariNAmamAM virasa che. te sukha alpakALanuM che. duHkha lAMbA kALanuM, tucchalane ApanAra, vividha prakAre Adhi - vyAdhi, parAbhava, ISTano viyoga, aniSTano saMyoga vi. duHkhathI vimizrita sukha che. paNa tattvathI duHkha ja che. kahyuM che ke.... kSaNavAranuM sukha, lAMbAkALa sudhInuM duHkha, satat du:kha, trUTaka tUTaka sukha saMsArathI muktinuM sukha viparita che. (ghaNuM che) ane kAmabhoga anarthanI khANa che. jevI rIte kiMpAkaphaLa suMdara 2savALuM, suMdaravarNavALuM hovA chatAM te upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 134 ma.a.aM.3, ta.-1 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtAM jIvone haNanAruM thAya che. evI upamAvALA kAmabhAganA vipAko che. || kahyuM che ke - ghanacapala che. Ayu alpa che. svajano svArthavALA, zarIra kSaya thanAra che. lalanA kuTila, evA parAbhavavALA, bIka ane vinothI bharelA saMsAramAM sukha kyAMthI hoya ? AthI mokSanuM sukha eja sAre che. temAMja budhdhimAnoe prayatna karavo. budhdhimAnoe A pramANe upaniSamAM upadeza Apyo che. mokSa sukhanuM kAraNa jJAnAdi che :- samyakajJAna darzana, ane cAritra ja mokSanuM kAraNa che. paraMtu pavana (prANAyAma) sAdhanA vi. yoga, agnihotra, paMcAgni, sAdhana, dhumrapAna (bIDI) vi. tuccha kaMda - mUlAdino AhAra karanAra tApasa parivrAjaka AdinA vrata kriyA, snAna mithyAdAna, mithyAtapa kriyA vi. mokSanA sAdhana nathI. kahyuM che ke.... hajAro varSa tapa athavA yugo sudhI yoganI upAsanA karI hoya to paNa mokSanA mArgamAM nahi caDhelA mokSane IcchatA hovA chatAM paNa mokSamAM jatA nathI. tevI rIte 60 (sATha) hajAra varSa sudhI ra1 vAra pANIthI dhoyelA cokhA tAmali tApase khAdhA tevo ajJAna tapa alpaphalane dAyaka bane che. tAmali tApase karelA tapathI jinamatathI (AjJAvALo) sAta jaNa sidhdha thAya tevo tene tapa karyo chatAM ajJAnatapanA kAraNanA doSathI tAmalI tApasa IzAna devalokamAM deva thayo. temaja namipravajyAnAmanA adhyayanamAM kahyuM che ke ajJAna tapa karanAro (bAla) jo ghAsa (tRNa)nA agrabhAga para raheluM mahine mahine khAya to te zrutAga (AgamamAM kahelA) dharmanI solamI kalAne paNa pAmato nathI. ll1al vaLI jo mahine mahine hajAra hajAra gAyonuM dAna Ape tenA karatAM kaMIpaNa Apato nathI tevo saMyamI zreSTha che. ll - ItyAdi (sukha mATe) jJAnAdi (traNa) no samUha ja kAraNa che. judA judA nahi e pramANe sUcana karavA mATe bahetu e pramANe eka vacana vAparyuM che. kahyuM che ke - "jJAna vinA kriyA nakAmI che" kriyA vinA jJAna nakAmuM che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 135 mi.a.aM.3, tA.-1) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhato hovA chatAM laMgaDo dAjhayo ane doDato evo AMdhaLo paNa dAjhayo. vAjiMtra ane nAcavAmAM kuzala evA naTo paNa naTavidyA na karavAnA kAraNe lokone saMtoSa nathI ApatA. (nAcyA vagara) niMdA ane tiraskAra ne pAme che. taravAnuM jANatA hovA chatAM kAyAnI kriyA (hAtha halAvyA) vinA tarI zakato nathI. ane te jema pravAhamAM DUbe che. tema cAritra vinAno jJAnI DUbe che. temAM aMgAramardaka, mathurAnA maMguAcArya AdinA dRSTAMto jANavA jJAnamAtra muktinuM kAraNa banatuM nathI. e pramANe ekaluM jJAna muktinuM kAraNa banatuM nathI, ekaluM darzana (zradhdhA) muktinuM kAraNa banatuM nathI. kahyuM che ke - kRSNa ane zreNIka, peDhAlaputra, satyakI vidyAdhara anuttara darzana saMpadAvALA hovA chatAM cAritra vinA narakamAM gayA. tevI rIte ekalA cAritra thI paNa mukti nathI. kahyuM che ke cAritramAM thoDo hIna hovA chatAM paNa pravacana (zAsana)nI prabhAvanA karavAvALo jJAnAdhika uttama che. duSkara cAritravALo evo alpajJAnI sAro nathI. tethI darzana, jJAna, cAritra e traNano samudAya sAthe hoya toja) mokSanuM kAraNa bane che. kahyuM che ke.... traNano saMyoga sidhdhinuM phala ApanAra thAya che. eka cakravALo ratha cAlato nathI. dA.ta. AMdhaLo ane laMgaDo vanamAM bhegA thayA. te bannee bhegA thaIne nagaramAM praveza karyo. jJAnavALo ane darzana vinAno sAdhu veSa nakAmo che. (phala ApanAra nathI) ItyAdi. ' tevI rIte AcArAMgamAM kahyuM che ke - "AjJA vinAno cAritravALo hoya ane AjJAvALo cAritra hIna hoya e pramANe na thAo darzana kalyANakArI che. Iti mAtra yati veSa paNa kAryakaranAro thato nathI. (kArya saratuM nathI.) kAraNa ke.. asaMyamamAM vartatA AtmAno veSa phalane Apato nathI. ItyAdi tevI rIte Avazyaka sUtramAM vaMdanaka niyuktimAM sAdhuveSane vaphAdAra nahi rahenArane jANanAre namavuM te doSarUpa thAya che. niavasa pariNAmane jANato hoya ane vaMdana kare tene nakkI doSa lAge che. cAMdIno sikko khoTI chApavALo hoya to te sAco rUpiyo banato nathI. baMnneno samAna yoga thaye chate te mAnyatAne (saccAIne) pAme che. A vAta AgamamAM bahu vistArathI karelI che. ame paNa bIjA prakaraNamAM kaheluM che. tenA arthIoe tyAMthI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.aM.3, tA.-1 :::::::::::::::::::::: Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANI levuM Iti e pramANe mokSArthIe sarvarIte sArabhUta jJAnAdine viSe ujamAla, udyata thavuM joIe. maye mohotti :- moha eTale ajJAna teja bhaya. bhayanuM mUla ajJAna hovAthI ajJAnatAthI pataMgiyuM agnimAM, haraNa, popaTa, menA vi. pAzamAM ane mAchalAM vi. jAlamAM paDe che. Ato bahArano bhaya che. eka vakhata maraNanuM te kAraNa hovAthI, Antarikato bhaya anaMta maraNanuM kAraNa hovAthI devAditatvanuM ajJAnarUpa mithyAtva ja che. rAgAdithI duSTa (gherAyelA) kudevo muktine mATe paNa ArAdhAyelA rAgAdinI vRdhdhi thavAne kAraNe anaMta maraNarUpa saMsAranA duHkhanuM ja kAraNa che. e pramANe kugurUnuM paNa samajavuM. kahyuM che ke:- sarpane jotAM loko kaMIpaNa bolyA vagara bhAgI jAya che. jeo kugurU rUpa sarpathI dUra rahe che. tene mUrkhaloko duSTa kahe che. sarpa eka vakhata maraNa Ape che. paraMtu kugurU anaMta maraNo Ape che. tethI sarpane pakaDavo sAro paraMtu kugurunI sevA kalyANakArI (hitakArI) nathI. hiMsAdirUpa dharmapaNa adharma che. ane anaMta maraNa ApanAra ane bhAvanA duHkhanuM kAraNa che.... zrI.. uttarAdhyayanAdimAM yajJa karanAro bokaDo thayela brAhmaNanI jema, kathAkozamAM jaMgalI geMDo thayelo viSNudatta zreSThinI jema, cArudattathI sAtavAra nirdhAmaNA karAyelo yajJanI aMdara haNAyelo ane deva thayelA bokaDAnI jema, A kathA nemicaritra vi. mAM che. athavA vasudeva hindImAM prasidhdha bhadrapariNAmI mahiSanI jema. e pramANe devAdinA svarUpane nahi jANavA rUpa moha eTale ke bhaya athavA pitA vi. upara Asakti te moha che. te paNa viSayarUpa moha te bhaya che. bhavano hetu hovAthI pitA vi. bhaya rUpa ja che. jevI rIte (1) pitA (2) mAtA (3) saMtAna (4) bhAryA (5) sajjana (6) sakhI - mitra (7) deha (8) jJAtijano (9) dhana (10) varga (11) gurU (12) deva upara draSTirAga mohanA sthAno che. ane bhayanuM kAraNa che. A gAthAnuM pahelAM bhaya hetu taraMgamAM vivaraNa kareluM che. jenI vyAkhyA karI nathI. tenI vyAkhyA karIe chIe. mitro, tenA mitranA mohathI ghaNAya loko duHkho sahana kare che. ane saMsAramAM paDe che. kSIrakadaMbaka upAdhyAyano putra pravartakanI maitrI ane dAkSiNyAdi 0 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.a.3, tA-1 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA kAraNe vasurAjAnI jema du:khI thAya che. bAlacaMdranA vacanathI zrI rAmacaMdrane viDaMbanA karanArA ajayapAlAdinI jema, dehanA mohathI mAMsa madirAdi bhakSaNa karavArUpa pApo ane tenuM phala prasidhdha ja che. jJAtinA mohathI teno pakSapAta vi. thI yudhdha kajIyo ka2vo dharmamAM vighnAdi karanArA vartamAnakALamAM ghaNA prasidhdha ja che. . dhAvatti :- varga kahevAthI (1) dhana (2) dhAnya (3) kSetra (4) vAstu (5) rupta (6) suvarNa (7) kuSya (rAcaracIluM) (8) dvipada (9) catuSpadarUpa navaprakArano parigraha grahaNa karavo. dA.ta. sagaracakravarti putrothI tRpta thayo nathI. kucikarNa gAyarUpa dhanathI saMtoSa pAmyo nathI, tilaka zreSThi dhAnya vaDe, kanakanI khANathI naMda saMtoSa pAmyo nathI. ItyAdi draSTAMto jANavA. athavA * dhanazabdathI parigraha samajavo, vargazabdathI naTa, bahu gAyaka, cora vi. nI ToLI eka bIjAnA saMbaMdho ane samudAya grahaNa karavA pota potAnA ToLInA moha ane pakSapAtathI karAtAM yudhdha Adi pApo prasidhdhaja che. tevIrIte brAhmaNa, pArzvasthAdi potapotAnA gurUnA pakSapAtathI suvihita (sArA) upara pradveSAdinA kAraNe samudAyanA bhedathI paraspara dveSa vi. prasidhdhaja che. tathA kudevanA pakSapAtathI sudevanA prAsAda pratimAno dhvaMsa vi. pAhUNAdi (musalamAna vi.) e karela prasidhdha ja che. ane potapotAnA adharmanA mohathI ane tenA pakSapAtAdinA kAraNe sadharmane karanAraneya mithyAtvIo vaDe bAdhA (aMtarAya) vi. karAya che. e pramANe traNeya driSTirAga bhayarUpa che. e pramANe mohanA bAra sthAno athavA upalakSaNathI pratibhedanI gaNanAthI asaMkhyAtA mohanA sthAno che. te bhayanuM kAraNa bane che. athavA mohanIya karma te darzanatrika (samyak, mizra, mithyAtva) mohanIya, soLakaSAya, navano kaSAya rupa mohanIyanA 28 (aThThAvIsa) prakAro bhavanuM kAraNa hovAthI bhaya kahevAya che. temAM mithyAtva ane mizra mohanIyanuM bhavanuM kAraNapaNuM prasidhdha che. samyaktva mohanIyanuM kevalajJAnamAM vighnanuM kAraNa paNuM hovAthI te paNa bhaya che. kaSAya ane no kaSAya mahAvairAdino hetu hovAthI bhavanuM kAraNa ja che. te barAbara che. e pramANe moha e bhaya che. tatva prarijJA vaDe jANato upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (138) ma.a.aM.3, ta.-1 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane paccakakhANa parijJA vaDe adharmano tyAga karato bhavathI chUTe che - mUkAya che. bIjI koIpaNa rIte nahi. kahyuM che ke - je bhayane ja jANato nathI te kevI rIte bhayathI mukAze (chUTaze). bIjA abhayamAM bhayanI zaMkAvALA bIjAo (anyadharmIo) je tArA guNarUpI Rdhdhi upara IrSALu che. te kevIrIte bhayathI chUTaze ? A bhayanI jANakArI ane bhayano nAza jina vacanathI bane che ane bhaya dUra thAya che. kahyuM che ke - he prabhu ! tamArA vacano nizcita trAsane pamADe che ane paravAdinA subhASito vizvAsa karAve che. kahyuM che ke...... je pramANe tame duHkho kaho cho te pramANe te thavAthI budhdhizALI nirbhaya zI rIte thAya ? dhanapAla paMDIte paNa kahyuM che ke, "anaMtakAla bhavamAM bhamyo paNa he nAtha ! bhaya ane duHkha thI Daryo nahi ! have vartamAnamAM Apane joyA ane bhayanAzI gayo tethI moha eja bhaya che tenA parivArathI niHzaMkatAthI dharmaja karavo joIe. jethI sakala bhayano nAza ane AtaMka (trAsa)-vinAnA sukhanI prApti thAya nmAni saUtti AtmAnA zubha azubharUpa karmo. AtmAnA athavA AtmasaMbaMdhI Iti artha (1) bhavAntara (paralokomAM paNa sAthe jAya che. (Ave che) (2) nizcita bhogavavAnA hovAthI (3) AtmAne ja phala malatuM hovAthI (4) bIjAthI laI nahi zakAtuM hovAthI (5) AtmAnI sAthe ja rahetuM hovAthI tene AtmIyakarma kahe che. deha, dhana, svajanAdi rahetA nathI ke tenAmAM upara kahelA pAMca hetuonuM abhAvapaNuM prasidhdha ja che. zarIranA viSe upara kahelA pAMca kAraNonuM rahitapaNuM prasidhdha che te A pramANe :cittAmAMja bhasmI thavAnA kAraNe temAM te hetu lAgatA nathI tethI tene (zarIrane) mATe mAMsAdinuM bhakSaNa vi. pApa karavuM te mUrkhAonoja vilAsamAtra ja che. (kAma che) kahyuM che ke... kRmi, bhasma athavA viSThA jenI AvA prakAranI sthiti che. te kAyA bIjAne duHkha ApavA vaDe poSAya te nyAya kevo? III/ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * , , , , , , , , , , , , , , , , , :: upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (139) ma.a.aM.3, -1 :::::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::: Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane deha kSaNabhaMgura che. kahyuM che ke naSTa thanArA dehane AzrayIne evo koNa budhdhizALI che ke je pApa ne Acare ? eraMDAnA jhADa upara besI hAthIne khIjavavo (virodha karavo) nahi ane A vAta ati sAdhAraNasAmAnya che. ghaNA dhanavALAthI, pitA vi. thI caMDAlo vi. thI paNa je zarIra duHkhane pAme che. jenA bhogIo ghaNA che. tevA zarIra para mamatA kema rAkhe enI leza vicAraNA.... je putrAdinA zarIrane mAtA, pitA, bhAI, patnI, svAmi vi. amArAthI utpanna thayeluM A zarIra amArAthI poSaNa karAyeluM che. ame ja grahaNa kareluM che. ItyAdi budhdhi vaDe zarIra para mAlIka paNuM karatAM tenI pAse kAma karAvavA Icche che. ane je mAMsalatAdi guNane joIne caMDAla, ziyALa, kAgaDo, varU, sarpa, siMhAdi sajIva ke nirjIva potAne paribhogya hovAthI khAvAne Icche che. ane kRmi, macchara, DAMsa, pataMgIyA, cAMcaDa, ju, mAMkaNa vi. athavA strI vi. DAMsanI jema nizcita khAnArA bhogavanArA che. tevA azucipaNA Adi vaDe jugupsanIya dehanA aMgamAM he puruSa ! tane mamatA kema thAya che ? A mArUM che. evI budhdhi evo bhAva te mamatA kahevAya che. rA. ane A zarIra AtmAne sukha vi. phala ApanAra nathI. deha sukhAdithI ane zokAdi avasthAnI ane bhavAntaranI avasthAnI vicAraNA karavAthI Aloka ke paralokamAM AtmAne sukha malatuM nathI. phI tevI rIte bIjA kedI, roga, vairi vi. thI enuM apaharaNa karavuM azakya che te prasidhdha ja che. ll4ll tevIrIte A zarIra paravaza che. thoDApaNa roga, vi. mAM svecchApUrvaka cAlavA AdinI kriyAne karavAne mATe zaktivAna thatuM nathI. IfpA jenA saMgamAtrathI vastra, AhAra, ghara, vi. azucimaya thaI jAya che. tevuM te azuciya paNa che. kSaNavAramAM azucipaNAne pAme che. mAnava dehamAM zuM suMdaratA che ? adhyAtma kalpadrumamAM kahyuM che ke carma, asthi, hADakAno mAvo (mA), snAyu, carabI, AMtaraDA, mAMsa, viSThAdi asthira pudgalo vi. thI azucimaya che. te Atman ! strInA deharUpI AkRtimAM rahelA skandamAM zuM ramyatA jue che ? ItyAdi * * * * * * , , , , , , , , , , , : :: : : ::: ::::* | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 140 mi.a.aM.3, tA-1) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhana, svajana AdipaNa bhavAntaramAM sAthe AvavAvALA nathI evI vicAraNA karavI..... kahyuM che ke... dhana gharamAM rahe che. nArI vizrAmabhUmi (sIma) sudhI, svajano smazAna sudhI, deha cittAne viSe rahe che. karmAnusAra jIva ekaloja paralokamAM jAya che. AthI rakSaNa ke zaraNanuM kAraNa na hovAthI A padArthomAM AtmIya mArU che) evI budhdhi na karavI. sUyagaDAMga sUtramAM kahyuM che ke dhanane, pazuone ane jJAtijano ne bALajIvo rakSaNa (zaraNa) rUpa mAne che. rakSaNa ane zaraNa vagaranAM teo (dhanAdi) mArA nathI. huM temano nathI. zrI uttarAdhyanamAM paNa kahyuM che. tenA dukhamAM mitravarga, putravarga, bAMdhavo ane svajano bhAga paDAvatA nathI. ekalo jAte duHkhane anubhave che. karma karma karanArAnI pAchaLa jAya che. ItyAdi AthI temAM mamatA na karavA thakI karmamAMja Atma budhdhi karavI. ane te karmo zubha ane azubha rUpe be prakAre che. temAM azubha karma duHkharUpa phalane ApanArA che. e pramANe samajIne tene tyAgavAmAM ane zubhakarmo sukharUpa phalane ApanArA che. ema jANIne tene bhegA karavAmAM badhI zakti vaDe prayatna karavo Iti upadeza che. tevI rIte bIjA taraMgamAM kahyuM che ke adhama (mANasa) prArthanA karato dhana bhogAdi bheguM kare che. (vadhAre che, paraMtu te mUrkha tene bhogavato nathI. thoDA pApathI utpanna thayela aNuM jeTaluM paNa pApa Aloka ane paralokamAM nizcaye yAtanA Ape che. ItyAdi ! tethI cAlI janArA dravya vaDe karIne ahIMyA paNa zuM ? ane bhedapADanArA svArthavALA svajanothI paNa zuM? zarIra paNa haMmezA jIrNa thatuM jAya che. mATe te AtmanuM ! lAMbAkALa sudhI hitakara evA dharmane kara enuM kuTuMba A pramANe vicAravuM.... jaina sidhdhAMta e pitA che. dayA mAtA che. sadbhAvanA strI che. ane guNo putra che. sukRta bhAI che. kIrti putrI che. A kuTuMbamAM je AnaMda mAne che. eTale ke temAM DUbelo rahe che. te haMmezA sukhI che. ItyAdi Ill have 'visarpha tevuM nara nIvo ri'' deha Adi vinAza pAme che. jIva vinAza pAmato nathI. temAM Adi zabdathI dhAnya vi. nava prakArano parigraha, yauvana vi. levuM temAM dehanI vinazvaratAne viSe kahyuM che. ke.... | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.3, 4-1 : : :::::::::::::::::++:+ : : makamaisi t s : ::::: * * * * * * :::::::::::::::: Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajraRRSabha nArAca saMghayaNavALAne paNa anityatA naDe che. to keLanA jhADa jevA asAra bIjA jIvonI to zI vAta karavI ? vajra jevA zarIravALA cakravarti vi. cakravartinA zarIro khUMdra nAmanI ze2DI (IkSu) ne caranArI eka lAkha gAyanuM dUdha aDadhI aDadhI gAyone pAI chellI gAyanA dudhamAM uttama bhAta (cAvala) nAkhI 363 rasoIyAe banAvela bhojana (khIra) vaDe vaja jevuM baneluM (te cakravartinuM zarIra) paNa vinAza pAme che. jIve badhI jAtimAM choDelA badhA dehane bhegA karIe to paNa traNalokamAM samAtA nathI. sarvajIvoe eka zarIrathI paNa kudaratI rIte sarve pudgala grahaNa ka2vA pUrvaka sUkSma ane bAdara anaMta pudgala parAvarta pUryA (karyAM) che. tenuM svarUpa A pramANe che. AhA2ka vargaNA choDI ne sAta prakAranI vargarNAnA badhAya paramANune eka jIva dvArA eka pachI eka sparzIne mUke temAM jeTalo kALa thAya te dravyathI sthUla (bAdara) pudgala parAvarta kALa che. ane sukSmaparAvartana kALa audArikAdi sAta vargaNAne anukrame bhogavI bhogavIne mUke temAM jeTalo samaya thAya te sUkSma dravya pudgala parAvartanakALa, jevIrIte AkAzamAMthI paDatA pANIne dhAraNa karavA mATe pakaDelI jhoLImAM jyAM kAMkaro mUkyo che tyAMja badhu jala Ave che. e pramANe mamatA (moha) nuM mUla evA zarIrAdinA mATe ja prAyaH mAMsa vi. sacitta AhAra, pAMca Azrava, mithyAtva, avirati kaSAya ane pramAdamAM pravRtti, khetI, vi. mahAAraMbha strI vi. no bahuparigraha, ane viSaya bhogavavA mATe aMgonuM milana vi. pApone kare che. to paNa jaDa jIvo sulabha evA dehanuM pAlana vi. ne mATe ane AhArAdine mATe bhayaMkara pApo karIne naka2mAM jAya che. kahyuM che ke :- (1) asaMzI (2) bhUja parisarpa (vAMdarA) (3) pakSI (4) siMha (5) sarpa (6) strI. kramekarIne utkRSTathI ekathI laI chaThThI naraka sudhI ane nara ane mAchalA utkRSTathI sAtamI naraka sudhI jAya che. asaMkSi samUrcchima paMcendriya tiryaMco jANavA manuSyo nahIM ane teo te narakamAM utkRSTathI palpopamanA asaMkhyAtamAM bhAganA AyuSyavALAmAM utpanna thAya che. peTathI cAlavAvALA gho, noLiyA, bhUja pari sarpa vi. jANavA. bAkI badhuM spaSTa che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (142 ma.a.aM.3, ta.-1 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM che ke atikrUra sarpo, dADhavALA siMha vi. prANIo, pakSIo, jalaca2 jIvo, na2kathI AvelA che. ane narakamAM javAnA che. moTe bhAge A pramANe thAya che. niyama che ema nahi. tevI rIte AhAra nA kAraNe mAchalAM sAtamI narake jAya che. mATe sacitta AhArane manathI paNa IcchavA yogya nathI. manathI paNa citta AhAranI IcchAthI taMdulamatsya antamUhartamAMja sAtamI narakane prApta karanAro thAya che. jema jema A moTA zarIravALA mAchalAM vi. hoya che. tema tema citta AhAranA vadhArApaNAthI adhika adhika narakanA duHkhone prApta kare che. sAmAnyathI dehanuM svarUpa AgamamAM paNa A pramANe kahyuM che. devonuM zarIra utkRSTathI be devaloka sudhI sAta hAtha pramANa hoya che. tyAMthI uparanA devalokamAM ochuM karatAM anuttaramAM eka hAthanuM hoya che. pahelI narakamAM sAtahAthanuM zarIra pachI vadhatAM vadhatAM sAtamImAM pAMcaso dhanuSya pramANa hoya che. yugalika manuSyanuM utkRSTathI traNa gAunuM zarIra hoya che. pratyeka vanaspatinuM zarIra eka hajAra yojanathI adhika hoya che. te vela, kamala vi. jANavA ethI vadhAre hoya to te pRthvIrUpa jANavA. pRthvI Adi cAra ane nigodanuM aMgulano asaMkhyAtamAM bhAganuM mAtra zarIra jANavuM, beIndriya, teIndriya cauriMdriyanuM zarIra anukrame bAra yojana, traNa gAu, ane cAra gAu jANavuM. eka hajAra jojana paMcendriyanuM odhathI kahyuM che. vizeSe karIne to bArajojana zaMkhanuM, traNagAu gummI eka jojana bhamarAnuM (cauridriya) samurcchima catuSpada, bhUja parisarpa, uraparisarpa 2 thI 9 gAu, 2 thI 9 dhanuSya ane 2 thI 9 yojananuM hoya che. garbhaja catuSpadanuM cha gAu, bhujaparisarpanuM 2 thI 9 gAu ane uparisarpanuM eka hajAra yojananuM hoya che. ane samurcchima ane garbhaja banne matsyanuM paNa eka hajAra jojananuM hoya che. garbhaja ane samurcchima baMnne pakSInuM 2 thI 9 dhanuSya jANavuM. ane jaghanyathI sarvanuM aMgulano asaMkhyAtamA bhAganuM jANavuM. ItyAdi AvA zarIranA pAlanane mATe Akhu jagata prayatna kare che. tevIrIte velaDI vi. ekendriyo paNa vADa para caDhe che. keTalAka to kaMTaka vaDe potAne viMTe che. (DhAMke che), IyaLa vi. kaMTakanuM bakhtara banAve che. ane azucivALA kAdava vi. mAM praveze che. kIDI, upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (143 ma.a.aM.3, ta.-1 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMkoDA vi. jhaDapathI bIla (dara) vi. banAve che. ane ghaNA kaNa vi. no saMgraha kare che. lAkaDAnA kIDA lAkaDAne khAI jAya che. (kotare che.) udhaI vi. rAphaDA banAve che. karoLiyA jALa banAve che. bhramara vi. laya (guMjArava) ne sarje che. (kare che.) bhramarI, madhumammI vi. mATInuM ghara ane madhapUDo race che. udara vi. daro banAve che ane dravyano saMgraha vi. kare che. sugrIva vi. tevA prakAranA puruSArtha vaDe vijJAnathI sAdhya AzcaryakArI mALo (ghara) banAve che. rAjA vi. viSama parvatathI banelA killAvALA ane viSama kAMgarAvALA killAmAM vAsa ane zayananA samaye hAthI ghoDAnI zRMkhalAthI baMdhAyela sainika vi. ne cAre bAju goThavIne (vADa karIne) lokhaMDa, kASTa vi. nA piMjarAmAM sUI jAya che. sAmAnya mANaso paNa potapotAnA anumAnathI dvAravALA kabATa (peTI) lokhaMDanA pAMjarA vi. judAjudA prakAranA zastrono saMgraha vi. vicitra upAyone vividha prakAranI jaDIbuTTI muLiyA, rAkha, kaMda, maMtra, taMtra, yaMtrano abhyAsa, bhUtanI sevA, devatAnI ArAdhanA, auSadha, rasAyaNa vi. nuM sevana, caMdragupta vi. nI-jema viSane pacAvavA vi. nA abhyAsane aneka prakAranA manuSyo kare che. devo paNa IndrAdinI bhItithI aMdhakAramAM praveze che. e pramANe rakSaNa karavA chatAMpaNa AyuSyanI samAptithI zarIra nAza pAme che. nAza pAmavAnA kAraNo...... (1) adhyavasAya (2) nimitta (3) AhAra (4) vedanA (5) bIjA taraphathI upaghAta (6) sparza (7) zvAsozvAsa sAta prakAre AyuSya pUrNa thAya che. (khatama thAya che) athavA AvA prakAranA upaghAta vaDe zarIra vinAzane pAme che. AthI zarIranI zuzruSAnA parivAra vaDe dharmakarmamAMja zarIrane yojavuM joIe. tevIrIte adhyAtma kalpadrumamAM kahyuM che ke.... dehamAM muMjhAIne pApa kare che. te tuM kema jANato nathI. bhava duHkhanI jAlarUpa dehaneja seve che. (saMbhALe che.) lokhaMDane AzrayIne rahevAthI agni ghaNanA ghA ne sahana kare che. ane lokhaMDane Azraya karIne rahyo nathI te agnine bAdhA (duHkha) nathI. duSTa karma rAjAne vaza, kAyA nAmanA nokare karmo vaDe baMdhAIne Indriyo rUpI pyAlAvaDe pramAdarUpa dArU pIdho che. nAraka rUpa jelane ucita nimittane pAmIne potAnA 1 kapa , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.naM.3, tA-1| bajas : s isit::::::::::::::::::::::::::************** Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitane mATe kAyAne thoDuM ApIne saMyamanA bhArane vahana kara ! kAraNa ke pavitra AhAra hovA chatAM tene apavitra kare che. kamIthI vyApta, kAga, kutarA, vi. nuM bhakSya hovAthI, bhaviSyamAM jaldI bhasma thavAthI, mAMsAdipiNDavALA aMga (zarIra) thI svahitane kara ItyAdi subhASita zlokothI jANI levuM dhanAdi navaprakAranA parigrahanuM paNa vinazvarapaNuM che. pANI agni Adino upadrava, cAraNa, cora svagotravALA, nokara, luccA, rAjA devatA vi. thI kaleza, duHkha karavA pUrvaka grahaNa karavA vi. thI, vyavasAya vi. mAM upadrava karavA thakI ane lUMTI levA vi. A badhuM anubhava karavA pUrvaka sidhdhaja che. vaLI tevI rIte kahyuM che ke.... jamAIo tenI (dhananI) jhaMkhanA kare che. taskaro (cora) corI jAya che. rAjAo grahaNa karI le che. (kara vi. dvArA) ane nimitta pAmIne agni palamAtramAM bhasmibhUta karI nAMkhe che. durAcAri putro daridrapaNAne lAve che. ghaNAne AdhIna (tAbe) karanAra dhanane dhikkAra ho. sneha dazA, guNono kSaya karIne dIvAnI jyota sama caMcala lakSmI (dhana) nAza pAme che. mAtra temAM eka vastu ja bAkI rahe che. tenAthI utpanna thayela mAlinyatA (azubhakarma) adhyAtma kalpadrumamAM paNa kahyuM che ke je zatrune paNa upakAra (rAjI) karanArI che. kAraNa ke je lakSmIthI sarpa, uMdara vi. mAM gati (janma) thAya che. ane Apatti maraNa roga vi. ne dUra karavAnuM jyAM ' zakya nathI tevA dhanane viSe moha kema rAkhavo ? khetara, ghara, dhana, dhAnya, gAya, ghoDA maLavA thakI zarIradhArIone kalaha, pApa ane narakanuM kAraNa bane che. dharmamArge teno upayoga na karyo to kayo guNa thAya ? ItyAdi vistAra adhyAtma kalpadrumathI jANavo cakravartI - vAsudeva vi. nuM paNa maraNa thaye chate tenA nidhi ratno vi. nuM pRthvI, AkAza vi. mAM javA Adi vaDe karIne ane bIjAnA thavA thakI vinazvara paNuM (prasidhdha che.) pratyakSa che. jIvitapaNuM, yauvanaparNa vi. paNa vinAzI che. te prasidhdha che. kahyuM che ke - A zvAsa capala che. kSaNavAramAM je seMkaDo vAra Ava jA kare che. zarIrIonuM jIvana tene AdhIna che. evo koNa budhdhizALI che ke dharma karavAmAM vilaMba kare ? jenuM cAmaDAnuM bakhtara bhedya nathI ane jenA papapa papapa . . . . . . . . , , , , , , , , , , , , , , , , :::: : * : [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (145)ma.a.aM.3, tA-1 | Movie ::: :::::::::::::::::****** - ::::::::::: ::::::::] Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hADakAM vajramayI che. tevo jo karNadadhIcI ahIMyAM sthAyI rahI zakyo nathI. tethI he dhI2 ! dharmano tuM anAdara (dhikkAra) na kara. zaradaRtunA vAdaLa jevI samasta prakAranI lakSmI che. ane nadInA pUranA jevuM jIvita (AyuSya) che. nATakazALA jevuM kuTuMba che. to paNa dharma karavAmAM zA mATe muMjhAya che. ? arthAt dharma kema karato nathI. e pramANe za2I2, jIvita, (AyuSya) yauvana vi. nA svarUpane jANIne dharmamAM ja prayatna karavo. kAraNa ke jIvano vinAza thato nathI. te (AtmA) pariNAmi, pratyakSa bhoktA, kartA, deva narakAdi gatinA paryAyane pAmanAra ane sakala karmanA kSayathI zAzvata sukharUpa mokSane pAme che. kAraNa ke caityanya svarUpa, pariNAmI, kartA, pratyakSa bhogavanAra, potAnA dehanA pramANavAlo, dareka kSetramAM pudgalathI bhinna, ane arUpI che. e pramANe jaina mAne che. laukiko paNa kahe che ke brahmAdine viSe, ghAsanI Toce, prANIyomAM jIva paribhramaNa kare che. pANImAM - pRthvI upara tathA AkAzamAM vAraMvAra janma le che. e pramANe AraNyakamAM kahyuM che. jevI rIte jIrNa vastrone choDI daIne manuSya bIjA navA vastrane grahaNa kare che. tevI rIte he arjuna jIva bIjA bIjA zarIra grahaNa kare che. ane choDe che. e pramANe gItAmAM kahyuM che. vedamAM paNa kahyuM che ke, puNya karmathI puNya ane pApa karmathI pApa baMdhAya che. viSTA sAthe dahana karavAthI zRMgAla thAya che. tathA jevIrIte hajAro gAyomAMthI vAcharaDuM potAnI mAne oLakhI le che. tevI rIte pUrva kRtakarma karma karanArane anusare che. tenI pAchaLa pAchaLa jAya che. seMkaDo kroDobhava thavA chatAM paNa karelA karmano nAza thato nathI. karelA zubha azubha karma avazya (nizcaye karI) bhogavavA paDe che. ahIMthI laIne 91 me bhave zakatI rUpa zastra vaDe meM puruSane haNyo hato te karmanA vipAke karIne he bhikSuo ! Aje huM pagamAM viMdhAyo chuM. (pagamAM mane vAgyuM che) ItyAdi ! tethI AtmAnuM avinAzIpaNuM sidhdha thAya che. ane te sidhdha thatAM paralokapaNuM, zubha azubha karmanuM ka2vApaNuM ane bhoktApaNuM e tenuM phala sukha duHkha vi. prApta thatuM jovAya che. AthI hAthamAM AvelA A upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (146 ma.a.aM.3, ta.-1 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogo, je kAla Avyo nathI, bhaviSyakAlanI khabara nathI. paraloka che ke nathI tene koNa jANe che. lokonI sAthe ame khAIe chIe e pramANe bALako bole che. ItyAdi A loka AvaDo ja che. jeTalo Indriyone dekhAya che. he bhadre ! bahu zrato je kahe che. te A varunA pagane jo... he cAru locane ! pI ane khA, he varagAtri ! je atita thaI gayeluM che te have nathI rahyuM. e bhIru ! gayeluM pAchuM AvatuM nathI. A kalevara (zarIra) mAtra pAMcabhUtano samudAya che. ItyAdi kaulAcAryanA anuyAyinA bAla vacanone avagaNIne paralokamAM hitane karanArA dharmamAM ja prayatna karavo eja hitane mATe che. zlokArtha :- he paMDIto! A pramANe sukhanA arthane ane tattvanA arthane jANIne pramAda rUpI zatru para jayarUpa lakSmI vaDe arihaMta prabhunA dharmane karavAmAM prayatnazIla bano, jethI karIne jaldI akSaya rUpa evA jJAna (kevalajJAna) ne prApta karo. || madhyAdhikAre trIjA aMze (1 lo taraMga pUrNa) . 'madhyAdhikAre..... 3 aMze (taraMga - 2) zlokArtha:- sarva zatru para jayarUpa lakSmI vaDe jIvo nitya sukhane Icche che. gautame bhagavAnane pUchelA praznonA upAya bhagavAna A pramANe kahe che. |1|| sukha mokSamAM che. anAdinagarano tyAga karavAmAM samartha duHSama kAlamAM te dharma durlabha che. vyAkhyA :- tAtvika sukha mokSamAM che. te mokSa bharata rAvata kSetramAM suSama duSama nAmanA trIjA ArAnA aMtanA cheDe ane duSama suSama nAmanA cothA ArAmAM hoya che. ane duSama kAla nAmano pAMcamo Aro Avye chate mokSa thato nathI...... temAM kAraNa zuM che? e pramANe gautama svAmie pUchatAM bhagavAna vardhamAna svAmi kahe che ke te mokSa, anAdinagara (saMsAra) nA jIvone anAdikAlathI raheThANarUpa saMsAranA tyAgathI thAya che. (prApta thAya || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (147) ma.a.aM.3, ta . . : : : ::: : : 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.) ane te (mokSa) saMsAra nagarano tyAga athavA teja saMsAra nagaranA moha nAmanA svAminA guNanA tyAgathI prApta thAya che. bIjA darzanakAro paNa satva, rajo, tamo guNanA ane svapurano saMsArano tyAga karatA mokSa mAne che. paraMtu mahAgrudhdhi yukta sadgaNavALAne ke mohavALAne te mokSa prApta thato nathI. saMsAranuM purANuMpaNuM ane mohanuM svAmipaNuM pote (jAteja) bIjA zAstrothI jANI levuM ane varNana karavuM ane te guNano (satva, rajo, tamo) tyAga, duSama nAmanA pAMcamAM ArAmAM durlabha che. te kAraNe te ArAmAM janmelA manuSyone mokSa maLato nathI. e pramANe pUrvanI gAthA sAthe saMbaMdha karavo. - je kAraNathI kalikAlanA jIvo loka prasidhdha duHSama kAlane kalikAlanA nAmathI navAje che ane tethI te jIvo guNavAna kahevAya che. jema vikRta mukhavALAne sArA mukhavALo kaTAkSathI kahevAya che. tema te jIvone guNavAna kahyA che. kalikAlanA jIvo sevakajanavatsala, acaMcala, manavALA, nirlobhI, akuMjusa, (udAra) ane sAhasika che. AvA pUrvakAlamAM hatA nahi tema huM mAnuM chuM. Aja gAthAnI vyAkhyA be gAthAo vaDe kare che....... rAganI aMdara avihaDa (majabUta) rAgI, mithyAtvAdimAM acaMcala karanArA sagAdimAM saMtoSavALA, garvAdimAM potAnA sukRtano tyAga karanArA, ISTano viyoga, jarAAdimAM ane vaLI vyasano (duHkha)mAM pApathI abhIru (Dara vagaranAsAhasika) che. pUrvanA jIvo AthI ulaTA che. jeo bhavasukhano tyAga karI mokSamAM gayA che. pI. Ano artha spaSTa che. bhAvanA (vicAraNA) A pramANe che. kalikAlanA jIvo jevI rIte mokSanA pratibaMdhaka bhavavAnA kAraNabhUta pAMca guNavALA che. tevI rIte pUrve duSama suSamA kAlavALA jIvo na hatA.... ane te A pramANe (1) sevaka janavatsalavALA (2) acalacittavALA (3) nirlobhI (4) udAratAvALA ane (5) sAhasavALA e pramANe pahelA gAthAmAM kahyuM che. krama karIne tenA kAraNa vaDe svarUpane kahe che. jIvanA mAlika evA rAgAdinI aMdara sevakapaNuM na javAthI athavA jevI rIte pUrvajIvo zrI neminAtha,zrI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (148) .* * * * * * * * : ::::::::::::::::: :: Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha, bharata cakravartI, bharatanA 98 bhAIo, bAhubalI, zrIrAma tenAbhAI bharata, zivakumAra, pRthvIcaMdra, thAvaggAputra, zrI jaMbusvAmi Adi vizeSa kAraNa na hovA chatAM paNa rAgAdi sevaka upara paNa vatsala bhAvanA vighaTanathI (tUTavAthI) bhavAntare ziva sukhane pAmyA tevIrIte kalikAlanA jIvo pAmatA nathI. ghasAyela jIrNa jhuMpaDI, baLada, noLiyAothI vyApta, dhAnya vagaranI, kALI, kANI, kurUpI, kaTu bolavA vALI ane sneha vagaranI strI khoDakhAMpaNavALI, (tridaMDIvALI, kAnathI vikala.) gadheDI dvAramAM bhUkI rahI che. AvI saMpadA '(Rdhdhi) jIvonA hRdayamAM rame che. hA ! moha ceSTA kevI che ? ItyAdi sAmagrIne viSe paNa zarIra dhananuM sAmarthya vi. na hovAchatAM paNa ghaNo guno upadeza sAMbhaLavA chatAM paNa prAyaH rAgadveSano tyAga na karavAnA kAraNe mokSa prApta thato nathI. ahIMyA rAgano tyAga na karavAmAM zrI gautamasvAmi vaDe nirdhAmaNA karAvAyelo patnInA mAthAnA ghAmAM kIDA rUpe utpanna thayela zreSThi, zvetaaMgulI Adi cha puruSo, rAjAne ghoDArUpa banAvanArI paraNelI rANI, be patnIvaDe makAnanA meDA upara kheMcavAnA kAraNe sarvaaMga upara jene ghA thaI gayelA che tevo maMtri, patninA be stana upara hAtha rahyA che tevo puruSa, kANo thayelo evo mUrkha vi. nA draSTAMto jANavA. rAgAdi ne vaza strIo patinuM dAsIpaNuM paNa kare che. agnimAM paNa praveze che. narasuMdara rAjA ane tenI rANInI jema mare paNa che. ane bhAva zreSThinI patnInI jema paNa maTe che. dveSano tyAga na karavAmAM udAyi rAjAne mAranAro vinayaratna, kamaTha vi. nA draSTAMto jANavA vartamAna kAlamAM tevA prakAranA jIvo (ghaNAve che. te anubhava sidhdha che. te mATe draSTAMtonI jarUra nathI. e pramANe AgaLa paNa samajavuM. tevIrIte mithyAtvAdine viSe mananuM acalapaNuM hovAthI acalacittavALA kahyA che. jevI rIte zrI gautama gaNadhara, AnaMda vi. daza zrAvako, sudarzana zreSThi, zuka bhaTTAraka, IndranAga, pradeza nRpa, AmrabhaTTa vi. ane pAMcaso parivrAjaka vi. kalikAlamAM paNa satyuganI vivakSAthI govinda vAcaka, harIbhadra brAhmaNa mi ke namana .. *.* * * * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 149)ma.a.aM.3, tA-2 * * * * ::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::- -::::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::::] Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (purohita) sidhdhasena ane dhanapAla vi. mithyAtvamAM pUrepUrA lAgelA chatAM paNa thoDA vedanA arthanI karelI vyAkhyAdinA prayatnathI mithyAtvanA parityAga pUrvaka ane arihaMta prabhunA dharmanA svIkArathI caMcala cittavALA eTale ke mithyAtvane choDanArA thayA te prakAre vartamAna kALamAM anubhava thato nathI. gItArtha ane Agama vacanothI potAnA kadAgrahano tyAga na karavAthI zrI vIra vANIno tiraskAra karanAra jamAlI, goSThA mahilAdi sAta nihnava ane digaMbara vi. nI jema acala cittavALA hatA. e pramANe Adi zabda nA sUcanathI viSayAdimAM paNa acala cittapaNe vicAravuM, tevIrIte svargAdine viSe eTale ke svarga, apavarga, cakravarti AdinI Rdhdhine viSe saMtoSI hovAthI lobha vinAnA kilakAlanA jIvo che. jevI rIte avanti sukumAla batrIzapatnI vi. bhogo malyA hovA chatAM paNa pahelA saudharma devalokamAM rahelA nalinI gulmanA sukhanA lobhathI dIkSA laIne ziyALaNI vaDe khavAvAnuM kaSTa sahe che. zrI zAlibhadra, dhanyakumAra, zrI zreNika mahArAjAnA putra naMdi peNa, meghakumAra vi. e nAsikyapuravAsI suMdarI, naMda vi. e rAjyAdinI samRdhdhi ne tyAgI dIdhI tevI rIte sAMpratakALanA jIvo choDatA nathI. kAraNa ke teonI ghasAI gayela jIrNakuTira zlokamAM kahela sAMzayika bhogone viSe paNa saMtoSI banI ja rahelA che. ane ghaDapaNa hovA chatAM paNa brahmacaryAdi vratane svIkAratA nathI. pravajyAne paNa letA nathI ane jo kadAca grahaNa karyuM hoya to paNa svarganA sukha vi. mAM anicchAvALA tenuM sArI rIte pAlana karatA nathI. ane aNuM jeTalA pramAdanA sukhane choDatA nathI. pArthasthAdi yatinI jema AcaraNa karI janma pUrNa kare che. tevA prakAranA ghaNA nirlobhI, tevI rIte garva vi. nuM kAraNa utpanna thaye chate potAnA puNyano tyAga karavAmAM udAra che. thoDuMpaNa karelA dAnAdi puNyane garvAdithI tene (puNyane) kADhI nAkhe che. krodha vaDe ghora tapano nAza karanAra karaTotkaraTAdinI jema, kadAgraha vi. thI susaDhanI jema. tevI rIte pUrvanA jIvo hotA nathI. ''ga6 vaTTa sAhU?' e pramANe cakravarti sAdhuvaDe, zrI gautama vaDe, AnaMda kAmadevAdi vaDe, kuragaDuAdi vaDe lakSmIno parityAga, zrutajJAna, zrAvakanI kriyA kSamA vi. nA potAnA puNyanA javAnA bhayathI garva na karavAnA kAraNe kaMjusa che. pUrvabhavamAM zrI pArzvanAthanA jIvavaDe, | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.3, ta.