Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara BE VOLAN prakAzaka kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) mudraka - mahAlacanda vayeda osavAla 186, krosa sTrITa, / kalakattA I prathamAvRtti 5000 ] vIra nirvANAda 2476 mUlya 1-) ***
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) prAptisthAna(1) kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) (2) kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA __ palTana bAjAra, silAMga (AsAma) (3) o sa bAla presa 186, krosa sTrITa, kalakattA mudrakamahAlacanda bayeda osavAla presa 186, krosa sTrITa, klkttaa|
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 navakAra 2. pATha 3 sAmAyika pratiyA 4 sAmAyika pANa vidhi 1 camolA yoni 6 cattAri 7 patravayava 8 ke nAma ke nAma 10 solaha maniyoM ke nAma 14 yA gagavarI ke nAma 12 nava AcAryoM ke nAma 13 zrI vIra prArthanA 14 zrI bhannu bhakti 14 zrI bhikSu smRti 16 parameSThI pa 17 arihanta paca viSaya-sUcI 18 middha pathakaM 16 dharmAcArya pathakaM 20 upAdhyAya paJcakaM 21 sAdhu paJcakaM 22 parameSThI mata 23 arihanta pathakaM 24 prArthanA OCUM { 8 6 ha 15 15 16 17 {p 18 16 20 21 22 23 24 26 23 27 28 26
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zraddhA sumana 26 zrAvaka jIvana kI pRSTha bhUmikA 27 sAdara zirodhArya 28 teraha sUtrI yojanA 26 vrata dhAraNa zikSA jaina ( kha ) bhajana prAtaH smaraNa kI DhAla 30 31 cavada niyama kI DhAla 32 nitya prati citArane ke 14 niyama 33 cavada sthAnaka kI DhAla 34 zrAvaka ke tIna manoratha 35 bAraha bhAvanA ke dohA 36 paJca pada vandanA 37 khAmemi savve jIvA 38 pacIsa bola 36 asalI AjAdI 40 anupUrvI 41 jaina siddhAnta 42 kSamata kSAmanA kI DhAla 43 padmAvatI ArAdhanA 44 muni guNa varNana kI DhAla 45 daza dAna kI DhAla 46 aThAraha pApa kI DhAla 47 tIna volAM kari jIvane alpa AuSo bandhAya 48 Atma cintana 46 dharma gAna 30 32 33 34 36 36 42 44 48 46 8 60 64 65 83 85 66 100 106 108 111 113 116 123
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ rassmra jaina ratnAkara - - - prakAzaka -- kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) mudrakamahAlacanda bayeda osavAla presa 186, krosa sTrITa, klkttaa| EnAmA vora nirvANAnda 2476 prathamAvRtti 5000 mUlya | JHAR
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakakezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) prAptisthAna(1) kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA sAdulapura (bIkAnera) (2) kezarIcanda jaisukhalAla seThiyA palTana bAjAra, silAMga (AsAma) (3) o sa vAla presa 186, krosa sTrITa, kalakattA mudrakamahAlacanda bayeda osavAla presa 186, krosa sTrITa, klkttaa|
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI haMsarAja baccharAja nAhaTA saradArazahara nivAsI dvArA jaina vizva bhAratI, lADanaM ko saprema bheMTa - -m x cc wom. 5 caurAsI lAkha yoni 6 cattAri maGgalaM 7 cavIsthara 8 cauvIsa tIrthaGkaroM ke nAma hai vosa vaharamAnoM ke nAma 10 solaha satiyoM ke nAma 11 igyAraha gaNavaroM ke nAma 12 nava AcAryoM ke nAma 13 zrI vIra prArthanA 14 zrI bhikSu bhakti 15 zrI bhikSu smRti 16 parameSThI paJcakaM 17 arihanta paJcakaM 18 siddha paJcaka 16 dharmAcArya paJcaka 20 upAdhyAya paJcaka 21 sAdhu paJcaka 22 parameSThI saptakaM 23 arihanta paJcakaM 24 prArthanA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( kha ) 25 zraddhA sumana 26 zrAvaka jIvana kI pRSTha bhUmikA 27 sAdara zirodhArya 28 teraha sUtrI yojanA 26 vrata-dhAraNa zikSA 30 jaina bhajana prAtaH smaraNa kI DhAla 31 cava niyama kI DhAla 32 nitya-prati citArane ke 14 niyama 33. cavada sthAnaka kI DhAla 34 zrAvaka ke tIna manoratha 35 bAraha bhAvanA ke dohA 36 paJca pada vandanA 37 khAmemi savve jIvA 38 pacIsa bola 36 asalI AjAdI 40 anupUrvI 41 jaina siddhAnta 42 kSamata kSAmanA kI DhAla 43 padmAvatI ArAdhanA 44 muni guNa varNana kI DhAla 45 duza dAna ko DhAla 46 aThAraha pApa kI DhAla 47 tIna bolA kari jIvane alpa AuSo bandhAya 48 Atma cintana 46 dharma gAna 106 108 111 or or or or 113
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara // maMgalAcaraNa // dohA OM namo arihanta siddha , AcAraja uvajjhAya / sAdhu sakala ke caraNa kU , vandaM zIza namAya // 1 // mahAmantra e sudha japU~ , prAta samaya sukhakAra / vighna miTai saMkaTa kaTa , barate jaya jayakAra // 2 // sumarU~ zrI bhikSu guru , prabala buddhi bhaNDAra / vAsu prasAde pAmiye , samakita ratna udAra // 3 // navakAra Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo' AyariyANaM namaskAra huvo arihaMta namaskAra huvo siddha * namaskAra huvo AcArya bhagavata ne bhagavaMta ne deva ne