-2 ::::::::::::: :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI viraprabhunA jIvathI ane gajasukumAlAdi vaDe prANa javA chatAM paNa kopa na karavAnA kAraNe aupacArika paNe teomAM kRpaNapaNuM hatuM. tevI rIte kalikAlanA jIvo ISTanA viyogamAM, jarA vi. mAM, Adi zabdathI mahAroga, zatruthI parAbhava, baMdha Adine viSe, vyasanamAM paNa pApa karavAmAM DaratA nahi hovAthI sAhasika (bahAdUrI che. tevA pUrvanA jIvo nathI. teo thoDApaNa potAne viSe, bIjAne viSe bhayanuM kAraNa, parAbhava, maraNa, ghaDapaNa Adi doSane joIne rAjyAdi choDIne dikSA lenArA hatA. pariSadAdi kaSTo sahine ''zivamaya* ItyAdi vizeSaNathI viziSTa zobhatA bhayavinAnA mokSa padane pAmyA. tevI rIte karakaMDu vi. baLada vi. mAM AvelI jarAdi duHkha avasthAne joIne DarI gayA. samudrapAla, zreSThikumAra zULInA sthAne corane joIne DaryA. ane dikSA lIdhI. nami rAjarSi tAvane kAraNe, mahAnigraMtha (anAthI muni) cakSunI vyathAne kAraNe, vaitADhyagirinA svAmi Indra vaizramaNa, sahastrArjuna vi. e rAvaNathI ekavAra parAbhava pAmIne dIkSA grahaNa karI, sagara cakravartI putranA viyogathI ane baladeva bhAInA viyogathI bodhane pAmyA e pramANe AnAthI viparita lakSaNavALA te kAyaro che. kalikAlanA jIvo sAhasiko che. e pramANe sevakajana vatsala vi. doSo hovA chatAM viparita lakSaNathI guNarUpa kahyA che. ane AnAthI aTavAyelA mokSane meLavatA nathI. tevI rIte moharAjA paNa upara kahelA guNothI muktimAM jatA roke che. paraMtu tenAthI | viparita guNavAlA pUrvanA jIvone rokatA nathI. e pramANe viparIta lakSaNanA AzrayathI badhuMja yogya rIte ghaTI jAya che. zlokArthaH-muktisukhane pAmavAmAM aDacaNarUpa rAgAdizatruone jANIne bhavaduHkhathI DarelA he budha jano ! A jyarUpa lakSmI thakI zivaprAptinA upAyomAM prayatna karo. | madhyAdhikAre 3 aMze (bIjo taMraga pUrNa...) | ra kAranA nAnA nAnakaDA : che : *. tamArA para $ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | ma.a.naM.3, ta-2 sarakAra : sarakAra para karavA :::: : Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAdhikAre.... 3 aMze (taraMga - 3) . zlokArtha - game te rIte dharmasAmagrI pAmelo tuM karma rUpa zatru para jayarUpa lakSmI vaDe sukharUpa saMpadAnI IcchA rAkhato hoya to AvA prakAranA viSaya sukhamAM muMjhAIza (phasAIzo nahi |1al kAraNa ke eka Amra phala mATe rAjyane, eka biMdu mATe samudrane, eka kAkiNI mATe hajAra sonA mahorane ane viSayane mATe svargane hArI jAya zrI uttarAdhyayananA sAtamA adhyayanamAM kahelA traNadRSTAMto dvArA ApelA upadezathI dharmamAM udyamanA upadezavALI A gAthAnI vyAkhyA A pramANe kare che. || * ri' je viSayane kAraNe svargAdikanA sukha ne hArI jAya che. temAM avasarathI anubhava karAtA bhava saMbaMdhI ja paMcendriyanA viSayarUpa viSayo jANavA, svarga vi. kalpAtIta devanI ane mokSa vi. nI sukharUpa saMpadAnA phelane hArI jAya che. kAryamAM kAraNano upacAra thato hovAthI svargAdi sukhane Apato dharma hArI jAya che. te Ano bhAva che. jeo viSayanA svAdanI laMpaTatAthI ane viSayanA padArthonI AsaktithI svargAdinI sukha RdhdhinA phalane ApanAra viSayanA kAraNe dharmane hArI jAya che. Acarato nathI. ''ItyAdi te Amraphalane mATe rAjyane hArI jAya che. biMdu mATe samudrane hArI jAya che. kAkiNI mATe hajAra sonAmahora hArI jAya che. A traNa draSTAMto anukrame kaMIka vivaraNapUrvaka kahevAya che. koI ekapuramAM koIka rAjA prajAnuM pAlana karatAM A samudra sudhI zAsana kare che. tene eka vakhata AmraphalanA AsvAdanI lolupatAnA atirekathI kyAreka mahAvyAdhi thayo. vaidya koIpaNa rIte cikitsA karIne dUra karyo. paraMtu rAjAne Amraphala nahi khAvAno niyama levaDAvyo. ane kahyuM jyAre pharI Amraphala khAzo tyAreja vyAdhi pharIne ubho thaze ane te asAdhya banaze. pachI ghaNA varSo vyatita thayA bAda te rAjAe eka vakhata grISmaRtumAM mALIe ApelA sArApAkelA dhrANendriyane saMtoSa thAya tevA sugaMdhavALA, - pa pa . . [] upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 1.a.aM.3, ta-36 Ex.visit us on: www.:::: ************* == ==:::::::::::::::::: : Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArA rupavALA Amra phalane joI rasane jANanArA, caMcala cittavALA tenA rasanA svAda mATe tenuM mana tenA upara AkarSAyuM. te jANIne maMtrIe ghaNo rokavA chatAM te rAjAe ATalA varSamAM roga thayo nathI tethI have te vyAdhi nizcita maTI (lupta thaI) gayo che. "have mAtra ekaja Amra phalane khAIza.... A ekathI koIpaNa avaguNa nahi thAya..... e pramANe bolatA eka Amraphala khAdhuM tethI turataja utpanna thayelA pUrvanA vyAdhithI ghaNo pratikAra karavA chatAM paNa asAdhya banelA te rogathI pIDAyelA teNe rAjya ane prANo bane gumAvyA. ahIMyAM ghaTanA karatAM kahe che ke - rAjya sama svargAdi sukha ane eka Amra phala sama A loka saMbaMdhI viSaya Adi sukha e pramANe draSTAMta ane tene ghaTAvavAnA drASTAntikanI yojanA sugama che. tethI vadhu lakhyuM nathI. te pramANe "biMdune mATe samudra AgamamAM kahyuM che. jevI rIte ghAsanA agrabhAga para rahelA pANInA biMdu mATe samudrane choDe che. e pramANe manuSyapaNAnA bhogone mATe devanA bhogone choDe che - hAre che. AnI paNa bhAvanA. sugama ja che. "kAkiNIne mATe hajAra sonAmahora" koI dhanano arthI dhanane meLavavAne mATe bIjA dezamAM pharatAM hajAra sonAmahora prApta karI pachI teNe laIne sArA sathavArA sAthe ghara tarapha jatAM koIka sthAne gAmathI bahAra bhojanane mATe beTho ane vAraMvAra paisAnI jarUra paDe mATe rUpiyAnI kAkiNI karI hatI. eka rUpiyAnI eMzI kAkiNI thAya te prasidhdha che. koIka ThekANe visakoDInI eka kAkiNI e pramANe paNa kahela che. e pramANe eka kAkiNI teNe tyAM koIka sthAne pADI (gumAvI) dIdhI bhojana karyA pachI sArthanI sAthe cAlyo ane tene keTaloka mArga kApyA pachI te kAkiNI yAda AvI. ghaNAe vAravA chatAM paNa tene zodhavAne mATe pAcho cAlyo. te gAmanA bhojananA sthAne tene zodhatAM te male te pahelAM sUryAsta thatAM sArthane maLavAnI IcchAvALo ekaloja pAcho pharyo teTalAmAM jaMgalamAM maLelA coroe badhuM ja lUMTI lIdhuM. ane duHkhI thayo A pramANe hajAra sonAmahoranI upamA samAna svargasukha ane kAkiNInI upamA samAna manuSyabhavasaMbaMdhI viSayasukha e pramANe upameya ane upamAnI vicAraNA sugama che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] (153)mi.a.aM.3, tA-3 s s sssssss. . * * * * * * * * * * * * * * :::::: ::: : :::::: : :::::::::: * ma : jajha:::::::::::::::: Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokArtha :- he budhajano ! Amraphala vi. nA draSTAMtavaDe pramAdIonI lAbha-hAnI vicArIne vizeSa prakAre moharUpI zatru para jayarUpa lakSmInI IcchA hoya to pramAdane dUra karI puNya kAryamAM rata raho ? Iti..... madhyAdhikAre 3 aMze (taraMga - 3jo pUrNa.) madhyAyikAre -'3 aMza (taraMga - 4) zlokArtha :- uttamakula Adi udayane pAmIne pAparUpa zatrupara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe kevI rIte dharmamAM ujamALa bano ke jethI paralokamAM udayane pAmo. (1) uditaudita (2) astamita udita (3) udita astamita, ane (4) astamita astamita A cAra prakAranA puruSomAM (1) bharata cakravartI (2) harikezIbala (3) brahmadattacakrI ane (4) kAlasaukarika draSTAMta rUpe che. vyAkhyA --cAra prakAranA puruSo hoya che. te A pramANe uditaudita (2) astamita udita (3) udita astamita ane (4) astamita astamita. temAM udita A bhavamAM uttamakula jAtirupa lakSmInuM sukha, saMtAna, aizvaryAdithI yukta, niSkalaMka jinezvare kahelA dharmanI ArAdhanAthI parabhave paNa mahendrAdinI sukhasaMpadAne pAmaze e pramANe paralokamAM je udita che. teo udita udita kahevAya che. zrI bharata cakravarti ane abhayakumAra maMtrI AdinI jema... (1) athavA dravyathI samyagdharmanI ArAdhanAvALA jeo che. teo uditodita samajavA e pramANe AgaLa paNa samajavuM. tevIrIte jeo A bhavamAM kulajAti vi. thI hIna che. te astamita ane vaLI samyagU dharmamAM udyata hovAthI paralokamAM IndrAdi padavIne prApta karaze. e pramANe udita che. astamitodita jevIrIte harikezIbala RSi vi. enAthI viparita uditAsmita jevI rIte brahmadattacakrI vi. (dhdhivALo pachI narakamAM) vaLI baMne rIte astamita.... jevI rIte kAlasaukarika vigere. | madhyAdhikAre 3 aMze 4 taraMga pUrNa . | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) vi4)ma.a.aM.3, tA.-4 *::::::::::::::::: i s :::::::::::::::::::::: Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAdhikAre 3 aMze (taraMga - ob 5) zlokArtha :- jaya rUpa lakSmInA sukhane IcchatA hoya to pramAdane choDI dharmamAM ujamALa bano uttama kula vi. malavA chatAM paNa dharmamAM budhdhi lAgavI durlabha che. / / 1 / / uccanIcanI bhAvanA vaDe cAra prakAre thAya che. (1) kumArapAla (2) rAvaNa (3) balabhadra mRga ane (4) taMdula matsya te cAra draSTAMto che. II vyAkhyA :- uccanIcanI bhAvanA vaDe darekanA be bhAga thAya che. e pramANe cAra prakAre ghaTanA thAya che. temAM ucca navA navA dharma karavAmAM je tatpara che te ucca, nIca pApa pravRttimAM je lAgelo rahe che te nIca. ' ''vumana tti''kumArapAla rAjA (2) dazavadana (rAvaNa) (3) balabhadramuninI saMgatavALo mRga.... vanamAM rahelA jene gAma nagaramAM nahi pravezavAno abhigraha karelo che. te vanamAM rahelA balabhadra RRSine lAkaDAgrahaNa ka2vA mATe AvelA 2thakA2 vaDe apAtA dAnane joIne anumodanA karI ane pAMcamAM brahmadevalokamAM gayA. kahyuM che ke baLadeva tapanA bhAvathI, supAtranA dAnathI zIghra 2thakAra, anumodanA dvArA mRga (haraNa) brahmadevalokanI saMpadA pAmyA. vaLI (4) taMdulamastya...... je mahAmatsyanI AMkhanI pAMpaNamAM taMdula (cokhA) pramANa za2I2vALo ane aMtamurhutanA AyuSyavALo utpanna thAya che. te tevA prakAranA bhayaMkara pariNAmathI aMtamurhutamAM tevA prakAranuM AyuSya bAMdhIne sAtamI narake jAya che. tethI keTalAka jIvo ucca uttama jAti, kula vaibhava, aizvaryAdi vaDe ucca ane navA navA dharma karavAnI pravRttimAM tatpara evA manoratha vaDe karIne ucca jemake kumArapAla mahArAjA vaLI keTalAka ucca ane pUrve kahelA kAraNathI nIca navI navI pApa pravRttinI IcchA vaDe nIca jemake sItAnA rUpamAM mohita thayelo rAvaNa nRpati. vaLI bIjI rIte nIca :- nIca kulajAti vaDe ane daridrapaNA vi. vaDe ucca pUrve kahelA kAraNathI jevIrIte balabhadraRRSinI sobatathI mRga 2thakAranI jema, mane paNa A prakAre supAtramAM dAna ApavAno saMyoga kayAre malaze ? ItyAdi manorathavALo mRga. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 155 ma.a.aM.3, ta.-5 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI baMne rIte paNa nIcajAti AdipaNe karIne ane nIca karmamAM pravRttinA manoratha vaDe baMne prakAre nIca jevIrIte taMdula matsya sUtelA mahAmatsyanA khullAmukhamAM bharatInA kAraNe pravezatA ane nIkaLatA ghaNA masyone joIne tene khAI javAnA adhyavasAyavALo je che. tevo matsya. | madhyAdhikAre 3 aMze. taraMga-5 pUrNa ! | madhyAdhikAre 3 aMze (taraMga-6) | zlokArdha :- Alokane viSe tevA prakAranA karmanA vazathI vividha prakAranA pariNAmavALA jIvo hoya che. karmarUpa zatru para jayarUpa lakSmI meLavavA mATe sadA dharmamAM ujamALa bano. mohavaza jIvone zudhdhadharmanA pariNAma durlabha che. jinadharma pAmelA ghaNA lokone paNa kugraha naDyA che. ghaNA lokone pramAda naDyo che. Iti pATha) (1) anukUla (2) pratikUla pravAha (3) aMte - cheDe (4) madhyamAM (5) badhI bAju pharanArA mAchalA jevIrIte che tevI rIte A kRtadharmamAM pAMca prakarAnA muni ane zrAvaka jIvo phare che. (care che.) vyAkhyA :- anuM ane pratinI sAthe zrotapadane lagADavAthI anuzrota ane pratizrota thAya ane tethI nadI AdinI aMdara keTalAka mAchalAo anuzrota (pravAha) mAM phare che. ane keTalAka pratizrota (sAmApravAhamAM phare che.) vaLI bIjA mAchalA pravAhanA aMtamAM rahelA phare che. vaLI bIjA keTalAka zrotanA madhyamAM rahIne phare che. ane bAkI rahelA bIjA badhI bAja, e phare che. evI rIte pAMca prakAranA sabhyo che. tevI rIte zrI sthAnAMganA paMcasthAnakAdhikAramAM kahyuM che ke - "acchA paMcavidA nA'' gaccha pAMca prakAre che te A rIte (1) anukUla pravAhamAM rahenArA (2) pratikUla pravAhamAM rahenArA (3) aMtamAM rahenArA (4) madhyamAM rahenArA (5) badhI bAjue rahenArA. : www . . . [] upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) ma.a.aM.3, ta.-6 :: ::: ::::::: : :::: :: :::: ::: : :: : : ::::::::::: Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte pAMca prakAranA zratadharmamAM - sarvajJa prabhue kahelA zreSTha Agama rUpa zratadharmamAM munio ane zrAvako rahe che. athavA sAmAnyathI jIvo rahe che. e eno sArAMza che. temAM jeo zrI sarvajJa bhagavAne prarupelA AgamamAM kahelA mArgamAM cAle che. te munio, zrAvako ane sAmAnya jIvo anuzrotacarA kahevAya che. vaLI jeo sarvajJanA Agamane pratikula mArge cAle che. te pratizrotacarA kahevAya che. jema ninavo athavA jema yathAIbdokahyuM che ke utsutrane Acarato ane utsutranI prarUpaNA karato te yathAvRMda che. IcchA chaMdano paNa eja artha che. ane vaLI jeo mahAmohathI parAbhUta thayelA sadgaramAM AsthA vinAnA gaMbhIrabhAvavALA zrI jinAgamanA vacanone potAnI budhdhithI batAvatA tathA khullI rIte vividha prakAre kadAgrahathI grasita cittavALA jAteja utsutranuM AcaraNa kare che. ane bIjAne prarUpaNA dvArA te samajAve che. te munio ane zrAvako paNa pratizrotacarA jANavA kaliyugamAM prAyaH tevA prakAranA ghaNAjIvo dekhAya che. tene mATe draSTAMtanI jarUra nathI. vaLI jeo jinezvaranA kahelA mArganI najIkamAM rahe che. te antacarA kahevAya che. jevI rIte pArzvasthA munio teo cAritranA mArgane sparzatA nathI. paraMtu tenI najIkamAM rahe che. te pArthasthA kahevAya che. tevI rIte samyakatva aNuvratAdi zrAvaka dharmathI rahita navakAramaMtra gaNavA, jinapUjA vaMdanAdi karavAnA abhigrahavALA zrAvaka jevA AbhAsavALA ahIMyAM paNa udAharaNa rUpe levA kAraNa ke teo paNa zrAvaka dharmavALA pArthasthA che. (3) athavA jinAgamanA aMte rahe che. teno zo artha ? te antasamAna gAthAnA tevA prakAranI rucithI cha padone bhaNe che. paraMtu jinAgamane sUtrathI sparzatA paNa nathI. tevA prakAranA pArthasthAdinI jema 3. tevIrIte keTalAka madhyamAM rahenArA che. jeo jinAgamane badhI rIte (bAjuethI) sparze che. sUtrathI ane arthathI temAM avagAhanA karavAnA kAraNe baMne rIte sparze che. ahIMyAM mAtra madhyamAM care che. eTalI ja vivakSA karI che. paraMtu anuzrota ke pratizrota caravAmAM nahi. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (157) ma.a.aM.3, tA-6 | F: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : : Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeo kriyAmAM zithilapaNuM hovA chatAM paNa samyasUtra arthamAM DUbelA jinAgama rUpa samudranA madhye rahelA che. paraMtu teo anuzrota ke pratizrotavALA nathI. svalpa kriyAdi guNanI athavA svalpa pramAdanI vivakSAthI jANavuM. te A bhAMgAmAM Ave che. jema zrIAmaMgusUri zrI AgamanA madhyabhAge je care che. to paNa te kharekhara mahAphaLane pAme che. AgamamAM kahyuM che ke :cAritrathI hINa zAsananI prabhAvanA karanAro jJAnAdhika zreSThatara che. alpajJAnavALo duSkara cAritra pALato hovA chatAM paNa sAro nathI. ane vaLI jevIrIte dorAvALI soya kacarAmAM paDavA chatAM khovAtI nathI. tevI rIte jIvo sUtra (Agama) nA jJAna dvArA saMsAramAM paDavA chatAM bacI jAya che. ll ll chaThTha - aThThama, 10-12 upavAsa karanArA abahuzrata karatAM khAnArA jJAnIne anaMtazudhdhi che. e pramANe 4 tho bhaMga thayo. tevI rIte keTalAka munio tathA zrAvako zratadharmamAM cArebAju caranArA hoya che. eno zo artha ? teo Agamane sUtrathI ane arthathI badhI bAjuthI sparze che. ane tethI samyaka prakAre utsarga apavAdAdi jANavA thakI jevI rIte dravya-kSetra kAla-bhAva Adi yukti lAbhane IcchatA kyAreka anuzrotane care che. samyakurIte AgamamAM kahelAM mArge care che. cAle che. e teno artha che. kyAreka prati (ulTA) zrotamAM care che. cAle che. AgamathI pratikula mArge care che. - cAle che. e teno artha che. tavIrIte "jIvahiMsA karavI nahi audezika pINDa na levo ItyAdi yati (sAdhuo)no anuzrota mArga che. utsarga ane apavAdanI vidhine jANavAmAM kuzaLa vaLI kadAca kyAreka jIva hiMsAdi paNa kare che. auddezika vi. azudhdha pappa vaDe jIvana nirvAha paNa kare che. athavA bIjI rIte yathA yogya sAdhuonuM athavA zrAvakonuM pratizrotamAM cAlavApaNuM AgamanA marmane jANanAra pAsethI jANI levuM. have te kyAreka Agama pravAhanA atte paNa cAle che. rahe che. jema ke zrI viSNukumAra, zrI kAlikasUri vigere bIjA paNa yathAyogya draSTAMto atra | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 158) ma.a.aM.3, tA.-6 ,, , , , , , , , , , , , , , , , Ex; mama karanArA anAjana kakakakaka kakakakakaka kakaka | Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utAravA-lakhavA. jeo hoMziyAra jANakAra nAvikanI jema bhavarUpa samudrane jAte tare che. ane bIjAne tAre che. te sarvottama jANavA. bIjA paNa cAranuM potapotAnI kriyA anusAra yathAyogya phalAdi jAte ja vicArI levuM Iti. zlokArdha - he jano ! moharUpa zatrupara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe mohakarmanA kSayopazamathI prApta karelA dharmane vize vividhatA vicArIne udyata - prayatnazIla bano. | | madhyAdhikAre 3 aMze taraMga chaThTho (6) pUrNa.. / | madhyAdhikAre 3 aMze (taraMga - 7): | vaLI paNa mIna dRSTAMtathI cartubhegI karavAne mATe pharI kahe che. zlokArtha H- (1) anukulazrota (2) pratikulazrota (3) aMte (4) maLe..... jema mAchalAo phare che. - care che. tema kRtadharma (Agama) ne viSe cAra prakAranA munio, zrAvako ane jIvo care che - rahe che. hoya che. samo vara' e pramANe pAMcamA bhaMganuM pada choDIne bAkInAnI vyAkhyA badhAnI pUrvanI jema jANavI. tethI ahiMyA teno pharI vistAra karatA nathI. tathA zrI sthAnAMganA cothA sthAnanAM adhikAramAM kahyuM che ke....... mAchalA cAra prakAranA kahyA che. te A rIte (1) anukUla pravAhamAM cAlanArA (2) pratikUla pravAhamAM cAlanArA (3) aMtamAM cAlanArA (4) madhyamAM pharanArA. Iti..... madhyAdhikAre 3 aMze taraMga 7 mo pUrNa ! (trIjo aMza saMpUrNa...) upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 159 mi.a.aM.3, 4-7] is : : : : : : : arajI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-1) zlokArtha - jyarUpa lakSmI mATenuM maMgala sthAna, vipna vinAno sakala sukhano dariyo evA jinezvara bhagavaMte kahelA dharmane zudhdhabhAva vaDe sevo. yataH - akarma bhUmimAM lpataruthI utpanna thayelA nidhi, ratna vi. manavAMchita sukha jema devo, cakravarti, vAsudeva Adi bhogave che. tema dharma sukhane ApanAro che. mammatti akarma bhUmimAM utpanna thayelA manuSyo eTale ke devaguru, uttarakura Adi 30 (trIsa) kSetramAM janmelA ane upalakSaNathI pa6 anta rkiMpanA manuSyo je rIte kalpataruthI utpanna thayela sukhane bhogave che. tevI rIte aMtarkiMpamAM jeTalA manuSyo che. te badhA vajaRSabha saMghayaNavALA ane samacaturastra saMsthAnavALA che. tyAM manuSyo anukULavAyunI gativALA, sArI rIte sthApana thayelA, kAcabA jevA suMdara pagavALA, sukumAra cIkaNA, ghaNA thoDA romayukta kuruvinda nAmanA ghareNAnI jema goLAkAra jaMgAyugalavALA, gupta sArI rIte joDAyelA sAMdhAvALA jAnupradezavALA, hAthInI sUMDha jema goLa sAthaLavALA, siMhanI kammara jevI kammaravALA vaja (IndranA zastra) samAna madhyabhAgavALA, jamaNI bAjunA AvartathI yukta nAbhimaMDalavALA, zrI vatsanA cinhathI yukta vizAla chAtIvALA, nagaranA daravAjAnI bhUMgaLanI samAna dIrdhahAthavALA, sArI rIte joDAyelA maNi baMdhavALA, (kAMDAvALA) rAtAkamaLanA pAnanuM anukaraNa karanAra komaLa ane lAlapaganA taLiyAvALA, cAra aMgula pramANa zaMkha sarakhI goLa DokavALA, zaradaRtunA caMdra samAna saumyamukhavALA, chatrAkAre mAthA para khIcokhIca bharelA cIkaNA vALavALA, kamaSThala, kalaza, yupa, sUpa, vApI, dhvajapatAkA, svastika, yava, matsya, magara, ratha, sApa zreSTha kAcabo, thAlI, kapaDA, aSTApada, aMkuza, mora, abhiSeka karAtI lakSmI, toraNa, pathvI, jaladhi, zreSTha bhavana, ArIso, parvata, gaja, baLada, siMha, cAmara, rUpa, prazasta uttama batrIsa lakSaNane dharanArA che. strIo paNa sArI jAtivALI, suMdara saMpUrNa mahilAnA guNathI yukta, sArI rIte bhegI thatI AMgaLIovALI, bharAvadAra, kamaLanI jema sukumAra, | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 160 mi.a.aM.4, tA.-1 is ::::::: :::::::::::::::::::::::::: ::::::::::: ::::::::::: Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAcabAnA jevA upaselA manohara caraNavALI, romarahita, prasaMzanIya, maMgalakArI lakSaNathI yukta jAMghanA yugalavALI, gupta mAMsayukta jAnuM pradezavALI, keLanA jhADasamAna sukomaLa bharAvadAra sAthaLavALI, moMDhAnI laMbAI pramANa traNagaNA mAMsalathI vizAla yonine dharanArI, suMvALI kAntivALI chUTI chUTI cIkaNI romarAjIovALI, dakSiNAvarta taraMganA bhaMga samAna nAbhimaMDaLavALI, prazaMsanIya lakSaNa yukta kukSivALI, sarakhA paDakhAvALI, suvarNa kamalanI upamA samAna bhegA thayela ati unnata (UMcA) goLAkALa, bharAvadAra stanavALI, sukumAra bAhulattAvALI, svastika, zaMkha, cakrAdi, AkRti rekhAthI zobhatA hAtha ane paganA taLiyAvALI, vadanathI traNa bhAga UMcI mAMsala yukta Doka che. jenI prazasta (vakhANavA yogya ) lakSaNa yukta mAMsala haDapacIvALI, dADamanA puSpanuM anukaraNa karanAra lAla oSTa (hoTha) vALI, rAtA kamaLa samAna tALavuM ane jIbhavALI, dhanuSya para bANa caDhAvI kheMcela paNachanA AkArane susaMgata (malatI) bhammararUpa lattAvALI, pramANa yukta bhAlavALI, suMvALA kAnti yukta cIkaNA vALavALI, puruSathI kAMIka ochI UMcI, svabhAvathI udAra, zRMgAra ane cAru veSavALI, prakRtithI ja hasatI, bolatI, vilAsayukta viSaya upara zreSTha nipuNatA dharanArI, tevIrIte manuSyo ane mAnaSio svabhAvathIja sugaMdhI mukhavALA, saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobhavALA, saMtoSI, jANavAnI IcchAthI dUra, komaLa (namra) saraLaguNathI saMpanna, vairanA anubaMdha vagaranA hovA chatAM paNa suvarNAdimAM mamatva kadAgraha rahita, hAthI, ghoDA, gAya bheMsAdi hovA chatAM tenA upayoga vagaranA, page cAlanArA, juvarAdi roga, yakSa, pizAcAdi graha mAri ane vyasananA upadravo vagaranA, sevya sevakabhAva rahita hovAthI svataMtra, AThaso dhanuSya pramANa UMcAIvALA, palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA AyuSyavALA, 64 karaMDaka (pAMsaLI) yukta, strI - puruSa yugala sAthe rahenArA, 6 mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre yugalane janma ApavAnA dharmavALA ane devalokamAM janArA teonuM maraNa bagAsu ke chIMka mAtrathI ja ane teo kalpadruma pAsethI meLavelA AhAra khAnArA, prAsAdanA saMsthAna jevA gRhAkAravALA, kalpavRkSamAM sukha upaje te rIte rahenArA che. kalpa vRkSo daza prakAranA che. tenAthI potAnI IcchAne pUre che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 16 mi.a.aM.4, tA.-1) *. . . . .* akabajAmakhaassassa * kAma kaas Aansoo E v ves: :::::::::::::::::::::: Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te A pramANe..... (1) maghAMga (dArU) (2) bhUgAMga (3) truTilAMga (4) dIpazikhA (5) jyotizikhA (6) citrAMga (7) citrarasA (8) maNikAMga (9) gRhAkAra ane (10) anagna Ama.. daza prakAranA kalpavRkSo che. (1) madhrAMgaH - paheluM kalpavRkSa vizeSa prakAre bala, vIrya kAnti svAbhAvika pariNAma pAmelA sarasa sugaMdhI svAdavALA, manohara, vividha prakAranA madirAthI bharelA kauzika phalo vaDe zobhatA rahyA che. tenAthI te manuSyo ne madya (dArU) nI prApti thAya che. (2) bhUgAMga :- jevIrIte ahIMyA maNi kanakavALA vividha prakAranA vAsaNo dekhAya che. tevI rIte svAbhAvika rIte pariNAma pAmelA... thAlI kacorAdi vividha prakAranA bhAjanarUpa phala vaDe zobhatA dekhAya che. temAMthI teone bhAjana (vAsaNa) prApta thAya che. e pramANe bIjA paNa kalpavRkSamAM je hoya te prApta thAya che. (3) truTitAMgA - tata vitata - nagada chIdravALA evA bhinna bheTavALA nAnA prakAranA vAjiMtra rUpa phalavaDe sArI rIte zobhatA rahyA che. 3. (4) dIpezikhA :- je rIte ahIMyAM telavALA prakAzane veratA saLagatA kanakamaNivALA dIpako prakAzane ApatA dekhAya che. tenI jema svAbhAvika pariNata viziSTa udyota thakI badhe udyota karatA rahelA che. (5) jyotizikhA :- sUryamaMDalanI jema potAnA tejathI badhI jagyAe prakAzatA rahyA che. (6) citrAMga :- judAjudA prakAranA sarasa sugaMdhayukta paMcavarNa puSpanI mAlAthI manohara sadaiva rahyA che. (7) citrarasa - ahiMyA kalama, cokhA, dAla, pakavAna, zAkabhAjI vi. thI atIva, amApa, madhura, svAdutAAdi guNayukta, judA judA khAdya bhojana yogya vastuthI paripUrNa phalarUpe zobhatA sArI rIte rahyA che. (8) maNikAMga :- svAbhAvika rIte pariNAma pAmelA, ati vimala, mahAmUlyavALA bhuvana camakatA kaDA, bAjubaMdha nupurAdi AbhUSaNanA samUhavaDe rahyA che. [[upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 162 ki.a.aM.4, ta.-1] karataba :: mav vasanwasi as . : : : : maish save :: sanasanA : : : : : : : : : Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) gRhAkAra :- svAbhAvika pariNAma pAmelA killAthI parivarelA (gherAyelA) pagathiyAnI zreNithI yukta, vividha zALA, ratigRha, jharUkhA, gupta ane pragaTa aneka oraDA chata ane talAdi thI alaMkRta vividha bhavanane anusaratA rahyA che. (10) anagna - svAbhAvika rIte ja atitejasvI, atisUkSma, sukomaLa, devadUSyasamAM ghaNA judAjudA prakAranA vastra dhAraNa karanArA rahyA che. A pramANe pa6 antarkiMpanA manuSyonA sukhanuM svarUpa kahyuM AnAthI pAMca haimavata ane pAMca airAvata kSetramAM manuSyanuM vadhAre bala, vIryAdika, kalpadrumanA phalono svAda, pRthvInuM mAdhuryapaNuM e pramANe bIjA badhAnA bhAvo ane paryAyone laIne anaMta guNa jANavA e pramANe harivarSa ramya kSetrane viSe pUrve kahelathI paNa anaMtaguNa adhika jANavA. ane tenAthI paNa adhika devakuru ane uttarakurane viSe jANavA Iti. haimavatAdi kSetranA manuSyonA deha, AyunuM pramANa vi. A pramANe che. eka (1) gAu UMcA, eka palyopamanuM AyuSya, vajaaSabha saMghayaNa, hemavaMta, airaNyavaMta ahamindra ane yugalapaNe rahenArA manuSyo che. cosaTha pAMsaLIvALA eka AMtare (cautha bhatte) AhAra karanArA, 79 (ogaNyAsI) divasa putraputrInuM pAlana karanArA manuSyo che. harivarSa ane ramyakane viSe AyuSya be palyopama pramANa, zarIranI UMcAI be kosa kahI che. chaThThane pAraNe chaThTha, 64 (causaTha) dina putrapAlana, pAMsaLIo (128) ekaso aThThAvIsa jANavI. devakura ane uttarakurumAM traNapalyopamanuM AyuSya, traNa kosa UMcA, 256 (baso chappana) pAMsaLIyo jANavI. suSamasuSamA ArAmAM anubhava karatAM 49 divasa saMtati pAlaNa, aThThamane pAraNe aThThama traNa divase AhAra, e pramANe bharata airAvata kSetramAM paNa suSama suSamA ArAmAM devakuru uttarakuru kSetranI jema, suSamA kAlamAM ramyapha harivarSanI jema, suSamaduSamAne viSe haimavata ane airaNyavatanI jema manuSyo sukhane bhogave che. te badhuM ja dharmanA kAraNe ja che. jevI rIte supAtramAM ghInA dAnanA puNyathI uttarakurukSetramAM dhanAsArthavAha (pUrvabhavamAM | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 163 mi.a.aM.4, ta-1) nAnA bALaka nA kara Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadevano jIva) sukha bhogavyuM..... ''niziyaLA itha irimAI tti / / '' sArvabhauma (samasta pRthvIno bhoktA) ''cakrIo pakhaMDanA ane vAsudevo trikhaMDanA Adhipatyane bhogave che. Adi zabdathI bIjA paNa moTA rAjAo puNyanA bhaMDAra evA ajAputra, aghaTa, pRthvIcaMdra, haricaMdra jIbhUtavAhana, yudhiSThira, vikramAditya, saMprati mahArAjA, zAlivAhana rAjA Adi jevA. dhanyakumAra zAlibhadra sarikhA moTA zreSThio, nidhi, ratnAdi saMpatti vaDe je kAMI sukha bhogave che. te badhu dharmathIja bhogave che..... temAM cakravartinI Rdhdhi A pramANe che. nava (9) nidhi, cauda (14) ratna, batrIzahajAra deza, 32 hajAra rAjA, 32 hajA2 nagaro, corAzI lAkha hAthI, corAzI lAkha ghoDA, corAzI lAkha zreSTharatha, corAzI (84) lAkha nizAna DaMkA, sola hajAra yakSa, covIsa hajAra maMDala, covIsa hajAra kabbaDa, sola hajA2 ratnanI khANa, sola hajAra dIvaMtara, sola hajAra-kheDA, aDatAlIsa hajA2 droNamukha, tathA 64 hajAra kallANa, 64 hajAra mahA kallANa karanArA che. tevI rIte 64 hajAra 2maNIyo che. krame karIne saMvAha cauda hajA2, piMDagaNiyA (56) chappana hajAra, velAula 36000, nATya maMDaLI (32) batrIsa hajAra, eka kroDa gokula, traNa kroDa hala, (10) daza kroDa dhvaja patAkAo, channu (96) kroDa pAyadala tathA cha khaMDa pRthvI, 99000 dezAMtara, 90000 hemAgAra, 56000 aMtarhuipa, 72000 prajJapti (patnatti) ane vaLI traNakroDa nokara 18 kroDa sAmAnya ghoDA, traNalAkha bhojananA sthAna pAMcalAkha dIpane dharanArA, traNa lAkha Ayudho, batrIsakroDa za2I2ne mardana karanArA, chatrIsakroDa AbharaNa rAkhanArA ane teTalA rasoyA ane batrIsa kroDa sainya saMvAhaga, A pramANenI smRdhdhi bharatacakrI, sagaracakrI Adi cakravartio bhogave che. Iti, vAsudevane traNakhaMDanuM adhipatipaNuM, sAtaratna, ane solaha hajAra muguTabadhdha rAjAdi RRdhdhi vi. hoya che. devAdinI sahAya, kalpadruma, ciMtAmaNI ratnanI prApti, svarNa puruSanI sidhdhi AdinI prApti ema mahARdhdhi hoya che. ane bIjAnuM yathAyogya jANavuM. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (164 ma.a.aM.4, ta.-1 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "manavAMchita je devone manavAMchita sukha ane pahelA batAvela dRSTimAtrathI yugalikanA sukhathI anaMta guNa, vacananA viSayathI bahudUra saudharmAdi devalokamAM rahenArA devo bhogave che. te paNa sarva dharmathI ja. (karelA dharmanA kAraNe ja) trIjI ghaTanA kahI...... zlokArtha :- A pramANe pratyakSa yugalika narAdine vize dharmanA mahAphalane sAMbhaLIne he paMDIto ! jo samasta prakAre jayarUpa lakSmIne viSe spRhA ho to A dharmamAM prayatna karo. prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze taraMga - 1 saMpUrNa 00 * Kha, ** upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (165 ma.a.aM.4, ta.-1 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga - 2) zlokArtha :- he bhavijano ! be prakAranA (rAga-dveSa) zatru para jayarUpa lakSmI meLavavA mATe zudhdha dharma pAmIne pramAdane na karo. kAraNa ke saMsAramAM zudhdha dharma pAmavo durlabha che. ||1|| yata :- (1) sarvajIvo kAma (viSaya)mAM (2) arthamAM (3) karmamAM ane (4) dharmamAM jinezvara bhagavaMte krame alpa kahyA che. te krame karIne sarvabhavomAM alpa alpa jANavA. keTalAka vizudhdha muktinI najIka jANavA. vyAkhyA :- A lokane viSe dharma, artha, kAma ane mokSa A cAra puruSArtha kahyA che. te cAranI aMda2paNa dharma ja sArarUpa che. te mULa hovAthI kahyuM che ke dharma sidhdha thatAM svarga ane apavarga paNa nakkI sidhdha thAya che. dUdha prApta thatAM dahIM ane ghI sulabha bane che. tema dharmathI artha, kAma ane mokSa sulabha bane che. tethI je dharmamAM puruSArtha kare che teja puruSa che. ane vaLI kahyuM che ke, jenA-dharma vinAnA divaso Ave che. ane jAya che. te lohA2nI dhamaNa jema zvAsa leto hovA chatAM marelo che. - saMjJAsvarUpa :- paraMtu jIvone te (dharma) durlabha che. kA2Na ke sarva jIvomAM kAma vi. nI saMjJA rahelI che. sarva pRthvI Adi ekendriyathI laIne paMcendriya tiryaMca, manuSya, nArakI, devo yAvat sarvajIvo sparzAdi pAMcaviSayanA lakSaNa rUpa kAmane jANe che. ane teomAM te viSaya rUpa pAMce saMjJAo hoya che. temAM ekendriya pRthvI Adine AhAra vi. saMjJA hovAthI viSayAbhilASa lakSaNarUpa kAma saMgata ja che. tevI rIte AgamamAM kahyuM che ke :- (1) AhAra (2) bhaya (3) parigraha (4) maithuna (5) krodha (6) mAna (7) mAyA (8) lobha (9) loka ane (10) odha thI A daza saMjJA saghaLA jIvone hoya che. paraMtu te saMjJAo te jIvone sUkSma aspaSTa (ceSTArUpa) hovAnA kAraNe kevalIone ja pratyakSa che. prAyaH carma cakSu dhArIone pratyakSa hotI nathI. (dekhAtI nathI) vaLI keTalAka ekendriyonI AhArAdi saMjJA carmacakSu vALAne paNa jovAmAM Ave che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 166 | pra.u.nA aM.4,ta.2 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te A pramANe (1) jhADane jalano AhAra (2) saMkocanacikA bhayathI saMkocAya che. (3) potAnA taMtuo vaDe velaDIo jhADane vIMTaLAI jAya che. te parigraha saMjJA (4) strInA AliMganathI karubagataruo phaLe che. te maithuna saMjJA tathA (5) konadano kaMda huMkAra kare che. te krodhasaMjJA, (6) mAnamAM jharatI (raDatI) rudattivela (7) vellI phalAdine DhAMke te mAyA saMjJA (2) billapalAsa - bilamAM rahelA nidhAna upara uge che. nidhAnane DhAMke che. (9) rAtrie kamaLo saMkocAya che. te loka saMjJA che. (10) mArga choDI jhADa upara velaDIo caDe che. te ogha saMjJA. vaLI pRthvI Adi dareka ekendriyone upakaraNa (AMkha, kAna vi. bahAranI Indriya) ane nivRtti rU5 dravya IndriyonA pratibaMdhaka karmanA AvaraNanA abhAvanA kAraNe paNa sUkSma, avyakta, labdhinA upayoga 25 zrotrAdi bhAvendriyanuM jJAna thAya che. ane tethI te zabdAdi paMcalakSaNarUpa kAmane jANe che. ane temAM rame che. ane keTalIka vanaspatyAdine viSe tenA lIMgo spaSTatayA jaNAya che. te A pramANe koyale (more) kADhelo madhura paMcama svane sAMbhaLavAthI virahaka vi. vRkSAdimAM puSpa, pAMdaDA vi. jaldI uge che. te zravaNendriyanA jJAnanuM lIMga pratyakSa jaNAya che. vaLI tilakAdi tarune viSe suMdara strInA dIdhe kamaladala samA zaradaRtunA caMdra jevA dhavala nayananA kaTAkSathI puSpAdino AvirbhAva thAya che. te cakSu IndriyanA jJAnanuM lIMga che. rA. caMpakAdi vRkSane viSe to vividha sugaMdhI (gaMdhavALI) vastunA samuhathI mizra nirmala zItala pANInA siMcanathI tenuM ugavuM. te prANendriyanA jJAnanuM lIMga che. ll3ii. bakulAdi vRkSane viSe raMbhAthI paNa vadhAre zreSTha taruNa strInA mukhadvArA apAyeluM (chaMTAyeluM) nirmala susvAdu, sugaMdhI evA dArUnA kogaLAnA svAdathI bakulanuM jhADa pragaTa thAya che. te rasanendriya jJAnanuM lIMga che. I4ll kurUbakAdi vRkSane viSe hAthInA kuMbha sthalano tiraskAra karAtA bharAvadAra unnata kaThaNa ane ghaDAnI bhrAMti karAvanAra stano vaDe ane raNakatA maNivAlayanA -:: *,******* upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) u.nA aM.4,tA.2 ': * * * * * * * . - - DOOOOO DODO Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhINA avAja karatA kaMkaNAdi AbharaNathI zobhatI strInA hAthanA AliMgananA sparzanA sukhathI puSpa pAna vi. khIle che ane azokAdi vRkSane viSe rAtAkamalanA cUrNathI lAla taLIyA vALA caraNakamalanA ane hAthanA prahArathI jaldI puSpa, pAna vi. uge che. te sparzendriyanA jJAnanuM spaSTa (pratya rIte) lIMga (lakSaNa) sArI rIte jaNAya che. pI. tevIrIte kuvAmAM rahela pRthvIkAyarUpa pArAnuM paNa ghoDApara beThelI strInA mukhanA darzanathI tenA prati uchaLIne doDavuM. te cakSurindriyanuM jJAna spaSTa che. ane vaLI teno te maithunanI abhilASArUpa kAma paNa pragaTa che. tilakatarU AdinuM paNa pUrve kahelA prakAra vaDe te paNa batAvyuM ja che. tevI rIte beIndriya, teIndriya, caurendriya badhAya AhArAdi saMjJAne bhajanArA hovAnA kAraNe pUrve kahelA kAmanuM lakSaNa jaNAya che. prAyaH karIne potAnI jAtanI viSTAmAM vikasendriyo utpanna thAya che. vaLI potAnI lALamAM caturindriyo utpanna thAya che. mUcha saMjJAnA prabhAvathI te tri, caturindrio paNa utpanna thAya che. mala, mRtaka mAM utpanna thayelA jaMtuone jaMtuo seve che. e pramANenA vacanathI maithunanA abhilASa rUpa paNa kAma teIndriya, caurindriyamAM hoya che. vaLI asaMjJI paMcendriyo jalacara, sthalacara, khecara vi. bhejavALA tiryaMcone, manuSyane, devane, vedodayAdinA kAraNe pUrve kahelA svarUpe kAma (viSaya) spaSTa ja che. e pramANe sAcuM kahyuM che ke badhA kAmane jANe che. ''yaMtti" cothApada caraNamAM alpa alpa e vacanathI pUrve kahelAthI alpajIvo arthane jANe che. eTale ke artha (dhana) ne mATe prayatna kare che. temAM keTalAka ekendriyo paNa arthamAM muMjhAyelA dekhAya che. tathA kahyuM che ke... bilvapalAsa lobhane kAraNe nidhAna upara mULiyA DhAMke che. arthamAM lubdha vikalendrio bhame che. te A pramANe - kaDI vi. dhAnyano saMgraha kare che. madhamAkhI vi. madhapUDo banAve che. ane temAM lubdha teo te madhune lenArAone DaMse che. te uDI jatI nathI. te agnimAM baLI jAya che. bhasmIbhUta thAya che. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)(168)[pra.u.nA aM.4,tA.2] * * * * * * * * e s sesse ::::::::::: jaba :::::::::::::: ::::::::::: Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcendriyamAM sarpo nidhAna upara adhiSThAyaka thaIne rahe che. te (dhana) lenArAne se che. khaMjarITA (pakSI) nidhi jotAM nAce che. ane godharaka, ziyALa vi. avAja kare che. udara vi. paNa nidhAnAdimAM lobhAya che. tenA parigraha karelA nidhAnAdine grahaNa karatAM hRdaya (mAthA) ne pachADavAdinA kAraNe mRtyu pAme che. ane saMbhaLAya che ke kumArapAla rAjAe uMdaranA adhiSThita nidhAnane laI letAM te uMdaranuM mRtyu joI khedapAmavAthI tenA nAmano mUSaka vihAra e nAmathI prasidhdha jaina caitya karAvyuM undirA (uMdarA) nAmanA gAmanI sthApanA vi. paNa karAvI. devomAM ghaNAya vyaMtarAdi nidhAnanA adhiSThAtA thaIne rahe che. keTalAka gRhAdinA paNa adhiSThAtA thaIne rahe che. manuSyamAM paNa dhanano lobha spaSTa ja che. A badhA arthanA abhilASIo pahelA kahelA kAmanA Icchuko karatAM paNa thoDA ja che. Iti. ri'' arthanA Icchuko karatAM paNa thoDA khetI vepArAdi ane gIta, nRtya, yudhdhAdi karmane jANanArA che. ane temAM tiryaMca karoLiyAmAM jAlaracanAdinuM zreSTha vijJAna che. madhamAkhImAM madhapuDo banAvavAnuM kauzala che. kIDI, udhaI vi. mAM rAphaDo banAvavAnuM, bhramarAdimAM gharanI racanAdinI zakti che. paMcendriyamAM sugrIvapakSamAM ghara (mALo) banAvavAnI caturAI Azcarya karanArI che. moramAM nRtyakalA che. koyalamAM gAvAnI rIta suMdara che. popaTAdine viSe kAvyAdi pAThanuM kauzalapaNuM che. kukaDAmAM yudhdha, haMsamAM dUdha ane pANIne judA karavAnI AvaData, bilADImAM daMbha (mAyAnuM) cAturya, garoLImAM zikAra, kAgaDo, sasaluM, ziyALAdimAM kapaTabudhdhi, sarpAdine viSe veralevA vi. nI budhdhi, Adata vi. keTaluM kahI zakAya ? manuSyamAM to khetI vi. karmanA bahutara prakAra, lekhana vi. kalAnA vividha prakAranA jJAna vi. suprasidhdha che. Iti e pramANe devanArakamAM paNa samajI levuM. paraMtu e badhAnA kAryane jANanArA pahelAM kahelAM karatAM (eka pachI eka) svalpaja jANavA. "dharma ti" kAryane jANanArA karatAM dharmane jANanArA ochA che. kAraNa ke anaMtajIva hovA chatAM paNa manuSyane choDIne bIjA jIvo prAyaH dharmane jANatA nathI. tiryaMco viveka rahita hovAthI, vaLI deva viSayAsakta hovAthI ane nArako vedanAthI AkuLa-vyAkula hovAthI dharma vinAnA che. manuSyo paNa | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 169 pri.u.nA aM.4,tA.2 .:: :::::::: : ::: Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabhUmimAM janmelA ja. temAM paNa ghaNA anArya dezomAM janmavAne kAraNe, AryadezamAM janmelA paNa ghaNA ajJAnane kAraNe, kuTuMbainAdimAM lAgelA mohane kAraNe, dhana arjana mATe moTA (rAja) vyApAra vi. mAM vyagrapaNAne lIdhe, viSayAdimAM laMpaTapaNAne kAraNe, jugArAdinI latane kAraNe ane dharma sAmagrInA abhAvane kAraNe ane paravazatAne kAraNe vaLI dharma e pramANe akSararUpa saLI vaDe paNa karNa nahi vIMdhAvAnA (dharma zabda nahi sAMbhaLavAnA) kAraNe, dharmane jANatA nathI. eTale karatA nathI. ati alpa evA keTalAka jematema karIne dharmane jANe che. temAM paNa zradhdhA dharanArA svalpa ane AcaranArA ethI paNa thoDA (svalpatara) e pramANe pahelA kahelA jIvothI dharmane jANanArA atyaMta thoDA (svalpatara) che. "niti manii ceti' vaLI jinendra bhagavAne kahelo dharma pahelA (ApUrve) kahelA jIvothI paNa svalpatama (adhikAdhika ochA) loko jANe che. kAraNa ke manuSya AryakulAdi sAmagrI pAmavA chatAM paNa najIkamAM mokSa nahi hovAnA kAraNe ane mithyAtva mahonIya karma durjaya hovA AdinA kAraNe athavo viSayAdimAM lubdhapaNuM hovAnA kAraNe viSayAsakata evA devaguru (mithyAtvI)mAM AsthA (zradhdhA)vALA jIvo prAyaH kupaMthamAMja bhame che. kahyuM che ke - viSayasukhanA lobhane kAraNe manuSyapaNAnA bhAvane pAmavA chatAM paNa jinadharma durlabha che. ghaNA kupaMtha baudhAdi pardarzanIoe ane 363 pAkhaMDIoe batAvelo kalpita dharma te dharma para cAlanArA kupaMthI jANavA te sarve mokSanagaramAM javAnI IcchAvALA hovA chatAM paNa te dharma pratikuLa hovAthI.... kupaMtha kahevAya che. (te dharma mokSa nahi Apato hovAthI) vaLI keTalAka najIkamAM ja paramapadane pAmanArAo laghu karmI jIvo jinapraNIta dharmane jANe che. kahyuM che ke :- sarva kalyANakara paramapada najIka thatAM jIva jinezvare kahelo dharmabhAvathI svIkAre che. ane temAM paNa mithyAtva mohanIya karmanA baLane kAraNe pArthasthAdinI kusaMgatithI nabaLAInA kAraNe AlokanA sukha, dhana, saMpatti AdinI IcchAthI vimohI (muMjhAyelA) banavAnA kAraNe ane vaLI laukika lokottara camatkArI devaguru AdinI pUjA yAtrA, bali, upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | pra.u.nA aM.4,tA.2 : ::::::::::::::: :::::: :::::::::::: : : : : : : : : : ::::::::::::: Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhA, AkhaDInI mAnatA karavA thakI ane zradhdhA vagere pitRkAryane anusaravA thakI, mithyAtva, IrSA, kadAgraha vi. thakI ane nidrA, vikathA, viSaya kaSAyAdi pramAda vaDe karIne durlabha evA jinadharmane pAmIne paNa (AtmAne) kaluSita kare che. ane bhavane (saMsArane) vadhAre che. ne kahyuM che ke jevI rIte (1) doSa ane guNa karanAra ane (2) doSa ke guNa nahi karanArA (3) guNa karanAra ane (4) doSa karanAra ema cAra prakAre auSadha che. tevI rIte (1) mithyAtva (2) samyakatva (3) te bannethI mizra ane (4) bhAvazUnya ema cAra prakAre dharma che. vaLI kahyuM che ke. laukika mithyAtvano tyAga karIne jeo lokottara mithyAtvamAM muMjhAya che. te vananA dAvAnalathI nAsIne gharamAM lAgelI AgathI baLe che. vaLI puNyakArya (sukRta) mAM zithilatA, IrSA, kadAgraha, krodha, pazcAtApa, mAyA, avidhi ane rasAdi gArava, pramAdavALA, kugurU, kusaMgatI ane prazaMsAnI IcchA vi. dharmane duSita karanArA kahyA che. //vo tethI zudhdha dharma durlabhatama che. najIkamAM mokSe janArA keTalAka ja te zudhdha dharmane pAme che. tevI rIte kahe che ke.... ' vi vizudhdhA atUra sivAIti devaguru AdinI zudhdhithI zudhdhadharma thAya che. kahyuM che ke :- badhA tattvamAM gurutatva pradhAna che. hitanI IcchAvALAoe temano Azraya karIne temaNe kaheluM karavuM. he muDha ! e pramANe dharmanI parIkSA karyA vinA dharmamAM phogaTa prayatnane kare che. [1] je jyAM guru zudhdha nathI tevA gurathI avidhi vALA kahelA dharmathI tame mokSane pAmI nahi zako. "satya auSadha nahi jANanArA evA vaidya kahelA rasAyaNathI rogI nirogI thato nathI." he bhadra! jevI rIte saguNavALA (tArA) gaja, azva, vahANa, baLada potAnA ke bIjAnA rathone ISTa padane mATe paMDIta - hoMziyAra loko seve che. e pramANe muktine mATe sadgaNavALA zudhdha deva, guru ane dharmane sevo. //rA/ ItyAdi zivasukhanI IcchAvALAe zudhdhadharmaja sevavA yogya che. || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 171).u.nA aM.4,tA.2 . . . . . . . . . . . . . * * * * * * * , , , , , . . . . . . . . ::::::::::::: :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake maMtra, prabhA, ratna, rasAyaNa (auSadha) Adi dRSTAMtathI A lokane viSe alpa paNa zudhdha dAna, pUjA, Avazyaka (be TAIma pratikramaNa), pauSadhAdi puNya mahAphalane ApanAra che. AthI bIjo koI dharma phAyadAkA2ka nathI Iti. zlokArtha :- AthI be prakA2nA zatrupa2 jayarUpa lakSmIne meLavavA mATe he bhavyajano ! suvizuddha dharmane durlabha jANIne te suvizudhdha dharmamAM apramatta bhAvane dharo. Iti. // prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (bIjo taMraga pUrNa) | prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-3) he bhavyo ! jayarUpa lakSmI, vAMchita sukha, aniSTa dUra karavA ane Aloka ane paralokanA hitane mATe traNavarga (dharma artha kAma) mAM sArabhUta jinadharmamAM udyamavALA thAo I // 1 // te vaLI modakanA dRSTAMtathI samyaktvAdi cAra guNathI vibhUSita (yukta) ane Alokane paraloka ema banne rIte saMpUrNa sukharUpa phalavALo dharma kahyo che. aa2aa te A pramANe (1) dala (loTa) (2) ghI (3) goLa-khAMDa (4) drAkSAdi masAlAthI yukta.... jema modaka saMpUrNa phalane ApanAro che. tema (1) samyaktva (2) pariNAma (3) vidhi (4) nijocita AvA guNathI yukta dharma saMpUrNa phalane ApanAro che. vyAkhyA H- dala eTale loTanI zudhdhirUpa, sneha (ghI), gulya (goLa-khAMDa rUpa) vegara eTale drAkSa, laviMga, IlAyacI, kapUra, cAroLI, badAma, khAreka, ToparAnA TukaDA vi. AvA zudhdha suMdara, nirdoSa dravya jemAM paDacA hoya te lADu saMpUrNa phalane ApanAro che. paMcendriyane AhlAda dAyaka, zarIrane puSTidAyaka, baLa kAnti rupanI vRdhdhi vi. karanAra thAya che. tethI saMpUrNa phalavALo che. tevI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 172 pra.u.nA aM.4,ta.3 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte dharma paNa (1) samyakatva (2) bhAva (3) vidhi ane (4) nijocita guNathI yukata saMpUrNa phala ApanAro thAya che. dharmanuM saMpUrNa phala yathAyogya A bhavane viSe sarva janamAM prazaMsApaNuM, rAjA vi. mAM mAnyapaNe tevA prakAre asAdhAraNa kIrti, pratiSThA, devatAnuM sAnidhya, manavAMchita sarvasidhdhi, saMpUrNasamRdhdhi, jaya, vijaya rAjyAdi che. vaLI paraloka ne viSe svarga, apavarga (mokSa) rUpa saMpUrNa phala jANavuM, dharmArAdhaka ghaNA hovAthI (dharmI ane dharmanI) abheda vivilAthI dharmA: (dharmavALAo) e pramANe bahuvacana che. (1) samyakatvaH- temAM sarvajJae kahelA tatpara atUTa zradhdhA zudhdha deva, gurU, dharmane viSe zradhdhA te samyatva (2) bhAva - mananA zudhdha pariNAma vizeSa, devagurU, dharma, sAdharmikAdi ne viSe tevA prakAranI AsthA (zradhdhA) bhakti bahumAnAdi te bhAva. (3) vidhiH- je dharma vizeSe ahapUjA, jJAna, dAna, Avazyaka, paccakhANa vi. AgamamAM prasidhdha AcAra te pUrvaka ahetupUjA, sAmAyika, pratikramaNa ane dAnAdi anuSThAna te vidhi. (4) nijocitta - potAne ucita zrAvakAdi athavA sAdhu vi. deva, guru, mAtA, pitAne viSe vinaya, bahumAna, dAna, satkAra, cittane AkarSaka vacanAdi guNo ane tenAthI yukta Iti. daSTAMta ane dASTrantikanI vicAraNA A pramANe.... jevI rIte modakano AdhAra dala ja che. te (dala) vinA modakanI prApti thatI nathI. dala (loTa) nI jema jema adhikAdhika zudhdhi tema tema ghI vi. nA yoga (mizraNa) thI athavA tevA prakAranA saMskAranA kAraNe adhikAdhika tevA prakAranA rasa, sparza, rUpa, sugaMdha, sauMdaryAdi guNavaDe devo paNa Icche evA prakAranA lADu bane che. ane zudhdha dala (loTa) mAM ghI, goLa, mazAlo paNa zudhdha uttama ja nAkhavA ane temAM te yukta thavAthI sArI rIte zobhe che. te lADavA tevA prakAranA rasAdi guNa (svAda) vaDe suMdaratAne sArI rIte pAme che. tathA te | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 173 pra.u.nA aM.4,tA.3] Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lADuo darzana mAtrathI paNa maMgala che. ane azudhdha, cAryA vagarano kacarAdithI yukta muMgAdinA loTavALA e talanA tathA sarasavatelanA yogavALA goLavALA paNa lADuo azudhdha ja che. vaLI temAM drAkSAdi masAlAno asaMbhava ja che. kadAca ghI, khAMDa vi. no yoga hoya to paNa te tevA prakAranA rasAdi guNavALA nathI. ane tevA dalathI banelA lADuno AkAra dhAravAnA kAraNe ja lADu kahevAya che. paraMtu tevA prakAre atithi mAtramAM athavA vivAha samaya vi. mAM paNa tevA lADavAo kAryane sAdhatA nathI tatvathI te lADavA nathI. e pramANe dRSTAMtanI vicAraNA thaI. have jenA para dRSTAMta ghaTAvela che tenI vicAraNA :- tevI rIte dharmano AdhAra samyakatva ja che. samyakatva vinA ghaNA prayatnathI sevelo, ghaNA paNa dAnAdi yukta anuSThAnarUpa dharma dharma rUpe thato nathI. kAraNa ke dharmanI sidhdhi thatI nathI. ane tethI pUrvabhavamAM lAkha brAhmaNane jamADanAra brAhmaNa zreNIka mahArAjAno secanaka hAthI thayo. hara haMmeza lAkhasuvarNanuM dAna karanAra zreSThi rAjAno paTTa hasti thayo. haMmezA mAsakhamaNAdi ugratapane karavAvALo airikatApasa, kArtika zeThano jIva je saudharmendra thayela che tenA airAvaNa hAthIrUpe te garika tApasa thayo ItyAdi. kahyuM che ke... jema pakSIne jhADano, nadIne samudrano, suvarNAdi ne bhaMDArano, tArAone AkAzano AdhAra che. tema guNono AdhAra samyakatva che. jema aMdhanI sAme nAca ane mRtyu pAmela zabane jema mAliza nakAmuM che. tevI rIte samyakatva vinAnA badhA anuSThAna (kriyA) nakAmA che. |rA ane jema jema samyakatvanI adhika adhika zudhdhi tema tema bhAvAdi sAthe karelo badhoya dharma devAdione paNa prazaMsAnuM sthAna bane che. jema zrI zreNikarAjAno, sulasA zrAvikAdino dharma prazaMsAne pAmyo. zudhdha samyakatvamAM bhAvo vi. paNa zudhdha utpanna thAya che. saubhAgya nAmakarma sArI rIte bAMdhe che. ane dharmano mahimA utkRSTapaNe vadhAre che. tethI zudhdha samyakatva sAthe karelA dAnAdi anuSThAno paNa mahAphalavALA bane che. jevI rIte zrI zreNika rAjAne jinapUjA vi. tIrthakarapaNA sudhInA zubha phalane ApanArA banyA. tathA kahyuM che ke - dAna, zIla, tapa, pUjA, zreSThatIrthayAtrA ane zreSThadayA, suzrAvakapaNuM ane vratanuM pAlana samyakatva sAthenA mahAphaladAyI bane che. AvA | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 174) pra.je.nA aM.4,ta.| aNdNgaannlgaalNttee Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI azudhdha samyaktva athavA samyaktva rahita paNAmAM prAyaH bhAva vi. paNa kadAgrahAdithI yukta azudhdhaja thAya che. - sphUre che. jamAlI, goSThAmAhilAdinI jema ane pUrvabhavano tapasvI nairika tApasa tathA koNika rAjA vi. nI jema, vaLI azudhdha samyaktva devagurU dharmane viSe mithyAtvanI kriyA vi. vaDe, athavA kaSAyAdi vaDe kaluSita karavAthI azudhdha samyaktva, tevA prakAranuM te hove chate zrAvakonA dAnAdi pauSadha ane AvazyakAdi dharmapaNa alpa phalane ja ApanAra che. pote banAvelI vAvamAM deDakA rUpe thayelA naMdamaNikArAdinI jema ane sarvavirati dharma svIkAryo hovA chatAM paNa kilbiSika devapaNuM pAmelA jamAli vi. nI jema. tethI kadAgraha vi. vaDe moTApramAda thakI athavA mithyAtvapaNAnI kriyA vaDe kaluSita karelA samyakatva vaDe athavA mithyA dRSTi vaDe karelA dAnAdi anuSThAno dharmarUpe karAtA hovA chatAM paNa dharmanA phalane nahi ApanAra hovAthI mAtra dharmanoja AbhAsa ja che. e pramANe zudhdha samyaktva sahitano dharma ja mahAphalane ApanAra che. ane modakanI jema zreSTha maMgala rUpa che. jema zudhdha dalamAM jema jema thI sArUM tematema modakamAM rasavRdhdhi vadhAre. e pramANe zudhdha samyaktvamAM paNa jema jema bhAva sArA tema tema dharma mahAphalavALo thAya che. vaLI jema dala (loTa), ghI sAru hovA chatAMpaNa lADavA gaLapaNathI ja svAdiSTapaNAne pAme che. ane vizeSa prakAre puSTi vi. nuM kAraNa thAya che. e pramANe samyaktva ane bhAva hovA chatAM paNa dharma je pramANe kahyo che. te pramANenI vidhi sahita karAya toja ka2nA2ne ahIMyAM paNa moTA phalanuM kAraNa bane che. ane paralokamAM saMpUrNa sukhanI saMpadArUpa ane karmanA kSaya vi. vizeSa phalane mATe thAya che.... kahyuM che ke zilpa ane zastrane jANato hovA chatAM jo teno upayoga karato nathI. te phalane pAmato nathI. tema je jJAnI hovA chatAM jayaNAne pALato nathI te jJAnanA phalane pAmato nathI. ||1|| jeo keTalAka vaLI marudevAdinA dRSTAnto AgaLa karIne kriyAvinA paNa kevaLabhAvaneja mokSanuM kAraNa kahe che. teo vAstavika jinavacananA tattvane jANatA ja nathI. tevI rIte dharmadAsa gaNie kahyuM che ke... keTalAka AlaMbana karIne traNabhuvanamAM accherA rUpa jevI rIte karmakhapAvIne marUdevI mAtA sidhdha thayA. Ill upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (175) pra.u.nA aM.4,ta.3 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIke, kyAreka, kyAMka ekAda jane koIka nhAnAthI pratyeka budhdhanA lAbha meLavyA hoya te accherA (Azcarya) rUpa jANavA //rA/ vaLI jevIrIte lADavAo dalAdi traNathI sArA hovA chatAM paNa drAkSAdi masAlAnA yogathI viziSTatama saubhAgyane pAme che. tevI rIte dharmIo paNa samyatvAdino yoga thavA chatAM paNa aucitya guNavaDe saubhAgya ane suMdaratAne pAme che. tethI kahyuM che ke... manuSyapaNuM samAna hovA chatAMpaNa je koI kIrtine pAme che. te nirvikalpa paNe ucita AcAraNanuM mAhabhya - mahimA jANavo //lI vaLI paNa... aucityapUrvaka AMkhamAM AMjela aMjana paNa zobhAne mATe thAya che. aucitya vinA pagamAM pahereluM (raheluM) kuMDala paNa zobhAne mATe banatuM nathI. IIII tevI rIte aucitya jALavavAthI AdeyapaNuM prazaMsA-stuti nahi karavA chatAM paNa lokomAM zIdhra vistarI jAya che. prAyaH pIDAthI duHkhI thayelA duzcittavALAne rAjA sAtvana Ape che. tene ahIMyA paNa trivarga (dharma, arthakAma) prApta thAya che. jethI A loka ane paralokamAM paNa zubha kalyANa thAya che. athavA paMDItone aucitya ciMtAmaNI zuM nathI ApatuM ? vaLI te aucitya deva, gurU ane sAdharmikAdinA viSayamAM pitA, mAtA, patni, putra, bhAI, svajana, parijanAdinA viSayamAM, rAjA maMtrI, zreSThi, nagarajana ane paradharmI vi. nA viSayamAM aucityanA ghaNA bheda che. tethI te svayaM bIjA graMthIthI jANI levuM. . samyaktvAdi cAranA yogathI suMdara ArAdhanA karanAra zrI abhayakumAra maMtrI, zrI kumArapAla rAjA, zrIvAstupAla maMtrI, zrI pRthvIdhara (pethaDazAha), jagasiMha, muhaNasiMha Adi sajjanonA dRSTAMto jANavA. zlokArtha :- vimoha (vyAmoha) para vijayarUpa lakSmI meLavavA mATenI IcchAvALA che bhavio ! lADunA dRSTAMtathI samyakatvAdi cAra aMgathI yukta dharmane pAmIne saMpUrNa Adara pUrvaka temAM prayatna karo. athavA tene sevo. te prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze - taraMga trIjo (3) pUrNa che. [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (17) pra.u.nA aM.4,8.3] :::::::::::::::::jI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMza (taraMga-4)] have pUrvanIja gAthAne pAMcamAM atizaya rUpabhedane dRSTAMta sAthe joDIne upadeza rUpe kahe che. (1) dala (2) ghI (3) gaLapaNa (4) drAkSAdi (5) rUpya (cAMdI - sonAnA varakha) yukta lADavA jema ISTa phalane Ape che. tema.... (1) samyakatva (2) bhAva (3) vidhi (4) aucitya ane (5) atizaya yukta dharma ISTa phalane Ape che. [1] vyAkhyA - loTaAdi cAra pahelA kahelA svarUpavALA ane sAthe pAMcamuM rUpA-cAMdI upalakSaNathI (bIjI rIte) suvarNAdithI yukta lADu ISTaphalane Ape che. ISTa eTale Icchita grAhakane AphlAda vi. rUpa zreSThaphalane je Ape che. te ISTa phala kahevAya che. tevI rIte samyakatvAdi cAra pUrve kahelA svarUpa sAthe pAMcamAatizayathI yuktadharma ISTaphala ApanAra thAya che. ISTaphala eTale atizaya, sukha, Rdhdhi, mahAaizvarya vagere cakrIpaNuM, IndrapaNuM, tIrthakarapaNuM je prApta karAve che te ISTaphala temAM atizaya eTale avadhijJAnAdi jemake zrI AnaMda kAmadevAdi zrAvakonuM ane zIlavatI vigere zrAvikAno zIla atizaya jANavo. athavA atizaya eTale utkarSa zIlAdi guNaviSaya jemake sudarzana zreSThI vi. zrAvakonuM zIla ane sItA draupadI AdizrAvikAonuM zIlavrata rUpa atizaya, zrI zreNIka rAjA vi. no ane susAdi zrAvikAono samyakatva rUpa atizaya, prabhAvatIrANI vi. no devabhakti rUpa atizaya, daMDavIrya rAjAno sAdharmika bhaktirUpa atizaya, jagaDuzA zeTha vi. no dAnarUpa atizaya, nAgaketu zreSThi vi. no tarUpa atizaya, acakArI bhaTTA vi. no kSamArUpa atizaya, jIrNazreSThi vi. no bhAvarUpa atizaya, zrI kumArapAla rAjAno devabhakti, gurubhakti, zrI samyakatva, aNuvratAdi, sarvadharmanA bheda (viSaya) rUpa atizaya, zrI vastupAla tejapAla ane anupamAno viveka rUpa atizaya, ItyAdi. - temAM anupamA devInA vivekarUpa atizayanuM kaMIka lezamAtra dRSTAMta kahe che. zrI Abuparvata para pUrNathayela zrI uNikavasaInA garbhagRhamAM zrI neminAtha [[upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 177).u.nA aM.4,ta.] : : *, *, * *, . . . . . . . *,* *, , , , , , : * * * * * :-:-:-: Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI pratimA sthApita thaye chate zrI tejapAla maMtrI anupamAnI sAthe ghaNA parivAre arbudigari AvyA. prAyaH niSpanna prAsAda (maMdira) ne joyo. ane saMtoSa pAmyA. snAna karIne suMdara vastra paherI ne patnInI sAthe maMtrIe nemInAtha bha. nI pUjA karI pachI lAMbA kALathI dhyAna sAthe UbhA rahelA potAnA patine tevI rIte UbhA rahelA mUkIne anupamA kSaNavAramAM ja prAsAdanI niSpattinA kutuhalathI (Azcarya) thI bahAra AvI. tyAM sUtradhAra (kArIgara) zobhanadeva tyAre cAra thAMbhalA vALA maMDapane UMco karato hato. tyAre maMtrINI (anupamA) e kahyuM ! he kArIgara ! mane jotAM ghaNo TAIma thayo. teM haju sudhI staMbho ropyA (nAMkhyA) nathI ? zobhanadeve kahyuM :- he svAminI ! ThaMDI sakhata che. savAranA pahoramAM sthaMbha ghaDavo duSkara - duHkhakara che. kaThIna che. madhyAhna samaye ghera jaIe chIe, snAna karIe, jamIe ethI vilaMba thAya che. athavA vilaMba thAya temAM zuM ? rAjyane bhogavatA maMtrInuM sthAna lAMbAsamaya sudhI rahevAnuM che. teTalAmAM thaI jaze. pachI anupamA bolI :- he zilpI ! Ato mAtra khuzAmata ja che. kaI kSaNe zuM thaze te koNa jANe che. sutradhAra mauna thaI Ubho rahyo. patnInA (anupamAnA) vacana sAMbhaLIne maMtrIe bahAra AvIne kArIgarane kahyuM - anupamA zuM vAda (carcA) kare che ? sUtradhAra bolyo H- deve (maMtrI evA tame) je dhAryuM (samajyA) che te, maMtrI, patnI (anupamA) ne kahe che. athavA pUche che :- teM zuM kahyuM ? anupamA bolI :- deva ! huM bolI ke kAlano zo vizvAsa ? kyAre kAlavelA kevI thAya ! puruSonuM nasIba sadAkAla eka sa2khuM rahetuM nathI. tathA lakSmIno athavA potAno nAza kAlavaDe avazya thAya che. lakSmIne viSe paMDitajano sthira budhdhine rAkhezuM ? // 1 // vRdhdhone ArAdhanA karatA, pUrvajone tarpaNa karatAM jotAM hovA chatAM paNa teonI lakSmI cAlI gaI chatAM aho jIvo temAM muMjhAya che. II2II nirAlaMbA evI rAjAnI bhramaranA cheDAnuM AlaMbana karanArI potAnI lakSmIne paNa sevako sthira mAne che e Azcarya che. IIII ekabAju vipadA, ekabAju mRtyu, ekabAju vyAdhi ane eka bAju jarA A cA2vaDe jaMtuo (prANIo) satata pIDAya che. hA te khedanI vAta che. II4l upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (178) pra.u.nA aM.4,ta.4 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tattvavacana sAMbhaLIne maMtrIzvara bolyA he kamaladala jevA dIdhuM locanavALI ! tArA vinA AvuM kahevAnuM bIjuM koNa jANe che. (koNa kahI zake ?) tAmraparNa nadInA kinAre zukti (chIpa)mAMthI utpanna thayelA maukti (moti) jevA ane sArI rIte sparza thaI zake tevA prasanna karanArA svAdabharyA tArA zabdo che. gharanI ciMtAnA bhayane haranAra, matino vistAra karanAra, samasta pAtranuM satkAra karanAra AvI gharanI kalpavallI samAna nArIthI puNyazAlIne - paMDitone zuM zuM nathI latuM ? he rAjya svAminI ! kahe kayA upAyavaDe prAsAda (maMdira) zIdhra bane ? devI anupamA bolI - rAtrInA kArIgaro judA ane divasanA kArIgaro judA rAkhavA. ThaMDImAM oDhavAnuM ane tApaNuM ApavuM, sArA bhojana khavaDAvavA, sUtradhArone vizrAma malavAthI roga nahi thAya. AthI caityanI sidhdhi zIvra thaze. AyuSya ghaTatuM jAya che. lakSmI asthira che. mRtyu e jANe mArA vALa (coTalI) pakaDayA che ema mAnI dharmanuM AcaraNa karo. budhdhizALI huM ajara chuM. amara chuM ema vicArIne vidyA ane arthane ciMtave. ItyAdi sarasvatInI vINAmAMthI jharatI komala vANI kahIne teNI pAchI pharI. pachI maMtrIe badhI jagyAe rahelA kArIgarone viSe teja rItie zarUAta karAvI. thoDA ja divasomAM badhuM pUrNa thayuM. A pramANe anupamAnuM dRSTAMta alpa (leza) mAtra kyuM. atizaya eTale tevA prakAranuM prabhutva ane aizvaryAdi, moTAmoTA tIrthanI yAtrA, AcAryAdi padanI sthApanA, prAsAda, pratimAnI pratiSThA, dinodhdhArAdi vi. moTA puNya kAryo karavA vi. jANavuM. zrI AnaMdAdino saMbaMdha kaMIka pUrve lakhela hovAthI ane kaMIka prasidhdha hovAthI granthanA vistAranA bhayathI ahIMyA lakhyo nathI. upara kahelA pAMcaguNathI alaMkRta evo dharma ahIMyA paNa sarvarIte prazaMsanIya, rAjAdi pujyapaNuM (rAjA vi. thI mAna) sura (dava) nI sahAya Adi kAraNa bane che. keTalAkane kevaLajJAnanI prAptine mATe ane paralokamAM tIrthakarapaNA sudhInI samRdhdhine mATe paNa thAya che. [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 179)pra.u.nA aM.4,ta.4 ** . . . , , , , '*'+' ' Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokArtha:- A pramANe A dRSTAMtathI UMcA cakrIpaNAnA, tIrthakarAdinA moTA phalane jANIne paMcAMgarUpa sArA sukRta (dharma) ne hRdayastha karo. athavA ArAdho.jethI karIne moha rUpa zatru para jayarUpa lakSmI zIdhra prApta thAya - meLavAya. te prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze 4 tho taraMga pUrNa . prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-5) zlokArdhaH- bhAvaroga upara jayarUpa lakSmInI ane ArogyarUpa paramArthanI jo IcchA hoya to vRSabha samAna samyakatvane vidhi yukta bhajo - sevo. yataH (1) auSadha (2) prativAsa (3) pathya (4) samukhavAsa (5) bAhyakriyA. zivane Ape che. (kalyANa kare che.) tema (1) samyakatva (2) vrato (3) Avazyaka (4) dAna (5) ucita karmarogane haranArA che. vyAkhyA :- ahIMyA jema ane tema e pramANenuM pada adhyAhAra che. tethI bAhyaroganA pratikAramAM rogIo jevI rIte auSadha, prativAsa, pathya, mukhavAsa sahita bahAranI kriyA kalyANa karanAra che. eTale ke rogane dUra karanAra che. Arogyane ane rUpane Ape che. temAM agaDa eTale auSadha, prativAsa, pathya, mukhavAsa te prasidhdha che. bAhyakrayA - zarIrane viSe, udarAdi ne viSe, pAMdaDAdine bAMdhavA, ajamAno lepa, lakSapAka tela vaDe aMgane mAliza Adi. javIrIte kSINatA, jIrNatAva, atisAramAM nAgarAdi kavAtha auSadha che. temAM ajamo, Amocarasa, dhAtakI puSpa, nAgarAdi cUrNa te prativAsa che. garamANe te pathya che. mukhane viSe sojA vi. nA upazamanane mATe apAtA dADama, sAraka, koLA vi. nI goLIrUpa mukhavAsa, antardAhane upazamAvavA mATe ardhasauvIra, pANI vi. thI bhIMjAyelA kapaDAne zarIra para vIMTavuM, sauvIrathI ghoyelA eraMDAnA pAna vi. ne bAMdhavA vi. bAhyakriyA jANavI. have dASTrattika yojanA krama pramANe kahe che. "sanmattetyAra' tevI rIte samyakatva, vrata, Avazyaka, dAna ane aucitya karmarogane haranAra bane | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (180) pra.u.nA aM.4,ta.5] Exa:::::::::: :::::: Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. samyatva - samyadeva, guru ane dharma traNa tattva upara zradhdhA te samyakatva, vato:- ahiMsAdi niyama vizeSa karavo te vrata. AvazyakaH-sAmAyikAdi che Avazyaka, dAna :- sAta kSetramAM dhanavAvavA Adi rUpa te dAna. ucita :deva gurnAdine - viSe yathA ucita satkAra karavA Adi rUpa te ucita. prativAsAdi - eTale prAyaH karIne kavAtha auSadhanA AdhAra rUpa dravya kAraNa kahyuM che ke jenA vinA zreSTha cAritra, dAna, zIla, tapa, zrata (jJAna) badhuM ja kAsakusuma (AkAzapuSpa) nI jema viphala che. tethI tattvarUpa te samyatva ne bhajo vaLI pharIthI kahe che. "auSadha vinA roga paththathIja dUra thAya che." ItyAdi te pathyano mahimA batAvavA mATe kahyuM che.... svalpa (nAnA) roganA viSayamAM A pramANe kahyuM che. temAM kAMI khoTuM nathI. vaLI jema auSadha paNa prativAsa pathyAdivagara rogane dUra karavAmAM samarthabanatuM nathI. tema samyakatva paNa vrata AvazyakAdi vinA karmarUpa rogane dUra karavA mATe samartha thatuM ja nathI. AgamamAM kahyuM che ke :- kRSNa ane zreNika, peDhAla putra ane satyakI anuttara samyakatvarUpa saMpadAne dhAratA hovA chatAM paNa cAritra vinA naraka gatine pAmyA. vaLI avirAdhita jJAna darzanane dharanArA chatAMpaNa cAritra rahita jJAnavaDe durgatine pAmyA mATe pramAda karazo nahi. taravAnuM jANato hovAchatAM jo kAyAnA yogano upayoga karato nathI. eTale ke kAyAne hAthe halAvavA AdimAM joDato nathI. te pANImAM DUbe che. e pramANe cAritrathI rahita jJAnI saMsAramAM DUbe che. e pramANe auSadha ane samyakatvanI lezamAtra upamA upameyapaNAnA hetunI vicAraNA karI. tevI rIte prativAsa vratAdinI paNa upamA upameyapaNAnA kAraNa vi. nI vicAraNA paMDitajano e jAteja karavI. zlokArtha :- bAhya cikitsAnI upamAvaDe karIne bhavarUpa roga upara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe A upAya jANIne samyakatvAdimAM atyaMta AdaravALA thAva. te prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (5 mo taraMga pUrNa) II | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) pra..nA aM.4,ta.5 | views gana :-:-:-:-:- kamakamamamamamamamama. ::::::: :::::: ::: ] Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-6)T pahelAM kahelAM arthane pAMcamA (atizaya) padathI rahita sukhapUrvaka jANI zakAya te mATe upadeza che - kahe che. zlokArtha - bhavarUpa rogane haravA mATe auSadha, prativAsa, pathya ane mukhavAsa che. tema samyakatva, vrata, Avazyaka, dAna vi. zivasukhane Ape che. ///l. vyAkhyA - artha spaSTa che. paraMtu dAna vi. ekaja 4 (cothuM) pada che. temAM Adi zabdathI tapa, vinaya, vaiyAvRtyAdi levuM zivasukha eTale mokSa sukha ja levuM. zivasukha eTale ziva kalyANa Arogya rUpa kalyANa tenA hetu bhUta sukhane Ape che. vicAraNA pUrvanI gAthAnI jema karavI. mAtra pAMcamuM pada kahevuM nahi. Iti. / "prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze - duho taraMga pUrNa" . prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze-taraMga-7 zlokArtha - moha upara jayarUpa lakSmIne meLavIne jo zreSTha evA sidhdhapure javAnI IcchA hoya to akSaya sukha anubhavavA mATe zreSTha darzanarUpa rathane bhajo 1// zrata ane cAritrarUpa vRSabhathI yukta, Avazyaka dAnAdi pathya yukta nizcaya ane vyavahArarUpa be cakrathI yukta darzana (samyakdarzana) rUpa ratha Rdhdhine Ape che. rA vyAkhyA - darzana - samyakatva teja ratha potAne rathane) Azrita thaIne rahelA keTalAka lokone sidhdhimAM laI jAya che. e pramANe saMbaMdha jANavo. darzanarathane ja vizeSa rIte khullo karI kahe che. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 18 pra.u.nA aM.4,tA.6, :::::::::::::::: :::::: Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sugara vasa6 go ttizruta - zrutajJAna, vaLI caraNa mUlaguNa uttaraguNanI sArI AcaraNArUpa, samyak kriyArUpa teja jJAna -kriyA be vRSabha te vaDe yukta thayela ratha. kahyuM che ke :- kriyA vinAnuM jJAna nakAmuM che. jJAna vinAnI kriyA paNa nakAmI che. dekhato evo pAMgaLo (lUlo) baLI gayo..... doDato evo aMdha paNa baLyo. baMnneno saMyoga thAya to phala prApta thAya che. ''mArUtti'' vaLI tene ja vizeSa prakAre kahe che...... "mAvasyAtti' Avazyaka = sAmAyikAdi cha prakAre, dAna = sAta kSetrane viSe dhanavAvavuM vi. Adi zabdathI, tapa vi. grahaNa karavuM. teja pathya (bhAthuM) che. bhUkha, tarasanI vedanA rUpa pIDAnA upazamana mATe aticAra vagaranuM Avazyaka ane sarvAga bhogAdi phaLanI prApti karAvanAra dAna che. "tavA 3 nizA ' ItyAdi vacanathI nikAcitAdi rUpa pUrva janmamAM bAMdhelA kroDo duSTa karma rUpa corAdinA upadrava nivAranAra hovAthI tapa vi. ne pathya vi. nI upamA ApavA rUpaka rUpe kahyuM che. vaLI tene spaSTa karatAM kahe che. ke.... nizcaya ane vyavahAra nAmanA be nayarUpa je sidhdhAMtamAM prasidhdha che. te be cakra jemAM che. te (samyakdarzana rU5 ratha) temAM aMtara (atyaMtara) tatva nirupaNa karanAra te nizcaya naya vaLI bAhya tattva nirupaNa karanAra te vyavahAra naya te matonuM dizAmAtra sUcana karIe chIe. te A pramANe nizcayanayano mata A pramANe che. jJAna, darzana, cAritra e traNeyano sAthe meLApa thAya tyAre ja mokSamArga thAya che. vaLI te paraspara rahita hoya to mokSamArga thato nathI. samyakdarzana, jJAna, cAritramAMthI eka na hoya to bAkI rahelA be paNa nakAmA thAya che. vyavahAra nayanA mate.... cAritra na hovA chatAM paNa samyakdarzana, jJAna paNa hoya. AgamamAM kahyuM che ke nizcayanaya cAritrano ghAta thatAM jJAna ane darzanano paNa ghAta thAya che. vyavahAramAM cAritra na hove chate bIjA be (jJAna darzana) nI bhajano (hoya kharuM na paNa hoya) jANavI. pa . . . . . . . . , , , , , , , , , , || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (18) pra.u.nA aM.4ta. ::::::::****************** ** ** buNdNttee Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayanaya eTale atyaMtara tattvanI ja eka mAtra pradhAnatAno ja A mata che cAritrano upaghAta thatAM jJAna darzanano paNa upaghAta ja hoya. te be sAthe hoya to ja tAtvika svarUpanI prApti thAya che. (mokSanI) te bemAMthI ekano abhAva hove chate tattva (paramArtha) thI kriyAno abhAva ane tethI paramArthanI asadupaNAnI Apatti rahe che. vyavahAranayamAM to bAhyatatvanuM pradhAnapaNuM hoya che. A mata pramANe cAritra na hovA chatAM paNa jJAnadarzana hoya ane na paNa hoya kAryarahita paNa kAraNa hoya che. koThAgAramAM raheluM aMkura vinAnuM bIja, dhUmADA vinAnA agninI jema darzanAdi samajavuM. A to nizcayanaya ane vyavahAranayanuM dizA mAtra ja sUcana kahyuM che. e pramANe badheja A banne matanA vicAro jANavA. banne naya bhegA thAya tyAre pramANa thAya che. Avazyaka niryuktinI samAcAramAM kahyuM che ke - A pramANe vrata pramANa nathI. paryAya pramANa nathI. ekalo vyavahAra pramANa nathI. banne naya yukta pramANa che ItyAdi mAnya che. 1ii. vandana niryuktimAM paNa kahyuM che ke... cAMdIno sikko viSama akSaravALo rUpiyA tarIke cAlato nathI ane sAcA eTale ke cAMdI ane akSara bane viSama nahi paNa sAcA hoya to vyavahAramAM cAle che. [1] vyavahArathI dravya lIMgane namaskAra karAya che. paraMtu nizcayathI to bhAvalIMgane.. temAM pramANa zuM? e saMzaya ne dUra karavA kahe che. dravyaliMga mAtra vaMdanIya nathI. dravyaliMgathI rahita bhAvaliMga paNa vaMdanIya nathI. bhAvaliMgathI yukta dravyaliMga namaskAra yogya che. arthAta namaskaraNIya che. kAraNa ke tenA vaDe Icchita artha kriyAnI sidhdhi thAya che. rUpiyAnA dRSTAMta dvArA samajAve che. (1) cAMdI azudhdha.... chApa paNa khoTI (2) cAMdI azudhdha chApa barAbara (3) cAMdI zudhdha chApa khoTI ane (4) cAMdI zudhdha chApa barAbara...... A pramANe caturbhagI. ahIMyA cAMdIsamAna bhAvaliMga ane chApa samAna dravyaliMga... AmAM pahelA bhAMgA samAna carakAdi jANavA banne azudhdha hovAthI (bhAvaliMga ane dravyaliMga baMnnethI : 12 , 1 2, , , , , , , , , , , , [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 184 pra.u.nA aM.4,ta..] :::::::::::::::: Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azudhdha che.) bIjA bhaMga samAna pArthasthAdi. trIjA bhaMga samAna pratyeka budhdha aMtamUhurtakAla mAtra dravyaliMga nahi grahaNa karanArA (dravyaliMga vagaranA), arthAt dravyaliMga grahaNa na kare tyAM sudhI cothAbhaMga samAna zIlayukta gacchamAM rahelA sAdhuo jevI rIte cAMdIno rUpIyo - traNa bhaMgamAM Avelo cAMdIno rUpIyo cAlato nathI... e pramANe avikala kriyAnA Icchukoe te sevavA yogya nathI. cothA bhaMgamAM kahelA ja sevavA yogya che. e pramANe traNa bhaMgamAM batAvelA puruSo paNa paralokanA arthione namaskaraNIya nathI. cothAbhaMgamAM AvelA (kahelA) ja namaskaraNIya che. e pramANe vicAraNA thaI. vaLI e pramANe samyakatvane AzrayIne nayamatano vicAra kare che..... nizcaya nayamatathI sarvajJa bha. ne kahelA tattvamAM zudhdha zradhdhA te samyakatva ane tenAthI yukta te samyapha dRSTi. vyavahAra matathI to mithyAtvanA kAraNonA paccakhkhANa karanAra ane samyakatvanA kAraNonuM sevana karanAra te samyakudRSTi kahevAya che. laukika ane lokottara devagurue kahelA dharmanA bhedothI mithyAtvanA kAraNo ghaNAM che. jinapUjA ane tIrthasevA vi. samyakatvanA kAraNo che te bIjA graMthothI jANavA. vaLI baMne nayano vicAra pramANa che. e pramANe bIje badhe banne nayanI sAthe vicAraNA karavI. be nayanI cakranI upamA vaDe ghaTanA karI. AnA uttarArdhamAM eka mAtrA vadhAre che. temAM doSa nathI. (gAthA nAmano chaMda aneka prakAre hovAthI) zlokArdha - he paMDIto ! saMsArarUpa zatru para jayarUpa lakSmI mATe A pramANe aneka prakAranA pragaTa sadhdharmanA mULarUpa samyakatvanA guNane sAMbhaLIne samyakatvapUrvaka vrata pAlanAdimAM prayatna karo. / prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze - taraMga-7 mo pUrNa // 00 :::, '.'