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma kara Namo loe savva sAhUNaM namaskAra huvo loka ne viSai sarva Namo uvajjhAyANaM namaskAra huvo upAdhyAya ne arihantoM ko namaskAra karatA hUM / siddhoM ko namaskAra karatA hUM' | AcAyoM ko namaskAra karatA hUM / upAdhyAyoM ko namaskAra karatA hU~ / loka meM jitane sAdhU haiM una sabako namaskAra karatA hUM / isameM pAMca zreNI kI AtmAoM ko namaskAra kiyA gayA hai| sAdhu ne arihaMta zabda kA artha hai - zatru ko mArane vAlA / ATha karmoM ke sivAya jIva kA koI bhI duzmana nahIM hai / ina ATha karmoM meM bhI jJAnAvaraNIya, darzanAbaranIya, mohanIya aura antarAya ye cAra karma bar3e prabala zatru haiN| ye cAra karma jinake samUla naSTa ho jAte haiM evaM jo dharma-mArga ke pravartaka hote haiM unakA nAma arihaMta hai / 6 jo AtmAyeM tyAga tapasyA rUpa sAdhanA dvArA AThoM hI kama kA nAza kara pUrNa rUpa se karma rahita ho jAtI haiM ve siddha kahalAte haiM / AcArya zabda se yahAM dharma ke AcArya hI liye jAte haiM / dharmAcAryya ve hote haiM jo svayaM sAdhupana pAlate hue dUsaroM ko sAdhupana pAlane meM sahAyatA dete haiM / dharma-zAsana ke sabase mukhya adhikArI evaM saMgha ke svAmI hote haiM / jaise 621 sAdhu-sAdhvI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aura lAkhoM zrAvaka-zrAvikAoM ke adhinAyaka zrI zrI 1008 zrI zrI tulasIrAmajI mahAraja haiN| dhArmika siddhAntoM ko par3hane aura par3hAne vAle upAdhyAya kahalAte haiN| AcArya ke dvArA ye upAdhyAya ke pada para niyukta kiye jAte haiN| pAMca samiti aura tIna gupti sahita pAMca mahAvratoM ko pAlane vAle sAdhu kahalAte haiN| arihaMta, AcArya, upAdhyAya aura sAdhu ye saba hI samiti gupti sahita sAdhupana pAlate hai isaliye inheM namaskAra karane se lAbha hotA hai| siddha bilkula karma rahita zuddha AtmAyeM haiM-ataeva ye namaskAra karane yogya haiN| arihanta, AcArya evaM upAdhyAya inako sAdhu pada se pahale kahane kA yaha matalaba hai ki inameM uttara guNa vizeSa hote haiN| AtmA kA uddhAra karane ke liye yaha mahAn mantra hai| tikkhutto pATha (guru vandana vidhi) tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM (karemi) caMdAmi tIna vAra dakSiNa pAsa thI leine pradakSiNa ( karUM chu) stuti karUM chU namasAmi sakAremi sammANami kallANaM namaskAra karUM chU satkAra karUM chU sanmAna karUM chU gurudeva kehavA chai kalyANakArI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ramAkara maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi matthaeNa maMgalakArI dharmadeva jJAnavaMta citta ehavA guru mahArAja vali mastake karI prasannakArI nau sevA karUM chaM vaMdAmi / vaMdanA karUM chu| pAMca parameSThiyoM kI vandanA karane kI vidhi isa pATha meM batalAI gaI hai| vandanA karane vAlA vandanA karate samaya apane donoM hAthoM ko jor3a kara tIna vAra dAMyI ora se bAMyI ora pradakSiNA karatA hai| vandanA karatA huuN| namaskAra karatA huuN| satkAra karatA huuN| sammAna karatA huuN| Apa kalyANakArI haiN| maMgala karane vAle haiN| daivata arthAt devatA ke samAna haiN| caitya-jJAnamaya haiM athavA citta ko AhlAdita karane vAle haiN| maiM ApakI paryupAsana arthAt sevA karatA hUM aura mastaka se ApakI vandanA karatA huuN| sAmAyika pratijJA (sAmAyika levAnI vidhi) karemi bhaMte sAmAiyaM sAvajjaM jogaM hU karUM chU he bhagavan samatA rUpa sAmAyika sAvadya pApa sahita vyApArano paccakkhAmi jAva niyamaM (muhuttaM ega) tyAga karUM chU yAvat niyama sAmAyika no kAla chai tAvat ( muhUrta eka) kAla paryanta sAmAyika no
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - jaina ratnAkara pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM na karemi sevana karUM chU do karaNa tIna yoga thI sAvadya yoga no sevana na karUM na kAravemi maNasA vayasA kAyasA tassa na karAU mana thI' vacana thI kAyA thI pUrva kRta sAvadha vyApAra thI bhaMte paDikkamAmi niMdAmi garihAmi he bhagavan nivRtta hoU chu| nindA karUM chU gahIM karUM chU appANaM vosirAmi / / AtmAne pApa thI dUra karU chu| he bhagavan ! maiM ApakI anumati se sAmAyika karatA huuN| maiM eka muhUrta ke liye sAvadha yoga kA pratyAkhyAna karatA hUM arthAt pApakArI pravRtti chor3atA huuN| maiM pApakArI pravRtti svayaM nahIM karUMgA mana se, vacana