.' ' ' ' ' ' , ' , ' ',',* *,* *, *, **, * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 185)pra.u.nA aM.4,ta.7 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-8) zlokArdha - durjeya bhazatru (rAgadveSa) upara jayarUpa lakSmI mATe tAkAtane avagaNIne suMdara ramya evA bhAvarUpa dharmamAM sArI rIte ujamALa - udyamazIla bano ll1/ jevI rIte sATopa (ADaMbara sahita) anATopa (ADaMbara rahita) auSadha alpaguNa ane bahuguNe karI cAra prakAranA thAya che. tevI rIte sAvadya ane anavadya rUpe karIne dharma paNa cAra bhede (prakAre) thAya che. vyAkhyA :- jema keTalAka auSadha sATopa eTale ke duHkhe karIne taiyAra thaI zake tevuM bahumUlyavALuM ane alpaguNavALuM hoya che. kAraNa ke dravyanA lobhathI vaidya asAra ane ajJAnatAthI anya anya pAse banAvela hovAthI te auSadha tevuM bane che. e pramANe prathama bheda thayo. vaLI keTalAka auSadha sATopa upara batAvelA kAraNathI sArA auSadhavALuM hovAthI bahumUlyavALuM ane bahuguNavALuM hoya che. draSTAMta:-saMbhaLAya che ke - pUrve ghArAnagarImAM zrIbhojarAjAno vADmaTa nAmano vaidya hato. jeNe vADmaTa nAmano cikitsAgraMtha lakhyo che. teno jamAI laghu vADmaTa nAme prasidhdha hato. eka vakhata te sasarAnI sAthe rAjamahele gayo. prabhAtanA samaye (uSAkAle) zrI bhojarAjAnA zarIranI ceSTA joIne vRdhdha vAmbhaTe Aja tame nirogI cho e pramANe kahyuM tyAre laghu vAmbhaTe mukha pheravI nAkhyuM te joIne zrI bhojarAjAe hetu pUkyo.... tyAre teNe kahyuM svAminA zarIramAM Aja zeSa rAtri bAkI rahe chate kRSNa chAyAnA praveza sUcita svapnathI kSayarogano praveza thayo che. e pramANe devanA AdezathI jANyuM che. IndriyonA agocara evA bhAvane kahetAM te kalAnA kauzalyathI camatkAra (Azcarya) pAmelA rAjAe te vyAdhino pratikAra karavAnuM vicAryuM. pachI teNe traNalAkha rUA. nA auSadhathI te vyAdhine dUra karavAnuM kahetAM tUrtaja rAjAnA AdezathI teTalA kharca dvArA cha mahine te auSadha taiyAra karyuM pachI te | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 186) pra.u.nA aM.4,tA.8) tnAkara samakakama + 4:433 . Hessess site :::::::: ths 3 kapa :: kakakakaka ::::::: :::: Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadhane saMdhyA samaye kAcanA kuMbha (ghaDA)mAM nAkhIne rAjAnA palaMga nIce mUkyuM. savAre devapUjA karyA pachI te auSadhane levAnI IcchAvALA rAjAe te auSadhanI pUjA ane vadhAmaNI karIne sarvasAmagrI taiyAra karyo chate laghu vAlmaTe koIpaNa kAraNathI te kAcanA kuMbhane bhUmipara pachADIne (phaMkIne) bhAMgI nAkhyo. Aha ! A zuM e pramANe rAjAe bolatAM teNe pratyuttara Apyo. rasAyaNanI sugaMdhathI ja vyAdhinA jatA rahevAthI, (vyAdhi na hovAthI) phogaTa dhAtunA kSayanA kAraNa rUpa tene rAkhavAthI saryuM he rAjan ! Aja rAtripUrNa thatAM pUrve kahelI te kRSNa chAyA svAminA (tamArA) zarIrane choDIne dUra jatI rahI che. e tame joyuM che. te mATe tameja sAkSI cho pachI teNe kahelI vAtanI khAtarI (satyatA) thI saMtoSa pAmavAthI daridratAne haranAruM evuM InAma (sArI bheTa) tene ApyuM. prasAdI rUpe ApyuM. A pramANe A auSadhano bIjo prakAra thayo -2 vaLI keTalAka auSadha anATopa eTale ke alpamUlyavALA ane bahu guNavALA hoya che. jemake maMda agnivALAne goLa ane suMThanuM auSadha pathya bane che. tUrtaja tenAthI agni (jaTharAgni) jaldI pradipta thAya che. ane zarIrane puSTi karanAruM hovAthI te auSadha alpamUlyavALuM ane bahuguNavALuM che. 3jo prakAra thayo. vaLI bIjA keTalAka auSadha anATopa eTale ke pUrve kahelA hetuvALA ane alpaguNavALA hoya che. jemake navA tAvamAM gaDUcI kavAtha vi. te svalpa mUlyavALuM sulabha hovAnA kAraNe anATopa kahevAya che. navA tAvanA kAraNe auSadhane yogya na hovAthI. kaMIka dAha, tRSA vi. nA upazamarUpa svalpaja guNane kare che. e pramANe cothA auSadhanA dRSTAMtanI vicAraNA karI - 4. have je ghaTAvavAnuM che. te kahe che. sAvadya ane niravadyAdi bhedo vaDe karIne dharma paNa tevI ja rIte pUrve je rIte kahyuM che. tema sATopa, anATopa, alpaguNa, bahuguNa rUpathI cAra prakAre che. temAM avadya sAthe cha kAyAnI hiMsAdirUpathI je che te sAvadya, dravyastava rUpa, zrI jinaprAsAda karAvavo, jIrNodhdhAra karAvavo, tIrthayAtrA, devapUjA, gurubhakti, pada, pratiSThA sAdharmika | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 187)pra.u.nA aM.4,ta..] * * raka asarakAraka banAvavA mA ******* : :::::::::: :: Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyAdi dharma te sAvadya, tenAthI viparita te anavadya, bhAvarUvAtmA sAmAyika, pauSadhAdi gRhastha dharma Adi zabdathI atizaya sahita AcAryAdimAM rahelo ane sAdhumAtramAM rahelo zramaNa dharma paNa grahaNa karavo. temAM rAjya sanmAna, pUjA Adi karIne sATopa enAthI urdu anATopa. tevI rIte Adi zabdathI mithyAtva, ane samyakatvapaNA vi. nA bhedopaNa jANavA. - have tenI vicAraNA kare che. pahelA auSadhanI jema sAvadya jinapUjAdi koIka dharma sATopa jANavo. sArA evA dravyanA kharcathI sAdhya thato hovAthI ane loko (jana) mAM prasidhdha ane mahimAnI vRddhinuM kAraNa hovAthI sATopa jANavo. ane IrSyA, spardhAdi thakI hinaphala paNAnuM kAraNa hovAthI alpaguNa vALo jANavo. kahyuM che ke... IrSA, zithilatA, kadAgraha, krodha, saMtApa, pazvAtApa, daMbha, avidhi, traNagArava, pramAda, mAna, kuguru, kusaMgati, prazaMsAnI IcchA A puNyakAryamAM doSa (mala) che. AvA prakAranA mala (doSa) vaDe karIne ja malina karela puNya kArya mahAna hovA chatAM paNa hinaphalane ApanAruM thAya che. jevI rIte kuntalArANInuM jinaprAsAdi banAvavAnuM puNya IrSAnA kAraNe bhAvAttaramAM kutarIpaNuM ApanAruM banyuM Iti pahelo bheda....1. bIjA auSadharUpa bIjo dharma pUrve kahelA kAraNathI sAvadya tIrthayAtrAdi kaMIka sATopa ane bahuguNavALo jANavo IrSAdithI rahita ane vidhipUrvaka karelo dharma tIrthaMkara paNA sudhI, ziva (mokSa) padanA aizvarya sudhI athavA saMpUrNasukhanA phalane ApanAra hovAthI bahuguNavALo jANavo. jevI rIte nitya nUtana 108 suvarNanA java vaDe svastika racavA Adi vidhi vaDe karela zreNika rAjAno zrI jinapUjA rUpa dharma, zrI kRSNarAjAno dIkSAnI IcchAvALAno dIkSA mahotsava karavA vi. rUpa dharma, zrI darzArNabhadrano zrI viraprabhune vaMdana karavA rUpa dharma, zrI bharatacakravarti, zrI daMDavIryarAjA vi. no zrI tIrthayAtrA jinaprAsAda ane sAdharmika bhakti vi. karavA rUpa dharma bahu guNavALo jANavo. Iti bIjobheda 2. vaLI trIjA auSadhanI jema niravadya sAmAyika, pauSadhAdi dharma anATopa [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 188 pra.u.nA aM.4,ta..] : *,* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * : jamAnAnA nAnA nAnA nAma jAtanI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavo. kAraNa ke bahAranA lokomAM tevA prakAranI prasidhdhinuM kAraNa na hovAthI anATopa dharma jANavo. temAM paNa koIka dharma pramAdAdi doSathI kaluSita paNAnA kAraNe, alpaphalane ApavAnA kAraNe, alpaguNavALo dharma che. jema visaDha zrAvakano vikathA pramAdathI kaluSita sAmAyika dharma, mAdagiMkAno dharma alpadhdhivALuM devapaNuM ApavAthI alpaphaLavAlo dharma kahyo che. Iti 3 jo (trIjo) bheda thayo. vaLI bIjo bahuguNavAlo dharma pramAda vi. thI kalaMka rahita hovAthI bahuguNa... jemake vikathAdi pramAda vagarano sAmAyika dharma nisaDha zrAvakane devendrapaNuM ane mahARdhdhine ApanAra banyo hovAthI bahuguNa dharma thayo Iti 4tho (cotho) bheda thayo. - have yatidharmane AzrayIne eja caturbhAgIne vicAre che. yatidharma sATopa che. tIvratapa, anuSThAnAdi yukta, turtaja mahARdhdhi, tyAgAdi lakSaNarUpa mahAsatvazAlI paNAnA svIkArathI, devone paNa AzcaryakArI banavAthI sATopa, paraMtu krodha, IrSA, avidhi, gurU, devanI AjJAnI virAdhanA karavAthI kaluSita thavAnA kAraNe alpaguNa karanAro bane che. jemake nadIne kAMThe tIvra tapa karatAM kulavAlaka munino tapadharma, alpaguNavAlo thayo. kharekhara teno tevA prakArano paNa tapa gurvAjJAnI virAdhanAne kAraNe niSphaLa thayo-gayo. kahyuM che ke chaThTha, aThThama, cAra, pAMca, paMdara, mAsakSamaNa, karanAra paNa gurUnA vacanane nahIM svIkAranAra anaMta saMsArI thAya che. //// vaLI koIka yatidharma pUrve kahela hetuthI sATopa ane pramAdAdi doSa (mala) thI rahita hovAthI bahuphalane ApanAro bane che. jemake sanatkumAra cakrI, dhanyakumAra, zAlibhadrAdi maharSiono dharma bahuphalane ApanAro thayo. koIka yatidharma tevA prakAranA tapa-kaSTAdithI rahita hovAthI anATopa ane alpa phaladAyaka che. dA.ta. saMprati rAjAnA pUrvabhava dramakaRSinI jema vaLI apara (bIjo) anATopavALo hovA chatAM paNa mahAlane ApanAro hoya che. kUragaDUka muninI jema athavA vidyA maMtrAdinI sidhdhi, vividha labdhi, sUra narendrathI sevya, rAjapUjyatAdithI yatidharmanI sATopanA ane [upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 189) pra.u.nA aM.4,tA.8) papapapapa papapa rAjakAraNa karanAra kAkA kAma karatA karI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdAdie karI te yati dharmane kaluSita karavAnA kAraNe alpaguNapaNuM jANavuM dRSTAMta tarIke mathurAvAsi maMguAcArya pahelA bhaMgamAM, zrI vajasvAmi vi. bIjAbhaMge, AgaLa be bhaMganA dRSTAMto spaSTa kahyA che. athavA mithyAtva yukta tIrthayAtrAdi. dharma sATopa ane alpaguNavALo thAya che. jemake secanaka hAthI pUrvabhavanA brAhmaNano lAkha brAhmaNane bhojana karAvavA vi. rUpadharma, jainatIrtha yAtrAdi dharma sATopa ane bahuguNavALo che. jema zrI bharatAdino dharma saMdhyA, vaMdanAdi vaDe mithyAdRSTine gamato (mAnya) dharma anATopa ane alpaphalavALo jANavo. jainono sAmAyikAdi dharma to anATopa ane mahAlane ApanAro che. ane pUrvanA dRSTAMto ahIMyAM jAteja yojavA-kahevA. zlokArdha - he bhavyo ! bhava upara jayarUpa lakSmIne mATe cAra prakAranA auSadhavALA dRSTAMtathI dharmane jANIne zudhdha evA dharmamAM prayatna karo..... ullasita bano //// / prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze 8 mo taraMga pUrNa prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-9) zlokArdha - jevIrIte auSadhane viSe zakti - (vIrya) hoya che. tevI rIte dharmane viSe bhAva vizudhdhi jarUrI che. moha upara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe bhAvanI vizudhdhipUrvaka dharmane karo 1 yataH - alpa, bahu ane alpa bahuguNarUpe jevI rIte auSadha cAra prakAre thAya che. te pramANe pApanA tyAgavALo vizudhdha medavALo dharma cAra prakAre thAya che III vyAkhyA - arthaspaSTa che. paraMtu viparita paNAthI ane avizudhdhi bhedathI pApa paNa cAra prakAre thAya che. : ' , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (190) pra.u.nA aM.4,ta.9 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have tenI vicAraNA kare che - jevI rIte koIka goLa lUMTha Adi auSadha alpamAtrA sAthe marI vi. thI yukta thoDA divasanA sevanathI ane alpa mAtrAnA pramANathI guNa karavAmAM samartha hovAthI alpa guNavALuM jANavuM |1|| vaLI bIjuM auSadha rasAyaNAdipa mAtrA sAthe alpa marI vi. thI yukta alpa ja ane alpa dina sevavAnA kAraNathI alpa paraMtu mahAzaktivALuM hovAthI svalpa hovA chatAM paNa bahuguNa karavAmAM samartha hovAthI bahu guNavALuM che..... (2) trIju auSadha goLa ane sUMTha vi. ghaNA TaMka pramANa (sudhI) sevyamAna hovAthI athavA ghaNA divasa sudhI sevI (laI) zakAtuM hovAthI ane tevA prakAranI vidhithI rahita hovAthI ane azudhdhapaNAne kAraNe auSadhanuM alpaguNa samajavuM. cothuM auSadha to pUrvanI jema ghaNuM zudhdha ane vidhipUrvaka sevavAnA kAraNe bahuguNavALuM che. Iti daSTAMtanI vicAraNA thaI. have jenA para ghaTAvavAnuM che te kahe che. koIka dharma paNa navakAramaMtrane gaNavAthI, zravaNa karavAthI, zrI jinane namaskArAdi karavA mAtrathI svalpa dharma hoya che. athavA dhanAdi vinA paNa sukhapUrvaka sAdhya hovAthI svalpa samajavo. svalpa bhAvapaNAnA kAraNe svalpaguNavALo samajavo. jevI rIte samaDInuM namaskAra mahAmaMtranuM smaraNamAtra, gharaDI DozIno sAmAyika dharma, zrI saMprati mahArAjAnuM pUrvabhavanA dramaka (bhIkhArI) nuM avyakta (bhAvavinAnuM) dravya sAmAyika, zrI sAtavAhana rAjAe mUlikAvAhaka nAmanA pUrva bhavamAM kareluM loTanuM dAna, suMdarazreSThinuM anyanI preraNAthI apAyeluM dAna, kSatrIyano pAMcajIvonA rakSaNa rUpa dharma ItyAdi. jina namaskAra, dAna, sAmAyikAdi svalpa ja dharma kyAreka vizeSa bhAva zudhdhinA kAraNe bahuguNavALo thAya che. svarga, mokSAdi phala Apato hovAthI, jema gharaDI DozIno sidvAra (pArijAta) puSpavaDe zrI vIrajinanI pUjAno pariNAma, jIrNazreSThino dAna pariNAma, mUladevanuM ane caMdanAnuM aDadanA bAkulAnuM dAna, saMgamanuM ekavAranuM khIranuM dAna, zrI puNyAtya rAjAnuM pUrvabhave muninA netramAMthI kaMTaka (zalya)nuM udhdharaNa, kezarI coranuM sAmAyika, zrI ******* **** * 6 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) pra.u.nA aM.4,ta.9 ****************************** *** *** * ::: : :::::: ::::::::::::::::: Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zItalAcAryanuM vaMdananuM anuSThAna ItyAdi saMgama ane muladevane aMtara vinA (bIje ja bhave) tevA prakAranI samRddhi, rAjyAdi malavA chatAM paNa sidhdhisukhanA phalane ApanAra hovAthI mahAsalapaNuM jANavuM garI, vaLI koIka dharma atyaMta dravyanA vyayathI sAdhya hovAthI ghaNA divasa sudhI sAdhavA vaDe athavA ghaNA kaSTamaya hovAnA kAraNe bhAvanI zudhdhi rahitapaNAnA kAraNe alpa - bhoga sukhAdi phala Apato hovAthI alpa guNayukta samajavo. haMmezA lAkha suvarNane ApanAra zreSThi, lAkhone bhojana karAvanAra brAhmaNa vi., tAmalatApasa ane koNikarAjAno pUrvabhava, tApasa vi. no dharma alpaguNa kAraka samajavo. ahIMyA te udAharaNa ApavA (yojavA) teonI bhAvazudhdhi rahitapaNuM ane samyak dharma, adharma, pAtra - apAtra jIvAdi tattvanuM jJAna na hovAthI alpaguNa vALo dharma samajavo. (jANavo) cotho dharma zrI jaina tIrthayAtrA, prAsAda banAvavA vi. tevA prakAranA tapa-kaSTa anuSThAnAdi pUrvanA hetuthI bahu samajavo. bhAvazudhdhi pUrvaka karAto dharma svarga eNne mokSAdi sudhInA phalane Apato hovAthI bahuphala guNavALo samajavo jemake bharata cakravarti Adino gharma, zrI kumArapAla, vastupAla maMtrI vi. no dharma, ane zrI vIra-paramAtmAno pUrvabhava lAkhavarSa sudhI niraMtara mAsakSamaNa karanAra naMdana mahARSi vi. no dharma. bahuguNa jANavo. - have eja caturbhagI pApane AzrayIne vicAre che. koIka pApa svalpa hoya che. mAtradurvacanAdinA kAraNe utpanna thavAthI athavA svalpajIvahiMsAdi thavAthI thatuM pApa te svalpa pApa ane svalpa phaLa ApanArUM thAya che. svalpa ja avizudhdhi krodhAdi karavA thakI alpa ja azubha phaLa ApatuM hovAthI svalpaphaLavALuM kahevAya che. * jevI rIte tane zuM zULI para caDhAvI hatI? tArA hAtha zuM kapAI gayA hatA ? mAtA ane putranA AvA vacanothI temane thoDuM pApa ane thoDuM phUla prApta thayuM. bIjAnA kSetramAM pravezatAM musApharone joIne mArA kSetramAM jo A praveza | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 192) pri.u.nA aM.4,tAla mamamama mamamama: : : : : : : : :::::::::::::::::::: * * * * * Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaze to huM A vaDanA vakSapara laTakAvIza. mitronA AvA vacano hatA. nAnA sAdhu pratye deDakI mAranAra sAdhuno krodha, vAmanasthalI zrAvakano putro pratyeno krodha, metAryAdino jAtino mada ItyAdi AvA prakAranA vacano vi. nuM paralokamAM zULIpara caDhavAnuM (phAMsInI sajA) ane hAtha kapAvavA vi. phala svalpa ja jANavuM. kahyuM che ke vadha, maraNa, ALa (kalaMka) ApavuM vi. bIjAnA dhanane lUMTI levuM. eka vakhata karelAnuM dazagaNuM phaLa maLe che. ItyAdi prathamo bhaMga....1 koIka pApa svalpa hoya che. ane bahudoSavALuM hoya che. tIvra azubha adhyavasAya vaDe karavAthI, bIjAne bahupIDA AdinuM kAraNa hovAthI ghaNAMone pApapravRttinuM kAraNa hovAthI athavA jinAjJAnuM ullaMghana Adi karavAthI bahu doSavALuM pApa jANavuM.. dA.ta. taMdula matsyano aMtarmuhUta mAtra hiMsAno pariNAma, "kuNAlAmAM he megha tuM varasa" ItyAdi karI karaTautkaraTa muninA vacano, kapIla! ahIMyA ane tyAM paNa dharma che evA marIcinA vacano, prAsuka pANIthI mAruM zarIra nAza pAmyuM che. Iti ekavAranuM vacana, pUrva karmanA kAraNe utpanna thayela koDha rogavAlI rajjA AryAnuM vacana, aja zabdanA arthanA viSayamAM vasurAjAnI juThI sAkSI, (juThuM bolavuM) rAvaNa rAjA ane gardabhilla rAjA vi. no para strI parano rAga, lakSmaNA sAdhvInuM mAnasika sukSmarAganuM pApa ane sAgara ane saMkAza zreSThi vi. nuM jinadravyanA leza mAtra sparzanuM pApa temAM rajjA sAdhvIno saMbaMdha mahAnizIthamAM kahelo che te saMkSepathI kahIe chIe. ( rajA sAthvInuM draSTAMta) agItArthapaNAnA doSathI sArAsArane nahi jANatI rajjA sAdhvIe vacana dvArA je pApa utpanna karyuM tenI a wares - pa ka upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) pra.u.nA aM.4,ta.9 : wwwaa : ::::::::::::: Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenAthI te adhanyAe nAraka - tIryaca, hInajAti (manuSya) mAM je je pIDA sahI te sAMbhaLIne koNa dhIraja dhare ? he bhagavan te rajjA sAdhvI koNa che. ? vacana mAtrathI teNe kayuM pApa meLavyuM. jeno vipAka A pramANe varNavAya che ? e pramANe kahetAM pUchatAM) bhagavAne kahyuM... he gautama ! Aja bharatakSetramAM bhadranAmanA AcArya thayA hatA. tene pAMcaso sAdhuo ane bAraso sAdhvIo hatI. tenA gaNa (samudAya)mAM traNa prakAranuM pANI hatuM. traNa ukALAvALuM, khaTAzayukta ane dhovaNanuM pANI cothA prakAranA pANIno upayoga na hato. eka vakhata rajjA nAmanI sAdhvInuM zarIra pUrvakarmanA prabhAvathI thayelA koDha roganA kAraNe bagaDI gayuM. (bagaDavuM) te joIne bIjI badhI sAdhvIoe kahyuM, "he duSkara tapa vigere karanArI ! A zuM thayuM che. pachI teNe (rajAsAdhvIe) pApanA Dara vinA kahyuM ke A prAsuka jala pIvAthI A roga thayo che te sAMbhaLIne badhI sAdhvIne kSobha thayo ane teoe prAsuka jaLa choDI dIdhuM. temAM eka sAdhvIe ciMtavyuM jo mAruM zarIra hamaNAM ja nAza pAme to paNa A prAsuka jala huM nahi choDuM. vaLI A satya nathI ke AnuM zarIra prAsuka jalathI nAza pAmyuM (bagaDyuM) hoya. kAraNa pUrve karelA karmodayanA kAraNe kuSTAdi roga thAya che. tethI aho ! ajJAna doSathI haNAyelI lajjA vinAnI ane mahApAparUpa karma vaDe ghora duHkhane ApanAra AvA prakAranA duSTavacana kahyA-bolI ItyAdi ciMtavana karatI evI teNe vizeSa prakAranI vizudhdhithI kevaLajJAna prApta karyuM devoe kevalajJAnano mahimA karyo...... pachI dezanA pUrNa thaye namaskAra karIne rajjAsAdhvIe kevalI bhagavAnane pUchyuM. he... bhagavanuM kyAM karmanA kAraNe huM koDhAdi roganuM bhAjana banI chuM. kevalI bhagavaMte kahyuM... sAMbhaLa teM raktapittathI duSita snigdha AhAra A kaMTha sudhI khAdho hato ane te vaLI karoLIyAthI mizrita hato. te kAraNe A thayela che vaLI bIjuM teM moha vazanA kAraNe nAkano mela ane mukhanI lALathI kharaDAyelA zrAvakanA putranA mukhane sacitta pANIthI dhoyuM hatuM te zAsana devatAthI sahana na thayuM. tethI bIjAne paNa tevA prasaMgathI pAchA [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 194) pra.u.nA aM.4,ta.9] :::::: ' .'' ' , , , , * * * *, , * * , , , , , , , , ,',' ' ' ' ' ' rAmajana ka ::: rasamaja* * * * * * :: ::: kAkajhass ::::::::::::::::: Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADavA mATe tArA te karmanA phalane koDhAdi roga karavA thakI batAvyuM. tethI tArU zarIra nAza pAmyuM (bagaDyuM) che. paraMtu prAsuka jalathI nahi. pachI A sAcuM ja che khoTuM nathI e pramANe ciMtavIne teNe kahyuM. "he bhagavan! jo huM jevuM kahuM chuM. tevuM prAyazcita karuM to mAruM zarIra sAruM thaze ? tyAre kevalI bhagavaMte kahyuM he duSkara karanArI! huM tane prAyazrita ApuM chuM. paraMtu tenuM prAyazcita ja nathI jethI tArI zudhdhi thAya. kAraNa ke teM sAdhvIonI AgaLa prAsuka pANIthI mAruM zarIra nAza pAmyuM che. e pramANe kahyuM hatuM ane A mahApApakArI tAruM vacana sAMbhaLIne badhI sAdhvIo subdha thaI gaI hatI (coMkI UThI hatI) A vacananA doSathI (kAraNe) teM je kAMI kaTu vipAka ApanAruM pApa karyu che te tAre koDha, bhagaMdara, jalodara, vAyuprakopa, gulma, dama, masA, gaSThamAlAdi aneka vyAdhi vedanAthI yukta zarIrathI, dAridraya, duHkha, daurbhAgya, durgati, apayaza, ALa (kalaMka) saMtApa, udvega, dAha, dIrdhakAle karI, anaMtabhava sudhI dararoja bhogavavuM paDaze. A pramANe durvacananA vipAkamAM rajjAsAdhvIno saMbaMdha jANavo. A bIjA bhaMganA pApanuM bahudoSapaNuM ane vAraMvAra ghaNIvAra sAtamI naraka sudhInuM gamanAdi anaMta bhava sudhI duHkha ApavA paNA vi. no bIjobhaMga thayo ArA vaLI koI pApa bahu jajune mAravAthI utpanna thatuM hovAthI analpa pApa hoya che. alpaavizudhdhithI utpanna thatuM hovAthI alpadoSavALuM hoya dA.ta. jemake kAlikAcAryanuM sarasvatIne vALavA mATe tevA prakAranuM AraMbha AdinuM pApa ane alpadoSavALuM pApa te IriyAvahI rUpa pratikramaNa mAtrathI zudhdha thatuM hovAthI alpadoSavALuM samajavuM Iti trIjo bhaMga. vaLI koIpApa bahu ghaNA, ati ghaNA jIvonI virAdhanA (hiMsA)thI utpanna thatuM hovAthI ane bahu doSa karanAruM che. jemake kAlasaukarikanuM brahmadatta cakravartI vi. nuM pApa cotho bheda thayo Indi | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) pra.u.nA aM.4,ta.9 * * * * * * * * * * * * * ::::::::::: : ::::::::::::: ::::::::::: Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zlokArtha :- e pramANe samasta Apatti upara jaya rUpa lakSmInI IcchA hoya to puNya-pApanA bhAvathI UMcA phala vizeSa jANIne zighra zudhdha bhAvane bhaja (dhara) // 1 // II Iti prakIrNa upadeza nAmanA 4 thA aMze || // 9 mo taraMgapUrNa // pakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-10) zlokArtha :- pAparUpa zatrupa2 jayarUpa lakSmI meLavavA mATe ane akhaMDa sukhanI jo IcchA hoya to satvazAlI (satvayukta) zudhdha bhAvadharmane sArI rIte Adaro. (Acara) ||1|| yataH (1) vidyA (2) cakrI (3) 2sa ane tenAthI (3) virudhdha (1) Amrutaru (2) DAMgara ane (3) vaidya.... jevI rIte zIghra ane azIghra phalane Ape che. tevI rIte niyamAdithI yukta ane ayukta dharma phalane Ape che. 11211 1 vyAkhyA :- vidyA, cakrI, rasa ane virudhdha e pramANe cha bhedo che. tenA saMbaMdhathI yukta Amrataru, zAlI (DAMgara) vaidya jevI rIte kramika zIghra - azIghra phalavALA thAya che. tevI rIte niyamAdithI yukta ke ayukta dharmo paNa zIghra ke azIghra phalane Ape che. Iti saMbaMdha. temAM vidyA ane Amrataru (AMbAnuM jhADa), maMtravAdi vaDe koIka rAjyabhA vi. mAM mATInA DhagalAmAM AmrabIjane ropI jalasiMcavA thakI vidyAnA kAraNe jaldI Avratanu moTApaNAne pAmyuM ||1|| cakrI ane zAlI :- cakravarti saMbaMdhI kAzyapa ratnadvArA, hAthano sparza 12 yojana vistAravALA thayelA carmaratna vaDe prabhAte vAvela DAMgara madhyAhna samaye laNe che. rasa ane vaidya eTale rasAyaNathI thatI cikitsA jevI 2Ite A upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (196) pra.u.nA aM.4,ta.10 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNe zIghra pota potAnA phalane ApanArA che. tevI rIte niyama vaDe ane Adi zabdathI satva vaDe yukta dharma Icchita phalane ApanAra bane che. dA. ta. jevI rIte devapAla, kapardika, canaka zreSThi vi. no devapUjArUpa dharma zIghra rAjyAdi phala ApanAra thayo. mUladeva, bhadrazreSThi vi. no dAnadharma, sudarzana zreSThino zIla dharma, gajasukumAla, DhaMDhaNakumA2 ane nAgaketu zreSThi vi. no tapa dharma svarga, mokSAdi phalane ApanAra thayo. ItyAdi // zlokArtha :- he paMDIto ! karmarUpa zatrupara jayarUpa lakSmI mATe A pramANe (AvA) niyamathI yukta dharmanA AvA zIghra phala rUpavaibhavane sAMbhaLIne temAM nitya AdaravALA thAo |1|| : prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze : // 10 mo taraMga pUrNa prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga-11) pUrva gAthAmAM kahelA arthane ja zaMkA dUra karatAM eka dRSTAMta vaDe kahe che :- jevI rIte cakrInA carma upara DAMgara tatkAla phaLe che. tevI rIte sAtvika bhAvathI zudhdha evo dharma tatkAla akSayasukhane ApanAro bane che. vyAkhyA spaSTa che. dRSTAMta vi. pUrvanI jema samajavA. * Iti prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze H // taraMga 11 pUrNa II upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 197 | pra.u.aM.4,ta.11 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa upadeza nAmanA 4 aMze (taraMga 12) zlokArtha :- prabhutva athavA prabhubala athavA saMpadA Adi sAmarthyane pAmIne zatru upara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe jinadharmamAM ujamALa bano ||1|| yata - nitIrtha, ne jinabhakta rAjA, maMtrI, balavAna zrAvaka ane sAtizaya cAritrI e pAMca jinazAsanano udyota karanArA che. vyAkhyA - spaSTa che. paraMtu jinanuM tIrtha sAmAnyathI prAsAda, pratimA, kalyANaka bhUmi Adi rUpa athavA prabhAvazAlI sthAna rUpa zrI zatruMjayAdi caturvidhi saMgha temaja prabhAvazAlI aneka bhavya prANionA darzanathI paNa duSama (ghora) mithyAtva rUpa aMdhakArane dUra karavA thakI bodhi (samyakatva) nA prakAzanuM kAraNa che. 'jinamattiranA ' saMpratirAjA, kumArapAla vi. jinabhakta maMtrI udayana, aMbaDa, bAhaDa, vAhaDa, zrI vastupAla, zrI pRthvIdharAdi, jinabhakta balavAna zrAvaka sA. jagaDuzA, saMghavI AbhU, sA jagasI, sA muhaNasiMha, zA. bhIma, zA. samara, sA sAraMga, sA. sAcA, sA. bhIma, sA. guNarAja saMghavI. prathamA, sA. goviMdAdi ane sAtizaya cAritrI zrI bhadrabAhu, sthUlabhadra, zrI Aryasuhasti, zrI vajasvAmi, zrI AryakhapuTa, zrI vRdhdhavAdi, zrI sidhdhasena divAkara, zrI pAdaliptasUri, zrI bappabhaTTasUri, zrI haribhadrasUri, zrI mAnatuMgasUri, zrI mAnadevasUri, zrI vAdidevasUri, zrI hemacaMdrasUri, zrI abhayadevasUri, zrI jIvadevasUri, zrI yazobhadrasUri, jagatacaMdrasUri, dharmaghoSasUri, jinaprabhasUri vinA saMbaMdho (jIvana caritro) prAyaH prasidhdha che. tethI ahIMyA lakhyA nathI. yathA yogya svayaM jANI levA... vAdivetAla, zAntisUri, zrI sUrAcArya, zrI vIrAcAryAdi bIjA paNa prabhAvakonA (caritro) dRSTAMta rUpe kahevA. : ''''' ' , , , , , , , , , , , , , , , , ; | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 198ba.u.nA aM.4,ta.1] :::::::::::::::: :::: Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vIrAcAryanuM daSTAMta) kaMIka vistArita kare che. zrI aNahilapura pATaNamAM zrI karAjA rAjyane kare che. eka vakhata vAdi siMha nAmano sAMkhyavAdi tyAM Avyo. patramAM teno A pramANe zloka hato UMcA hAtha karIne rADa pADe che. ke jenI zakti hoya te Avo. mArA jevo vAdi vAdisiMha hove chate mahAdeva paNa eka akSarane jANato nathI. eTale ke mahAdeva paNa mArI sAme bolI zake tema nathI. zrI karNanA bAlamitra zrI vIrAcArya, ane kalAgurU goviMdAcArya che. teonI pAse guptaveze AvIne rAjAe pUchayuM. he bhagavan! vAdisiMhanI sAthe vAda karazo ? tyAre goviMdAcArye kahyuM sabhAnI aMdara savAre vAra tene jItaze. savAre rAjAe vAdisaMhane bolAvyo tyAre te vAdie vicAryuM ane bolyo nispRhapaNAnA daMbhathI ame tyAM niHsaMga kevI rIte jaIe ? jo rAjA ne kautuka jovAnI IcchA) hoya to cAlIne ahIMyA Avaze rAjAe kotukathI temaja karyuM. sabhyatAthI bolAvelA goviMdAcArya AvyA ane bIjA paNa vIrAcArya vigere vidvAno AvyA. rAjAe kahyuM ke atyAre vaktA koNa che ? vAda karanAra koNa che ? zrI goviMdAcArye kahyuM...... zrI vIrAcArya. sAMkhya bolyo - A dUdhanI gaMdhanA mukhavALo (bAlaka) mArI sAthe zuM bolaze arthAt zuM vAta karaze ? rAjA bolyo - tArA A dhaturAthI caDhelA madane A dUdhathI ja dUra karAze (thaze) e pramANe sAMbhaLIne mAthA upara UMcA hAtha karI sUtelAnI jema mUkI avahelanA karI. te pachI vIrAcArya bolyA - gadyathI ke padyathI huM boluM ? chanda alaMkAra paNa kahe. sAMkhya bolyo - he bAlaka ! gujarAtano ADaMbara mArI pAse na kara. [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)] 199) ba.u.nA aM.4,ta.12 kAma karanArA kAma karavA mAgatA nAnA nAnA HS00000OOOOOOOOOOOOOOOOO! Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tArI pAse zakti ja che. to mattamayUra chaMdathI ane nidbhava alaMkArathI bola. virAcArya bolyA - vANIrUpI devInI (sarasvatI) tArAthI ke mArAthI AzAtanA na karAya (thAya) e pramANe kahIne koIpaNa jAtano vAda karatAM pahelAM UbhA thaIne sAmo upanyAsa karyo. sAMkhyato te Asana para besI rahyo. zrI vIrAcArya mattamayUra chaMde ane nirnava alaMkAre karIne aTakyA tyAre sarvAnuvAda karavAmAM azakata sAMkhya bolyo : - huM sarvAnuvAdanA upanyAsamAM zaktizALI nathI pachI rAjAe hAtha pakaDIne tene jamIna para pADyo jo bolavAmAM zakti nathI to Asana para besIne kema bole che. ? tyAre kavirAja zrIpAla bolyo guNo vaDe karIne uttamapaNuM Ave che. UMcA Asana para besavAthI nahi. prAsAdanA zikhara para beThelo hovA chatAM zuM kAgaDo garUDanuM AcaraNa karI zake kharo ? viDaMbanA karAto te vIrAcAryathI pAcho vaLAyo (viDaMbanA pAmatA evA tene vIrAcArye bacAvyo) rAjAe sAMkhyane dezathI bahAra kADhyo ane zrI vIrAcAryane jayapatAkA patra Apyo. - eka vakhata jaya (meLavavA mATenI) yAtrAe jatAM caturaMga enAthI parivarelo gurjarAdhIza (gujarAtano rAjA) zrI vIrAcAryanA caityaAgaLathI javAnI IcchAvALA rAjAne joIne koIka kavie samasyApada kahyuM tene uddezIne rAjAe vIrAcArya sAme dRSTi nAkhI temaNe lIlAmAtramAM (te samasyA) pUrNa karI. te A pramANe.... he kAlindri ! (yamunA) kahe kuMbhamAM udbhavela samudra tuM kevI rIte grahaNa karIza ? zatruthI namra huM, tuM paNa mAruM ane mArI sapatninuM nAma grahaNa kare che. rAjAe kahyuM - jharukhAmAM rahelA tame mArA zatruono nigraha kahyo hato. te A tamArA sidhdha vacanathI mAlava grahaNa karIza ja. tethI A vijayanI patAkA che. te tyAM daDha thAo. pachI te patAkA teoe tyAM bAMdhI. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (200) pra.u.nA aM.4,ta.12 ajamamamamama mamamamamamamamamama: ::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vakhata kamalakIrti nAmanA digaMbaravAdI zrI sidhdharAjanI sabhAmAM AvIne vAdane mATe vIrAcAryane bolAvyA. varAcArya paNa pAMca varSanI bAlAne sAthe laIne tyAM AvyA. tiraskAra (avajJA) pUrvaka te digaMbaravAdine joIne Asana para beThA, tyAre vAdi bolyo. he rAjanuM ! bAlikAthI kharaDAyelI tArI sabhA vidvAnone ayogya che. rAjAe kahyuM A paMDIta ! potAnA pramANa vaDe vAta karaze. e pramANe kahIne vIrAcAryane joyA tyAre virAcArya bolyA :- he rAjan ! samAna vaya vALAnI sAthe vAda thAya che. e pramANe vicArIne A bAlAne nagna lAvyo chuM A paNa nagna hovAthI bAlakanI jemaja dekhAya che. tethI strImuktinA niSedhathI ja kupita thayelI evI A bAlA AnI sAthe vAdamAM jItaze. pachI hAthane tenA mAthA para mUkIne vIra bolyA he bAlA ! AnI sAthe bola ane strInI muktinuM sthApana kara pachI te bAlAe gaMgApuranI jema utaravAnuM muzkela evo (duruttara) khullo upanyAsa megha samAna gaMbhIravANI dvArA strI muktinuM sthApana karyuM te sAMbhaLIne vAdI mUMgAnI jevoja thaI gayo ane jaina dharmano jayajayakAra thayo. rAjA bolyo - jenA hAtha sparzamAtrathI jyAM tyAM saMkrAnta thayelI sarasvatI devI bole che. te ekaja vIrAcAryaja jagatamAM ajaya che. ahIMyA jinamatamAM ATha prabhAvako che. ane kahyuM che ke prAvacanIka, dharmakathaka, vAdi, naimittika, tapasvI, vidyA, sidhdha puruSa ane kavi A ATha prabhAvaka kahyA che. temAM A virAcArye vAda labdhi, kavitva zakti vi. thI zrI jinamatane prabhAvazALI banAvyuM che. A pAMceya zrI jinadharmanA duzamana vi. rUpa aMdhakArane dUra karavA vaDe mahAudyota karanArA hovAthI udyotavALA che. ane teo zAsana prabhAvakapaNAne kAraNe ahIMyA paNa moTI samRdhdhine ane pUjyatAne prApta kare che. pAme che. krame karIne cakrIpaNuM, Indrapada, tIrthakarAdinI samRddhi, sidhdhipada, anaMta vaibhava ane sAmrAjya meLave che. Iti. zlokArdha - seMkaDo dRSTAMto vaDe ghaNA prakAre sArI rIte batAvelA dharmapadane sAMbhaLIne (jANIne) zudhdha evA bhavanA zatrupara jayarUpa lakSmI meLavavA mATe prayatna karo ||1| || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 20) pra.u.nA aM.4,ta.12 ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe yugapradhAna zrI tapAgacchanAyaka zrI devendrasUri, zrI jJAnasAgarasUri, zrI somasuMdarasUrinA ziSya zrI munisuMdarasUrie racela jaya zrI aMke upadeza ratnAkaranA madhyAdhikAre prakIrNa upadeza nAmanA 4 (cothA) aMze bAramo taraMga | madhyAdhikAra saMpUrNa ane tenI samAptimAM viSama gAthAnuM vivaraNa samApta. have AgaLa bIjA taTa sugama hovAthI tenuM vivaraNa karatAM nathI - karyuM nathI Iti. zlokArtha H- aneka prakAranA uchaLatA (raMga) taraMganA samuhavAlo jAte racela A upadeza ratnAkara vilAsa karatI jayarUpa lakSmIvALo vijayane pAmo. (jaya lakSmI vilAsa pAmo) vizva upara upakAra karavAmAM niraMtara tatpara (rata) vidvAna rUpI vAdaLAo cAre bAju varaso. vidvAna vaDe vaMcAto A graMtha lAMbA kALasudhI raho. akSaranI gaNanA vaDe anubhamAM graMthanuM pramANa spaSTa che. 2055 poSa vada lolt - * sAta hajAra chasone paMcottera (7675) A pUrAgraMthanI zloka saMkhyA kahI zrI 2stu - zubhaMbhavatu bhadraMbhavatu bhagavataH zrI zramaNa saMghasya | zrI munisuMdarasUri racita A upadeza ratnAkara graMthano // gurjara bhAvAnuvAda saMpUrNa // 2055 poSa vada Iloll upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (202) pra.u.nA aM.4,ta.12 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( R ( chaja zrI upadeza ratnAkara apara taTa mULa tathA bhAvArtha in 15 SCILII LIU jaI 6 bhASAntara kartA ) labdhi-vikrama-sthUlabhadra-paTTAlaMkAra kaviratnA AcArya bha. zrI kalpayazasUrIzvarajI ma.sA. labdhi-vikrama-sthUlabhadra paTTAlaMkAra kaviranA AcArya zrI kalpayazasUrIzvarajI ma.sA. SA ta Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI munisuMdarasUriviracita zrI upadezaratnAkara apara taTa mULa tathA bhAvArtha dharmanA phaLane dekhADavA dvArA upadeza nAmano prathama aMza jayazriyo 1 'nargalamaMgalAvalIH 2, ___ sasaukhyasaubhAgyasudIrghajIvitAH 3 / abhISTasiddhiH 4 sudhiyazca5 saMpado6, dadAti dharmo bhavinAM jinoditaH / / 1 / / phalaSaTkaM) bhAvArtha - jinezvara bhagavaMta dvArA bhASita dharma bhavyajIvone jayarUpa lakSamI(mukti) anargala (ghaNI) maMgalanI zreNIo sukha zAnti ane samAdhithI yukta ane saubhAgya (sadA jayavaMta) ati dIrdhAyuSya manavAMchita aneka prakAranI sidhdhio ATha prakAranI uttama zreSTha budhdhio ane aneka prakAranI saMpatti (dhana-dolata parivAra vi.) ApavA samartha che yAne Ape che. vizeSArtha:- sarvajJa bhabatAvelo dAna-zIla-tapa ane bhAvarUpa cAra prakArano athavA sarva virati ane deza virati rUpa dharma vidana vinAnA kAryonI maMgala zreNIo bAhya ane AMtarika ubhayarIte Adhi vyAdhi ane upAdhi dUra karIne sukha zAnti ane samAdhi sadA jayavaMta yaza rUpa saubhAgya yukta ghaNuMja lAMbu AyuSya je je prakAranI IcchA karIe te te prakAranI IcchAonI pUrti karatI sidhdhio zreSTha evI ATha prakAranI budhdhio ane dhana dolata pada-pratiSThA parivAra rUpa vividha aneka prakAranI saMpatti ApavA samartha che yAne Ape che. sphuranti vezmanyabhitaH zriyo'rthitA 1, - muve giraH 2 trAdhyatA viyo ke rU I upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | E(204 aparataTa aMza - 1 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanau ca saubhAgyaramA 4 'sayorbalaM 5, yazAMsi rikavA da gasItadharmataH tAm IIrA (5) bhAvArtha - arihaMta bhagavAne kahelA dharmanA AcaraNathI zuM zuM prApta nathI thatuM arthAt badhuM prApta thAya che. sajajana purUSonA gharane viSe (1) cAre taraphathI IcchA mujabanI lakSmI (2) mukhamAM atyaMta prazaMsanIya vANI (3) hRdayamAM nirmaLa budhdhi (4) zarIrane viSe sadeva nirogitA, saubhAgya rUpa lakSmI (5) banne khabhAomAM apUrva bala ane (6) sarva dizAomAM nirmala yaza prApta thAya che.... rA sakalamaMjulamaMgalamAlikaM, vitanute 1 cinute sukhasaMpadaH 2 / harati vighnacayaM3 kurute zivaM4,matimatAM jinadharmasuradrumaH ||3 / / (4) bhAvArtha - jina dharmarUpI kalpavRkSa budhdhizALIone saMpUrNa rIte (1) ramaNIya maMgala (Atma hitakara) zreNine vistarIta kare che. (2) sukhakara sarva zreSTha sAmagrI (saMpatti) ono saMcaya karI Ape che. (3) duHkhakara bAdhaka vinakAraka ApattionA kAraNone dUra kare che ane (4) kalyANakAraka bane che. lakSmI - dhana dhAnya saMpatti vaibhava, gRhalakSmI, jaya, yaza rU5 lakSmI, AdhyAtmika dRSTie saMyama jJAna ane mokSa rUpa ATha prakAranI lakSmI budhdhi ATha prakAranI che zuzruSA - zravaNa aNimA-garimA-laghimA vi. ...iall maMgalAni 1 zriyo'bhISTA 2 rUpa 3 mAyu 4 rbalaM 5 yazaH 6 / prabhutva 7 miSTasiddhizca 8, dharmakalpataroH phalam ||4 / / (8) bhAvArtha - dharmarUpI kalpavRkSathI (1) vidana jaya, maMgalo (2) manavAMchita lakSmI yAne saMpattio (3) suMdara rUpa (4) dIrdhAyu (5) bala (6) nirmala yaza kirtI (7) prabhupaNuM yAne moTAI sattAdhIza paNuM (8) zreSTha sidhdhi rUpa phaLa prApta thAya che... jA cirAyuH 1 ziva 2 mArogyaM 3, saMpado 4 'bhISTasiddhayaH 6 / MyaH savinayanaM 6, mavati binadharmataH III (6) bhAvArtha - jinadharmathI (1) nirogI dIrdha AyuSya yAne jIvana (2) kalyANa | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 205 aparataTa aMza - 1] Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) zarIra nirogIpaNuM (4) suvizudhdha sAmagrI (5) aneka prakAranI mAnaciMtita sidhdhIo ane (6) sarvatra vijaya ane AnaMda sahita jaya prApta thAya che.../pI. pravardhamAnottamamaMgalAvalI: 1, zriyaH sadAnandarasormivarmitAH 2 / sukhAni 3 vizvAzayavizramAspadaM, dharmo vazatvaM 4 nayate jinoditaH / / 6 / / (4) bhAvArtha :- ahA! jinezvara paramAtmAe upadezelo dharma keTalo uttama che ke je dharma jagatanA sarva saMzayone chedanAra sarvajIvone AzrayarUpa atyaMta uttarottara vRdhdhi gata banatI kalyANanI zreNIne arpanAra sadeva AnaMdarasanI ummarUpI kavacane dhAraNa karatI lakSmIne dharanAra aneka prakAranA sukha vaibhavane ane prItine jagADanAra che.. Iii trivargasAraH 1sujanaiH sa tattvato, nidhiH sukhAnA 2 sakaleSTasAdhakaH 3 / aniSTahR 4 llokyuge hitAvaho 5, - gharmo niSevyaH surasevitoDariMtaH () bhAvArtha - sajjana purUSoe artha, kAma ane mokSa rUpa traNa vargamAM sAra rUpa, sukha, zAMti ane samAdhinA khajAnA rUpa, tamAma Icchita ISTa vastune sAdhanAra, pasaMda nahi evA tamAma aniSTane dUra karanAra, A lokamAM ane paralokamAM ane devadevendrothI levAyelo yAne AcarAyelo jinezvara bhagavaMtono dharma ja sevanIya ArAdhavA yogya che. ll traidhaduHkhanicayo'pacIyate 1, cIyate ca sukhasaMcayastridhA 2 / pUryate trividhamarthitaM 3 yatastaM, tridhA bhajata dharmamArhatam / / 8 / / (3) bhAvArtha :- (1) AdhyAtmika (2) devika ane (3) bhautika e traNa bhedarUpa duHkha athavA mana vacana ane kAyAthI utpanna thayeluM duHkha, naraka, tIrthaMca ane manuSya bhavamAM utpanna thayeluM duHkha dUra karanAra (1) manuSya paNAnuM sukha (2) devanuM sukha ane (3) mokSanuM sukha ema traNa prakAre sukhane arpanAra ane mana vacana ane kAyAthI IccheluM pUrNa kare che tevo arihaMta prabhue kahelo dharma mana vacana ane kAyA ema traNa prakAre ArAdho.. IITA [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda)206) aparataTa aMza -1] :::::: ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::::::: Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suparvarAjiprathitaprabhAvaH 1 svajAtisImeSTaphalo 2 'napAyaH 3 / prayatnalabhyaH 4 kuzalairjino'sya dharmazca kalpadrusamaH zivAya / / 9 / / bhAvArtha - devonA samuhe jeno prabhAva phelAyo che potAnI jAtimAM je sarva zreSTha che. rAjAAdi AlokanuM, IndrapaNuMAdi paralokanuM ane mokSarU5 vi. Icchita phaLane ApanAra jenI ArAdhanA karavAthI vino nAza pAme che. ane vivekI sajanone prayatnathI paNa prApta karavA yogya evA suratarU sarIkhA jinezvara ane temane batAvelo dharma kalyANa karavA mATe samartha che... !! jayavijayavidhAtA 1 vizvavizveSTadAtA 2, ____ bhavajalanidhisetu 3 vizva nirvAha hetuH 4 / akhilaguNanidhAnaM 6 sarvadharmapradhAnaM 6, vitaratu nirma: satataM sarvazarja II10nA (6) bhAvArtha - (1) jaya ane vijayanA kartA (2) jagatamAM rAjyAdi vi. rUpe sarva ISTane ApanArA (3) bhavarUpa samudrane taravA mATe pUla sarikhA (4) jagatanA pAlana poSaNanuM kAraNa (5) sakala guNanI khANa ane (6) sarva dharmomAM uttamottama - zreSThAtizreSTha evo zrI jina dharma harapala-sakala sukhane yAne saMpUrNa sukharUpa muktine ApanAra bano.... I1ol devo jinendro 1 guravazcaritriNo 2, dharmastaduktazca dayAdipAvanaH 3 / sutA vinItAH 4 praNayI paricchado 5, manonuIT: curtatanAzva 6 pukhyata: ll11aaaa (6) bhAvArtha - rAgadveSa rahita, aDhAre doSathI rahita vItarAga paramAtmA (2) paMcAcArane pALanArA saccAritra dharanArA gurUo (3) teoe upadezelo maitrI pramoda karUNA ane mAdhyasthAdi bhAvanAthI ane dayA dAnAdithI yukta evo dharma vinayavAna putro, premI parivAra ane manane potAnA vicAra raheNI karaNI vi.ne) anukULa strI (patnIo) Adi pUNyathI maLe che... ll11 sukhAni datte 1 harate vipattatI2. stanoti bhadrANya 3 zivAni nAzayan 3 / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (207) aparataTa aMza - 1 - mA.. .... .. . - Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAdhibhirvyAdhigaNAnnihanti yo, - gha manasvArphatame te vRdhA: ||12nA (5) bhAvArtha :- (1) je Aloka ane paralokamAM rAjyAdi-indrAdi sukhane Ape che (2) vipattInA samuhano nAza kare che. (3) kalyANone sarva dizAmAM phelAve che (4) aziva-akalyANano nAza kare che. ane (5) mananI ciMtA sahita vyAdhione dUra kare che te zrI arihaMta bha.nA ja dharmane ArAdho.. II1rI maMgalAni sasukhAni 1 jayazrIH 2 saMpado'pyabhimatA 3 ciramAyuH 4 / saddhiyaH 5 subhagatA 6 prabhutA 7 ca syuryato bhajata taM jinadharmam / / 13 / / (7) bhAvArtha - je thakI (1) sukhapUrvaka maMgala (2) jaya rUpI lakSmI (3) Icchita saMpadA (4) cirakAlIna AyuSya (5) zreSTha budhdhi (6) bhAgyazAlItva (7) rAjAdi svAmitva prApta thAya che tevo jinezvare prarUpelo dharma tame ArAdho...13 vasUni pRthvyaH khanayo maNIn drumAH, ___ phalAni muktAH kila tAmraparNikA | latA : prasUnAni gajAMzca viMdhyabhUH, puNyAtmanAM bibhrati bhuktaye'GgInAm / / 14 / / bhAvArtha - mahAbhAgyavaMta prANIonA bhoga upabhogane mATe dharA, dhana, khANa, maNIo, jhADo phaLo, tAmraparNikA nAmanI nadI, motIo - velaDIo - puSpo ne utpanna kare che ane viMdhyAcaLanI bhUmi hAthIone dhAraNa kare che.../14ll bhavanti zilpAni kRtAni zilpinAM 1, viziSTakarmANyapi karmakAriNAm 2 / suzikSitAzcApi kalAH kalAvatAM 3, zrecamRtAneva suravo muvattaye ||16ll (3) bhAvArtha:- (1) mUrti Adi kaMDAranArA zIlpIe banAvelA zIlpo (2) sevaka dvArA thatA viziSTa kAryo ane (3) sArI rIte zIkhelI kalAvAnanI kalAo zreyane karavAnI IcchAvALAnA sukhanA upabhoga mATe ja che.... ll1pI | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 208) aparataTa aMza - 1) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitapramANAstanubhUjalAdayo 1, mitaprabhAvA RbhutadrumAdayaH 2 / phalanti vRkSA niyataiH phalaiH 3 puna - _rmitistridhASMsti na gharmavastunaH II1ddA (3) bhAvArtha - deha, pRthvI, pANI Adi parimita pramANavALA che. svargavAsa devo ane teonA vRkSo yAne kalpavRkSo vi. pramANayuta prabhAva (atizaya) vALA che vRkSo samaya pramANe phalo vaDe phaLe che paraMtu dharmarUpa vastu traNa rIte (pramANa, prabhAva ane samayathI) aparimita che. 19ii! jalAyate'gni 1 jaladhiH sthalAyate 2, purAyate'raNya 3 nagaraH samAyate 4 / suhRdyate'ri 5 rjanakAyate nRpaH 6, satAM netAnta sutAnumAvataH II17ll (6) bhAvArtha :- nitAMta (atyaMta) pUNyanA anubhAvathI (prabhAvathI) sajjana purUSone mATe agnipANI rUpe, samudra jamIna rUpe, jaMgala nagara rUpe, parvata samatala bhUmi rUpe, zatrumitra rUpe rAjApitA rUpe banI jAya che. eTale ke AcaraNa kare che ./17ll bhavanti teSAM vipado'pi saMpadaH 1, prayatnasAnnidhyakRtaH surAH satAm 2 / banAstra sarve svarganA rU tAvanA, tti ceSAM sukRtaitraddhayaH ||18l (3) bhAvArthaH- je loko pAse pUNyarUpa nidhi bharelo che. arthAt tenAthI zobhe che te sajjanone Aphata-saMpattirUpe bane che devo sAmAnya prayatna karavA mAtrathI sAnidhya (sahAya) karanArA thAya che ane sarva sAmAnya loko svajana banI rakSaNa karanArA thAya che ...18. thI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 1 : : : : : : : : : : : : : : : : ::: ] Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhArabhUto jagatAM trayasya yo 1, niyojako'rkendupayodhivArmucAm 2 / tanoti martyAmaramuktisampada - 3 stameva dharma manaterazane II16IL (3) bhAvArtha :- je alokya mATe AdhArabhUta che. (2) je sUrya-caMdra samudranI ane meghanI gatinI vyavasthAne jALave che (3) manuSyanI devanI tathA mokSanI Rdhdhine phelAve che arthAta RdhdhinI vRddhi kare che. tethI teja dharma Icchita sukha mATe sevo ../19o abAndhavAnAM pratibhAti bAndhavaH 1, sadA sahAyaH paramo'sahAyinAm 2 / paraH prabhurniSprabhutAtisaMginAM 3, jinendradhaH savajorasAdhanAt IIra || (3) bhAvArtha - prabhue batAvelo dharma sakala ISTa padArtho meLavavA mATenuM sAdhana hovAnA kAraNe baMdhu vinAnAo mATe bAMdhavarUpa, niHsahAyane sadeva madada karanAra, akiMcana rUpa duHkhathI pIDAtA anAtha jIvone mATe atyuttama, kalyANakArI nAtha rUpa che ...lol yadaMbudAH syuH khalu kAlavarSiNo 1., na vAnti vAtA yadatisthitikramAH 2 / na vArdhayazca prasaranti 3 nAgnayo, tti 4 vA gharmavikRti di tat IIravA. (4) bhAvArtha - vAdaLo enA krama (samaya) pramANe varSe che. pavana potAnI sthiti choDI (vaMToLa) rUpe vAto nathI. samudra potAnI maryAdA oLaMgIne bahAra phelAto nathI, agni saLagAvato nathI. temAM jo koI mukhya kAraNa hoyato dharmano ja prabhAva che ...ro drumaiH surANAM maNibhizca kiM nRNAM, paryAptamAptaiH kalazaiH sadhenubhiH / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 1 - na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ::::::::::::::::::: : Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cintyA acintyA api saMpado'khilA, dadAti jainezvaradharma eva tat / / 22 / / bhAvArtha - mAnavone devonA kalpavRkSo ane maNIo ciMtAmaNI ratno) thI zuM? kAmadhenu sahita kAmakuMbha (Icchita pUravAvALA) maLavA thakI paNa zuM? te dUra raho kAraNa ke IzkelI saMpatti jinezvare kahelo dharma ja ApavA samartha cha ... // 22 // durAzayA na prabhavanti durjanA, na cApi caurA na ca daivatagrahAH / na zAkinIsiMhabhujaMgamAdayo, na cAmayAH prANini puNyapAlite / / 23 / / bhAvArthaH- dharmAcaraNathI pUNyazALI banelA jIvone duSTa AzayavAlA durjano, thorI, heva bhane ghaDI, nakSatro, nI, siMDa, sarpa vi. mane rogo parezAna 12 // samartha banatA nathI ... // 23 // tanoti rakSAmapi garbhagasya yaH, zizozca yo vA zayitasya yoginaH pramAdino daivaparasya cApi yaH, sa jainadharmaH kriyatAM vRtirbudhAH / / 24 / / bhAvArtha - he paMDito ! budhdhajano ! je mAtAnA garbhamAM rahyo che. je haju bALaka che. je prANI sutelo che je bhAgya upara bharoso rAkhe che. evAmAM paNa je rakSaNa kare che. te jaina dharma rUpI vADa ne tame karanArA thAo eTale ke jaina dharmanA AcaraNa vaDe karIne pUNya saMcaya karanArA bano ...//ra4o. sphuraMti yadvAri gajAsturaGgamA, vimuktasaMkhyAzca bhaTA raNotkaTAH / yacchatrasiMhAsanacAmarArcanA, mRdaGgavINAdiravaizca jAgarAH // 25 / / praNamrazISaizca nirdezadhAraNaM, samagralokaiH prabhuteSTakarmasu / MEDIA Dooooooo che upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 1 aNdiNciNdiNcNddi saaooooooopp000000000damadomopana Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasara zrImadbhastriyAtatinepaca tarkasamRddhi stram IIrA (yumama) bhAvArtha - je rAjAnA darabAramAM hAthIo, azvo laDavA mATe sajja thayelA evA sainiko talapApaDa thAya che (thaI rahyA che) je chatra siMhAsana-cAmarathI pUjAya che. mRdaMga - vINAdinA avAjothI jAgRta karAya che. sArI rIte nata mastaka thayelAothI AjJA hukamane sArI rIte zirasAvaMdya karAya che. samasta (purajano) loko vaDe ISTakAryamAM AgaLa karAya che. ane je devIyonA rUpanI zobhAnA garvanuM haraNa karanArI strIono samuha rahyo che te dharmarUpa samRdhdhithI utpanna thayelu phaLa che eTale ke dharmanA sevanathI utpanna thayelu phaLa che. ra5 , ra6/ akhaNDitAjJA divijezvarairapi (1) / - trira3pta sAmrAjyamAM svayaMvarA (2), 3yatnavAstramANa tana (rU), madhurI sukRtaiH purataiH (4) ra7II (4) bhAvArtha - Indro jenI akhaMDa AjJAnuM pAlana kare che. devatAI aizvarya jenA caraNa pAse ALoTe che. traNakhaMDanA adhipatirUpa sAmrAjyanI lakSmI jAte AvIne varI che. ane je dehamAM vinA purUSArthe devatAI zastra jevuM baLa AvI vaseluM che te vAsudevone pUrve prApta karelA pUNyanA kAraNe hoya che ..ra7 parANi ratnAni 1 surAlisevyatA 2, balaM tanau 3 sannidhayaH 4, sadA'nugAH / striyo'pi rUpaprahatApsaraH zriyo 5, nino purvitti ll28 (1) bhAvArtha - uttamaratno (2) devanI sevA (3) zarIramAM zakti (vIrya-bala) (4) niraMtara pAchaLa pAchaLa pharanArI uttama prakAranI nidhio ane rUpathI apsarAnI zobhAne haranArI evI strIo paNa cakravartIone jinezvara bhagavatto e upadezelA dharmathI utpanna thayelA pUNyathI prApta thAya che .ra8 [, , , , , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 212) aparataTa aMza - 1 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagattrayAnandakarI jani 1 merau nage'bhiSekAdividhiH 2 sudhAzanam 3 / anuttaraujaH 4 sumanatvasaMpado 5 'khilAsvavasthAsu surezvarArcanA 6 / / 29 / / taddezanAsadma 7 guNottarA giraH 8, satprAtihAryAtizayarddhayo'dbhutAH 9 / cidAdyanantatva 10 mazeSaviSTapopakAritAdIni 11 ca puNyato'rhatAm ||30|| yugmam , (11) bhAvArtha - urdhva, adho ane tIrjI ema traNe lokane AnaMdita karanAro janma (2) me3 parvata 52 abhiSe vi. nI vivi (3) amRtano AhAra (4) apUrva apanIya anupama ayu paNa (5) hequs saMpattimo (6) sarva avasthAomAM IndrovaDe karAtI pUjA (7) dezanA ApavA mATe samavasaraNanI racanA (2) deva manuSya ane tIrthaMca samajI zake evI anupama madhurI dezanAareii () // zva rI pratiyo bhane atizayonI ghaal (10) anaMta tana-zana-yArija vi. mane (11) 3 4 52 754 // 2 42 5ij vi.d che te tIrthakarone pUNyathIja prApta thAya che ra9-30ll prabhutvamasahAyasya 1, zriyazcAvyavasAyinaH 2 / / nistrANasyApi yad rakSA 3, dharmastenAvabudhyatAm / / 31 / / (3) bhAvArtha :- anAtha ne nA5 5j (2) vyApAra 2Ditane se dhana (lakSmI) bhane che ane (3) azaraNanI je rakSA thAya che arthAt niHsahAyane je sahAya maLe cha tenu // 29 // dharma cha... ma tame saDu samakSI - ... // 31 // tatazcajaniH kRtArthA 1, pitRmAtRpAlanA dikaH prayAsa : saphalaH 2 zriye'bhidhA 3 / prazasyate darzanamapyamuSya 4, matirniviSTA jinadharmakarmasu ||32|| || Bheza ratnAi2 (gura lApAnupA) ||213 | maparata2 aMza - 1 || AHARASHT A oroooooooooooooooo Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - jenI budhdhi jinadharmanA kAryomAM pravRtta rahelI che teno janma kRtArtha che (2) tenA mAta pitAno pAlana karavAno prayatna saphaLa che. (3) jenuM nAma kalyANakArI bane che ane (4) emanuM darzana paNa prazaMsAne pAme che..IkarI yasyaikaiko'pi bhedastridazataruvanasyeva zAkhI samagrA - bhISTArthAnAM pradAtA 1 phalamanupamitaM mokSasaukhyaM tu mukhyam 2 / cakritvAdiprasaMgAgatamatha vividhAH saMpadazcaihikaM 3 ca, zrImAnudyajjayazrIH sa jayati bhagavadbhASitaH ko'pi dharmaH / / 33 / / bhAvArtha - jeno eka eka bheda (prakAra) kalpavRkSa (naMdanavana) ne jhADanI jema sarva rIte Icchita ne ApanAro che. (2) jenuM pradhAnaphaLa anupama avarNanIya mokSa sukha che. (3) jenuM aihikaphaLa AnusaMgika maLela cakrIpaNuM Adi vividha prakAranI saMpatti che. te zrI jinezvara bhagavaMte prarUpelo zobhA yukta prakAza phelAvato jaya rU5 lakSmIvALo evo koIpaNa advitIya (ajoDa) dharma jaya pAme che. (jayavaMto varte che.) iti tapAzrImunisundarasUriviracite ___zrIupadezaratnAkare 'parataTe dharmaphalopadarzanadvAropadezaH prathamastaraGga / . A pramANe tapAgacchAdhipati zrI munisuMdarasUri mahArAje guMthelA zrI upadeza ratnAkaranA aparataTamAM dharmanuM phaLa batAvanAra dvArano upadeza rUpa A ke prathama aMza pUrNa II ) [upadeza nAkara (gurjara bhAvAnuvALa] rAkara sraagaaNdhrNgNloo parataTa e 1 kriNciNdiNciNdiNciNdNttee amarataka e ] Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTa dharmanA viSayamAM pramAda pariharavArUpa dvitIya aMza. spRhayAlutayA sukhazriyAM , bhavinAM syuH sakalAH pravRttayaH / parametarabhedato dvidhA, sukhamAdyaM punarakSarAzritam ||1|| bhAvArtha - bhavya jIvonI badhI AcaraNA-pravRtti-kathA sukharUpa lakSmInI prAptinI IcchArthe hoya che. ane te sukha be prakAranuM che. parama ane aparama (zreSTha ane azreSTha, zAzvata ane azAzvata) temAM paheluM sukha akSara eTale ke mokSanuM sukha che je sarvottama avinAzI che. ITI tadanaMtamamizramavyayaM, nirupAdhi vyapadezavarjitam / paricintitasundarasphuradviSayAdyaupAyikodbhavaMparam / / 2 / / bhAvArtha - te mukti-sidhdhinu sukha sImAvinAnuM anaMta koIpaNa jAtanA duHkhanA mizraNa vagaranuM amizra, nAza na pAme tevu avyaya, koIpaNa jAtanI ciMtAthI mukta upAdhi vinAnuM ane vacanathI varNana na thaI zake tevuM vacana agocara che. ane bIjuM anya sukha-mAtra AbhAsa rUpa tathA viSayonA vilAsathI prApta thatuM sukha che .rA adhigatya jinendrazAsanaM, prathame syuH kRtinaH spRhA bhRtaH / aviziSTadhiyaH pare punarjinadharmAcca labhA dvayorapi ||3|| bhAvArtha - viziSTa pUNyavAno bhAgyavAno vItarAga paramAtmAnA zAsanane pAmIne pahelA eTale ke muktinA sukhane IcchanArA hoya che. ne viziSTa budhdhi vinAnA IndriyonA viSayanA bhogavaTAthI utpanna thatA sukhane IcchanArA hoya che paraMtu jinadharmathI to baMne prakAranA sukha prApta thAya che Hall tadayaM paramAMgasAdhanaM, pravidheyo vidhivat sadA naraiH / na sadaupayikaM vinA janairyadupeyaM paramapyavApyate ||4|| ::::: rAjA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (215) aparataTa aMza - 2 . . . . . . . . . . .::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: : ::: : :: :: Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha:- te hetuthI mokSasukhanA parama sAdhana rUpa evo A dharma mAnavoe nitya vidhipUrvaka ArAdhavo joIe kAraNa ke prApta karavA yogya bIjA naMbaranuM sukha uttama upAyo sevyA vinA malatuM nathI ll4o sulabho na ca mAnuSo bhavo, na ca devo jinanAyakaH punaH / na ca puNyapatho jinodito, vizadAcAradharaca sadguruH / / 5 / / bhAvArtha - mAnava janma malavo sahelo nathI vaLI jinezvara deva paNa maLavA sahelA nathI paramAtmAe prarUpelo pavitra evo mArga paNa sulabha nathI ane sAthe nirmala AcArane dharanArA-sevanArA sugurU paNa sulabha nathI athavA dharmanA sevana vinA A badhu maLavuM mahA muzkela che arthAt maLatA nathI pI. tadimAn samavApya durlabhAn, svahitaM puNyavidhiM samAcara | nanu bhavya ! bhavAmbudhAviha, bhramaNAt khedamupAgato'si cet / / 6 / / bhAvArtha - he mumukSu! jo tuM tAruM hita cAhato hoya ane saMsAra samudramAM bhramaNa karatAM thAkI gayo hoya to mahAmuzkelIthI prApta thAya evA A tAraka dharmanI punita-vidhine sArI rIte ArAdha ddI akRtinnupatapyase'dhikAH, paraRddhIrvividhA vilokayan / na tu tat kuruSe svayaM yatastava tAbhyo'bhyadhikA bhavanti tAH / / 7 / / bhAvArtha - he puNyahIna ! bIjAnI aneka prakAranI Rdhdhi-vaibhava-ezvarya joIne duHkhI thAya che paraMtu tenAthI paNa adhikAdhika prApta thAya tevuM tuM te prakAranI dharmArAdhanA karI pUNya kema saMcaya karato nathI arthAt kema dharma Acarato nathI ! pitRmAtRmayo'si zaizave, lalanAlaulyamayazca yauvane / kadapatyamayazca vArddhake na kadA'pyAtmamayastu re jaDa ! ||8|| bhAvArtha - he abudha ! tuM bacapaNamAM (zizukALamAM) mAtAne ane pitAne joto hato, tarUNa vayamAM AvyuM chate aMganA (strI)mAM lobhAyo hato vRdhdhA vasthA AvI tyAre tuM na IcchavA yogya putra parivArane nihALato hato. paNa teM tArA AtmAnuM zuM thaze teno Aja paryata kyAre paNa vicAra karyo nathI do. Fastest-visuvvvv sse-vs- base.. : : : : E upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 2 than : : : :::::::::::::: www. sahese. e s : ::::::::::: :: Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM vismRtaM maraNamAdhigaNAzca naSTAH ?, kiM vyAdhayo'pyapunarAgamanaM nivRttAH ? | kuni yutimAna na sani kiM vA?, yanno karoSi sukRtAni kadA'pi jIva ! / / 9 / / bhAvArtha :- he AtmA ! mRtyune zuM visarI gayo che ? zuM Adhi eTale mAnasika ciMtAo, zarIra sabaMdhI vyAdhio-rogonuM pharI AvavAnuM zuM baMdha (nAza) thaI gayuM che athavA durgatimAM paDatA duHkho zuM AvavAnA nathI? jethI karIne kyAre paNa pUNyakAryo karato nathI lI. ritimavaSi, vyasanora vimeSi mavyamora ! paricintayasi pratikriyAM, na ca teSAM paralokabhAvinAm ||10|| bhAvArtha - he bhavya! jeno saMbhava kalpita che evA duHkhothI tuM bhaya pAme che paraMtu paralokamAM utpanna thanArA duHkhono sAmano karavA mATe kema kaMI dhyAna Apato nathI ll10. samavekSya dhanAni vibhramodbhaTanArIstanayAMstathA''tmanaH / mudamAvahase na budhyase, nikhilaM gatvarameva satvaram / / 11 / / bhAvArtha - potAnA dhanane, alaMkArita karelA zarIravALI nArIone ane sva saMtAnone joIne tuM harSane pAme che paraMtu te badhuM jaldI jatu rahevAvALuM che te tuM kema bhUlI jAya che ll11 nanu dhAvasi dharmabAdhayA, vividhopadhibhiratra zarmaNe / na bibheSi tu durgatibhramAn maraNe tatkila bhAvi kiM na te ? ||12|| bhAvArtha - he jIva! tuM A lokanA sukha mATe vividha prakAranI upAdhio laIne dharmane bAdhA (aTakAyata) thAya te rIte doDe che paNa tuM bhaviSyamAM mRtyu pachI durgatimAM javA paNAthI bhaya kema pAmato nathI athavA zuM te maraNa tane AvavAnuM nathI /1ro Ess= " se s a ve vesses :: upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) zuM aparataTa aMza - 2 jaws ::::::::::::::::::::::: Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRpamAnadhanAdikonmado, viSayAneva samIkSase param / na vicArayasIti mUDha ! me maraNe kaH zaraNIbhaviSyati ? ||13|| bhAvArtha - he mUDha! rAjAnuM sanmAna ane dhanAdikathI abhimAnI banelo tuM viSayone (zabdAdine) ja nihALI rahyo che paraMtu aMtima zvAsa vakhate azaraNa evA tane zaraNabhUta koNa thaze e pramANe tuM kema vicArato nathI 13 yadadhInamihAMga ! jivitaM, capalaM zvAsamimaM na vetsi kim ? | dhanaputrakalatrabandhuSu, sthirabuddhiM yadupaiSi mohitaH ||14 / / bhAvArtha - he AtmA! jenA kAraNe A jIvana cAlI rahyuM che tevA te zvAsa capala-caMcala che te tuM zuM nathI jANato jethI mohI evo tuM dhana, putra, strI vi.mAM sthira budhdhine rAkhe che arthAt nizcala bhAvane rAkhe che 14 piba khAda lalAGganAgaNaiH, zRNu gItaM paripazya nATakam / kuru dharmakathAmapIha mA, yadi te zAzvatamasti jIvitam ||15|| bhAvArtha :- ahIMyA (A janmane viSe) strIonA jUthanI sAthe khA-pIgItonuM zravaNa kera nATakane jo dharmanI vArtAne (kathAne) karato nahi jo tAruM jIvita-jIvana ke AyuSya zAzvata hoya to arthAt jo A bhava A tAruM jIvana zAzvata - avinAzI che nahi mATe bIjI vAto tajIne dharmakathA (dharmanI vAto) ne kara 1po zaradabhrasamAH zriyo'khilAstaTinIpUrasamaM ca jIvitam / naTapeTakavat kaTumbakaM, nanu kiM muhyasi dharmakarmasu ? ||16|| bhAvArtha - he jIva! tane maLelI sarva prakAranI je saMpatti che te zarada RtunA vAdaLa samI che. kyAre vikharAI naSTa thaI jaze tenI khabara nathI jIvanaAyuSya nadImAM AvelA pUra-pravAhanI jema jhaDapI vahI rahyuM che. kuTuMbaparivAra-snehI svajana vi. nATakamaMDaLI mAM ekaThA thayelA lokonI jema chuTA paDI janArA che AvuM jANavA chatAM dharma ArAdhavAmAM kema pAcho paDe che ? 16ii. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 28) aparataTa aMza - 2 Eaa : kAra ka ::::::::::::::::::::::::::::::::::: th:: ::::::::::::::: Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ capalaM dhanamAyuralpakaM, svajanAH svArthaparA vapuH kSayi / lalanAH kuTilAH kutaH parAbhavabhIvighnabhRte bhave sukham ? ||17|| bhAvArtha :- dhana capala che, pUNyarUpI sAMkaLathI baMdhAyeluM che. te pUrNa thatAM kyAre daridrAvasthA Avaze tenI jANa nathI, AyuSya asthira che kyAre pUrNa thaze te tuM jANato nathI vaLI sAva thoDuMka ja che, svajano potAno svArtha sAdhavAmAMja rata che, svArtha saratA sabaMdha toDatA vAra lagADatA nathI, zarIra nAzavaMta che rogonuM ghara che game teTaluM game te khavaDAvavA chatAM te TakatuM nathI. aMganA-strIo kuTIla che mukhamAM judu haiyAmAM judu divase kAgathI Dare rAtre narmadA utarI jAya mAchalInI jema kyAMthI pese kyAM nIkaLe te samajamAM na Ave tevI hoya che. vaLI mAyAvI, lobhI, IrSyALu, kalahapriya, azucithI bharelI che. evo A saMsAra Dagale pagale parAbhava bhaya aneka vidanothI bharelo che to tevA A saMsAramAM sukha kema karI hoya ? / / 17 / / nalinIdalagAmbubinduvaccapalaistucchataraiH sukhairnRNAm / viMcatti svamajJa ! phI, sucitrAnantapura vizaEtaH / / 18 / / bhAvArtha :- kamaLanA pAna para rahelA jhAkaLanA biMdu jevA atyaMta tuccha ane anizcita mAnavabhava sabaMdhInA sukhomAM lobhAI atyaMta dIrdhakAlIna aMta vagaranA evA suralokanA ane mukti sukhothI tuM jAteja chetarAya che arthAt tuM te sukhothI vaMcita rahe che. II18 avocAma ca - urabhrakAkiNyudabindukA''mravaNiktrayIzAkaTabhikSukAdyaiH / nidarzanairhAritamartyajanmA, duHkhI pramAdairbahu zocitA'si ||19|| (adhyAtmapadrame hto. 1rU7, pR. 80) bhAvArtha :- (1) gheTuM (2) kAkiNI (3) jalabiMdu (4) AMbo (5) traNa vepArI (6) gADu calAvanAro ane (7) bhikSuka AdinA dRSTAMtanI jema pramAda vaDe manuSya janmane khoI beThelo evo tuM du:khI thayelo bahu pazcAtApa karanAro thaIza / / 19 / / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (219 aparataTa aMza 2 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draviNaiH kimihApi gatvaraiH, svajanaiH svArthaparairbhidelimaiH / vapuSA'pi ca jIryatA'nizaM , kuru dharma hitamAtmane param / / 20 / / bhAvArtha - ahIMyA paNa eTale ke A bhavamAM paNa nahi TakavAvALA dravya - padArtho vaDe judA thavAvALA ane svArthamAM niraMtara otaprota banelA svajano vaDe ane hara haMmezA jIrNa kSINa banatA zarIra vaDe paNa zuM lAbha che ? eTale ke kAMI lAbha maLato nathI mATe Atmahitakara ane atyaMta zreSTha evA dharmanI ArAdhanAmAM lAgI jA ||Roll na dharmakAryasamaM hi kArya, na dharmadeSTuH samamasti mitram / na bodhilAbhasya samo'si lAbho, nIrAgasaukhyasya samaM na saukhyam / / 21 / / bhAvArtha :- he AtmalakSI ! dharma karavA sivAya bIju kAMI karavA jevuM nathI, dharma upadezaka-mArgadarzaka jevo koI mitra nathI, samya darzana yAne bodhibIjanI prApti jevo koI napho yA lAbha nathI, rAgadveSa yAne kaSAyathI mukta banelA vitarAganA jevuM anya koI sukha nathI rilI vikaTA aTa parvatATavIstara vA/n bhaja bhUpatInapi / api sAdhaya mantradevatA, na tu saukhyaM sukRtairvinA'sti te / / 22 / / bhAvArtha - he vairAgI ! bhayaMkara ane bhUlabharelI vikaTa keDI bharelA parvatavALA vanomAM tuM game teTalo bhaTaka, samudrone tarIjA, moTA moTA rAjAonI sevA kara, mahAmaMtrone ane devone sAdha yAne prasanna kara to paNa sukRta (pUNya) vinA tane sAcuM sukha prApta thaze nahi .rarA bhajate sukhino'pi buddhimAn jinadharmaM sukhamaulakAraNam / piyutiH (taH) rava vat, paramaM yu vakSayauSadham IIrarUA. bhAvArtha - he sukhecachu ! saMsAranA sarva padArthothI sarva rIte sukhI evo tamAma nAnA nAnA kAma karavA T upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 20) aparataTa aMza - 2] livja bajAja :::::::::::: Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budhdhizAlI cakravarti paNa sukhanuM pradhAna kAraNa evA dharmane ja seve che. duHkharUpI roganA kSayanA kAraNe bhUta dharma eja ati zreSTha auSadha che raho. yata evA'mitA rogA, yata evA'balaM vapuH / atrANA yata evArtA, dharmastenaiva sevyate ||24|| bhAvArtha - jene laIne roga aparimita che. zarIra nirbala che duHkhAdithI paMDita rakSaNa vinAnA che tethI ja dharma sevavA pUjavA yogya che rajA dahatyagnirviSaM hanti, durgandhaM lasunaM yathA / tathA prAdhvanityatve, satAM za parinA? ll25ll bhAvArtha - he bhavabhIrU! agnimAM bALavApaNuM rahyuM che. vizvamAM mAravApaNuM, lasaNamAM durgadha ApavApaNuM rahyuM che. tema prANIomAM anityapaNuM rahyuM che. temAM sajjana purUSoe duHkhI zA mATe thavuM? zoka kema karavI rapA astA'vasAnA udayA, vipattyaMtAzca sampadaH / viyogAMtAca saMyogAstannityaM dharmamAcara // 26 / / bhAvArtha - he guNanidhi! udaya aMte astamAM pariName che. saMpatti vipattine ApanArI che. saMyogo viyogane karavAnArA che te kAraNe nitya sukhane ApanArA dharmanI ArAdhanA kara radI, calaM dhanaM na sthiramIzvaratvaM, savighnamAyurvapurapyasAram / trAtA na duHkhAt svajanaH paro vA, dharmastatastrANakaro niSevyaH / / bhAvArtha :- dhana caMcaLa che, aizvaryapaNuM paNa asthira che, AyuSya vidanavALuM che ane zarIra paNa asAra che, temaja svajana ke parajana duHkhathI rakSaNa karanArA nathI. te kAraNathI rakSaNa karavAvALo evo dharma sevavA yogya che. (2-27) svapne 1 ndrajAla 2 nATaka 3 vRkSAdigatAMgi 4 yogavajjJAtvA / vAM kuTuyo gharma TuvI bhava sADatmana ! ra8 - : , , , , , , , , , , , . . . . . . . . . . . *.*.* * * * * * * * * * * | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 22) aparataTa aMza - 2 aarNbhNdNciNdiNciNdni * * * * * *::::: Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - he AtmArthi (1) svapna (2) IndrajAla (3) nATaka (4) vRkSAdimAM rahelA paMkhimilananI jema uDI janArA athavA nahi TakavAvALA anitya evA bAhya kauTumbika sabaMdho (yoga)ne azAzvata samajIne dharmanA kuTumba vALo bana riTA. bibheSi duHkhAdyadi jIva ! mA tato, mamatvamartheSu suteSu vA kRthAH / mamatvajaM duHkhamavaihi tat tyajan, bhava drutaM zrInamivat sadA sukhI ||29|| bhAvArtha :- he jIva! jo tane duHkhAdithI Dara lAgyo hoya to dhanamAM, putramAM mamatA eTale ke mArApaNAnA bhAvane choDI de duHkhane mamatvathI utpanna thayeluM samaja ane tene zidhra choDato (tajato) zrI nemirAjarSinI jema sadeva sukhI banI rahe mero yadupatirna sutaiH zakito'vituM, __na zakitAH sagareNa hi sUnavaH na harayo'pi balairiti cintayan mavati bhava sAceMdhiyA suthvI rU|. bhAvArtha - kRSNa mahArAjAne putro bacAvI zakyA nahi, sagaracakravarti putrone rakSaNa ApI zakyA nahi. sainiko vAsudevone zaraNa (rakSaNa) ApI zakyA nahi e pramANe samabudhdhi vaDe saMsAranuM ciMtana karatAM tuM sukhI banI jA Isolii. aprApte naiva yasmin bhavati zivasukhazrIrbhavatyeva cApte, prAptiryasyArkasaMkhyaistvatidura dhigamairmAnuSatvAdikAMgaiH / AlasyAyeSu cApyasyadhikadazasu yaH kASTikeSvarditeSu, zrImAnudyajjayazrIH sa sakalahitakRt sevyatAM jainadharmaH ||31|| bhAvArtha - he bhAvika! je dharmanI prApti vinA mokSasukharUpa lakSmI prApta thatI nathI ane je dharma prApta thavAthI atyaMta durlabha evuM manuSyapaNuM Adi | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 2 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra aMgoe karIne je prApta thAya che ane je Alasa Adi tera kAThiyAo dUra gaye chate prApta thAya che. tethI zrImAn jayarUpa lakSmIvALo sakala hitane karanAra evA jaina dharmanuM tuM pAlaNa kara. //31/l. iti tapAzrImunisundarasUriviracite zrIupadezaratnAkare'parataTe dharmaviSayapramAdaparihAropadezanAmA dvitIyastaraGgaH / A rIte tapAgacchAdhirAja zrI munisuMdarasUri mahArAje racelA zrI upadezaratnAkaranA apara taTamAM dharma viSayamAM pramAdane dUra karavAnA upadeza nAmano || bIjo aMza pUrNa | anityatAnI prabaLatA savappaNA aNicco naraloo tAva ciTThau asAroM / jIyaM deho lacchI suraloyaMmivi aNiccAi / / ma. mA. . 11|| jo ke sarvathA prakAre anitya ane asAra evo A manuSya loka che. tethI tenI to darakAra na karIe paNa devalokamAM paNa (lAMbu evuM) jIvana, (vaikriya evo) deha ane (atyaMta evI) lakSmI paNa anitya che. (sthira rahevAvALI nathI mATe he bhavya prANI ! temAM anityapaNAno vicAra kara.) [[upadeza ratnAkara gurjara bhAvAnuvAda ][23] aparAya aMga - 1] ranAka aparataTa aMza - 2 ********** ****** Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadezaratnAkara Apara taTa mULa tathA bhAvArtha pApane pariharavAnA upadeza nAmano tRtIya aMza bho bho janA ! yadi bhavArNavapAtabhItAH saukhyAni vAMchatha mahodayasaMgatAni | taddharmapotamimamArhatamAzrayadhvaM, vakSogatAM kaThinapApazilAM vihAya ||1|| bhAvArtha - he mAnavo! jo tame saMsArarUpa samudramAM DubavAthI gabharAyA ho ane mahA pUNyodaye prApta thanArA evA sukhone IcchatA ho to hRdayapara sthita majabUta pApa rUpI pattharane dUra haTAvIne A arihaMta prabhue prakAzela gharmarUpI jahAja no sahAro lyo ! muktvA'pi garbhavasatiM punareti jIva stAruNyamRcchati ca bAlyamiva vyapAyam / / Asattimeti ca jarA maraNaM tvavazyaM, tatkuSNutAni guruSa mitazaTTa ? iArA bhAvArtha - jIva garbhavAsa choDIne pharI pAcho garbhavAsane prApta kare che. mugdha evuM bacapaNa choDIne tarUNAvasthAne pAme che. ghaDapaNa divase divase najIka AvatuM rahe che ane je janamyA tenuM mRtyuto nizcita ja che to pachI aTakyA vagara vicAra karyA vinA zaMkA vagara pApanA pUMjane kema bAMdhe che arthAta pApone tuM zA mATe kare che ? sArA duHkhAni dUrataramicchasi cedvihAtuM, tat kiM karoSi satataM nanu duSkRtAni ? upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 3 list=. . visito rs ::::::::::::::::: ::: : ::::::: kakakakakaka : : : : : : : : : : : : Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehAktabhAjana ivAtra rajAMsi duHkhA__nyAgatya pAtakabhRte hi balAllaganti ||3|| bhAvArtha:- he dhIra! jo tuM pApothI AvatA duHkhone Icchato nathI arthAt duHkhane dUra atidUra kADhavA bhAvanA rAkhe che. to zA mATe satata duHkhane ApanArA, pApane karAvanArA dRSkRtyone Acare che jevI rIte cIkAzathI kharaDAyelA pAtramAM rata AvIne cITake che. tevI rIte pApathI kharaDAyelA jIvAtmAmAM duHkho na bolAvyA chatAM parANe AvIne rahe che...cITake che.llall pApAni jIva ! kuruSe vigaladvivekaH, saukhyAni vAMchasi nityamaho jaDo'si / kiMpAkapAdapaphalaiH kimihopabhuktai- . zaitanyanItisuvendriyagya: ? III bhAvArtha - he jIvita vAMchu! tuM vivekano dIvaDo bujhavIne eTale ke vivekane dUra rAkhIne pApone kare che. ane sukha zAntine Icche che tethI te kharekhara ajJAnI che. kiMpAka vRkSanA phaLonA svAda thakI zuM A bhavamAM cetana, jIvita sukha ane Indriyo khuza thAya che. arthAt nathI ja thatAM vivekane tajIne pApa karavA dvArA tuM sukha Icche che te kapAkanA mIThA lAgatA phaLone khAvA thakI jIvitane IcchavA jevuM che. halAhalaM pibasi vAMchasi dIrdhamAyu rdAvAnalaM vizasi kAMkSasi zItimAnam / bhuMkSe kupathyamatha cecchasi kalpatAM yat, pApaM tanoSi sukha saMtatimIhase ca ||5|| bhAvArtha - he sukhacAhaka! tuM viSa-jhera pIne dIrdha jIvita (Ayu) Icche che. agnimAM pravezIne zItaLatAno anubhava Icche che. apathya (na khAvA yogya) padArtho khAIne nirogItA (taMdurastI)ne Icche che. te kadI banavAnuM nathI banatuM nathI tema tuM pAponuM (pApamArganuM) sevana karIne sukhanI paraMparAne Icche che. te kyAre paNa zakya banavAnuM nathI paNa toSaM nayendramapi cakradharaM bhajasva, mantrAn prasAdhaya vazIkuru ceTakAdIn / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 225) aparataTa aMza - 3 jIvitAnuM sukha thAya che. A E ::::::::: ::::: ma ma ma ma ma ma ma ma : : : : : : : ::::::::: :::::::::::::::::::::: Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durgAnaTAtivikaTAMstara vArirAzIn pApe ratasya na tathApi samIhitAptiH ||6|| bhAvArtha :he bhadraka ! devanAnAtha Indrane tuM rAjI kara, paTakhaMDanA adhipati cakravartInI sevA kara, maMtronI sidhdhikara, malina duSTa devone potAnA kabajAmAM (tAbe) kara, kaThaNa parvatonI mALAono khUMdIvara, atyaMta bhayaMkara mojAothI uchaLatA evA tophAnI samudrone pAra kara to paNa pApa karavAmAM magna... (masta, rata) evA tane IcchitanI pUrti thaze nahi arthAt tArI IcchAo pUrNa thaze nahi... // 6 // pApaM sukhe'pi vidadhAtyadhamaH subhAvAnirvAhahetumatha cApadi madhyamoM'gI / prANAnapi tyajati sAdhujano vipatsu, nAkRtyamAcarati cAyatizarmakAmaH ||7| bhAvArtha :- he sAdho ! adhama puruSo sukhamAM paNa pApane Acare che. ApadA yAne vipatti AvatAM AjIvikA (jIvana nirvAha) mATe madhyama puruSo pApane Acare che ane bhAvikALamAM sukhane cAhanArA sAdhu (sajjana-uttama) puruSo vipattio Avye chate prANonI paNa paravA karatA nathI ane na karavA yogya kRtyane paNa AcaratA nathI... IISII nIcaiH kule janirapAradaridrabhAve 1, daurbhAgya 2 mAmayatatiH 3 kukuTumbayogaH 4 | vAgniSThurA 5 vadha 6 parAbhava 7 duryazAMsi 8, preSTairviyukti 9 riti pApataroH phalAni ||8|| bhAvArtha :- (1) atizaya nirdhana evA nIca kulamAM janma (2) durbhAgyatA (3) rogonI zreNI (4) kharAba kuTumbano meLApa (5) karkaza - kaThoravANI (6) vadha (ghAta) (7) parAbhava (8) apayaza (9) prakarSe karIne ISTa (manapasaMda) no viraha (viyoga) A badhuM karelA pApa rUpI vRkSanA phaLo che TA drAridraviplutamanAstadapohakAMkSI, pApaM karoSyanudinaM draviNArjanAya / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 226 aparataTa aMza - 3 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo ! AdhyasAdhanavimAnaSi mUDha !, nApathyabhojanakRto hi gadopazAntiH / / 9 / / bhAvArtha - nirdhanapaNAthI hArelo, duHkhI thayela manavALo evo tuM nirdhanatAne dUra karavAnI IcchA kare che ane dhanane meLavavA mATe nita niraMtara pApane Acare che. paraMtu te ajJa! sAdhya (lakSa) sAdhanAnA vibhAgano vicAra kara - khyAla kara.. apathyanuM bhojana karavAthI kyAre paNa rogano nAza thato nathI ulTo vadhe che eTale ke pApa karavAthI kyAre paNa sukha maLatuM nathI duHkhaja prApta thAya che. A dAsyaM varaM na ca samRddhibharo'pyadharmAt, kaMdAzanaM varamadhairna sudhopabhogaH / vAso varaM saha mRgairaghajaM na rAjyaM, mRtyurvaraM savRjinaM na ca dIrghamAyuH ||10|| bhAvArtha - he sadAcArI! pApa karIne samRdhdhivAna banavA karatA sevakapaNuM sAruM che. pApakarIne amRtanuM bhojana karavA karatAM jhADanA mULa khAIne jIvavuM uttama che. haraNa vi. vana pazuo sAthe vanamAM vAsa karavo zreSTha che. paraMtu pApa thakI prApta thatuM rAjya sAruM nathI pApa karIne lAMbu jIvavA karatAM mRtyu uttama che 1ol. Atman ! jaDo'si badhiraH kimanIkSaNo'si, yadduSkRtAni kuruSe'pyudayAbhilASI / jAnAsi naitadapi sarvajaneSu rUDhaM, gopA'pi kSayamiha pravadanti pApAt / / 11 / / bhAvArtha - he AtmA! zuM tuM nirjIva che ? zuM tuM kAne sAMbhaLato nathI? zuM tuM netra vinAno che? ke je tuM utkarSano Icchuka chatAM paNa duSkato-pApone kare che. sakala janamAM prasidhdha A hakikata ne zuM tuM jANato nathI ? ke abhaNa evo govALIyo paNa jANe che (kahe che) ke pApanA kAraNe kSaya thAya che yAne pApathI duHkha Ave che. 11/l | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 3 :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taruvattaTinItaTodgatAH pramadAhRdgataguhyamantravat ! jalavacca mRdAmapAtragA, na ciraM sthAsyati pApiSu zriyaH ||12|| bhAvArtha - nadInA kAMThe ugelA jhADanI jema, strInA hRdayamAM rahela guptamaMtranI jema, kAcA mATInA pAtramAM rahelA pANInI jema. pApakArI mAnavanI pAse lakSmI dIrdha samaya TakatI nathI.... rahetI nathI. /1rI abhyadhiSmahi cadIpavannyAyajaM dravyaM, dIpyate ciramaNvapi / tRNAgnivadanItyutthaM, bhUyo'pyAzu vinazyati / / 13 / / bhAvArtha - vaLI paNa kahyuM che ke nyAya nItithI prApta thayeluM thoDu paNa dravya dIpakanI jema lAMbo kALa sudhI Take che. ane anItithI prApta thayeluM dravya ghaNuM hovA chatAM paNa ghAsanA agninI jema tUrtaja nAza pAme che /13 spRhayan yadaghAnyadhIH sRjed dhanabhogAdi tadaznute na vA / yadi vA'Nu-calaM ca pApajA vipadastvatra paratra duHsahAH ||14|| bhAvArtha-maMda budhdhivALo jIvana, dhana, bhogAdine cAhato je pApo ubhA kare che tene dhana to male ane na paNa male te bhogave paNa kharo na paNa bhogave athavA te alpa dhana ane jaldI nAza pAmanAra bhogAdine pAme che. pApa karavAnA kAraNe AvelI vipattI (duHkho) Aloka ane paraloka ema banne rIte sahI na zakAya tevI vedanAo Ape che 14 pApAnubandhisukRtasya lavaiH kadAcit, keSAMcanApyaghakRtAmapi lakSyate zrIH / sA'pyAyato narakahetutayA''padeva, puSTiryathaiva haritaiH sarasairajasya ||15|| bhAvArtha - kyAreka koI pApa karato hovA chatAM paNa pApAnubaMdhi pUNyanA kAraNe thoDI lakSmI tenI pAse dekhAya che. te paNa bhaviSyamAM to narakanuM kAraNa hovAthI ApadAnI ApattirUpa ja che. jevI rIte rasavALA lIlA ghAsa vaDe { upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 228) aparataTa aMza - 3 ::::::::::::::::::::::::::::::: :::::::::::: :::::::::::::::: - jaja :::::::::::: Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bakarAnI puSTi karAya che ane tene AgaLa jatAM maravAnuM ja Ave che. te kAraNathI te duHkharUpa ja che. tema pApa karavAvALAne pUrva puNyathI maLela thoDI ane caMcaLa lakSmI narakano hetu hevAthI vipattirUpa ja che. yeSAM kRte carasi pApabharaM kalatra putrAdayaH pRthagamI nijakarmavazyAH / yAntItyavehi nanu tatphalabhogakAle, bhAvI na ko'pi narakApadi te sahAyaH ||16|| bhAvArtha - he vicAraka! jenA kAraNe te pApono saMcaya kare che. te strI, putra vi. potAnA karmanA vazapaNAnA kAraNe alaga alaga javAnA che. jAya che. ema tuM jarA samaja! bhaviSyakAlamAM teM karelA pApanA phaLanA bhoganA samayamAM naraka vi. ApattiomAM tane koIpaNa sahAya karanArA nathI ll16 dhik pauruSa saha mahattvasamRddhibhogai ryAtu kSayaM caturimA sa sarUpadhairyaH / kiM taiH sahAyanikaraiH sutabandhudArai ryeSvatra satsvapi bhavennarakavyathA'dhaiH / / 17 / / bhAvArtha - he bhIru! moTAI, sattA, pratiSThA, samRdhdhi (vaibhava) ane bhoga mATenA tArA purUSArthane dhikkAra ho ! te rU5, dhIraja, hoMziyArI Adi vinAzane pAmo. sahAya karanAra evA putra baMdhu patni hovAthI zuM? tAre pApa karIne narakanuM duHkha sahevuM paDe. te bAndhavAH sa ca pitA jananI ca saiva, devaH sa eva sa gurUH sa suhRcca samyag / yadvAksudhAM hi pibato vRjinAnnivRttau, buddhirbhavet kila yayA sakalArttinAzaH ||18|| bhAvArtha - tArA teja bAMdhava che te pitA che teja mAtA che teja deva che teja gurU che ane teja mitra sAcA che ke jenI vANI rUpI amRtanuM pAna karavAthI karArakA mAmA mAma | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 229 aparataTa aMza - 3 ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: :: :::::::: : Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApathI chUTavAnI budhdhiprApta thAya che. je budhdhithI samasta pApano ane tenAthI AvatA samasta duHkhono nAza thAya ll18 mUlaM yasyorumoho bhavavanagahane skandhabandhaH kubodhaH, zAkhA prodyatkaSAyA dalatatiratuladehagehAdicintA / dAridryAdIni puSpANyaghaphaladamimaM nityatRSNAmbusiktaM, chittvA puNyaiH kuThArairnarakaphalamayaM syAjjanaH sajjayazrIH ||19 / / bhAvArtha - he dAnI ! A gADha evA bhayaMkara bhavanamAM vistRta moharUpI jenuM mULa che ajJAna (kubodha) jenuM thaDa che. utkRSTa krodhAdi DALIo che. zarIra ghara vi.nI ciMtAo e bahu pAMdaDAo che. dAridrAdi puSpo che. haMmezA jhaMkhanA rUpI pANIthI siMcAyela, durgati vi. phaLane ApanArA evA pAparUpI vRkSane pUNyarUpI kuhADIthI kApIne hAjara evI jayarUpI lakSmIthI yukta AtmA bane che. II19 iti tapAzrImunisundarasUriviracite -- zrI zaratnAre- Stare pApaparihAropadeza- stRtIyastaraGgaH / e rIte tapAgacchAdhirAja zrI munisuMdarasUri e racelA zrI upadezaratnAkaranA apara taTamAM pApane pariharavAnA pApane dUra karavAnA upAyanA upadeza nAmano || trIjo aMza pUrNa [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 230| aparataTa aMza - ] nAkara .:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::: aparataTa aMza - 3 ::::::::::::::::::::::: ] ki : : Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTa vizeSa dharma kRtyonA upadeza nAmano caturtha aMza devo jino'STAdazadoSavarjitaH SaTtriMzatA sUriguNairyuto guruH / dharmo dazadvAdazaghA bhajan bhido, dadAti muktiM na kthNcnaaprH||1|| bhAvArtha - (1) aDhAra doSothI mukta evA jInezvara deva (2) AcAryanA chatrIza guNothI zobhatA evA gurU (3) daza ane bAra prakAra ema be bhede dharma mokSapadane Ape che bIjA koIpaNa deva gurU dharma mokSane ApavAvALA nathI. 15. aDhAra doSaH 36 guNo - 5 Indriyano saMvara, 9 brahmacaryanI vADane dharanArA, 4 kaSAyathI mukta, 5 mahAvratathI yukta, 6 pAMca prakArano AcAra, 5 samiti, 3 gupti bhaktirjinendoH sugurozca sevA, samyaktvazuddhivratadhAraNaM ca / nityaM paDAvazyanirmiti, tArAvizva zivAya dharmaH ||rA bhAvArtha :- (1) jinezvara devanI bhakti (2) sarUnI sevA (3) samyakatvamAM zudhdhi (4) vrata aMgIkAra karavA (5) nitya Avazyaka karavA ane (6) dAnAdimAM ullAsa thavo Avo dharma mokSane mATe thAya che. kerI devaH zivazrIpratibhUrjinezvaro, guruH kriyADhyo'khilatattvadezakaH / dharmazca tAbhyAM gadito nirAzravo, na labhyate dUramahodayairbhuvam / / 3 / / bhAvArtha - mokSarUpI lakSmIne pratyakSa bhogavanAra sAkSIbhUta jinezvaradeva, kriyA yuta ane saghaLA tatvane upadeza dvArA batAvanArA gurU ane te bannee prakAzelo - kahelo Azrava vagarano dharma, jeno mokSa ghaNo dUra che athavA saMsAra bhramaNa haju ghaNuM bAkI che tene nizcaya karIne prApta thato nathI ! ka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 231) aparataTa aMza - 4 : : :::::: :: :::::::::::::::::::::: ::::::::: Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piteva jainaH samayo dayAprasUH sadbhAvanA cAnucarI guNAH sutAH / sadA sahAyAH sukRtAni kIrttayaH, putryaH kuTumbe'tra rataH sadA sukhI ||4|| bhAvArtha :- (1) zrI jaina AgamarUpI pitA (2) dayA-karUNArUpI mAtA (3) zubhabhAvanA rUpI dAsI (4) guNo rUpI putro (5) sadaiva sahAya karanArA jyAM che ane (6) kIrti rUpI putrIo che. sukRta rUpI baMdhuo jyAM che tevA parivAramAM rataprANI haMmezA sukhane anubhavanAro thAya che - sukhamAM rahelo che // 4 // saMghAdhipatyaM gurujainacaityabimbapratiSThApanamAgamoddhRtiH / samyaktvazuddhiryatidharmadApanaM, dharmA amI syurjinanAmakarmaNe ||5|| bhAvArtha :- zrI saMghanu AdhipatyapaNuM (2) vistAravALuM maMdira (3) mUrtinI pratiSThAo karavI (4) Agamono udhdhAra (5) samyakatvanI zudhdhi (6) sAdhu dharmane Apavo-apAvavo A badhA dharmo jinanAmakarmane bAMdhavA mATe kAraNabhUta bane che // 5 // acIkaraMzcaityamabIbharaMstathA, bimbAni siddhAntamalIlikhaMzca ye / apUpujan saMghamadIdidyutanmataM, jinasya taiH sarvaramAvazIkRtAH // 6 // H bhAvArtha :- jeo jinezvara bhagavaMtanA maMdiro (caitya)nuM nirmANa karAve che, tathA jina pratimAone bharAve che, Agamone lakhAve che, zrI saMghanI pUjA kare che ane jinezvaranA matane-sidhdhAMtane ujamALa kare che teone sarvaprakAranI lakSmI prApta thAya che athavA teoe badhI lakSmIne vaza karI che. 6 acIkaraMzcaityamabIbharaMstathA, bimbAni cAlIlikhadAgamaM ca yaH / cAritramagrAhayadAtmajAdikAn vazIkRtAstaiH sakaleSTasaMpadaH ||7|| bhAvArtha :- je jina caityane karAve che. tathA jinabiMbone bharAve che. ane jina Agama (sidhdhAMta)ne lakhAve che. te rIte potAnI saMtati eTale ke putra-putrI vi.ne cAritra (dIkSA) apAve che. preraNA kare che teo sarva icchita (zreSTha) saMpadAne prApta kare che. arthAt teoe te vaza karI che. 11011 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 232 aparataTa aMza - 4 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAlaM darzanamujjvalaM vrataguNAH pakvAnnakhaNDAdayaH, zAliH zIlamatistapovidhiratiliH subhAvo ghRtam / zAkAnyArSagiraH kriyA varadadhi jJAnaM jalaM zuddhaye, zreyastRptisukhAya bhojanamidaM nighnadbhavArttikSudham / / 8 / / bhAvArtha - jenI pAse ati ramaNIya ujaLo thALa che, vrata levAnA guNarUpI miSTAna ane samyagudarzana rUpI sAkara che, ziyaLa pALavAnI budhdhi rUpI cAvala che, tapazcaryA AdaravAmAM AnaMda-ullAsa rUpI dALa che, sadbhAva rUpI ghI che, uttama purUSa (jina)nI vANI rUpI zAka che, kriyA rUpI zreSTha dahIM che ane jJAna rUpI jala che bhavanA duHkharUpI bhUkhane dUra karanAruM (toDanArUM) A bhojana kalyANarUpI tRpti (saMtoSa) nA sukha mATe che arthAt avicala sukhane mATe che 'TA. dvedhA dharmasthaM nayadvayavRSaM jJAnakriyAcakrabhRt samyaktvavratapIThazuddhaphalakaM jJAnAdikoddhipratham / zritvA sadgurusArathiM guNagaNairbaddhaM zivecchAyugaM, prollaMghyorubhavATavIM zivapure bhavyo'znute zaM param / / 9 / / bhAvArtha - jene be naya (chavahAranaya ane nizcayanaya) rUpI be bela joDelA che. jJAna ane kriyA rUpa be paiDA rahyA che. samyakatvarUpI pATa (besavAnuM sthaLa) ane vratarUpI pITha ane lAkaDAnuM pATIyuM lAgeluM che. jJAnAdika sallurU jenA calAvanAra che. guNa rUpI doraDAnA samuhathI baMdhAyelA ane mokSanI bhAvanArUpa ghUsarU jemAM rahyuM che. tevA sarva virati ane dezavirati rU5 be prakAranA dharmarUpI rathane AzrayIne beThelA mokSAbhilASI bhavya jIvo durgama bhavarUpI araNyane pAra karIne mokSanagaramAM pahoMcI parama zreSTha ucA zAzvata sukhane bhogave che. prApta kare che llhyA jinagurusaMghe bhaktiM tanvannAvazyakAni bhavabhIruH / sadayasadvyavahAraH zrAddho labhate zriyo'bhISTAH / / 10 / / bhAvArtha - deva eTale jinezvara deva vItarAga paramAtmA, gurU eTale paMcamahAvratAdinA dhAraka sadgurU saMgha eTale paramAtmAe sthApelo prabhu AjJAnA pAlaka sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMgha tevA sudeva sugurU ane [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 233 aparataTa aMza - 4 | | * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * **************** ******* M AR : :::::::::::: Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharmanI bhakti kAraka, zaAvazyaka eTale ubhayaTaMka pratikramaNa karato, bhava (saMsAra paribhramaNathI kaMTALelo)thI DaranAro, karUNA sabhara hRdayavALo ane nItipUrvaka vepAra vyavahAra karanAro zrAvaka saMpUrNa Icchita lakSmIne pAme che... II1oll pitRvaddevagurun yaH sutabandhUniva sadharmakAn pazyet / nidhijIvitamiva dharmaM tasya vazAH saMpado nikhilAH / / 11 / / bhAvArtha :- jeo pitAnI samAna deva ane gurUne, svadharmI (sAdharmika) ne putra ane bhAInI jema ane dharmane lakSmI (nidhi) ane jIvananI jema jue che mAne che. tene vizvanI samasta zreSTha lakSmI vaza thAya che. eTale ke tene AvI maLe che. 11ii. jinasadgurusaMghArcA vyavahRtizuddhiH paropakAritvam / aucityaM ca vibhUSaNametallakSmIrvazIkurute / / 12 / / bhAvArtha :- je bhAgyavAna sudeva-sugurU ane zrI saMghanu pUjana, vyavahAramAM zudhdhatA, nyAyipaNuM, parArthakArI paNuM ane aucitya (ucitakArya) evA A alaMkAra dhAraNa kare che. tene lakSmI AvIne vare che arthAt A AbhUSaNa lakSmIne vaza kare che. 1rI kaSAyazaithilyamudAracittatA, kRtajJatA sarvajaneSvanugrahaH / prapannadharme dRDhimA'rthyapUjanaM, guNAdRti vijinatvalakSaNam ||13|| bhAvArtha - krodha-mAna-mAyA-lobhAdi kaSAyonuM naramapaNuM, audAryapaNuM, kRtajJatA (upakArIne na bhUlavuM), sarva prANIpara upakArItA, svIkArelA dharmakarmamAM nizcalatA, pUjanIyanuM pUjana, guNono Adara, guNAnurAgitA A bhaviSyanA jinapaNAnuM lakSaNa che arthAt A badhA guNo jemAM rahyA che te bhAvimAM tIrthakara paNAnA bhAgI thavAnuM lakSaNa che. ll1all zrutajinagurusaMghAnAM pUjA sodyApanAni ca tapAMsi / pauSadhasAmAyikamapi sadyaH zreyo vazIkuryuH / / 14 / / bhAvArtha :- jJAna, jinadeva-gurU ane saMghanI pUjA, ujamaNA, sAdhuno tapa ane samatAbhAva pUrvakanuM sAmAyika ane pauSadha paNa zidhratayA lakSmI (mokSa) ne Ape che. kalyANane vaza kare che. 7/14 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 4 alriNciNdiNciNdi Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArthasthAdikutIrthasaGgarahitaM sallakSaNairbhUSaNairyukta darzanamuttamavyavahRtiH zrIdevasaMghArcanam / pitrAdAvucitajJatA vrataratiH parvajJatA''vazyakA- .. 'kSepo dhairyagabhIrate ca gRhiNo dharmo hyayaM zreyase ||15|| bhAvArtha - cAritra-vratamAM zithila evA pAsatyAdi ane kuzAstrane mAnanArA ku(anya) darzanIyonA saMsarga vinAnA zama-saMvega-nirveda anukaMpA ane AstikyatA rUpa lakSaNo ane vIratA Adi pAMcabhUSaNayukta evuM samyagadarzana nyAyayukta vyavahAra, zrIdeva ane saMghanIpUjA, pitAdimAM aucityanuM jANapaNuM, vrata niyamanA pAlanamAM AnaMda, parvanuM jANavuM, Avazyaka kriyAmAM ruci, dhIratA, gAMbhIryapaNuM A gRhasthI (saMsArIyo)no dharma hitane mATe thAya che..15 tapaH zreyo'khilaM datte, viziSyodyApanaiH saha / kRtArhadgurusaMghArcAdibhiH sAtizayaM ca tat ||16|| bhAvArtha - arihaMta prabhunI, gurUnI ane saMghanI pUjA ane ujamaNA sAthe karelo tapa badhI rIte kalyANa karanAro thAya che 16ii pUjA'rhatAM 1 sadgurusevanaM 2 ca, svAdhyAyasaGga 3 zca tapo.4 dayA 5 ca / dAnaM ca pAtre 6 gRhiNAM zivAya, karmANyamUni prativAsaraM SaT / / 17 / / bhAvArtha - (1) jinezvaranI pUjA (2) sugurUnI sevA (3) svAdhyAyano rasa (raMga) (4) tapa (5) karUNA (6) satpAtramAM dAna A cha prakAre karelo dharma haMmezA gRhasthane kalyANakArI bane che. mokSa mATe thAya che. 17 pUjA'rhatAM 1 sadgurUsevanaM ca, zAstre ratirdAnadamopakArAH satkarmabuddhirvyavahArazuddhirdharmaH satAM vAMchitazarmadAyI ||18|| bhAvArtha - vItarAga paramAtmAnI pUjA, sugurUnI bhakti, zAstramAM lInatA, dAna, Indriyo para kAbu, paropakAra, zubhakAryamAM budhdhi, vyavahAramAM zudhdhi A uttamapurUSono dharma vAMchita phaLane ApanAro che. 18 jinasaMghasadarcanairdhanavyayataH kSetragaNe kriyAguNaiH / varadarzanasavratAdibhirnara-janmeSTaphalaM kRtin ! kuru / / 19 / / ' ' ' ' ' '-* * * * * .. che upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) . . . . . . . - ka parataTa aMza - 4 aNttee :::::::::::: :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - he pUNyavAna ! saptakSetramAM, jinezvarabhagavaMtanI, zrI caturvidha saMghanI pUjAo karavAmAM dhanano vyaya karavAthI, kriyAnAM guNathakI tathA zreSTha evuM samyagdarzana ane uttama vratonA pAlana vi.thI maLelA ISTaphalarUpa mAnavajanmane saphaLa kara !/19o. jinendrabhaktyA gurusaMghapUjayA, tapobhirudyApanadIprazAsanaiH / kRtArcanAdyairvizadakriyAguNaiH, sudhIrvidadhyAtsakaleSTakRjjanuH / / 20 / / bhAvArtha - he uttama budhdhidhana ! jinezvara bha.nI bhakti karIne, gurU ane saMghanI pUjA karIne, ujamaNAdithI dIvyatAne pAmelA, zAsanamAM kahelI tapasyAne karIne, pUjA vi. karIne ane nirmala kriyAnA guNe karIne maLelA mAnava janmane saphaLa kara.... Roll dayAdamArhanmunisaMghapUjayA, paropakAro vyavahArazuddhiH / zAstrapraNItA vilasanti yasmin, dharmaM bhajadhvaM bhavabhIravastam / / 21 / / bhAvArtha - he bhavabhIruo ! dayA (sva ane para karUNA) Indriyonu damana, arihaMta, muni, saMghanIpUjA saha paropakAra, vyavahAranI vizudhdhi, je zAstromAM varNavela che. tevA dharmane tame Adara paranA bhavArttighAtaM jinamIhitapradaM, dharme taduktaM ca dayAdipAvanam / guruM vizuddhAcaraNaM mahIyate, yastasya saMpatyacayo na hIyate / / 22 / / bhAvArtha - he pUNyazAlI ! bhavanA duHkhane dUra karanArI ane Icchitane ApanArA evA jinezvarane ane dayA karuNA vi. thI bharelA pavitra dharmane ane vizudhdha - nirmala AcAravALA gurune je pUje che. tene saMpattiono samuha choDato nathI .rarI pUjAM jinendrasya tapazca dAnamAvazyakAdyaM kuru nityameva / vizeSataH parvasu teSu bhAvAddevarSimAnyeSu phalaM hyanantam / / 23 / / bhAvArtha - he karuNAA ! jinendranI pUjA-bhaktine, tapazcaryAne, dAnane ane Avazyaka (pratikramaNa) Adine nitya karanAro thA, ane deva, gurUne mAnya [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 236)[ aparataTa aMza - v] :::: : : ' s vt. . . . . . . . : ::::::::::::::::::::::::::: Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA parvanA divasomAM vizeSa prakAre dharma karanAro bana kAraNake tenuM phaLa agaNita anaMta che sArI jalAhArauSadhasvApavidyotsargakRSikriyAH saphalAH svasvakAle syurevaM dharmo'pi parvasu ||24|| bhAvArtha - pANI, AhAra, auSadha, nidrA (uMgha) vidyA, tyAga ane khetInI kriyA A sarve anurUpa te te samaye phalane ApanArA bane che saphala thAya che. te rIte dharma paNa te te parvanA divasomAM karavAthI vizeSa zreSTha phaLane ApanAro thAya che 24 samyaktvamUlo vratadIrghasAlo jJAnAlavAlo guNapatramAlaH / nRpAdisaMpatkusumo gRhasthadharmadrumo muktiphalaM prasUte // 25|| bhAvArtha - he vicAraka! jene samyakatva rUpI mULa che. vrata rUpI dIrdha zAkhA DALIo che. jJAna rUpI kyAro che. guNarUpI pAMdaDAo che rAjA vi.nI saMpatti (lakSmI) puSpo che evA gRhastha dharmarUpI jhADa muktirUpI phaLane Ape che arthAt pedA kare che ripI. lakSmIH kSetraniyojanena subhagA cakre svakIrtirjagadvAsasthAnasamarpaNena muditA santo mudollAsinaH / sadbhUtastavanAH kRtAca kavayo'rhacchAsanaM dyotitaM pANisthaM zivazarma nirmitamaho puNyAttvayA'smAtkRtin / / 26 / / bhAvArtha :- he puNyazAlI! teM lakSmIne sAta kSetromAM vAvIne-vAparIne tene sArthaka karI che. jagatamAM potAnI kIrtine sArI rIte phelAvI che. (rahevAnI jagyA ApIne kIrtine AnaMdita karI che) sajjana purUSone (saMtajanane) khuza karI umaMga bharyA karyA che jevA guNo che tevA guNonA varNana yukta stavanA karI kavioe arihaMta paramAtmAnA zAsanane jagatamAM diptivaMta banAvyuM che. tethI AvA puNyathI teM muktipadane hAthavagu karyuM che arthAta muktine hAthamAM sthApI che ra6o. upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 4 ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: : ::::::::: * * Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viratiM priyapriyAmiva suramaNimiva darzanaM guNAn sutavat / jinadhAzca nidhIniva ciMtaya cedIhase zreyaH ||27|| bhAvArtha - he cetanavaMta ! viratine prIyanArInI jema, samyagadarzana ne suramaNinI jema, sadgaNone putranI jema, jinadharmane nidhAnanI jema, ciMtavana kara athavA hRdayamAM dhAra jo tane kalyANa sAdhavAnI IcchA - bhAvanA ho to pArakI vapurdharmodyamaiH zlAghyaM, syAccittaM tattvacintayA / kuTumbaM dharmasAhAyyAdvittaM ca kSetravApataH / / 28 / / bhAvArtha - he dharmapriya! dharmamAM puruSArtha karavA thakI zarIra, tatvanuM ciMtana karavA thakI mana, dharmamAM sahAyaka banavA thakI kuTuMba ane saddhakSetramAM vAvavA (ropavA) thakI dhana prazaMsAne pAtra bane che. thAya che te kAraNe dharmamAM purUSArtha karavA thakI pUNyodaye maLelA zarIra Adine sArthaka banAva ane prazaMsAne pAtra banAva. ra8. puNyakriyayA prIti tiH pApAdatirjinAbhihite / harSaH prabhAvanAyAM dveSo roSAdiSu ca zivakRt / / 29 / / bhAvArtha - he catura! dhArmika anuSThAnamAM prIti, pApanoDara, jinavANImAM rasa magnatA, zAsana prabhAvanAmAM khuzI, krodhAdi kaSAyo para dveSa A mokSane ApanAra bane che arthAt kalyANa karanAra che ra9 anAcAreSvasAmarthyamacAturya ca vaMcane / / AlasyaM ca mahAraMbhe, zreyase mUkatA kalau ||30|| bhAvArtha - he paMDita ! anAcaraNIya mAM asamarthatA, bIjAne chetaravAmAM cAlAkIno abhAva ane mahAraMbha (pApakriyA)mAM pramAdIpaNuM, kalezamAM mana A kalyANa-sukhane mATe thAya che 30. zivapadasukhe'bhilASo nirvedo bhavasukheSu dhImaitryAm || jagadupakAre cittaM lakSaNamAsannamokSasya ||31|| | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 238) aparataTa aMza - ] paw s , , , , , *, * *, ratnAka kAra rAjakoTa : : : aparataTa aMza - 4 makara : * :::::::::: Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - he dharmabaMdhu ! mokSasukhanI IcchA, bhava (saMsAra)nA sukhamAM kaMTALo, sarvajIvo pratye maitrIbhAvanI budhdhi, jagata upara upakAra karavAnI bhAvanA A mokSanI najIka AvanAra cinho che .31 muhyati lalanAdiSu yaH snihyati saMpatsu vizvasatyasuSu / na sRjati tena svahitaM,kevalamAkArataH sa pumAn ||32|| bhAvArtha - he baMdhu! jeo strI AdimAM moha pAme che. saMpatti upara sneha rAkhe che ane prANomAM vizvAsa dhare che. te Atmahitane sAdhI zakato nathIarthAt sAdhato nathI te kevala mAtra AkArathI manuSya che pharI azucibhya iva jugupsA viSayebhyo bhayamaghAdiva ca nidhanAt / virati rakSobhya iva krodhAdibhyo laghu zivAya // 33 / / bhAvArtha - gaMdA padArthonI jema viSayo para dugaMchA, mRtyunI jema pApathI bIka ane dAnavonI jevA krodhAdi kaSAyathI dUra bhAgavuM A zidhra mokSa prAptinuM kAraNa thAya che 33ll galiriva nindAcAre gaNikeva svajanabandhujAyAdau / naTa iva lokAcAre bhavati zrAddhobhave viraktaH // 34 / / bhAvArtha - he verAgI ! A bhIma bhayaMkara saMsArathI uThI gayela manavALo zrAvaka niMdanIya kArya karavAmAM mAMdA-laMgaDA belanI jema, sagA snehI sabaMdhI ane strIone viSe vezyAnI jevo, saMsArI loka vyavahArane viSe naTa jevo bane che 34o. yo bhATakotpATitabhAravaddhanaM, durgAdhvasaMpreSakavat kuTumbakam / zreyaHpuraprApakapotavadvapuH pazyetsa zudhyatyamamo gRhe'pi san ||35|| bhAvArtha - he cArucitta! je vetana (bhADu) thI upADelA vajananI jema dhanane, duHkhe karIne pAra utarAya tevA rAhamAM bhomIyAnI jema parivArane, muktipura yAne zreyapura meLavI ApanAra pahoMcADanAra vahANanI jema zarIrane jue che te | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 239) aparataTa aMza - 4 *: ',' ' ': ','1 *, **, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthapaNAmAM gharane viSe hovA chatAM paNa mamatva vagarano nirmala zudhdha thAya che 35 samyaktvaM yasya mUlaM samayaparicayaH skandhabandhe vratAni, prauDhAH zAkhAH prazAkhA guNadalanicitAH zuddhazIlAMgarUpAH / gucchAzcAvazyakAlI bhavasukhatatayaH puSpalakSmyaH phalAni, zreyaH zarmAstu dharmaH sa suratarunibho'bhISTadaH sajjayazrIH / / 36 / / bhAvArtha - he Atman ! jenuM mULa samyakatva che. thaDa Agamano paricaya che. vrato niyamo DALIo che, guNarUpI pAMdaDAo sAthe zudhdha moTI zIlAMga rUpa prazAkhAo che. AvazyakAdinI zreNI gucchA che, bhava sukhanImAlA jenAM puSpo che. mokSa sukha rUpI jenAM phaLa che tevo kalpavRkSa sarikho jayazrIyuta evo dharma Icchita ne ApanAra thAo /36 / / iti tapAzrImunisundarasUriviracite zrIupadezaratnAkara'parataTe vizeSadharmakRtyopadezanAmA caturthastaraGgaH / / e pramANe tapAgacchAdhipati zrI munisuMdarasUrijIe racelA zrI upadezaratnAkaranA apara taTamAM vizeSa prakAre dharmakRtyanA upadeza nAmano | 4 tho aMza pUrNa | . . ..... .. .. . ..... . .. ......! .: : : : : :: : : : : ::: : * * * * * * upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (240 aparataTa aMza - 4 ::::::::::::::::::::::::::::::::::: :::::::: ::: Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTa vividha dharmakRtyonA upadeza nAmano pAMcamo aMza akkhayanihI suhANaM saparesiM ihaparattha hiakArI | muhapariNAme rammo jiNadhammo jagajaNAdhAro ||1|| bhAvArtha :sukhano nAzapAmenahi tevo khajAno potAne ane bIjAne mATe (sva ane parane) ahIMyA ane bIje (Aloka ane paralokamAM) kalyANakArI, zarUAtamAM ane pariNAmamAM ramaNIya, jagatanA lokone mATe sahArArUpa eka jinadharma che // 1 // TunnA savasAmaLI, mAtta niA (nA)rU viSe vize 1 natthi dhammaM vinA sukkhaM, kujjA taM teNuvakkamA // 2 // bhAvArtha :- manuSya janma, dharmazravaNa, zradhdhA ane saMyamamAM puruSArtha Adi sarvasAmagrI maLavI mahAmuzkela che. AyuSya dinapratidina ghaTatuM-jAya che. dharma vinA kyAMya sukha prApta thatuM nathI, tethI tuM puruSArtha (prayatna) pUrvaka dharma karato rahe // 2 // dhammaM kAuM tUraha jagabhakkhaNalolueNa kAleNa / suranaranArayatiriA ee sajjIkayA kavalA // 3 // bhAvArtha :- jagatane khAvAne mATe talasI rahelA kALe deva, manuSya, nAraka ane tIrthaMcorUpI koLIyA banAvyA che. IIII dAridramiMdiAi a balahANI rogasogavahabaMdhA | saparagatA kalikAle buhAbuhe bohamohakarA ||4|| bhAvArtha :- nirdhanatA, zaktino hrAsa, roga, zoka, vadha ane baMdha Adi potAne mATe ane anyane mATe A kaLiyugamAM jJAnIne bodha ane ajJAnIne mATe mohanuM kAraNa bane che. II4 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (241 aparataTa aMza 5 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visamA desA duTThA nivAiA bhayakugurukhalarogA / dehadhaNAi aNiccaM jIve bohiMti kalikAle ||5|| bhAvArtha :- A kalikAlamAM duHkhakArI dezo che. dharmahInA kugurUo, duSTaevA durjano ane rogarUpI bhayo rahelA che. zarIra dhana vi.nI nazvaratA prANiyone bodhita kare che. II) nAUNa bhavasarUvaM taNusayaNadhaNaesu vigayarAgassa / surasivasuhANurAgA na duccaro duccaro dhammo ||6|| bhAvArtha :- he bhavyaprANI ! bhava (saMsAra)nuM AvuM svarUpa jANIne zarIrane viSe, snehIjanane viSe ane dhanAdine viSe rAga vagaranA je thayA che. temane devaloka ane mokSasukhono anurAga hovAthI duHkhe karIne sevI (karI) zakAya tevo A dharma sukhapUrvaka AcarI zakAya tevo bane che lAge che / / 6 / / AsavamohakasAyAiehiM causuvi gaIsu vivihaduhaM / pAvaMti jiA suhamavi tavabhAvasudANamAihiM // 7 // bhAvArtha :- jIvo cau (deva, manuSya, nAraka ane tIrthaMca) gatimAM karma (Azrava) moha, krodhAdi kaSAya AdinA kAraNe aneka prakAranA duHkho sahe che. te rIte tapa, sadbhAva ane zreSTha dAnAdinA kAraNe vividha prakAre sukhane prApta kare che. IIIaa ihaparaloiyaAvayaharaNaM sivasImasayalasuhakaraNaM / ikkaM tihuaNasaraNaM bhavatAM tA kuNaha jiNadhammaM ||8|| bhAvArtha :- he hitecchu ! Aloka ane paralokanA duHkho (vighna) ne dUra karanAra, mokSa sudhInA samasta sukhane denAra, ajaba, advitIya jinadharma traNelokane AdhArabhUta bano arthAt jinadharmane sevo III sAmaggiabhAvevihu, vasaNevi suhevi taha kusaMgevi jassa na hAyai dhammo nicchayao bhaNasu taM saDDhaM // 9 // bhAvArtha :- he uttamavara ! sukhamAM ke duHkhamAM, ke kharAba sobatamAM ke vaLI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 242 aparataTa aMza 5 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastuo na hovA chatAM paNa je dharmane choDato nathI. tene nizcita sAco zrAvaka kahevo IIII suparicchiadevaguru visayakasAyAsavehiM bhavabhIru / vayaAvassayadhIro airA sivasuhapayaM lahai ||10|| bhAvArtha :- he muktipadarAgI ! devagurUnI jeNe cakAsaNI karI che. pAMce IndriyonA viSaya krodhAdi kaSAya ane Azrava sevanamAM je saMsAra thI gabharAyelo che temaja vrata niyama AvazyAnuSThAna (karavA yogya kriyA) mAM rUcivALo dhairyazAlI jIva satvare mokSanA avicala sukha (padane) prApta kare che II10 / viNu sArahiM rahA iva poo nijjAmagaM na iTThaphalA / nANakiriAjuaM taha viNA guruM sevio dhammo ||11|| = bhAvArtha :- he vicAraka ! calAvanAra (sArathi) vinAno ratha, khalAsI vinA nuM vahANa tathA jJAnI ane kriyAvAn gurUvinA ArAdhelo dharma icchita phalane ApanAro banato nathI. / / 11 / / nisesaguNAdhAraM duraMtasaMsArasAyaruttAraM / sivasuhasaccaMkAraM sammattaM bhayaduggainivAraM ||12|| bhAvArtha :- he zradhdhALu ! saMpUrNa guNano staMbha, duHkhe karIne tarI zakAya tevA saMsArarUpI samudrathI tAranAra, bhaya ane durgatimAM paDatA bacAvanAra, zAzvata sukhanA kAraNabhUta evA samyagadarzana (samyaktva) ne tame dharo 12 // pAsaMDe pAsatthe kudevacariANi micchasatthANi / jANiu laggati buhA magge abuhA amaggaMmi ||13|| bhAvArtha :- bhagavAnanA vacana nahi mAnanArA, pAkhaMDIone, pAsasthAone, asarvajJa evA kugurUnA AcArane ane mithyAtvIonA anupakArI (mithyA) zAstrone jANIne budhdhimAno sAcA mArga para cAle che. ane abudha eTale ke ajJAnI satya mArga upara cAlatA nathI arthAt ulTA mArga para cAle che.||13thI upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (243 aparataTa aMza - 5 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauvihamicchaccAo aTThavihApUa tivihavaMdaNayaM / bArasa vaya chAvassaya gihidhammo sivaphalo eso / / 14 / / bhAvArtha - he jinapUjaka! cAra jAtanA mithyAtva abhigrahIka, anAbhigrahika. abhiniveSika, ane sAMzayikano tyAga, aSTaprakArI pUjA, traNa prakAranA (pheTA, thobha, dvAdazAvarta) vaMdana, bAraprakAranA vrata, ane Avazyaka, A prakArano gRhastha dharma mokSarUpI phaLane Ape che. 14 dhammatthamatthassa naeNa ajjaNaM pAsaMDapAsatthakumittavajjaNaM / jiNiMdasAhammiasAhupUaNaM dakkhattamannatthavi saDDhamaMDaNaM ||15|| bhAvArtha - he dharmapriya! dharmane mATe dhanane nyAyapUrvaka meLavavuM, pAkhaMDIo, pAsasthAo ane kharAbamitrone tyajIdevA, tathA jinezvaranuM sAdharmikonuM ane sAdhuonuM pUjana karavuM vaLI anya sthAna mAM paNa dakSapaNuM (sAvadhAnI rAkhavuM te zrAvakanuM AbhUSaNa che. 15ll visaesu jo na mujjhai na chalijjai jo kasAyabhUehiM / jamaniamaruI jassa ya karaDiaM sivasuhaM tassa ||16|| bhAvArtha - he dakSa ! viSayamAM je mohapAmato nathI kaSAyarUpa bhUtathI je ThagAto nathI, yama ane niyamamAM jene rUci (game) che. tenA hAthamAM mokSa rahelo che. 16 bhavaduhabhayaM na tesiM jagamittANaM vigayamamattANaM / jesiM piANi kiriAtavasaMjamakhaMtibaMbhANi / / 17 / / bhAvArtha - he muktipriya! jene pUrNajagata mitra samAna che, jeo mamatArahita banyA che. ane jene kriyA, anuSThAna, tapa, saMyama, kSamA ane brahmacarya game che. tene bhavaduHkhano bhaya satAvato nathI. /17ll visayakasAyaviratto ratto jamaniyamabhAvaNatavesu / saMvivo 355mA na fhI tAvi sinniA /18nA [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 24) aparataTa aMza - 5] * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - , , , Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - he paramAnaMdI ! jeo viSaya ane kaSAyomAM arUcivALA che. arthAt yama, niyama, bhAvanA ane tapamAM lAgyA che. saMvigna tathA ALasa vinAnA sAdhu athavA gRhastha paNa sidhdha bane che - thAya che ||18 sudiTThisevA paramiTThijhANaM gIatthasajjhAyanisevaNA ya / kusIla'hAchaMdavivajjaNA ya, pabhAvaNA sAsaNi mukkhaheU / / 19 / / bhAvArtha - he zIlavaMta! samyagdaSTi (jinezvaranA vacanamAM atUTa zradhdhAvALA) nI bhakti, (paMca) parameSThinuM dhyAna, Agama jJAtA (gItArtha) nI sevA ane svAdhyAyamAM ramaNatA, durAcArIono ane yathAIdikono tyAga, zAsananI prabhAvanA e mokSanuM kAraNa che. 19aaaa ThANaMmi kujjA suviyeya gehaM dhammovayAre niuNaM kuTuMbaM / ujjhijja dhImaM visae kasAe suttatthacArI na sivAbhikaMkhI / / 20 / / bhAvArtha - he vivekI ! vivekIjana sArI jagapara raheNAMka (ghara) banAve, dharmamArga (AcaraNa)mAM parivArane nipuNa banAve, sUtra artha mujaba vartanAra, muktisukhano AzI evo budhdhizALI, viSayakaSAyamAM rame nahi-mana lagAve nahi. Roll daDhasammattasamiddhI suddhI cittassa karaNajayaladdhI / nANAidhammabuddhI jai laddhA tA dhuvaM sidhdhi ||21|| bhAvArtha - majabuta samyakta rUpI Rdhdhi, mananI nirmaLatA, sparzendriya Adi Indriyone jItanArI labdhi, ane jJAnAdi dharmamAM budhdhi jo prAptacAyato nizcita siddhi che. rilA jiNasAhusaMghabhattI pabhAvaNA pavayaNe vayaruI a| . Avassaesu jatto dhammo sivasuhaphalo eso ||22|| bhAvArtha - jinezvara, sAdhusaMghanI bhakti, zAsananI prabhAvanA ane vratomAM rUci, Avazyaka kriyAmAM lagana, A dharma mokSa sukhanA phaLa ne ApanAro che. ||rarA * ,* * * .