se, zarIra se| isI taraha dUsaroM ke pAsa karAUMgA bhI nahIM mana se, vacana se, zarIra se / he bhagavan ! maiMne isa samaya se pahale jo pApakArI pravRtti kI hai-usase merI AtmA ko dUra haTAtA hUM evaM usa pApa meM pravRtta AtmA kI nindA evaM gardA karatA hUM tathA AtmA ko yAne usa pApakArI pravRtti ko chor3atA huuN| sAmAyika ke kaI mukhya niyama 1-ughAr3e muMha nahIM bolanA / 2-binA dekhe idhara udhara nahIM phirnaa| 3-vikathA nahIM karanA /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara sAmAyika meM kyA kiyA jAtA hai ? sAmAyika meM hiMsA, jhUTha, corI, maithuna evaM apane pAsa jo vastrAdi upakaraNa rahate haiM - unake sivAya anya vastu rakhane kA parityAga kiyA jAtA hai / sAmAyika meM kyA karanA cAhiye ? sAdhuoM kA vyAkhyAna sunanA cAhiye / dhArmika prazna pUchane cAhiye / satvacarcA karanI caahiye| svAdhyAya AtmasAdhanA se sambandhita paThana pAThana karanA cAhiye / dhyAna karanA cAhiye / anitya azaraNa Adi bhAvanAoM kA cintana karanA cAhiye | ArAdhya devoM kA smaraNa karanA cAhiye / namaskAra maMtra kA smaraNa karanA cAhiye / usameM bhI AnupurvI se namaskAra maMtra kA smaraNa karanA mana ko sthira rakhane ke liye mahAn upayogI hai| samAiya pAraNa vihi ( sAmAyika pAravAnI vidhi ) navamA sAmAyika vrata ne viSai jo koI aticAra doSa lAgo hoya to AloUM / 1 - mana joga sAvadya pratarttAyo hoya 2 - vacana joga sAvadya pravarttAyo hoya
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 3-kAya joga sAvadha pravartAyo hoya 4-sAmAyika nI sAra saMbhAla na karI hoya 5-aNa pUrI sAmAyika pArI hoya sAmAyika meM strI kathA, bhakta kathA, deza kathA, rAja kathA, kIdhI hoya tassa micchAmi dukkaDaM / sAmAyika kAla eka muhUrta kA hai| sAmAyika meM eka muhUrta taka pApakArI pravRttiyoM kA tyAga kiyA jAtA hai| jaba vaha eka muhUrta kA samaya pUrA ho jAtA hai taba usa sAmAyika meM bhUla se yA jAna kara bhI koI mAmUlI galtI ho gaI ho, to usakI vizuddhi ke liye prAyazcita svarUpa yaha pATha kiyA jAtA hai| (vizeSa galtI ke liye sAdhu sAdhviyoM ke pAsa prAyazcita karanA caahiye| - isa pATha kA artha yaha hai- zrAvaka ke vAraha vratoM meM se sAmAyika nauvAM vrata hai| isa vrata meM arthAta jo maiMne sAmAyika vrata kA pAlana kiyA hai- usameM yadi koI aticAra doSa lagA ho, to maiM usakI AlocanA karatA huuN| aticAra zabda kA artha hai-jisakA parityAga kiyA hai usI ko karane ke liye taiyAra ho jAnA ) sAmAyika meM yadi maiMne itane kAma kiye hoM to una sabakA maiM prAyazcita karatA hUM arthAt mere kiye hue saba pApa niSphala hoM- mithyA hoN|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara (1) mana kI pApa sahita pravRtti kI ho| (2) vacana kI, " " (3) zarIra kI, " " (4) sAmAyika kI sAra-arthAt mere kiye hue saba pApa nahIM karane ke hote ve yadi kiye hoN|| (5) eka muhUrta taka sAvadha pApa sahita pravRtti chor3I huI hai use eka muhUrta pahale hI zurU kI ho| (6) sAmAyika meM strI-sambandhI, bhojana-sambandhI, deza aura rAja sambandhI kathA kI ho| ___84 lAkha jIvAyoni sAta lAkha pRthvIkAya, sAta lAkha apakAya, sAta lAkha tejaskAya, sAta lAkha vAyukAya, daza lAkha pratyeka vanaspatikAya, caudaha lAkha sAdhAraNa vanaspatikAya, do lAkha beindriya, do lAkha tendriya, do lAkha caturindriya, cyAra lAkha nArakI, cyAra lAkha devatA, cyAra lAkha tiryazca paMcendriya, caudaha lAkha manuSya nI jAti, cyAra gati caurAsI lAkha jIvAyoni Uparai rAga dveSa Ayo hoya tassa micchAmi dukkaDaM /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jaina ratnAkara cattAri maMgalaM cattAri maMgalaM-arihaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevalIpannaco dhammo maMgalaM / catvAri loguttamAarihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevalI pannatto dhammo loguttamo / cattAri saraNaM pavajjAmi - arihaMtA saraNaM pavajjAmi, siddhA saraNaM pavajjAmi, sAhU saraNaM pavajjAmi, kevalI pannattaM dhamma saraNaM pavajjAmi / e cyArUM zaraNA sagA, aura na sago koya / je bhavi prANI Adara, akSaya amara pada hoya // caubIsatthava iriyAvahiyAe icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe, virAhaNAe / gamaNAgamaNe, pANakkamaNe, bIyakkamaNe, hariyakkamaNe, osA-uttiMga-paNaga-dagamaTTI-makar3A saMtANA sNkmnne| je me jIvA virAhiyA, egidiyA, veiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA, paMciMdiyA, abhihayA, vattiyA, lesiyA, saMghAiyA,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ % 3A jaina