*.*. .*.*.::: : : *, *, * *, * *, *, *, , , , , , , , , , , , , , upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) nuvAda), 245. aparataTa aMza - 5) aparataTa aMza - 5 : : : : :::::::::::::::::::::::::::: ka MIba jha sw::::::::::::: * * * * Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANadayAtavasIlA dINuddharaNaM sudevagurupUA / gehAgayANa uciaM sabvesiM sammao dhammo ||23|| bhAvArtha - dAna, dayA, tapa, zIla, daridriono udhdhAra, sudeva, sugurUnI pUjA, gharaAMgaNe AvelA mahemAnanuM aucitya jALavavuM Avo dharma sarva sAmAnya che. eTale A dharma sarve svIkArela che. /ra3ll sattasu khittesu dhaNaM maNaM sayA dhammatattaciMtAsu / dhammujjamesu dehaM savvAvAraM sivaM dei ||24|| bhAvArtha -sAtakSetromAM vavAtuM dhana, dharmatatvanI ciMtavanamAM rahelu mana, ane dharmakaravAmAM prayatnazIla tana (zarIra) e mokSane ApanAra che. 24 jiNabhattI gurusevA AvassayavayaruI bhayaM bhAvA / daMsaNadaDhayA khitte dhaNavAvo diti sivasukkhaM ||25|| bhAvArtha - jinanI bhakti, gurUnI sevA, Avazyaka kriyA ane vratomAM rUci, saMsArathI bhaya, daDha samyagdarzana ane sAtakSetromAM dhana ropavu, (vAparavuM) mokSa sukhane Ape che. paNa jiNabhattI gurupUA AgamagahaNaM pabhAvaNA titthe / sAhammiavacchallaM sAvayadhammo sivaM dei / / 26 / / bhAvArtha - jinezvaranI bhakti, gurUnI pUjA, Agamano abhyAsa, zAsananI prabhAvanA, sAdharmika vAtsalya Avo zrAvakano dharma mokSa sukhane Ape che. ||radI sivasuhasaMpayamairA lahai jio devasaMghagurubhatto / visayakasAyaviratto uvautto suddhakiriAsu // 27||.. bhAvArtha - jinadeva, sadagurU, caturvidha saMghano bhakta, viSayakaSAyathI chUTelo (rAga vinAno), ane zudhdhakriyAmAM lAgelA zudhdha manavALo mokSa sukhanI saMpadAne jaldI pAme che. rA. jiNaguruAgamabhattI, uciAcaraNaM pabhAvaNA titthe / sAhAdammiavacchallaM ia dhammo iTThaphalajaNago ||28|| | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 246) aparataTa aMza - 5 Essess a na .... , , , , , , , looks sites :::::::::::::::::: :::::::: : ::Rii ::::::::::::::::::::: Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - vItarAga devanI, sugurUnI, AgamanI bhakti, yogyaAcaraNA, tIrthanI prabhAvanA ane sAdharmika vAtsalya A dharma Icchita zreSThaphaLane ApanAro che. ra8. vigahAvasaNaviratto parovayArI a suddhavavahArI / savvattha uciakArI pavayaNamujjoae saDDho ||29|| . bhAvArtha - strIkathA, dezakathA, bhattakathA, ane rAyakathA e cAre pApane baMdhAvanArI vikathA ane vyasanothI uThelA manavALo, ane anya upara upakAra karanAro, vyavahAramAM zudhdhine rAkhanAro, hara jagApara aucityane jALavanAro evo zrAvaka jinazAsanane dIpAvanAro che. rilA sabve vi jassa bheA phalaMti maNavaMchiehiM sukkhehiM / surataruvaU/samagaM sevanasAsa mavinA ! rUpA bhAvArtha - he bhavya prANIyo jenA sarva prakAro manaciMtita sukhe karIne phaLIbhUta thAya che. evA kalpavRkSa samAna jinezvaranA zAsananI ArAdhanA karo.... AjJAnuM pAlana karo. 3oll dhaNamiva dhammaM ciMtai jIviamiva jo vayAiM rakkhei / devayamiva jiNasuguru ArAhai taM varai siddhI ||31 / / bhAvArtha - je dhananI jema dharmane vicAre che, jIvananI jema vrata niyamonI rakSA kare che. pratyakSa ISTadevanI jema, jinezvara, sadgurU nI sevA bhakti kare che, teone muktirUpI nArI varamAlA Arope che. ll31ii iha phale (lae) jaha kamme pavattae moagAiNA bAlo / manthalaMsa tada mUDha sivaguNane ra (gha)ne rUpA bhAvArtha-jema nAno bALaka lADavA AdithI lalacAI AlokanA (pratyakSa) phaLavALAM kAryo kare che. tema miththA dharmavALA (ajJAnIo) jenuM phaLa mokSa sukha che tevA dharmane viSe kAmaviSayanA sukhane ane arthane jovAthI (malaze tema mAnI) temAM pravartana kare che. eTale ke bhogasukhane mATe dharmane seve che. : : : : : : : : : : : ::: :: : :: :::::: ::: ::: : : , , , , , , , , , || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 247 aparataTa aMza -5| E : ::: : : :::: :::::: :::::::::: jaka ::::::::::::::::::::::: : Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANAlavAla daMsaNamUlo vayasAha sutavaniamadalo / bhavasuhakusumo bhavajayasiriphalao jayau dhammataru ||33|| H bhAvArtha :- jene jJAnarUpI kyAro che, darzanarUpI mULa che, vratorUpI DALIo che, zreSThatapa ane niyamarUpI pAMdaDAo che, sAMsArIka sukharUpI puSpo che, muktirUpI lakSmI phaLa rUpe che, evuM dharmarUpI vRkSa sadA jayavaMto ho IIII / / ititapAgacchAdhirAjazrImunisuMndarasUriviracite zrIupadezaratnAkare'parataTe prAkRtagAthAbhirvividhadharmakRtyopadezanAmA paMcamoM'zaH / e pramANe tapAgacchAdhipati zrImunisuMdarasUrie racelA upadezaratnAkaranA apara taTamAM prAkRta gAthAo vaDe karIne vividha jAtanA dharmakRtyonA upadeza nAmano || pAMcamo aMza pUrNa // jinezvara bhagavAnanuM zAsana ja zaraNa rogajarAmaccumuhAgayANa balicakkikesavANaMpi / bhuvaNevi natthi saraNaM ekkaM jiNasAsaNaM mottuM // (ma. mA. 4. ra6) he bhavya prANI ! roga, ghaDapaNa ane mRtyunA moMDhAmAM gayelA evA baLadeva, cha khaMDanA mAlika evA cakravartI ane traNa khaMDanA mAlika evA vAsudevone paNa eka jinezvara bhagavAnanA zAsana sivAya traNe bhuvananI aMdara bIjuM koI paNa zaraNa nathI. (mATe he jIva ! tuM azaraNapaNuM (vicAra !) upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (248 aparataTa aMza 5 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTa tamAma darzanane sAmAnya dharma kAryanA upadeza nAmano chaThTho aMza chaThTho aMza yaH zAstravettA gurudevabhakto paropakArI nayadharmacArI / jJAtA guNAnAmapavAdabhIruH pumAn sa eveha pare tu nAmnA ||1|| bhAvArtha :- jeo jinezvara bhagavAne uddezelA, zAstrarUpe guMthelA ane paraMparAe AcAryoe sAcavelA, kahelA ane lakhAvelA Agama ne jANe che, gurU ane devanA bhakta banelA che, bIjAne sahAya karIne paropakAra karavAvALA che, nyAyayukta dharmane sevanArA che. guNone jANanArA che, apavAda mArgathI DaranArA che te ja Alokane viSe sAco puruSa che. bIjA to nAma mAtrathI puruSa che.||1II dhyeya: : parAtmA gururarcanIyaH paropakAraH karuNA ca satyam / zamo damo nyAyayazaHsuzAstrAbhyAsAH satAmeSa hitAya dharmaH ||2|| bhAvArtha :- paramAtmAnuM ciMtana dhyAna karavuM, gurUnI pUjA tathA anyanA kAryone karI ApI paropakAra karavo, dayA, satya, upazamabhAva, indriyonuM damana karavuM, nItimayajIvana, yaza ane Atmahitakara UMcA zAstrano abhyAsa evo A dharma sajjanone hitane mATe thAya che. hitakara bane che. III ratiH sadAcAravidhAvanindA khaleSvapi prItirathottameSu / amatsaraH zAstravidAM ca goSTI zaktyopakArazca satAM svabhAvaH // bhAvArtha :- suMdara UMcA AcArane pALavAmAM utsAhita, duSTajIvonA paNa avarNavAda nahi bolanArA uttamapuruSo pratye prIti (sneha), IrSyA bhAvano tyAga karanArA, AgamonA jANanAranI sAthe vArtAlApa ane vaLI zakti pramANe upakAraka banavuM... A sajjana puruSono svabhAva che. IIII dayA damaH satyamagADhalobhatA, suzIlatA cArjavamArdavakSamAH pradAnamasteyaparopakArite, hitAya dharmA iti sarvasammatAH ||4|| upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (249 aparataTa aMza - 6 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - prANIo para karUNA, dayA, Indriyone kAbumAM rAkhavI, satyavacana bolavuM, saMtoSa bhAvane dharavo, sadAcArItA, kapaTa rahitapaNuM, namrabanavuM, kSamArAkhavI, vizeSa prakAre bhAvapUrvakanuM dAna ApavuM, chUpI rIte koInI vastu na levI, paropakAra yAne anya para anugraha karavo A pramANeno sarvasAmAnya badhAne mAnya dharma AtmakalyANa karanAro bane che. II4l. zAstre ratiH sakaladharmavicAraNA ca, dhyAnaM parAtmani dayopakRtI suzIlam / nindAkusaMgaguNimatsaravarjanaM ca, dharmaH satAM nikhilazAstranirUpito'yam / / 5 / / bhAvArtha - zAstramAM utsAha, samasta dharmanI vicAraNA, paramAtmAnuM dhyAna karUNA, upakAra ane sadAcAra, niMdA, (kuthalI), kharAba sobata, guNavAno pratye IrSAno tyAga A sakala zAstromAM varNavelo satpuruSono dharma che.pA jJAnAbhayAnnagRhabheSajavastradAna pUjA'rhatAM guNavatAM vinatiH suzIlam / lokApavAdabhayamanyaguNagraho dhI dharme yazazca mahatAmiti maNDanAni ||6|| bhAvArtha - jJAna, abhaya, bhojana, gRha, auSadha, vastranuM dAna, yogya jananI pUjAbhakti, guNIjanone sArI rIte namana, AcArapaNuM, loka kaMIka bolaze (niMdA) teno bhaya, anyanAguNone grahaNa karavA, dharmamAM budhdhi ane yaza A mahAna vyaktiono alaMkAra che. dA. paizunyamAtsaryaparasvahArahiMsA'nyanindAkSaNadA'zanAni / kanyAdyalIkAni ca varjanIyA'nyataH paraM pApapadaM na kiMcit / / 7 / / bhAvArtha - cADIcugalI karavI, bIjAnA guNopara dveSa bhAva rAkhavo, bIjAnuM dhana laI levuM, hiMsA karavI, anyano avarNavAda karavo, rAtrie jamavuM ane kanyA vi. AdinA mATe juThuM bolavuM AthI anya koIpaNa pApanuM sthAna nathI arthAt AnA jevuM bIjuM koI pApa nathI. zA - pa papa . , , , , , , , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) - ...... aparataTa aMza - 6 :::::::::::::::::::::::: si te::::: :::::::::::::: :::::::o Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyyaiva vRttirgarudevapUjA pitrAdisaMtuSTirupakriyA ca / dIne dayotsAhamatiH sasattvA gatAmapi drAk zriyamAnayanti ||8|| bhAvArtha - nItipUrvaka vepAra, devagurUnI pUjA, pitAdine saMtoSa thAya te rUpa kriyA, nirdhana para dayA, kArya karavAmAM parAkrama sameta satvazAlI budhdhi, A jatI rahelI evI paNa lakSmIne zIdhratayA pAchI lAve che. dA - priyahitaracanaM vacanaM, vapurupakRt dharmacintakaM cetaH / vittaM trivargahetuH sukRtamayaM zlAdhyate cAyuH // 9 // bhAvArtha - priya ane hitakArI vacana bolavuM, upakAra karavAvALuM zarIra, dharma ciMtavavA vALuM citta, dharma, kAma ane mokSa e traNenuM kAraNa dhana ane satkAryothI yukta evuM AyuSya (jIvana) A prasaMzAne pAtra che. lA dharmaH sa no yatra janApavAdaH, .. ___ sA cAturI duzcaritaM na yatra / granthaH sa tattvAdhigamo yataH syAt, tattvaM ca tadyena mahodayazrIH ||10|| bhAvArtha - dharma te che jemAM lokApavAda nathI, lokonI niMdA nathI) cAturyapaNuM te che ke jyAM anAcAra nathI, te zAstra che ke jenA thakI tatvanuM jJAna prApta thAya che. ane te ja tatva che jenAthI mokSa lakSmI male che. 10 vRddhau mAtapitarau guruH priyA nirbalAnyapatyAni / poSyAni nirdhanairapi gRhibhiH zreyo'rthamiha zaktyA ||11 / / bhAvArtha - vRdhdha mAtA-pitA, gurU, patni, zaktihIna thaI gayelA bALako (putra-putrio) A badhAonuM gRhasthIoe nirdhana hovA chatAM paNa A bhavanA kalyANa mATe yathAzakti poSaNa karavuM joIe arthAt pALavA joIe. I/11/l. devaH kalAdharmaguru pitAmbA bhayApahartA zubhavRttidAtA / bhrAtopakArI bhagInI ca vRddhAH pUjyA yathArhagRhiNA zubhAya ||12|| bhAvArtha - jinezvaradeva, kaLAzIkhavanAragurU, dharma ApanAra guru, mAtA, pitA, bhayane haranAra, sArI rIte AjIvikA dAtA, bhAI, upakAra karanAra | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 251) aparataTa aMza -6] paws-rssssssssssssssssssssss ::: * strive test. : Ev ma mamamama :- ::::::: : :::::: kiNcddN Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahena ane vRdhdha lokonuM gRhasthoe svahitane mATe yathA yogya mAna, sanmAna, satkAra vigere karavuM joIe. 1rI vRddhau ca mAtapitarau guruzca mitrANyapatyAni satI ca bhAryA | svasA dhavo'syAzca sutApatizca bhrAtA 2 poNA gRhiNa: svamAnaH II1rUII bhAvArtha - gharaDA mA-bApa, gurU, mitro, putra-putrIo (bAla-baccAM) zIlavaMtI strI, bahena, banevI, jamAI (dAmAda) ane bhAIonuM ane potAnA AzritonuM gharavAsIoe pAlana poSaNa karavuM joIe. /13ll bho (no) bAleSvapi hIlanA kila guNoccAraH khalAnAmapi, prahvatvaM ca ripuSvapi praNamanaM pUjyeSu dharme ratiH / zAstreSu vyasanaM girAM madhurimA dhikkAramAtsaryamuk sarvasyopakRtirbhayaM kuyazaso hetuH samagrazriyAm / / 14 / / bhAvArtha - ajJAnI evA bAlajIvonI niMdAthI dUra rahevuM, durjanonA guNo gAvA, zatruo upara paNa namratA (komaLatA) rAkhavI, vaDIlo ne pUjavA ne namaskAra karavA, dharmamAM tatparatA, zAstro para agADha prema, vANImAM madhuratA, tiraskAra ane IrSA bhAva tyajIne badhApara upakArItA ane apayazano Dara A badhuM lakSmInuM kAraNa che. ll14ll lakSmIstyAgavivekapuNyasaphalA dharmo dayAdyanvitaH, puNyazreNimayaM janurjanahitA zAstrArtharamyA matiH / cAturyaM gatavaMcanaM sumadhurA vAg jJAnamAtmArthakRt, prauDhirdharmajanopakArasubhagA bhAgyairbhavet keSucit ||15|| bhAvArtha - tyAga, viveka ane puNya karIne saphaLa lakSmI, dayA vi. sahita dharma, puNyanA anubaMdha yukta janma, loka hitakArI zAstrArthamAM uttama budhdhi, ThagAI vinAnI praviNatA (hoMziyArI), sahune priya evI vANI, Atmahita kare tevuM jJAna, jIvo para anugraha karavA thakI suMdara jAhojalAlI, sukhazAnti bhAgye karIne koI jIvomAM hoya che. I15 - - , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , che upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 252 aparataTa aMza - 6 ::::::::::::::: khanI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhaH sukRte vyasanaM zAstre doSekSaNaM kutattveSu / nirdAkSiNyaM kupatho'tyAge bhavaripujayazriye kRtinAm ||16|| ti: bhAvArtha :- puNya-sArA kAmomAM asaMtoSI paNuM, zAstranuM vyasana, kharAba duSTa tatvamAM doSonuM darzana, ane kumArgano tyAga karavAmAM zeha zarama vinAnA, puNyazAlIone bhavazatrupara jayalakSmI meLavavA mATenuM kAraNa che. / 16 / / // iti tapAzrImunisundaraviracite zrI upadezaratnAkare'parataTe sarvadarzanasAdhAraNadharmakRtyopadezaH SaSThaH / / e pramANe tapAgacchAdhirAja zrImunisuMdarasUrie racelA upadezaratnAkaranA apara taTamAM 'sarvadarzanane sAmAnya dharmanA upadeza nAmano' // chaThTho aMza pUrNa azAzvatuM zuM ? balaruvariddhijovvaNapahuttaNaM subhagayA aroyattaM / ihiM ya saMjogo asAsayaM jIviyavvaM ca // (ma. mA. zA. 24) he bhavya prANI ! tuM baLa, rUpa, Rddhi, yauvana, prabhupaNuM, saubhAgyapaNuM, ArogyapaNuM, ISTa janono saMyoga ane jIvita - A badhuM zAzvatuM che ema mAnIza nahi, kAraNa ke e badhuM AzAzvatuM ja che. arthAt e badhuM asthira che mATe zAzvatapaNAmAM udyama kara. ... upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (253 aparataTa aMza - 6 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTe vividhanIti upadeza nAmano sAtamo aMza piteva yaH pAlayati prajA nayaiH, pravartayan dharmapathe nije nije / budhAn yatIn darzaninazca mAnayan, nRpazciraM nandati saMpadAM padam ||1|| bhAvArtha :- je rAjA pitAnI jema potAnI prajAnuM nItipUrvaka rakSaNa-poSaNa kare che. pota potAnA dharmanuM pAlana karavA de che. budhdhajanone, saMtajanone, ane (anyamatavALA) darzanIone sanmAna-gaurava Ape che te rAjA dIrdhakAlIna saMpattiono bhogavaTo karato AnaMda pAme che. // prajAsu vRddhirnRpa ! rAjyavRddhaye, prajAsu dharmo duritApahaH prabho ! prajAsu nItirnupa ! dharmakIrtikRt, nRpAya tuSyanti surAH prajotsavaiH / / 2 / / bhAvArtha :- he narapati! je rAjA rAjyanI vRdhdhi mATe prajAnI vRddhi kare che. he bhUpati ! durita (pApa)ne haranAro dharma prajAmAM prasAre che, he mAnavendra ! dharma ane kIrtine karanArI nIti-nyAya yAne pramANikatAne prajAmAM vasAve che. prajAe karela AnaMda pramodanA utsava, mahotsavathI devo tevA rAjA upara khuza thAya che. ArA pragalbhate yasya khalo na rAjye, satAM mahattvaM gurudevapUjA / dharmeSvavighno'naghazAstrapAThaH, sakheti taM rakSati bhUpamindraH / / 3 / / bhAvArtha - he sakhe! jenA rAjyamAM durjano maravA paDelA che, sajjanone mAna apAya che. (mahatva vadhArAya che) devagurUnI pUjA bhakti karAya che. dharma [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 254) aparataTa aMza - 7 ] * * * * * * * *, , , , , , , , , , , , , , , , vikAsanA : : : ::::::::::::::::::: :::::::: Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM koI paNa jAtanuM vidana (aMtarAya) karatA nathI. pavitra zAstra vaMcAya che. jethI karIne tevA rAjAnuM Indra rakSaNa kare che. II vimucya rAjyAdyakhilaM vinazvaraM, klermadAmamaH svargamaH | mRtyau patantaM narakAvaTe'rjito, nRpaM nayo dharmayutaH samuddharet / / 4 / / bhAvArtha - vinAzI evA rAjya vi. ne choDI daIne mahAAraMbhavALA pote karelA kAryanA kAraNe aMtakALe naraka rUpI kUpamAM paDatA evA te rAjAne dharma sAthe karelo nyAya bacAve che. jo prajA rakSennRpo yatnAt tA hi kozo'sya jaMgamaH / mAnayed dhArmikAn sAdhUMstadAzIrbhiH sa nandati / / 5 / / bhAvArtha - rAjA yatnapUrvaka prajAnI rakSA kare che. kemake te teno jaMgama khajAno che. vaLI je rAjA dharmI AtmAone ane saMta (sajjana) puruSonuM gaurava kare che. ane sanmAna Ape che. arthAt AnaMda Ape che. teonA AzIrvAdathI vaibhavazALI thAya che. ApaNe nyAyadharmayazasAM cayamarjan, svaprajAzca sukhayan sadupAyaiH / mAnayan yatitapasvibudhAdIn, puNyakarmabhirudeti narendraH / / 6 / / bhAvArtha - nyAya, nIti ane yazanA gaNane prApta karato ane potAnI raiyatane (prajAne) suMdara upAyo (kAryo) vaDe sukhI karato, sAdhujanane, tapasvIjanone, paMDIta janone, mAna Apato rAjA AvA puNyakAryo thakI Rdhdhi-samRdhdhi vaDe AgaLa vadhato rahe che. I6o rAjJA nASTavidheyAnyaSTavidheyAni cASTaheyAni / dhAryANi cASTa hRdaye vizvasitavyaM na cASTabhyaH / / 7 / / bhAvArtha - rAjAe ATha kartavyo karavA nahi, ATha kRtyo karavA, ATha kartavyono tyAga karavo, ATha kartavyone haiyAmAM sthApana karavA, ane AThano vizvAsa karavo nahi. Iii. | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 255) aparataTa aMza - 7) * *, karavA :: gAma mAjhAna mAsamAmA: : : : : : : is : , . : : : : : : : : : : Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khalasaGgaH 1 kukalatraM 2 krodho 3 vyasanaM 4 madaH 5 kunayalakSmI 6 / asadAgraha 7 zca jaDime 8 tyaSTa na kAryANi bhUpena ||8|| bhAvArtha :- (rAjAe na karavA yogya ATha cIja) (1) luccA (duSTa jana)no saMsarga, (2) kucAlavALI strI, (3) krodhAdi kaSAya, (4) khoTI Adato (vyasana), (5) garva, (6) anyAyathI meLavelI lakSmI, (7) kadAgraha karavo, (8) jaDapaNuM.... A ATha cIjo rAjAe karavA jevI nathI. meTA kIrti : 1 suguNaucityaM 2 kauzalyaM satkalAsu 3 sanmitram 4 / dAkSiNyaM 5 dInadayodyamo 7 dama 8 zcASTa kAryANi / / 9 / / bhAvArtha - (rAjAe karavA yogya ATha cIja) (1) kIrti prApta thAya tevA kAryo (2) sArA guNadhArIonuM aucitya, (3) UMcI sArI kaLAomAM pravINatA (4) Atma kalyANakara mitra (5) dAkSaNyitA (6) garIbo upara dayA (7) purUSArtha ane (8) Indriyone vaza karavI. A ATha cIjo rAjAne karavA jevI che. all nirlajjatva 1 mavinayaH 2 kuzIlatA 3 niSThuratvama 4 pi mAyA 5 / anayo 6 'pyayazo 7 'satyaM 8 heyAnyaSTau nRpeNaivam / / 10 / / bhAvArtha - rAjAe choDavA jevI ATha cIja (1) lajjA rahitapaNuM (2) avinaya (3) anAcAra, (4) kaThoratA (niSpharatA) (5) chetaravuM (ThagAI) " (6) anIti (7) apayaza (8) muThApaNuM... A ATha cIja rAjAe choDavA jevI che. 1oll upakAraH 1 pratipannaM 2 subhASitaM 3 sarvamarma 4 varavidyA 5 / devo 6 guru 7 zca dharmo 8, rAjJA dhAryANi hRdyaSTau / / 11 / / bhAvArtha - (rAjAe dhAravA jevI ATha cIja) (1) upakAra (kRtajJatA) (2) boleluM vacana pALavuM (3) subhASita-suMdara bhASA (4) badhA marma - tAtparyArthine jANavo. (5) uttama vidyA (6) deva (7) gurU (8) dharma. A ATha cIjo rAjAe dilamAM dhAravI joIe. ll11 kAmuka 1 bhujaga 2 jalAnala 3-4 yuvati 5 dvija 5 roga 7 gotribhUpAnAm 8 / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 256) aparataTa aMza -0] : - - - - - 20 - 1 :: assssssss. ::: ::::::::::::::::::: News : * * * * ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::: Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTAnAM na kSaNamapi vizvasitaDyuM narendra II1ravA -pami m II rUti nRpatinazretyopaveza: || bhAvArtha - rAjAe vizvAsa na rAkhavA jevI ATha cIja (1) vikArI (vyabhicArI) (2) sApa, (3) pANI (4) agni (5) yovanA (6) brAhmaNa (vipra) (7) roga ane (8) eka gotravALA rAjAono A ATha cIjono rAjAe paLavAra paNa vizvAsa (zradhdhA) karavA jevo nathI. e pramANe rAjAne AzrayIne upadeza kahyo 1rI. dharmAbhyunnataye sadopakRtaye satsu sphuratkIrtaye, duSTAnAM nigRhItaye virataye'vadyAnnayasphUrtaye / bhUmIbhRjjanatobhayArthakRtaye samyak ca yad vyApRtiH zlAghyaH saiva sudhIH sa eva vazitAH sarvAzca tena zriyaH ||13|| bhAvArtha - rAjyanA adhikArIonA mATeno upadeza (1) dharmanA abhyadaya mATe (2) sajjana puruSonA sadeva upakAra mATe (3) dedIpyamAna kIrti mATe (4) durjana lokone pakaDavA mATe (5) pApathI chUTavA mATe (6) rAjA ane prajAnA ema bannenA sukha mATe (8) jenI zreSTha pravRtti che evA adhikArI prazaMsanIya che ane te ja sabudhdhivALo che. tene ja badhI lakSmIne kabaje karI che ||13. sarvatropakRtiryazonayaratizcaityAdidharmonnatiH, __satkAraH sujane khalAvagaNanaM zrIsaMghakAryakriyA / cAturyaM nRpalokayohitakRtiH kSetreSu vApaH zriyA marcan devagurun nRpAdhikRtimAnetaiH sudhIH zuddhayati ||14|| bhAvArtha- badhe upakAra vRti rAkhavI, yaza ane nItimAM harSa dharavo, maMdira vagere dharmamAM jAgRti lAvavI (AgaLa vadhavuM), sajjanono satkAra karavo, durjanono saMsarga na karavo, zrI saMghanA kAmo karatA hoMziyArI rAkhavI, rAjA ane prajAnuM hita sAdhavuM, sAtamahAkSetramAM dhanano vyaya karavo, devagurUnI pUjA bhakti karavI. A saghaLuM karavAthI budhdhizALI rAjAno Avo adhikArI nirmala thAya che. mAna sanmAna pAme che. 14 | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 257 aparataTa aMza - 7 ****** ****************** khamaMMME:::::::::: : : : :::::::::: :: Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasya vakti janaH kIrti paropakaraNe ruciH / naye dhI? ye dveSaH sa zlAghyo vyApRtaH sudhIH ||15|| bhAvArtha - jenI kIrtine loko gAya che. jene paropakAra karavo game che. jeo nItimAM budhdhi vApare che. dunItino tiraskAra kare che. Avo budhdhivaMta adhikArI prazaMsAne pAtra bane che. [1 || phatyafdhAri: prati. A pramANe adhikArIo viSe upadeza kahyo. nayadharmaviyug rAjyaM vyApAraH prauDhadharmaruciviyutaH / nirdharmANAM prabhutvaM svaparAbhAgyairgarA hyete ||16|| bhAvArtha - potAnA ane paranA durbhAgyathI nIti ane dharma vinAnuM rAjya, gADha dharmanI bhAvanA vinAno vyApAra, adharmi AtmAonuM mAlikapaNuM A sva ane paranA mATe jherarUpa thAya che. 16 pizunapriyo narendro nIco nRpasaMgato dhanaM kAroH / tattvavimukhasya zAstraM vizvAnarthAya kalikAle / / 17 / / bhAvArtha - cADI cugalI yAne pagacaMpI karanArAne potAno prIya mAnanAro rAjA, rAjAnA saMgavALo halakI jAtino mANasa, kalAvAnane tathA tatvane nahi jANavAnI IcchAvALAne zAstra A kalayugamAM vizvane mATe anarthanuM kAraNa bane che. 17 rAjA nayI vivekI paropakArI vizeSavinmantrI / sAdhuH prabhurdhanADhyo dAnI vasudhAsudhA hyetAH / / 18 / / bhAvArtha - nyAyamarAjA, vinaya, vivekI, parahitakArI, vizeSajJa maMtrI sapuruSamAlika, dAnezvarI evo zrImaMta, AvA loko A pRthvIne viSe sudhA yAne amRta jevA che. ll18 lokAmbudheH pibati vADavavadghanAmbu, nindyaH svakukSibharaNAya nRpazca mantrI / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 258) aparataTa aMza - 7 : :::::::::::::::::::: Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garjan payoda iva ko'pi mahAn janAnAM, durnItitApahananAddhitazarmaNe ca / / 19 / / bhAvArtha - je rAjA ane maMtrI potAnI peTanI pUrti mATe samudramAM utpanna thatA vaDavAnala (agni)nI jema lokapravAha rUpI samudramAMthI ghaNuM pANI (kararUpI) pIe che. te niMdAne pAtra che. garjanA karatA vAdaLanI jema koI mahAna purUSa anyAya rUpI tApane dUra karavA lokone hitakara ane sukhakara bane che. ll1lA dAnaiH zrI prabhutA nayena nRpatiH SaDdarzanImAnanai___mantrI lokanRpopakArasukRtairjJAnakriyAbhyAM guruH / dharmasthAnamahAjanaizca nagaraM puNyAlibhirjIvitaM, dharmaH satyadayAtapovratadamaiH saMprApyate zlAdhyatAm / / 20 // bhAvArtha - dAna ApavA thakI lakSmI, nItine jALavavAnI prabhutA, eTale ke moTAI paNuM, cha darzanavALAne mAna ApavAthI rAjA, loka (prajA) ane rAjA upara upakAra, ane puNyakarmo thakI maMtrI, jJAna ane kriyAthakI gurU, gharmanA sthAno ane mahApurUSothI nagara (zahera), puNyanI zreNI thakI jIvana, tathA satya bhASaNa, dhana, dayA, tapa, vrata (niyama) Indriyone dabAvavA thakI dharma prazaMsAne pAme che. prazaMsanIya bane che. 20ll ekakule'pyupakArI laghurapi mAnyaH pradIpa iva loke / ghAtyaH pradIpanakavat sumahAnapi zIghramapakArI ||21|| bhAvArtha - jema kuLamAM eka upakArI nAno hovA chatAM paNa dIpakanI jema sahune IcchanIya (mAnya) bane che. paraMtu cAre bAju prakAza phelAvanAra agninI jema apakArI mANasa ati moTo hovA chatAM paNa zIdhratayA dUra (ghAta) karavA jevo che. ravA arjayatyadbhutAM lakSmI guNaM prati namaddhanuH / vinA guNaM namatkASThaM vakratvAdyayazaH punaH / / 22 / / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 7 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - dorI tarapha namelA dhanuSyanI jema guNAnurAgI jIvo AzcaryakArI lakSmIne meLave che. jyAre guNa (dorI) vagara namelA lAkaDAnI jema guNAnurAga vinAnA vakapaNuM vi. apayazane pAme che. raro chAyAphalajalasahitA jalAzayA durlabhA yathA loke / sauhRdabodhamahattvAnvitAstathA mAnavA loke / / 23 / / bhAvArtha :- jema jagatamAM chAyA, phala, jalavALA sarovaro durlabha che. tevI rIte jagatamAM maitrIbhAvanAvALA, zAstrIya jJAna (bodha) vALA, moTA paNAe karIne sahita evA mAnavo maLavA kaThIna-muzkela che. lal prAgeva kecinmadhurA ghRtAdivat, prAnte ca cUtAdikavat pare'Ggina : / drAkSAdivat ke'pyubhayatra kecana, dvaye'pi naivendrakavAraNAdivat / / 24 / / bhAvArtha - pahelA keTalAka jIvo ghI AdinI jema madhura (tArA) hoya che ane bIjA keTalAka loko AMbAnA phaLa (kerI)nI jema pAchaLathI mIThAzavALA hoya che. vaLI keTalAka drAkSAdinI jema pUrva ane pazcAta (pahelAM ane pachI) ema banne rIte madhura hoya che. ane keTalAka banne rIte pahelAM ane pachI kapAkaphalanI jema kaTu hoya che. purA bhuvo bhArakarAH santi kutra kutra na ke'drayaH / dadhyuH kulAcalA eva yugAntAbdhiplutAM mahIm / / 25 / / bhAvArtha - pRthvIne bhArarUpa parvato kyAM kyAM nathI ? arthAt badhe ja che. yuganA aMte sAgaramAM garakAva thatI dharAne kulAcala pahADoja dhAraNa kare che. IIrapA na bhUcchiSTAmbupAn kAn ke tarpayanti jalAzayAH / cAtakAMstvambudA evAnucchiSTaikAmbupAyinaH / / 26 / / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 7 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - pRthvI para paDelA pANI pIne banelA sarovaranA pANI badhAne saMtuSTa kare che. kone saMtoSa (supti) ApatAM nathI? paraMtu bhUmithI eThAM nahi thayelA evA pANI pInArA cAtaka pakSIone to megho (vAdaLA) ja tRpta kare che. purI dharmasya vighnAnna kalau sRjanti ke, ___ svalpe tadudyotakarAH punaryadi / tamasvinI nirmimate'khilA api, jyotirgaNA vAsaramarka eva tu ||27|| bhAvArtha - A kalikAlamAM dharmamAM aMtarAyo koNa nathI karatuM arthAt vidanone ghaNA loko kare che. vaLI alpaprakAzaka jyotiSacakra (graha, nakSatra, tArA vi.) badhA maLIne rAtrine kare che. paraMtu divasaneto eka sUryaja kare che. //ro dharmya pathyaM zrayanti jJA dhAdharmyavimizraNe / narta tyAM hiMsA: pitti zivaM paca: ? ||28|| bhAvArtha - bhegA maLelA dharma ane adharmanA mizraNamAMthI paMDita puruSo AtmaArogyane pradAtA evA dharmarUpa pathyane svIkAre che. Azraya kare che. pANI ane dUdhanA mizraNamAMthI haMso zuM pANI tyAgI ne zudhdha dUdhanuM pAna karatAM nathI ? arthAt kare che. sArA ! labhante gauravaM santo mAdhyasthyAttattvadarzinaH / lebhe jagatsu madhyastho meruH sarvAdriSUccatAm / / 29 / / bhAvArtha - A vizvanI madhyamAM rahelo merUparvata jema badhA parvatomAM uccapaNa (moTAI) ne pAme che. meLave che tema tattvane jonArA madhyastha bhAvavALA evA sajjano madhyasthapaNA vaDe karIne gauravatAne pAme che. raho vizvasyApyupakArako'si janako ratnAkaraste bhuva stApaM harase dadhAsi bhuvane garjonnatI dAniSu / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 7 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cet sAmAnyanRNAM giro'pi gaNayasyuccAvacAstajjaga jjIvAtorbirudaM bhaviSyati kimAdhAraM hahA megha ! he ||30|| bhAvArtha - he vAdaLa ! AkhA jagata upara paNa upakAra karanAro tuM che. samudra tAro pitA che. jagatamAM tApane dUra karanAra tuM che, vizvanA dAna denArAomAM tuM unnatinI garjanA kare che. jo hAhA duHkhanI vAta che ke sAmAnya jananI vANIne jo tuM UMcI ane nIcI vicArIza to akhila jagatanA jIvanarUpa birUda konA AdhAravALuM banaze ? Il30 iti kiJcit sAdhAraNopadezAdhikAraH (A pramANe kAMIka sAdhAraNa upadeza kahyo) avaMcanaM svAmini darzanA natiH, ___ satyopakArAzritapAlanAni ca / dAnaM nayo dInadayAtaMrakSaNaM, dharmaH smRtaH kSatrakulAya bhadrakRt / / 31|| bhAvArtha - zeThanI sAthe ThagAI karavI nahi, darzanone namana karavuM, satya bolavuM, upakAra karavo, zaraNAgatanuM pAlana karavuM, dAna ApavuM, nIti jALavavI, duHkhathI pIDitonI rakSA karavI, AvA prakArano dharma kulane mATe kalyANakara kahyo che. 31 vinayo dInAtarakSaNaM pratipannadRDhimA'rcyapUjanam | satyaM ca paropakAritA dharmaH kSatrakuleSu zasyate ||32|| bhAvArtha - vinaya, dAna, duHkhathI pIDAtAnI rakSA, svIkArelA vrata-niyamamAM aDagatA, pUjavAyogya (vaDIlo) nuM pUjana, satya ane para upakArIpaNuM, A dharma kSatriyakulamAM prazaMsAne pAtra bane che. pharI yamaniyamaratirvedAdyabhyAso brahma maitryamupakAraH / sphuTazuddhadharmakathanaM dharmaH kSemAya viprANAm / / 33 / / | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 262) aparataTa aMza - 7 :::::::::::: ::::: ::::::::::: ijanaka:::::::::::::::::::: Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - yama-niyamamAM AnaMda, veda vi. ne bhaNavuM, brahmacarya, maitrI, upakAra, khullIrIte zudhdha satya dharmanuM kahevuM Avo dharma brAhmaNo ne mATe kalyANakara thAya che. 33 vedAdizAstrArthaparizramaH kSamA, __ dayAdamau brahmaguNakriyAdRtiH / vRttirvizuddhA ca paropakAritA, dharmo hyayaM viprakule jayazriye // 34 / / bhAvArtha - veda vi. zAstronA artha dhAravAmAM puruSArtha, kSamA, dayA, Indriyone vaza karavI, brahmacaryano guNa, kriyA anuSThAnono Adara, vizeSa karIne zudhdha AjIvikA ane paropakArI paNuM, A brAhmaNakuLamAM jayarUpa lakSmI mATe bane che. 34 // iti tapAgacchezazrImunisundarasUriviracite zrI upadezaratnAkare- 'parataTe prakIrNakopadezaH saptamo'zaH || e pramANe tapAgacchAdhirAja zrI munisuMdarasUrie racelA zrI upadezaratnAkaranA aparataTamAM vividha upadezaka nAmano | 7mo aMza pUrNa | [[upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda][20] aparata aMza - ] rAka : : : : :::::::::::::: aparataTa aMza :::::::::::::::::::: : * mamamama mamamAM : Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apara taTa zrI jinapUjA nAmano AThamo aMza jayasiridhiimaikaMtIsiddhIo jassa payapasAeNa | vilasaMti sevaesuM taM jiNakappaDumaM bhayaha / / 1 / / bhAvArtha:- he puNyavAno! jenA pAdapadmanI kRpAthI bhaktajanone jayarUpIlakSmI dhRti, mati, kAnti sarvaprakAranI sidhdhio prApta thAya che. tevAzrI jinezvara rUpI kalpavRkSane ArAdho. 1ii vaMchia suhAI viarai dhammo jaNauvva savvajaMtuNaM / jaNao tassa jiNiMdo jayai jagapiAmaho sa tao / / 2 / / bhAvArtha - vizvanA samasta jIvone pitAnI jema dharma vAMchita sukhane Ape che. te dharmane janma (kahenAra) ApanAra arihaMta paramAtmA che tethI te paramAtmA pitAnA pitA (pitAmaha) che. te sadA jagatamAM jayavaMta banI raho. pattaMmi jassa dhammo hoi sivaM nicchiyaM na ya apatte / aNusaMgiaM bhavasuhaM jiNarAyaM bhayaha taM bhaviA ||3|| bhAvArtha - jinezvara bhagavAna malya chate dharma prApta thAya che. te dharma prApta thatAM nizcita mokSasukha prApta thAya che. ane bhagavAna prApta nahi thayelAne dharma malato nathI. tethI mokSa paNa malato nathI. jinezvarano saMga thatAM saMsAranA sukho to AnusaMgika male che. tethI he bhavya prANi! tame jinezvara bhagavaMtane sevo. #all ikkovi jaMmi bheo sabicchiasuhaphalANi viarei / surataruvaNaM va dhammo jeNutto so'rihA pujjo / / 4 / / bhAvArtha - jeno ekapaNa prakAra suratarUvananI jema sakalavAMchita sukhanA *, *,*,, * *, * * : : , . .! .*. .': ': ': ': ': ': *, *, *, **, *.* * * *, *.*, | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (264 aparataTa aMza - 8 :5. . . . . . . . . . : : : : : : : : Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLone ApavA samartha che. tevA sucArU dharmane kahenArA evA zrI arihaMta prabhunI tame pUjA, bhAvanA, bhakti karavA ujamALa bano. I4ll sabasuhaM dhammaphalaM dhammo suddhAgamA sa jiNamUlo / ihaparaloiasivasuhAbhilAsiNA tA jiNo pujjo ||5|| bhAvArtha - samasta sukhae dharmanuM phaLa che. je vizudhdha AgamamAM kahelo dharma che. te AgamanuM (dharmanuM) mULa jinezvara bhagavaMta che. tethI Ihaparatra (Aloka ane paraloka) saMbaMdhI ane mokSa sukhanA IcchuM ke mAtra jinane pUjavA joIe arthAt samasta sukhanuM kAraNa vizudhdha evA AgamamAM kahelo dharma che. tevA Agama mULane kahenArA jinezvara bhagavAna che. tethI baMnne loka saMbaMdhI ane mokSa sukhanI bhAvanA vALAe jinane bhajavA yogya che. paNa suraasuravANamaMtarajoisakhayarAiNo jamaccaMti / sAsayajiNabhavaNesuM seatthaM taM jiNaM bhayaha / / 6 / / bhAvArtha -sura, asura, vANavyaMtara, jyotiSI ane vidyAdharonA rAjA vigere zAzvatA jinamaMdiramAM rahelA jinezvarane pUje te jinezvarane tame-zremATe sevo. sAraM nare tivaggo tatthavi dhammo tahipi jiNabhaNio | tatthavi paNaparamiTTI tesu jiNo taM bhayaha teNa ||7|| bhAvArtha - he paramArthika ! manuSyatvamAM dharma, artha, ane kAma sAra rUpa che. te trivargamAM paNa dharmajasArarUpa che. te dharmomAM paNa vitarAga paramAtmAe kahelo dharmaja sArarUpa che. temAM paNa paMcaparameSThi (arihaMta, sidhdha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu) zreSTha sAra rUpa che. temAM paNa jinezvaraprabhu (arihaMta) atyuttama sAra rUpa che. tethI karIne tame jinezvara prabhune pUjo. zA kappaDumaMmi taruNo maNiNo ciMtAmaNimmi jaha sake / jiNabhattIe dhammA tapphaladANa tahA sabve ||8|| bhAvArtha - eka kalpavRkSamAM badhA vRkSo, eka ciMtAmaNi ratnamAM badhA upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 sciet+:::::::::::::::::: ****************** Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNio AvI (samAI) jAya che. tevI rIte jinezvaranI pUjA bhAvanA bhaktimAM sarvadharmo AvI jAya che. kAraNa ke te badhA dharmanA phaLane Apato hovAthI temAM (jinadharmamAM) samAI jAya che. IIII kaNaphalamaNimuttAINudae jaha huMti savvasattIo | taha savvasuhaphalANaM dANe jiNapUaNe huMti // 9 // bhAvArtha :- anna, phaLa, maNi-motI Adi prApta thavAthI sarva prakAranI zakti prApta thAya che. tevI rIte sarva sukhanA phaLane ApavAnI zakti jina bhaktimAM che. IIII jaha bahukAlaM dhanne pukkhalasaMvaTTamehajalavuTThI / taha jiNabhattI ikkA jIve sucire suhe dei ||10|| H bhAvArtha :- jevI rIte puSkarAvartano varasAda ghaNAM samaya sudhI annane Ape che. tevI rIte jinezvara bhagavAnanI ekaja bhakti dIrghakAla sudhI sukhane Ape 9.119011 pupphAmisathayamAI pUA aMgaggabhAvao tivihA / tidubaLapaduLo vihinA nidubaLasAmittanuM LaD ||11|| bhAvArtha :- traNa bhuvananA nAthanI puSpa, naivedya ane stavanArUpe aMga, agra ane bhAva ema traNarIte karela pUjA traNe bhuvananA (adho-urdhva ane tinlokanA) svAmi banAve che. biMdUvi udahinihio jaha kAlamaNaMtamakkhao hoi / evamaNaMtaguNa jiNe Avi anaMtasuhadANA ||12|| bhAvArtha :- jema samudramAM pANInuM eka biMdu mAtra paDavAthI te akSaya eTale ke aMtavagaranuM banI jAya che. anaMtakALa sudhI rahenAra bane che. tevI rIte anaMtaguNavALA jinezvaranI karelI pUjA paNa akSaya (anaMta) sukhane pAme che. 119211 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) | 266 aparataTa aMza - . Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gosIsapaDimakusumaM biMdU gaMgAi aDavi aggikaNo / ia appA jiNapUA suhadANe akkhayA hoi / / 13 / / bhAvArtha :- alpa evuM paNa gozISacaMdana (suvAsane), pratimA paranuM puSpa, gaMgAnadInA pANInuM biMdu (sAgaramAM paDatuM) ane vanamAM paDelo agnino kaNa jema cArebAju phelAya che. tema alpapaNa jinezvaranI pUjA akSayasukhane ApavA samartha bane che. 13 pUA pariNAmAisu jassa cautthAi suhaphalaM hoi / pUaha taM jiNacaMdaM jagasaraNaM mukkhasuhakaraNaM ||14|| bhAvArtha - jenI pUjA bhAvanA karavAmAM upavAsAdi tapanuM zubhaphaLa male che. evA jagatane zaraNabhUta ane mokSasukhane ApanAra evA jinezvara bhagavAnanI tame pUjA karo. 14o pUjA AdinuM phaLa tathAvatta pa ratre - padmacaritramAM kahyuM che tema maNasA hoi cautthaM chaTThaphalaM uDiassa saMbhavai / / gamaNassa ya AraMbhe havai phalaM aTThamovAso ||15|| (mudrita pa. pu. 131, po. 86) bhAvArtha - pUjA mATe manathI bhAvanA AvatAM eka upavAsanuM, UbhA thatAM be (chaThTha-belo) upavAsanuM, UbhA thaI cAlavAnI zarUAta kare eTale traNa (aThThama-telo) upavAsanuM phaLa maLe che. ll15aa gamaNe dasamaM tu bhave taha ceva duvAlasaM gae kiMci / mo pawaovA mAsavAraM tu viTTai II1ddA (20) bhAvArtha - thoDo cAlyo tyAM cAra upavAsanuM, ethI thoDo adhika AgaLa cAlatAM pAMca upavAsanuM, madhyamAM AvatAM paMdara upavAsanuM, jinamaMdiranA darzana thatAM mahinAnA upavAsanuM phaLa prApta thAya che. 16 | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 EX**********************************MMMMM Messes ::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::: Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpatto jiNabhavaNaM lahai chammAsiaM phalaM puriso / saMvacchariaM tu phalaM dAruddese Thio lahai / / 17 / / (91) bhAvArtha - jinamaMdire AvatAM cha mahinAnA upavAsanuM ane jinamaMdira (gabhArA pAsenA) bAraNe AvatAM eka varSanA upavAsanuM phaLa maLe che./17 pAyakkhiNe lahai varisasayaphalaM tao jiNe diDhe / pAvai varisasahassaM aNaMta puNNaM jiNathuIe / / 18 / / (92) bhAvArtha - pradakSiNA (pharatI) pharatAM so varSanA upavAsanuM, jinezvaranA darzana thatAM eka hajAra varSanA upavAsanuM, ane jinezvaranI stuti-stavanA karatAM thakAM anaMta puNyanA phaLane pAme che. ll18 kusuma 1 sugaMdha 2 varakkhaya 3. jala 4 phala 5 nevejja 6 dhuva 7 dIvehiM 8 / aTThavihA jiNapUA dei sivaM aTThabhavamajjhe / / 19 / / bhAvArtha:- (1) puSpapujA (2) caMdana, kezara tathA kapUranI pUjA. (3) akSata (cokhA) pUjA, (4) jaLapUjA (5) phalapUjA (6) naivedyapUjA (7) dhUpapUjA ane (8) dipakapUjA A pramANe aSTa (ATha) prakArI pUjA ATha karmano nAza karI ATha bhavamAM mukti padane Ape che. baMbhAhiasukkhaphalaM kaTThatavehipi jaM viNA neva / jeNa ya sipi lambhai bhayaha jiNaM taM ca jiNadhammaM |20|| bhAvArtha - he muktivAMchuo! je jinadharmane choDIne kaThInatapa karanArA paNa pAMcamA brahmalokathI AgaLanA devalokanA sukhane pAmatA nathI paraMtu jenI ArAdhanAthI mokSa sukha prApta thAya che. tevAzrI jinezvarane ane temane upadezelA (jina) dharmane tame ArAdho-pALo. ravo upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 268)[ aparataTa aMza - 8 ] :::::::::::::::: :::: Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jassANA tijagammi vi sAmittaM dei pUaNa pUA / jhANaM sivasuhamavi taM acceha jiNaM jahiTThaphalaM // 21 / / bhAvArtha - he bhAgyavaMto ! jenI AjJAnuM pAlana traNe jagatanuM prabhutva ape che. jenI pUjA pUjya banAve che. jenuM dhyAna mokSa sukhane prApta karAve che. tevA vAMchita phalane ApanArA jinezvara bhagavaMtane tame pUjo. ra1// kusumamavi jaMmi vaviaM hoi hu kappaDumo'bhimayadANA | taMmi jiNakhitti vaviu dhaNabIaM kuNaha'NaMtaphalaM / / 22 / / bhAvArtha :- jemAM ropeluM puSpa paNa Icchita pUranAra kalpavRkSa samAna banI jAya che. tevA jinarUpI kSetramAM dhanarUpI bIjane ropIne akSaya phaLane ApanArUM banAvo. raro tijagassavi jammAisu ANaMdo aisayA ya bhuvaNahiA / AsivadANe sattI jassa jiNiMdaM tamacceha ||23|| bhAvArtha - jenA avana, janmAdi pAMce kalyANakomAM traNe jagatanA jIvo AnaMda-sukhane pAme che. jenA atizayo trilokane kalyANakArI che. ane jenI zakti mokSaparyaMtanA sukha ApanArI che. tevA zrI jinezvara devanI tame arcanA (pUjA) karo. ra3 ArAhaya jiNameaM muhattamittaMpi jaMmi paDivanne / puggalapariaTTaddhe hoi sivaM khaviu te'NaMte ||24|| bhAvArtha - he mumukSu! jeno muhurtamAtra svIkAra karavA mAtrathI anaMtapudgala parAvartakALane khapAvIne ardhapula parAvartakALamAM mukti prApta thAya che. tevA A jinezvarane sevo. ll14o. bhavajalahitaraNanAvA sivasohArohaNikkanisseNI / kallANavasIkaraNI jiNapUA harai duriAiM // 25 / / bhAvArtha - saMsArarUpI samudrane pAra karavA mATe pravahaNa (vahANa) tulya, mokSarUpI mahele pahoMcavA mATe eka adbhuta sIDI, ane kalyANane vazakaranArI evI jinendranI pUjA-bhakti pApone haTAve che. rapa [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 269) aparataTa aMza - 8 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNabhavaNabiMbapUA paiTThajattAigIanaTTA''NA / / sAsaNapabhAvaNAi vi jiNabhattI dei iTThaphale ||26 / / bhAvArtha - jinacaitya (maMdira), pratimAnI pUjA, pratiSThA, yAtrA, gIta, stavana, nATaka, AjJA ane zAsana prabhAvanA Adi jinabhakti manovAMchita phaLane Ape che. ll26ii. tivihaM tikaraNasuddho tikAlapUaM jiNassa jo kuNai / bhuMjia tivaggasAraM cautthavaggaMpi so lahaI // 27 // bhAvArtha - jeo mana, vacana, ane kAyAnA traNa yogathI zudhdha thaIne jinavaranI traNa prakAre (aMga-agra-bhAva-pUjA) trikAla - (savAra, madhyAhana, sAMja) pUjA kare che. teo traNa prakAranA (dharma-artha ane kAma) sArane anubhavIne (bhogavaTo karIne) cotho varga eTale ke mokSane paNa teo meLave che. ra7. ghaya 1 dahi 2 khIra 3 surahi jalA-bhisea 4 gurudhUya 5 caMdaNa 6 turukke 7 / ' cAmara 8 chatta 9 paDAgA 10, laMbUsaya 11 dappaNe 12 dIvaM 13 // 28|| gaMdhavva 14 tUra 15 naTTe 16 bali 17 kuMkuma 18 vattha 19 mAibahubhee / jiNapUAe diMto pAvai vaMchiasuhaM sayayaM / / 29 / / yugmam / / iti zrIpadmacaritroktapUjopadezagAthAdvayaM / bhAvArtha - (1) vRta (2) dahIM (3) khIra (4) suvAsI jalano abhiSeka (5) UMcI jAtano (agarU) dhUpa, (6) caMdana (7) turUSka (8) cAmara (9) chatra (10) dhajA (11) laMbusaya (daDAnA AkAranuM AbhuSaNa) (12) darpaNa (13) dIpa(14) devagIta (15) vAjIMtra (16) nATaka (17) naivedya (18) kumakuma (kaMku) (19) vastra Adi ghaNA prakAre jinapUjA-bhakti Adi karato AtmA dinapratidina vAMchita sukhane prApta kare che. yugma 28-29 e pramANe zrIpadma caritramAM kahela pUjAnA upadezane jaNAvanArI be gAthAo kahI I upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 270) aparataTa aMza - 8 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - mudrita paumariyamAM pR. 139 mAM tene samarthana karanArI A pramANe gAthAo che. jalathalayasurahinimmalakusumesu ya jiNaM samaccei / / so divvavimANaThio kIlai pavaraccharAhi samaM / / 72 / / bhAvArtha - jaLamAM utpanna thayelA ane sthalabhUmimAM utpanna thayelA evA sugandhavALA ane nirmala evA puSpothI je jinane pUje che te deva vimAnamAM rahyo chato zreSTha apsarAo sAthe AnaMda kare che. bhAvakusumesu niyayaM vimalesu jiNaM samaccae jo u / so hoi suMdarataNU loe pUyAriho puriso / / 73 / / bhAvArtha :- haMmezA nirmala evA bhAva puSpo (ahiMsA vagere) thI jina prabhune je pUje che, te suMdara zarIravALo ane lokamAM pUjAne yogya evo puruSa thAya che. dhUyaM agaruturukkaM kuMkumavaracaMdaNaM jiNavarassa / / jo dei bhAviyamaI so surahisuro samubhavai / 74 / / bhAvArtha :- bhAvitA mativALo je manuSya jinezvara bhagavAnane agarU ane turUSkano dhUpa, kesara, zreSTha caMdanane de che te sugandhavALo deva thAya che. jo jiNabhavaNe dI dei naro tibvabhAvasaMjutto / so diNayarasamateo devo uppajjai vimANe ||75 / / bhAvArtha - atyaMta bhAve karIne yukta evo je manuSya jinabhavana viSe-dIpakane Ape che, te manuSya sUryanA sarakho tejavALo deva thAya che. chattaM camarapaDAyA dappaNalambUsayA viyANaM ca / jo dei jiNAyayaNe so paramasiriM samubahai ||76 / / bhAvArtha - chatra, cAmara, dhvajA, darpaNa, kuMdaka ane caMdaravo je jinamaMdirane viSe Ape che te parama lakSmI prApta kare che. gaMdhehi jiNavarataNU jo hu samAlabhai bhAviyamaIo / so surabhigaMdhapaure ramai vimANe sucirakAlaM ||77 / / bhAvArtha-je bhAvita mativALo gandho vaDe jinavara prabhunA zarIranI pUjA kare che, te sugandhamaya evA vimAnamAM ghaNo kALa AnaMda kare che. kAUNa jiNavarANaM abhiseyaM surahigaMdhasalileNaM / so pAvai abhiseyaM uppajjai jattha jattha naro ||78|| bhAvArtha - sugaMdhamaya pANI vaDe jinavara prabhuno abhiSeka karavAthI te manuSya jyAM jyAM utpanna thAya che. tyAM tyAM te abhiSekane pAme che. khIreNa jo'bhiseyaM kuNai jiNiMdassa bhattirAeNaM / so khIravimaladhavale ramai vimANe sucirakAlaM ||79 / / essays. .. ? | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda). aparataTa aMza - 8) ::::::::::::::::: ::::++++ + ++:::::::ma ja bajakajass ::::::::: : Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - je bhaktirAgathI dUdha vaDe jinendra prabhune abhiSeka kare che, te dUdhanA sarakhA nirmaLa ane ujjavala evA vimAnamAM dIrdhakALa sudhI AnaMda kare che. dahikuMbhesu jiNaM jo Nhavei dahikoTTime suravimANe / uppajjai lacchidharo devo dibveNa rUveNaM ||80 / / bhAvArtha :- je dahIMnA kalazo vaDe jina prabhune abhiSeka kare che te dahIMnA sarakhA bhUmitalavALA deva vimAnamAM divyarUpe karI zobhAne dhAraNa karato evo te deva thAya che. etto ghiyAbhiseyaM jo kuNai jiNesarassa payayamaNo / so hoi surahideho surapavaro varavimANammi ||81 / / / bhAvArtha :- jayaNAthI je jinezvarane ghIno abhiSeka kare che te zreSTha evA vimAnamAM sugaMdhI zarIravALo uttama deva thAya che. abhiseyapabhAveNaM bahave suvvaMti'NaMtaviriyAI / laddhAhiseyariddhI suravarasokkhaM aNuhavaMti ||82 / / bhAvArtha - zAstramAM saMbhALaya che ke abhiSekanA prabhAvathI prApta karI che abhiSekanI Rddhi jemane evA anaMtavIrya vagere ghaNA uttama devatAnA sukhane anubhave che. bhattIe niveyaNaMya baliM ca jo jiNahare pauMjei / paramavibhUI pAvai AroggaM ceva so puriso ||83 / / bhAvArtha:- je jinamaMdira viSe bhakti ane sanmAnapUrvaka bali - naivedyane Ape che, te puruSa parama AbAdI ane Arogyane pAme che. gaMdhabbatUranarse jo kuNai mahussavaM jiNAyayaNe / so varavimANavAse pAvai paramussavaM devo ||84|| bhAvArtha :- je jinamaMdiramAM gaMdharva, vAjIMtra ane nATaka pUrvaka mahotsava kare che, te zreSTha vimAnanA sthAna viSe deva thAya che ane parama utsavane pAme che. jo jiNavarANa bhavaNaM kuNai jahAvihavasArasaMjuttaM / so pAvai paramasuhaM suragaNaahiNaMdio suiraM ||85|| bhAvArtha - je potAnA vibhava ane utsAhe karI yukta jinezvaronuM maMdira kare che, te devanA samUhathI abhinaMdanane pAmato lAMbA samaya sudhI parama sukhane pAme che. 85. je a dhammapoadANe chajIvagovAlaNe sivapahe a / nijjAmaga mahagovA satthAhA te jiNe bhayaha ||30|| bhAvArtha :- jeo dharmarUpI nAvane ApanArA nirdhAmaka (tulya) che. cha jIva nikAyarUpI gAyonA pAlana mATe moTA gopAla che. ane mokSa pade pahoMcADanArA sArthavAharUpa che. tevA jinezvarane tame ArAdho 30NA pUAi kumArAI pabhAvai naTTi nAdi dahavayaNo / gIe siho dANe caMdo jiNabhatti diTuMtA ||31|| Hha na ! upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 272) aparataTa aMza - 8 | : :::::::: : ::::::::::::::::: ::::::::::::::: :::::::::::::::::: Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - jinezvaraprabhunI bhaktikaravAmAM kumArapAla rAjAdinuM, nATaka karavAmAM prabhAvatInuM, vAjIMtra vagADavAmAM rAvaNanuM, stavana (gIta) gAvAmAM siMhakumAranuM ane dAnezvarImAM caMdranuM dRSTAMta jANavuM 31. jiNassa pUaM NhavaNAi gIya, naTTappayANAi pabhAvaNAI / cakkittaiMdattajiNattaheuM, kujjA buho vaMchiasaMpayatthaM ||32|| bhAvArtha - jinezvaranI pUjA, jalapUjA, gIta, nRtya Adi zAsana udyota vi. pakhaMDanA rAjya (cakravarta)nuM, InadrapaNAnuM tIrthakara nAmakarmanuM kAraNa che. tethI buddhimAna purUSo Icchita saMpadA-lakSmI mATe pUjAne karanArA thAo. 3ro jiNaharabiMbapaiTThA jattAgamavivihapUasaMghesu / maNavayaNataNudaviNANaM vAvArA sayalasukkhaphalA ||33 / / . bhAvArtha - jinamaMdira, mUrti, pratiSThA, tIrthayAtrA karavI, jAtajAtanI pUjAbhaNAvavI, zrI saMghamAM manano, vacanano ane kAyAno ane dravyano upayoga samasta sukhonA phaLone ApanAra che. 33 dayA damo saccamaNIhayA ya baMbhaM ca soaM vavahArasuddhI / kasAyacAo a parovayAro ia jassa dhammo arihA sa pujjo ||34|| bhAvArtha - karUNA, Indriyone vazakaravI, satyabhASaNa, aparigrahapaNuM, brahmacarya, zauca (zudhdhi), vyavahAramAM zudhdhi, (nyAyIpaNuM), krodhAdi kaSAyano tyAga, ane parahitaciMtA yAne paropakAranI bhAvanA, A prakAre dharma jene upadezelo che. evA zrI arihaMtaprabhunI upAsanA karo. 34o. iti prAkRtagAthAbhiH pUjopadezaH / bhAvArtha - A pramANe prAkRta gAthAo vaDe pUjAno upadeza kahyo. prA: sanA vazaktinaH surI, na vyantarAdyAH prabhavanti ca dviSaH / *: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 'papapapa ..*.wwwww karo | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) |273) aparataTa aMza - 8 | : MAMAMMMMMM MME:::::************************************* Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nazyanti vighnA vilasanti saMpado, hRdi sthite yatra jinaH sa pUjyatAm ||35|| bhAvArtha:jene hRdayamAM jinezvara bhagavAnane sthira karyA che. tene graho khuza thAya che. devovaza thAya che. vyaMtaradevo vigere ane duzmano vighnakaravA zaktizALI banI zakatA nathI, aMtarAyo vinAza pAme che ane saMpatti prApta thAya che. tevA jinane tame sevo. 35 // dvidhA bhavApAyagadopazAntaye dideza yo dharmarasAyanaM param / smRto'pi datte hyajarAmaraM padaM so'pUrvadhanvantarirarcyatAM jinaH ||36|| bhAvArtha :- saMsAranA duHkharUpI rogonI zAMti mATe jemaNe zreSTha (dezavirati ane sarvavirati athavA jJAna ane kriyA dharmarUpI rasAyaNa (auSadha) batAvyuM che. temaja je dhanvaMtarI smRtipaTamAM lAvatAM mokSarUpa sthAnane nizcita Ape che. te pahelAM na joyA hoya tevA dhanvaMtarI evA jinezvarane tame pUjo. II36 // yadAgamenApi bhavAnasaGkhyAn vidanti SaDjIvamayaM ca vizvam / muktiyadAjJAvazagaiva bhavyA, vidhIyatAM sarvavido'sya bhaktiH ||37| bhAvArtha :- he vizudhdha budhdhi ! jenA zAstro thakI asaMkhyAtA bhavo jaNAya che. ane chajIvayukta vizvane jANe che. mukti jenI AjJAne vazarahelI che. evAzrI sarvajJa prabhunI bhaktine karo. II37ll prAtihAryaramayA'tizayairvA, vAgguNaiH suvizadAgamadharmaiH / yo ninAya nayate khalu neSyatyAzritAn zivapadaM sa jino'rcyaH ||38|| upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) (274 aparataTa aMza .. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - azokavRkSa, surapuSpavRSTi, divyadhvani, cAmara, siMhAsana, bhAmaMDala, dudubhi, chatra, atizayo thakI, vANInA pAMtrIza guNo thakI, ati amalina (nirmaLa) AgamathakI ane dharmathakI je Azritone mokSasukha prApta thAya che. thaze ane thayuM che. te zrI jinezvaranI tame pUjA karo. 38 gItanRttabahuturyaninAdairabhragarji jinamarcati yo'tra / cakrizakrajinasaMpadamAptaH so'rcyate trijagatApi tathaiva ||39 / / bhAvArtha-je ahIMyA (Alokane viSe) gIta, stavana, nRtya ane ghaNAM vAjiMtronA avAjoe karIne gagana ne gajAvatA jinezvaranI upAsanA kare che. teo cakravarti Indra ane jinanI saMpattine prApta kare che. ane tevI rIte te paNa traNe jagatavaDe pUjanIya bane che. 39 prarohanti sarveSTasaMpatpratatyo, yadIyakramadhyAna pUjAdiyogAt / navAbdAdiva kSIyate cArttitApaH sa makAna vecA-murtItara 1: Il8 || bhAvArtha - tAjA navA varSelA meghanI jema jenA caraNAraviMdanA dhyAnathI ane pUjAdinA saMyoge badhIja ISTa saMpattirUpI lattA uge che. ane duHkharUpI tApa nAzane pAme che. te vitarAga paramAtmA maMgala (kalyANa) ne arpo. Also sa maMgalAlIbhagavAnnirargalA, jinAdhirAjaH satataM tanotu vaH / dharmadrumaH ko'pi sa yena ropita zIndratIrthezapatAne yam ||4|| bhAvArtha - te zrI jinarAja tamone satata puSkaLa maMgala mAlA ne paherAvo jemane kAMIka adbhuta dharmavRkSa vAvyo che. jenuM cakravartI, Indra ane tIrthaMkaranI padavI rUpa phaLa che. //4che. AsattimAtrAdapi yo haret prabhuvairetidurbhikSagadAdhupadravAn / Feb site is best... : : : : [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 savaa sassist - abaja Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadarhaNAyA mahimA'numIyatAM kaistaccaturvargakaro jino'rcyatAm / / 42 / / bhAvArtha - jenA sAnidhyamAtrathI verInA vera, dukALa, roga, Adi upadravo naSTa thAya che. tevA zrI jinezvaranI pUjAnA prabhAvane koNa mApI zake ? te kAraNe caturvarga (dharma-artha-kAma-mokSa)nA dAtA jinezvaranI pUjA, bhakti, bhAvanAne sAdho. 4ro hAsyAdiSaTka caturaH kaSAyAn, paMcAzravAn premamadau ca kelim / tatyAja yastyAjayate ca doSA naSTAdazAha zivado'rcyatAM saH ||43 / / bhAvArtha :- hAsya vi. Saka, cAra kaSAya, pAMca Azrava, rAga, mada ane kriDA (khelakuda) A aDhAra doSathI mukta karAve che. tevA zivapadanA dAtA arihaMta paramAtmAnI pUjA karo. ll4all mano jinendorguNacintanena vaghaH punIte stutigatimircaH | tanuM ca pUjAvidhinRttavAdyai strilokapUjyaM labhate padaM saH ||44|| bhAvArtha:- jeo manane jinezvara bhagavaMtanA guNa ciMtanamAM lagAvIne vacanane stuti ane gIta (stavana) gAvAmAM lagAvIne ane zarIrane pUjAvidhi, nRtya, vAjiMtra sAthe lagAvIne pAvana kare che. teo traNe lokane pUjanIya evA sthAnane prApta kare che. 44 saubhAgyamArogyasudIrdhajIvite, trivargasiddhaM zivamiSTasaMpadaH / ihApi datte bhavinAM sadA'pi yA, jinendrabhakti sRjatAdarAdimAm ||45|| bhAvArtha - je paramAtmAnI pUjA-bhakti, saubhAgyapaNuM, nirogIpaNuM, atilIMbu AyuSya, dharma, artha ane kAma e trivarganI sidhdhi, mokSa ane manovAMchita . . . . . . . . . . , , , , , , , , , , , , , , , | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 che ka ossess ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM (Aloka)nA viSe paNa niraMtara bhavyAtmAne arpe che. te pUjAbhaktine tame bahumAna pUrvaka karo. 4pA puSpAkSatAbhiSaphalodakagandhadIpa dhUpaiH sRjan jinapaterbhaviko'STadhA'rcAm / vizvottamAzciramavApya bhave'STasiddhIH, syAdaSTakarmamuganantacatuSTayAtmA ||46 / / bhAvArtha - bhavyajIva puSpa, akSata, naivedya, phaLa, jaLa, suvAsa (gaMdha), dIpa, ane dhUpa ATha prakAranI jinapatinI pUjA karato vizvamAM zreSTha evI ATha jAtanI sidhdhio dIrdhakAlinI prApta karIne ATha karmothI mukta thaIne anaMta catuSTamaya (anaMta darzana, anaMtajJAna, anaMtacAritra, ane anaMtavIrya) rUpa AtmA bane che. I46o. dhyAnena cittaM vacanaM stavenArhataH karau dravyamathArcanena / bhAlaM kRtArthIkurute ca natyA, yaH syAt kRtArtho'tra paratra cAyam / / 47|| bhAvArtha - jinezvara bhagavaMtanA dhyAnathI cittane, stavanathI vacanane, pUjAthI hAthane ane dhanane, namanathI bhAlane je sArabhUta (kRtArtha) kare che. te ahIMyA (AlokamAM) ane paralokamAM dhanya bane che. 47. ** . vaprAtapatrAmaragItanRttavAdyAdipUjAM janabodhahetoH / bhuMkte yadarhannapi tatkRtI tAM, zreyaHpradAM svAnyahitAya kuryAt / / 48|| bhAvArtha - lokone bodhanA hetu bhUta arihaMta prabhu paNa je gaDha, chatra, devagIta, nAca, vAjiMtrAdi pUjAne pAme che - bhogave che. tethI puNyazALI AtmA kalyANane karanArI evI te pUjAne svaane paranA hitane mATe kare. I48. skande bhAgavate vA viSNupurANe tathaiva vedeSu / mImAMsAdiSvapi yo varNyaH sa jino'rcyatAM muktyai / / 49 / / bhAvArtha - skaMdapurANamAM, bhAgavatamAM, viSNupurANamAM te rIte vedomAM ane mImAMsA vi.mAM paNa jenuM varNana karyuM che. te jinanI muktine mATe tame pUjA karo. I49ii. [ upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) huM 277 aparataTa aMza - 8 [::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathAhi-skandapurANe-nagarasthApanAdhikAre bRhattvAnnagara-purANeti prasiddha SaDbhiH sahasraiH zrI RSabhacaritramasti / bhAgavate :- paJcamaskandhe viSNoravatAratayA zrIRSabhavarNanamasti, tatra prauDhatvAdevagRhItatvAdvaiSNavAvatAratvamasatyaM, dazAvatAravAdizAstrAntarai visaMvAditvAdibhirbahuhetubhiH, RSabhavarNanaM tu satyam / viSNupurANe'pi tadanuyAyinaiva, vedeSu - tu jinapramANAMgulA darvI-OM RSabhaM pavitramadhvaramityAdi, OM lokazrIpratiSThitAn caturvizatitIrthaMkarAnityAdi, yajJe mUlamantraH svastInaH indro vRddhazravAH, svastInastAyeM riSTanemItyAdi tilakamantraH, ityAdi bahusthAneSu AdizabdAt 'apANipAdojavana' ityAdi, nyAyatarkagranthenaiyAyikamahAtarke nokSA na bhasma na jetyAdi mAM dhAtRprAsAdaprazasttyAdiSvati. skandapurANamAM - vizALa hovAthI nagarapurANa e tarIke prasiddha evA nagara sthApanAnA adhikAramAM cha hajAra zloka pramANanuM zrI RSabhacaritra che. bhAgavatamAM pAMcamA skandhamAM viSNunA avatArapaNe zrI RSabhadevanuM varNana che. temAM proDhapaNuM ja grahaNa kareluM hovAthI viSNupaNAnuM avatArapaNuM te to asatya che. dazAvatAravAdI anya zAstro vaDe visaMvAdIpaNuM Adi ghaNA kAraNosara, paraMtu zrI28SabhadevanuM varNana to sAcuM che. viSNupurANamAM paNa temanA anuyAyIoe kaheluM che. vedomAM jina (24) aMgulapramANa darvI-kaDachI kahela che. (ane upara pramANe maAdinA pATho che.) caityAtapatrAsanamUrti padgrahai nirdoSavRttAgamadharmadezanaiH / ya eva vizcaikahito vibhAvyate, - devAdhidevo hyadhunA'pi sevyatAm / / 50 // bhAvArtha :- nimaMdira, chatra, sAsana, bhUti, 224||maaN. 23 DI, hopa rahita jIvana, zAstra ane dharmaupadeza thakI vizvanA prANIo upara ajoDa upakAra kare che tema hitakArI che je vicArAya che. tevA devAdhidevane hamaNAM (mAmA ) tabhe sevo. // 50 // MALIRAORADHADUR PROPOP che upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 .:.:. .:. . Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ravIndupadmAkaravAdacandana drumAdivad yaH kuruteMginAM jinaH / aroSatoSo'pyupakAramAtmanA, vihArajanmAdibhirarcyatAmayam ||51 / / bhAvArtha - sUraja, caMdramA, sarovara, vAdaLa, caMdana, vRkSAdinI jema rAgadveSa vinAnA tIrthakara (vItarAga) hovA chatAM paNa vihAra-janmAdi (kalyANaka) thakI parahita (paropakAra) ne kare che. tethI tevA jinezvarane tame sevo. //pa1 yaM durSati tatiH susaMpadAM, sarvaduHkhanikaro jihAsati / naivamuktipadavI davIyasI, yasya cArhati sa bhaktimarhati / / 52 / / bhAvArtha - zreSTha saMpattionI katAra jenI sAthe kAyama rahevA (varavA) IcchI rahI che. jene duHkhano samuha tyAgavA IcchI rahyo che ane vaLI muktipadavI jene jarAya dUra nathI evo te (mAnava) arihaMta prabhunI bhaktine lAyaka che. parA virAdhitA syAd bhavaduHkhaheturArAdhitA nirvRtisaMpade ca / AjJA yadIyaiva samagradAtrI sa sevyatAM vizvapatirjinendraH ||53 / / bhAvArtha - duniyAnA tamAma padArthone ApavAnI jenI zakti che teonI AjJAnI virAdhanA bhavaduHkhanuM kAraNa bane che. ane jenI AjJAnI ArAdhanA mokSarUpI lakSmInuM kAraNa bane che. evA te traNe jagatanA nAthane tame ArAdho. pI. tRNagomayakASThadIpakAnalaratnoDuravIndubhAnibhA / jinabhaktirihArdhapudgalAt tanute muktisukhAni tadbhave ||54 / / bhAvArtha - ghAsano agni, chANAno agni, kASTano agni, dIvAno agni, ratnanI kAMti, nakSatranI, sUryanI ane caMdramAnI prabhA saza jinezvaranI bhakti ardhapula parAvartakALathI laIne jyAM sudhI teja bhavamAM muktinAM sukhone phelAve che. pati zAntyai bhavaklezamahAmayAnAM, rasAyane nivRtipuSTidetum | ya eva dharmAtma(nni) dideza vaidyo jino'rcyatAM sAtmahite yadIhA ||55 / / : - - - - - - - . . . . . . . . . . . . upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - bhavaduHkharUpI mahAroganI zAMti mATe (karanAra) ane mokSanI puSTine karanAra dharmarUpI auSadhane batAvyuM che.te vaidya samAna jinavarane jo Atama hita IcchatA ho to tame bhakti karo. //papA. doSaM doSaguNau guNaM ca kurute doSakSayADhyaM guNaM, bhaiSajyaM bhiSajAM yathA'z2apuruSasyaivaM caturdhA'rhaNA / mithyAdRgmaruto 1 'sya_tizayinaH 2 sArvasya cehAvazAn 3, muktyai 4 cAgha 1 tadanvito 2 jjhitamatA 3 'ghatyAgazarmA 4 ''ptiH // 56 / / bhAvArtha:- jema vedhonuM auSadha (1) mAtra doSone hare che. (2) doSa ane guNa banne kare che. (3) mAtra guNane kare che. (4) doSane haTAvI guNane kare che. te A pramANe... (1) mithyAdraSTinI pUjA pApa hovAthI kevaLa doSa kare che. (2) mithyAdRSTi atizaya (prabhAva) vALA devonI athavA camatkArIonI pUjA pApakArI hovAthI guNa ane doSa banne kare che. (3) potAne paulika IcchAonA vazathI sarvajJanI pUjA mithyAtvanA tyAgavALI hovAthI mAtra guNavALI hoya che. (4) mokSanA mATe karAyela pUjA mithyAtvanA tyAga ane pApanA tyAgavALI hovAthI sukhanI prApti ane doSanA nAzayukta guNavALI che. pI guNasthAnasopAnapaMktiM dadhAnA, zivaukAdhirohAya niHzreNikalpA / jinendrasya bhaktiH satAM zIlyamAnA kramAduccamuccaM padaM saMtanoti / / 57 / / bhAvArtha - guNasthAnakarUpI pagathIyAMnI zreNIvALI muktirUpI mahele pahoMcavA mATe sIDI samAna jinendraprabhunI pUjA bhakti puruSone anukrame uccaucca padavI Ape che. pachI datte'rhato'rcA jagataH kilA! stutiH stutiM zreyasi dhAma dhAma | bimbaM ca zarmApratibimbameva sukhapratiSThAM ca satAM pratiSThA / / 58 // : :.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . || upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 280) aparataTa aMza - 8 | E sjhabakababababababa sxxxxx:* * * * ***************** * :::::::::::: :::::::::::::::: Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - arihaMta bhagavAnanI pUjA-bhakti jagatamAM pUjanIya banAve che. stuti karavAthI jagatanI stuti prApta thAya che. temanuM maMdira banAvavAthI kalyANakara sthAna prApta thAya che. pratimA sukhane arpe che ane pratiSThA sajjanone sukha sAthe jagatamAM pratiSThA Ape che. paTal zreyAMsi deyAt sa jino'rcito vo __ navyo yato'bhUdiha dharmameghaH / zasyaM zriyo yo'bhimatAH suvarSa koTIrasaMkhyA api saMtanoti / / 59 / / bhAvArtha - jenI pUjA thaI che. evA jinadeva tamAruM kalyANa karanArA thAo. jenAthakI Alokane viSe navina dharmarUpI meghano prAdurbhAva thayo che. je (dharmarUpImegha) asaMkhya koTivarSa lagI Icchita evI zasya prasaMzanIya (pakSe dhAnya) mokSa rUpa lakSmIne Ape che. palA jinabhavanaM jinapUjA vividhA dharmAgamAjJayA dharmaH / saubhAgyArogyadhanAdyaizcaryazivAni saMtanute // 60 / / bhAvArtha - jinacaitya, vividha prakAre jinanI pUjA, dharmazAstranI AjJA mujabano dharmane saubhAgya, Arogya, aizvarya (vaibhava) ane mokSane vastarita kare che. 16olii. bhaktirjinendre jinabhASite ca jinendrasaMghe jinazAsane vA / kaivalyalakSmI tanute janAnAmihApi sarve hitasampadazca ||61 / / bhAvArtha - jinezvaraprabhunI jinavANInI AjJAnI), caturvidha saMghanI ane jinazAsananI bhakti lokone kevalajJAna rUpI lakSmIne ane Alokane viSe paNa sarvaprakAranI saMpattine Ape che. 561 bhavanti namrAstaravo'pi yasya, ___phalAni sarvartuSu cApnuvanti / vairAdyabhAvAt pazavo'pi zarma jinaM tamAdRtya sadA'rcayadhvam / / 62 / / upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 6. 1281 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - jenI pAse taruvaro (jhADo) paNa namI jAya che. te badhI traTatumAM phaLa vi.ne pAme che. ane vairabhAva naSTa thavAthI pazuo paNa zAnti ane sukhane pAme che. tevA jinane sadeva bahumAna pUrvaka tame sevo 6rI kanyA: : vidArata%, dharmopadezAtizayAgamaizca / sukhIkaroti trijagat sadA yo, ninazcaturvasurAya soDaAH ||durUA. bhAvArtha - jeo potAnA kalyANako (vana, janma, dIkSA, kevala ane nirvANa) thakI, potAnA vicaraNa thakI, dharmopadeza thakI, atizayo ane Agamo thakI traNalokanA prANIyone sukhI kare che. tevA zrI jinezvara cAra varga (dharmaartha, kAma ane mokSa) nA sukhane mATe pUjanIya che. II63 pravarddhamAnottamamaMgalAvalI:, zriyaH sadAnandarasormivarmitAH / sukhAni vizvAzayavizrAmAspadaM dadAti nityaM bhavinAM jino'rcitaH / / 64 / / bhAvArtha-jenI pUjA thaI che tevA jinezvara prabhu vadhatI evI uttamamaMgalanI zreNI, harahaMmeza AnaMdanA rasanI urmiothI ubharAtI evI lakSmI, tamAma Azaya (Icchita) pAmavA mATenuM vizrAma-sthAna (ghara) ane sukhone Ape che. I64 mAlA yo jinanAthasya, paridhatte zubhAzayaH / sulabhA saMpadAM mAlA, tasya syAduttarottaram ||65 / / bhAvArtha-je manuSya zubhaAzaya (pariNAma)thI prabhune mAlA dhAraNa (arpaNa) kare che. tene saMpattionI mAlA uttarottarasulabha (svAbhAvika), sahelAIthI prApta thAya che. indramAlAM jinendrasya, sudhIH paridadhAti yaH / narAmarajineSvasya, syAdindratvaM kramAtparam / / 66 / / bhAvArtha - je zreSTha budhdhizALI jinezvaranI ImAlA (tIrthamAlA, saMghamAlA) ne pahere che. te manuSya krame karIne mAnava, deva ane jinone viSe IndrapaNuM (mukhyapaNuM) prApta kare che. I66 upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 282) aparataTa aMza - 8 * , *..* : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItairnRttaistUryanAdaivicitraiH, puSpairgandhaiH, sadhvajAdyaizca vastraiH / pUjAM kurvannahato bhaktirAgAdiSTaM zreyaH sarvato'pyaznute'gI / / 67 / / bhAvArtha:- judAjudA rogayukta gIto, vividha nRtyo, vividha vAdyo, puSpagaMdha ane dhvajA vigerathI sahita vastro thakI arihaMta bhagavaMtanI bhaktinA rAgapUrvaka pUjAne karanAra jIva (prANa) sarva bAjuethI ISTa-kalyANane prApta kare che. 67 prauDhaiH snAtramahotsavaiH stutigaNairgItaizca vAdyAdibhi mAlodghaTTanakairalaMkRtigaNaizcaityadhvajAropaNaiH / pUjAM yo jinanAyakasya kurute'trA'mutra cApnotyasau, dvaidhadveSijayazriyA sukhamayIH sarvAH parAH sampadaH // 68 / bhAvArtha - moTA mahotsavo thakI, stutio thakI, gIto thakI, vAjIMtrAdi vaDe karIne, uchAmaNI bolIne, mAlA paherAvA thakI, AbhUSaNo thakI ane maMdiro para dhvajA caDAvavA vaDe je jinanAyakanI pUjA kare che. te Aloka ane paralokamAM be prakAranA (dravya-bhAva) zatruo para jayarUpI lamIe karIne sahita zreSTha tamAma prakAranI sukhayukta saMpadAone pAme che. (dravyazatrubAhyazatru), (bhAvazatru.... AMtarikazatru) rAga ane dveSa. 68. // iti tapAgacchezazrImunisundaraviricite zrI upadezaratnAkare'parataTe zrIjinapUjAdhikaro'STamo'zaH || A pramANe tapAgacchAdhirAja zrI munisuMdarasUrie racelA "zrI upadezaratnAkaranA aparataTamAM jinapUjA e nAmano AThamo aMza pUrNa.... raMgattaraGganikaraH sukRtopadeza ratnAkaraH suparikalpitaSoDazAM'zaH / sadbodharatnavibhavAbhinavaprakAzAd . . vizvatrImupahotu na thIH III IIzrI II soLa aMzo sArI rIte lakhyAM che evo, ane prakAzamAna, jayarUpa lakSmIyukta ane zobhatA evA taraMgonA samuharUpa sukRtyonA upadeza vaDe ratnAkara samudranA sarakho upadeza ratnAkara sambodha rU5 ratnanA vaibhavarUpa koIka navA prakAranA prakAzathI traNe vizvapara (upara) upakAra karo... sssssssss , " " " " ma | upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) 283 aparataTa aMza - 8 East ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: prazasti : AtmArAma munIMdra jaina jagate, cAru prabhAvI thayA, tatpazke kamalAkhya sUrivarajI, je brahmacArI thayA, tatpaTTa kavi labdhi sUri guNanA, grAhI hatA sarvadA, tenA vikrama sUri tArkika vaLI, vAtsalyadhArI sadA ll tenA sUrya samA pratApa dharatA, toye pratApI nahI, pote vigraha rAkhatAM nahi chatAM, pratyakSa che vigrahI, loke bhadrakarA sadA hitakarA, je sthUlabhadra vatI; tene "kalpa" yazAkhya ziSya vinaye, vaMde thavA sadgaNI rA. te pUjya guruvaryanI zazi samI, pAmI kRpA cAMdanI, kIdho zrI upadeza ratna nidhino, bhAvArtha AnaMdathI, tene sajjana vAMcajo, zubha mane, tUTI tame saharI, thAze pUraNa Aza "kalpayazanI, temAM na zaMkA jarI 3/ (1) pratApa eTale ezvarya prabhAva teja che. paraMtu pratApI= prakRSTa saMtApa vALA nathI (2) vigraha eTale jhagaDo, kaMkAsa nathI rAkhatAM chatAM vigrahI eTale zarIradhArI cho. { upadeza ratnAkara (gurjara bhAvAnuvAda) aparataTa aMza - 8 ::::::::::::::::::::::::::::: :: *** * * * * * * * * * * * * * : *************** : : : : : : : : : : : : : : : Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zArdUla vikriDItama ) vAdi zrI muni suMdara vrati gaNe, AcArya rUpe rahyA, teozrI racitopadeza rUpa A, ratnAkara graMthano AcAryeza kavIza kalpayaza thI, bhAvArtha e che thayo, bhASAgurjaramAM ghaNo saraLa te, bhavo ure dhArajo, A rIte cennAI (madrAsa) zAhukAra peTamAM vi. saM. 205ranA ArAdhanA bhuvananA cAturmAsa daramyAna Atma - kamala - labdhi vikrama paTTAlaMkAra, aneka bRhat tIrtha sthApaka dakSiNa kezarI pU. A. bha. zrI. vi. sthUlabhadrasUrIzvarajI ma.sA. nA maMgala AzIrvAdathI kaviratna vinayI tapasvI ziSyaratna pU. munizrI kalpayaza vi. ma.sA. (hAla AcArya) ne sidhdhasArasvata, saha strAvadhAni, prakAMDa vidvAna munisuMdarasUri viracita A upadezaratnAkara graMthano ane apara taTano gurjarabhAvAnuvAdano prAraMbha karyo ane vi. saM. 2056 beMglora cipeTa AdIzvara prabhunI zItala chAyAmAM pUrNa thayo. kaccha gujarAtanA bhayaMkara dharatI kaMpanA kAraNe mudraNa kArya vilaMbamAM paDatAM prakAzana karavAmAM vilaMba thayo che. || zubha bhavatu che. CA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * eka miniTa ..... tApathI saMtApa pAmalAne vaTavRddha malI jAya, traNa traNa divasanA bhUkhyAne ghebara malI maya, gSAthI naDaphaDatAna cIna jala malI jAya, bhayaM32 vanamAM bhUlA pakailAne bhomiyo malI bhaya dAridratAthI du: khI jananai jainana malI jIya, MvAyeluM bAla mAtAne malI bhaya, ane ... ane . . dhanatha2 kAjala 8rI amAsanI rAtrimAM dIpakanuM eka 3i2. malI baya, ane je saMtoSa , huM chA AnaMda ane zAMti thAya, tathI adhaka AtmadadhA24 jainazAsana malyAno ane AvA mahAna graMthono 2vAdhyAya, BravAnaoN avasara prApta thayAnAM khAna2manamAM AnaMdano sAgara ubhare tyAre samajavuM 6 huM aAMIka mAnava janmanI sArthakatA. . -- pALyo chuM - - * * pa.pU.A.bha.zrI. vi. 495ya srarAyajI ma2sA. 8 SIDDHACHAKRA GRAPHICS PH.: 079-(O)25620579 (R)26641223