ratnAkara saMghaTTiyA, pariyAviyA, kilAmiyA, uddaviyA, ThANAo ThANaM saMkAmiyA, jIviyAo vavaroviyA tassa micchAmi dukkaDaM / __ maiM icchA karatA hU~ | nivRtta honA, (bacanA) / mArga para calane mAdise honevaalii| virAdhanA se| jAne Ane meN| kisI prANI ko dabAkara . vanasatiko dvaakr| ausa-kiDiyoMke bilapAMca varNa kI kAI - pAnI miTTI-makar3I ke jAlA AkramaNa huA, jo mere se jIvoM kI virAdhanA huI ho, eka indriyavAle, do indriyavAle, tIna indriyavAle, cAra indriyavAle, pAMca indriyavAle, sanmukha Ate coTa pahuMcAI ho, dhUla Adi se DhakyA ho, bhUmi para masale hoM ikaThe kiye hoM, chue hoM, mRta tulya kriyA ho, bhayabhIta kiyA ho, eka sthAna se dUsare sthAna meM ayatnA se rakheM hoN| jIvita se rahita kiyA ho| usakA niSphala ho| mere pApa / tassauttarI tassauttarIkaraNeNaM, pAyacchittakaraNeNaM, cisohikaraNeNaM, cisallIkaraNeNaM, pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTThAe, ThAmi kAussagaM / annattha UsasieNaM, nisasieNaM, khAsieNaM, chIeNaM, jaMbhAIeNaM, uDDaieNaM, vAyanisaggeNaM, bhamalie, pittamucchAe, sahumehiM aGgasaMcAlehi, suhumehiM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara khelasaMcAlehiM, suhumehiM didvisaMcAlehi, evamAiehiM AgA rehiM abhaggo avirAhio hunja me kAussaggo, jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM, namukkAreNaM napAremi, tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi / usako zreSTha utkRSTa banAne ke nimitta / prAyazcita AlocanA karane ke liye / vizeSa rUpa se zuddhi karane ke liye / tIna zalya kA tyAga karane ke liye / pApa-karmoM kA, nAza karaneke liye, karatA hU~, kAyotsarga (dhyaan)| ina AgAroM ke binA uzvAsa, niHzvAsa, khAMsI, chIMka, jaMbhAI ( vagAsI , DakAra, adhovAyu, cakkara, pittavikAra janita mUrchA, sUkSma (thor3A), aMga saMcAra sUkSmazleSma (kapha) saMcAra, sUdhama diSTi saMcAra, ityAdi AgAroM se bhaMga nahIM virAdhanA nahIM ( akhaMDita) ho merA dhyAna (kAyotsarga) jaba taka arihanta bhagavanta ko namaskAra karake na pALaM dhyAna (samApta) tava taka kAyA ko sthira rakhakara, mauna rahakara, dhyAna dharakara, AtmA ko pApa karma se tyAgatA huA chor3atA huuN| logassa logassa ujjoyagare, dhammatitthayarejiNe, arihaMtekittaissaM caunnIsaMpi kevalI 1 usamamajiyaM ca vaMde, saMbhavamabhinaMdaNaM ca sumaiMca, paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde 2 suvihiM ca puSpadaMtaM, sIyalasijjaMsavAsupujaM ca,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 . jaina ratnAkara bimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhamma saMtiM ca baMdAmi 3 kuMthu araM ca malliM, caMde muNisunbayaM nami jiNaM ca, caMdAmi riDanemi, pAsaM taha baddhamANaM ca 4 evaM mae amithuyA, bihUyarayamalA pahINajaramaraNA, cauccIsapi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu 5 kittiya-baMdiya-mahiyA, je e logassa uttamA siddhA, Alga bohilAbha, samAhivaramuttamaM ditu 6 caMdesu nismalayarA, Aiccesu ahiyaM payAsayarA, sAgaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu ! 7 // ___ loka meM udyota karane vAle, dharma rUpa tIrtha ko tyApita karane vAle, rAga dveSa jItane vAle tayaMbaroM kA maiM stavana karatA hUM, caubIsa kevlo| RSana ko-ajita ko aura vandanA karatA huuN| saMbhavanAtha ko abhinandana svAmI ko punaH sunatinAtha ko, pana prabhU ko, supArzvanAtha jinako aura candraprabha ko vandanA karatA huuN| suvipinAtha (dUsarA nAma : puSpadanta ko zItalanAtha no, zreyAMsanAtha ko, vAsupUjca ko aura vimalanAtha ko aura anantanAtha jinako, dharmanAtha zo; zAntinAya go vaMdanA karatA huuN| kutyunAtha. ko, aranAtha ko mahinAya ko vandanA karatA huuN| muni sutrata ko naminAya jinako punaH vandanA karatA hU~ | ariSTa nemi, pArzvanAtha tathA varddhamAna (nahAvIra bhagavAna) ko| isa prakAra mere dvArA stavana kiye gaye, pApa rUpa raja ke mala
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina mAkara se rhit| jarA vRddhAvasthA aura maraNa se mukt| cauvIsoM jinavara tIrthaGkara deva mujha para prasanna ho kIrtana vandana aura bhAva se pUjana ko, prApta hue haiN| jo ve loka ke pradhAna siddha haiN| Arogya-samyaktva kA lAbha / samAdhi vara uttama zreSTha deve| candra se vizeSa nirmala / sUrya se adhika prakAza karane vaale| mahAsamudra ke samAna gmbhiir| siddha bhagavAna mokSa mujhako deveN| namotthUNaM NamotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM, AigarANaM titthayarANaM sayaMsaMbuddhANaM, purisutamANaM purisasIhANaM purisavarapuNDarIyANaM, purisavaragaMdhahatthINaM,loguttamANaM, loganAhANaM, logahiyANaM, logapaIvANaM, logapajjoyagarANaM-abhayadayANaM, cakkhudayANaM, maggadayANaM, saraNadayANaM, bohidayANaM, jIvadayANaM, dhammadayANaM, dhammadesayANaM,dhammanAyagANaM, dhammasArahINaM, dhammavara-cAuraMta-cakkavaTTINaM, dIvottANaM saraNagaipaiTThA, appaDi-haya-vara nANadaMsaNa-dharANaM, viachaummANaM, jiNANaM jAvayANaM, tinnANaM, tArayANaM, buddhANaM bohayANaM, muttANaM moyagANaM, samvannUNaM samvadarisINaM, siva-mayala maruya-maNaMta-makkhaya-mavAvAha-mapuNarAvittiH siddhigainAma
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jaina rAmada dheyaM, ThANaM (saMpAviukAmANaM ) saMpattANaM, namo jiNANaM jiybhyaannN| namaskAra ho / arihanta bhagavan ko, ve bhagavAna kaise haiM ? dharma ke Adi karatA, dharmatIrtha kI sthApanA karane vaale| apane Apa bodha ko prApta huye| puruSoM meM uttama, puruSoM meM siMhake samAna, puruSoM meM puNDarIka kamalake samAna nirlepa / puruSoM meM pradhAna gaMdhahastI ke samAna, loka meM uttama, loka ke nAtha, loka ke hitakArI, loka meM pradIpa ke samAna, loka meM udyota karane vaale| abhaya dAna dene vaale| jJAna rUpa netroM ko dene vaale| mokSa mArga ke dene vaale| sarva jIvoM ke zaraNa bhUta ! bodha bIja ke dene vAle ( sayaMma rUpI) jIvana ke daataa| dharma ke dAtA / dharmopadezaka / dharma ke naayk| dharma rUpa ratha ke saarthii| dharma meM pradhAna aura cyAra gati kA aMta karane vaale| ataeva cakravartI ke samAna / saMsAra samudra meM dIpaka ke samAna aura rakSaka / zaraNAgatoM ko vatsalatA karane vaale| apratihata / aise zreSTha jJAna darzanake dharane vaale| chadma arthAt ghAtika kamoM se rahita / rAga dveSa ko jItane vAle / saMsAra samudra se svayaM tarate hue, dUsaroM ko tArane vaale| 'Apa buddha haiN| dUsaroM ko doSa dene vaale| svayaM karmoM se mukta auroM ko mukta karane vaale| sarvajJa sarvadarzI kalyANa rUpa sthir| roga se rahita / ananta / akSaya / bAdhA pIDA rahita / punarjanma rahita / (aise ) siddhigati, nAmaka, sthAna ko prApta huye haiN| namaskAra ho jina bhagavAna ko|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena rakSAkara caubIsa tIrthakaroM ke nAma 1 zrI RSabhadevajI 2 zrI ajitanAthajI 3 zrIsaMbhavanAthajI 4 zrIabhinandanajI 5 zrI sumatinAthajI 6 zrIpadmaprabhajI 7 zrIsupArzvanAthajI 8 zrIcandraprabhajI 6 zrI suvidhinAthajI 10 zrIzItalanAthajI 11 zrI zreyAMsanAthajI 12 zrIvAsupUjyajI 13 zrIvimalanAthajI 14 zrI anantanAthajI 15 zrIdharmanAthajI 16 zrIzAntinAthajI 17 zrIkuMthunAthajI 18 zrIaranAthajI 1 zrIsImaMdharasvAmI 2 zrIyugamaMdharasvAmI 3 zrIbAhusvAmI 16 zrImallinAthajI 20 zrImunisuvratajI 21 zrInaminAthajI 22 zrIariSTanemijI 23 zrIpArzvanAthajI 24 zrImahAvIra svAmI bIsa biharamAnoM ke nAma 4 zrI subAhusvAmI 5 zrI sujAtasvAmI 6 zrIsvayaMprabhasvAmI 15
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ramAkara na 7 zrIRSabhAnanasvAmI 8 zrIanantavIryasvAmI 6 zrIsaraprabhasvAmI 10 zrIvizAladharasvAmI 11 zrIvajUdharasvAmI 12 zrIcandrAnanasvAmI 13 zrIcandrabAhusvAmI 14 zrIbhujaMgasvAmI 15 zrIIzvarasvAmI 16 zrInemiprabhasvAmI 17 zrIvIrasenasvAmI 18 zrImahAbhadrasvAmI 16 zrIdevayazasvAmI 20 zrIajitavIrya svAmI solaha satiyoM ke nAma 1 brAmI 6 sItA 2 sundarI 10 subhadrA 3 candanavAlA 11 zaivyA 4 rAjematI 12 kuntA 5 draupadI 13 damayantI 6 kauzalyA 14 celaNA 7 mRgAvatI 15 prabhAvatI 8 sulasA~ 16 padmAvatI :
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara -- - 1 indrabhUti 11 gaNadharoM ke nAma 7 mauryaputra 2 agnibhUti 8 akampita 3 vAyumati 6 acalabhrAtA 4 vyakta 10 metArya 5 sudharmA 11 prabhAsa 6 maNDita nava AcAryoM ke nAma 1 zrI zrI 1008 zrI zrI bhikSu svAmI / 2 zrI zrI 1008 zrI zrI bhArImAlajI svAmI / 3 zrI zrI 1008 zrI zrI rAyacandajI svaamii| 4 zrI zrI 1008 zrI zrI jItamalajI svAmau / 5 zrI zrI 1008 zrI zrI magharAjajI svaamii| 6 zrI zrI 1008 zrI zrI mAnikalAlajI svAmI / 7 zrI zrI 1008 zrI zrI DAlacandajI svaamii| . 8 zrI zrI 1008 zrI zrI kAlUrAmajI svAmI / 6 zrI zrI 1008 zrI zrI tulasIrAmajI svaamii|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara zrI vIra prArthanA (dezI-udiyApura mocchava dIkSA no) . OM jaya jaya tribhuvana abhinandana 2, trizalA nandana tIrthapate / ayi tri0 / ayi kaluSa nikandana vizvapate / OM0 / e A~kar3I / timirAcchAdita bhuvana meM re, divya divAkara udita bhayo / ayi divya0 / saraNa saraNa nija kiraNa pasAre, sAre jaga jAgaraNa thyo| ayi sA0 / nidrA gharNita jana bodha lahyo // OM // 1 // atula ahiMsA dharma no re, marma dikhAyo mahitala meM / ayi0 / akSaya anupama avicala avikala, saukhya lahai jima bhavi pala meM / ayi sau0 / na lahai saMkaTa jaga halaphala meM // 2 // zivapura pAvApura thakI re, pAvana kInho agha daliyA / ayiH / chichichima chichichima chima chima bAjai, dhau dhauM dhapa mapa maaddliyaa| ayi0 / rayaNAvaliyA diipaavliyaa| karai mocchava sura nara sahu miliyA // 3 // yadyapi prabhu nirvANa meM re, to piNa terApaMtha cle| ayi0 / bhikSurAja nI viracita vanikA, nandana vana upamAna jhilai / ayi0 / cihu~ tIratha pravala prasUna khilai / guNa parimala amala
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena renAkara rahe bhArimala rAyendujI re, jaya jaza amanda milai // 4 // magha mANikalAle / DAlima kalimala kandana kAlU, vana pAlU ika ika Ale / ayi0 / tulasI gaNi tasa anupada cAleM / mila saMgha sayala sAyaMkAle / karo vIra prArthanA samakAle || 5 | 1 zrI bhikSu bhakti ( dezI - zyAma kalyANa ) zrI bhikSu svAmI dyoni mohi bhakti tumhArI / bhakti tumhArI prabhu zakti tumhArI, yukti mukti patha vArI | A~kar3I | bhakti vizAlI bhAlI bhagavan nirAlI, sura thaye caraNa pujArI // 1 // zakti tumhArI prabhu satya sapatha para, AtmavalI karanArI // 2 // yukti tumhArI prabhu varNana varNa na jANata sakala saMsArI // 3 // tIna cIja nI rIjha jo pAU~, to thAU~ tribhuvana saMcArI // 4 // cAruvAsa chApUra vica sumare, tulasI navama paTa dhArI // 5 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara zrI bhikSu smRti (dezI-AratI nI) ayi jaya bhikSo daipeya / terApantha pathAdhipa 2, jaina jagata Adheya |ayi0| e aaN0| ekAnana lakha kAnana, paJcAnana lAjai / ayi paJcA0 / haMsAsana vRSabhAsana, tavaM upamA sAjhai // ayi0 // 1 // nara baGko marudhara no, kavi kalanA cInhI / ayi0 k0| kaNTAliya pura avatara, caritAratha kInhI / ayi0 // 2 // virasa viSaya rasa tyAgI, tyAgI citra na eha / ayi tyAgI0 duniyA~ satapatha lAgI, adbhuta hama hRdayeha / ayi0 // 3 // nahiM kevala manaparyava, avadhi syAdante / ayi0 a0 / tadapi alaukika anupama, pantha lahyo bhante / ayi0 // 4 // alaga alaga ziva jaga maga, suna koI cita cir3ake / citra na caGga mRdaGga, mahiSi sadA bhir3ake / ayi0 // 5 // mahAvIra zAsana meM, dakSiNa iNa bharate / ayi0 da0 / tava kRpayA kaliyuga meM, satayuga so varate / ayi0 // 6 // hai taba aTala ANa meM, tIratha cyAra khare / ayi tI0 / chApura cAruvAsa vica, tulasI tuma sumare / ayi0 // 7 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara parameSThI paJcakaM (dezo-maiM DhUMr3ha phirI jaga sArA) parameSThI paJca piyAre, jIvana dhana prANa sahAre / pa0 / AdhyAtmika sukha saJcAre, nirdiSTa mantra OMkAre // 10 // arihanta siddha avinAzI, dharmAcAraja guNa raashii| hai upAdhyAya abhyAsI, tima sAdhu sAdhanAvAre // 1 // sahu mukti mahala ke vAsI, padharAye vA padharAsI / jyotI meM jyoti milAsI, astitva alaga laga dhAre // 2 // hai vizva-vindha jasa vANI, saddharma marma darzANI / sarvatra maitrI mahakANI, bhavi prANI nayana nijAre // 3 // jina mata meM mantra anAdi, avikAra amala avivaadii| sumaraNa te hota samAdhI, tiha madhya satata basanAre // 4 // hai niSkAraNa upakArI, azaraNa ke zaraNa udArI / bhavi mAnasa vipina vihArI, tulasI tasa stavana ucAre // //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara arihanta paJcaka ( rAga AzAvarI) prabhu mhAre mana mandira meM padhAro, karUM svAgata gAna su pyAro / pra0 / karUM pala pala pUjana thAro / pra0 / aaNkdd'ii| cinmaya naiM mRnmaya na baNAUM, nahiM maiM jaDa pUjAro / na karUM kezara candana caracI, avinaya nAtha tumhAro // 1 // nahi phala kusumakI bheMTa car3hAU~, (maiM) bhAva bheMTa krnaaro| mahiM tima salila snAna karavAU~, Apa amala avikaaro||2|| nahiM tata tAla kaMsAla bajAUM, nahiM Tokara TaNakAro / jaza jhallarI jhaNaNAU~ jhaNaNaNa, dhUpa dhyAna dharaNAro // 3 // mlAna sthAna caJcalatA nirakhI, na karo nAtha naakaaro| tuma sthira vAse niramala thAse, thAsye sthiratA vAro // 4 // dvAdaza guNa yuta jinamata arhata, zIghra vinaya svIkAro / tulasI nakmAcArya karai nita, terA pantha pracAro // 5 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara ..... ..... - - - - - - - -- - - - siddha paJcaka - (dezI-dekho dekho jI badaravA kAre jIvarA dukhAye ) devo devo jI Dagara, jima siddhi nagara phuNcaaye| joveM palaka 2 hama, apalaka najara TikAye // e aaNkdd'ii||' kina mAraga se ayi jinavarajI, tuma nija dhAma sidhAye / sarva darzi sarvajJa kahAkara, Atama sukha apanAye // 1 // akSaya aruja ananta acala aja, avyAvAdha kahAye / ajarAmara pada anupama sampada, tAsa adhIza suhAye // 2 // nikaTa ananta aloka pradezahI kyoM hatabhAgya rahAye / paiMtAlIza lAkha yojana meM, kima tuma sakala samAye // 3 // sAkSAtkAra kareM yadi sAhiva, dayA dRSTi dikhalAye / vIra-putra hama milla-putra vata, nahiM ghabarATa macAyeM // 4 // aSTa guNAnvita siddha ananta hi, praNamata pApa palAye / siddha stavana kare ima tulasI, hulasita mana vaca kAye // 5 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara ma dharmAcArya paJcaka (dezI-pAnI meM mIna piyAsI.) dharmAcAraja mujha tAro, maiM lInhoM zaraNa tumhAro dh| kachu karuNA dRSTi dikhAro / dha0 // e AMkar3I // bhava sAgara hai athaga amita jala, nahiM kahiM najara kinaaro| kAla ananta ananta hi prANI, bhramaNa karai hara vAro // 1 // sAzrava Atama nAva hamArI, pala 2 jala pysaaro| nahiM koI karNAdhAra niyAmaka, nahiM pronnata patavAro // 2 // Dapara Dagara meM magara haiM soye, khoye prANa hajAroM / taruNa tuphAna uThe har3abar3a ke, dhar3ake hRdaya hamAro // 3 // (oha) mana bhamara bha~vara vica bhaTakai, mA~jhI thai mtvaaro| hA! hA! viSama avasthA mhArI, nahiM koi nikaTa shaaro||4|| pratinidhi Apa prathama padake ho, guNa SaTa tIsa hiidhaaro| tulasI ima bhava bhIru mAnava, savinaya araji ucaaro||||
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara upAdhyAya paJcaka (dezI-nAtha kaise karma ko phanda chur3Ayo) bhavika upAdhyAya jI nai nitya dhyAvo, hA~ re hA~ nija Atama dhyeya banAvo / bha0 // e aaNkdd'ii| parameSThI paJcaka meM jehano, cautho pada hai cAvo / sumara sumara saptAkSara sujanA, hArdika bhAva dRr3hAvo // 1 // Agama no adhyayana adhyApana, jehano kAraja ThAvo / jina zAsana meM jJAna vikAzana, eka hi jAsa umhAvo // 2 // vidyA vAridhi paJcAcAra,-nipuNatA nirmala bhAvo / guru anuzAsana jIvana jehano, sUri jana zISa jhukaavo.||3|| samprati jasa kAraja sampAdaka, AcAraja anubhAvo / sAtahi pada no kAma karU~ maiM, (o) bhikSu vacana apnaavo||4|| parama prabhAta samaya thaI sanmukha, maGgala gAna sunAvo / paJca vIza guNa tulIsa gaNapati, matinA koI visraayo||
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara sAdhu paJcakaM. ( dezI- asala dupaTTo phUla re gulAbI jAnI ) kariye dvikara jor3a zira mor3a, sAdhu ke caraNoM meM prnnaam| caraNoM meM paraNAma re sujana jana, karata durita kSaya thAve, pAvai paramAtama hA~ re hA~re ka, pAvai paramAtama pada dhAma / kariye0 ||e aaNkdd'ii|| Atma sAdhanA karai re nirantara, so sAdhU kahivAvai / bhAvai zubha bhAvana hA~ re hA~reka, bhAvai zubha bhAvana avirAma // 1 // paJca mahAvrata karaNa joga juta, AjIvana sudha paale| bhAlai ziva maga hA~ re 3 ka, bhAlai ziva maga ADhU yAma // 2 // nija jIvana dhana guru anuzAsana, zISa car3hAvata varate / karate karaNI hA~ re 3 ka, karate karaNI nita niSkAma // 3 // para upakAra parAyaNa pala pala, bhala upadeza sunAvai / dhyAvai jeha naiM hA~ re 3 ka, dhyAvai jehanai bhavika tamAma // 4 // sapta vIza guNa samavAyAMge, jinavara jAsa btaavai| gAvai tulasI hA~ re 3 ka, gAvai tulasI tasa guNa grAma // 5 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena ratnAkara C parameSThI saptakaM (dezI-maiM DhUMr3ha phirI jaga sArA) parameSThI paJca piyAre, jIvana dhana prANa AdhAre, AdhyAtmika sukha saJcAre, nirdiSTa mantra OMkAre // e AMkar3I // arihanta prathama lahi khyAtI, saMhAra cyAra dhanaghAtI / dvAdaza guNa jasa saGghAtI, jaga meM ziva pantha pracAre // 1 // hai siddha siddha-zila vAsI, aja ajarAmara avinaashii| kSaya akhila karma nI rAzI, vAstava vasu guNa vasanAre // 2 // dharmAcAraja dhRtidhArI, niSkAraNa para upkaarii| lAkhoM kI naiyA tArI, chatra yukta tIsa guNavAre // 3 // hai upAdhyAya adhikArI, gaNi piTikA ke bhnnddaarii| guNa paJca vIza gaNa nArI, jina zAsana gagana sitAre // 4 // muni paJca mahAvrata vArA, kAJcana kAminI saM nyaaraa| guru anuzAsana vahanArA, guNa sapta vIza sukhakAre // // sahu nirvikAra nirmohI, taji Azrava Atma vishohii| jaDa setI jaDatA khoI, lahi jaga meM jaya jayakAre // 6 // saMvata eke suvilAse, nija janma bhUmi sukha vAse / tulasI gaNi svamukha prakAze, guNa paJca padoM ke pyaare||7||
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - - arihanta paJcakaM (dezI-para ghara lAja na mAro) mohi svAma sambhAro 2 / svAma sambhAro nAtha sambhAro,maiM zaraNAgata thAro, bhagavan matire visAro / mo0||eaaNkdd'ii| pala 2 china 2 ghaDi 2 nizidina, dhyAU~ dhyAna tumhaaro| sarva darzi sama darzi tumhIM ho, Antara bhAva nihAro // 1 // paJca padoM meM pramukha sthAna tava, tima triNa tatva mjhaaro| avara deva devAdhideva tuma, ananta catuSTaya dhAro // 2 // tumhIM ahiMsA pantha pracAraka, TAraka pApa prcaaro| bhava-sAyara vica Dolata naiyA, tumhi niryAmaka tAro // 3 // viharamANa tuma vIza nirantara, lekho utkRSTA~ ro| ikazata sittara eka samaya meM, bhAgya bar3o duniyA~ ro // 4 // mana-mandira meM sadA virAjita, mama arcA sviikaaro| tulasI tava caraNAmbuja lolapa, bhramara bhAva vahanAro // 5 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara prArthanA (dezI-mantra vandemAtaram ) he dayAlo deva ! terI, zaraNa hama saba A rhe| zuddha mana se eka terA, dhyAna hama saba dhyA rahe // moha mada mamatA ke tyAgI, vItarAgI tuma prbho| hama bhI usa patha ke pathika hoM, bhAvanA yahIbhA rahe // 1 // sadgurU meM ho hamArI, bhakti sacce bhAva se| dharma raga raga meM rame, haradama yahI hama cAha rahe // 2 // dila se pApA ke prati, pratipala hamArI ho ghRNA / prema ho satasaGga se yaha, lAlasA dila lA rahe // 3 // dUsaroM kI dekha bar3hatI, ho na IrSyA leza bhii|| sarvadA grAhaka guNoM ke, hoM hRdaya se gA rahe // 4 // tyAgamaya jIvana vitA, zAntimaya vartAva ho| bhAva ho samabhAva terA-pantha jo hama pA rahe ||shaa
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara zraddhA sumana (dekho vIra jinezvara vandana rAya udAI Avai re) zrI mahAvIra caraNa meM sAdara, "zraddhA sumana" sajhAU~ maiN| hArdika bhakti-salila se sIMca, sIMca kaliyA~ vikasAU~ maiM, (iti dhruva padam) Izvara akhilezvara, hA~ hA~ Izvara0 / prabhu paramAtama paramezvara / prANa-priya jaina jinezvara / bhAsvara avinazvara kahi batalAU~ maiM // zrI mahAvIra caraNa meM sAdara zraddhA sumana sajhAU~ maiM // 1 // nahiM jina jaga kartA, hA~ hA~ nahiM0 / nahiM zaGkara vata saMhartA / yadyapi tribhuvana ke bhartA / avikAra amala jasa lakSaNa gAU~ maiM // zrI mahAvIra caraNa meM sAdara zraddhA sumana sajhAU~ maiM // 2 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina rakhAkara nahiM ghaTa ghaTa vyApI, haoN haoN nahiM / yadyapi ghaTa ghaTa ke jnyaapii| prabhu jJAna pataGga pratApI / saba pApa kApa sumarata sukha pAU~ maiM // zrI mahAvIra caraNa meM sAdara zraddhA sumana sajhAU~ maiM // 3 // nahiM bhagavan bhogI, haoN haoN nahiM0 / nahiM yogArAdhaka yogii| sAkAra itara upyogii| aviyogi milana hita hRdaya lubhAU~ maiM / / zrI mahAvIra caraNa meM sAdara zraddhA sumana sajhAU~ maiM // 4 // amRta rasa varSI, hA~ hA~ amRt0| cumbaka vata citAkapI / upadeza hi jasa ziva dii| tulasI nata mastaka zISa car3hAU~ maiM // zrI mahAvIra caraNa meM sAdara zraddhA sumana sajhAU~ maiM // //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - - zrAvaka jIvana kI pRSTha-bhUmikA / teraha niyama lo| ghaTa ghaTa meM aba jalda jagAvo , Atma dharma kI lau / te0| zrAvaka-pana kI pRSTha-bhUmikA , aba taiyAra kro| teraha niyama lo|| iti dhruva padam / / mAnavatA ke bhavya-bhavana meM , khela rahA prANI pazu-pana meN| ho mana meM madamasta asta kara , amita Atma bala jo|| teraha niyama lo||1|| ujjvala mandira meM jo Aye , kIr3e durgaNa rUpa rcaaye| kyoM isa chuta roga ko mAnava , puraskAra aba do| teraha niyama lo||2|| vIra-putra bana jo hi baToro , apane jIvana meM kmjoro| dekha hota dila glAni , kyoM nahIM lajjA se jhuko| teraha niyama lo // 3 // nAgapAza se bandhana TUTe , (to) kyoM nahIM burI AdateM chuutte| 'ava bhI puruSoM meM pauruSa hai', aisI bAta kho|| teraha niyama lo // 4 // naitikatA kA U~cA stara ho, mAnava mAnavatA meM sthira ho| 'tulasI' aise sArvajanika , jIvana utthAna caho / teraha niyama lo // 5 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara sAdara zirodhArya maiM teraha niyama pAlUMgA / maiM0 1 zrovara ke zrImukha se ni.sRta, ye mahAmantra kAlUMgA / maiM0 / dhruva padam // sAdhu - hita bhojana banavA ke kabhI na dUMgA nikaTa bulAke, AtmaghAta, mada, mAMsa, jutrA ora, cauryya karma TAlUMgA / maiM teraha niyama pAlUMgA // 1 // nasa prANI kA prANa na lUMgA, rAtri bhojana sAtvika anna kSudhA harane ko, dina maiM teraha niyama pAlUMgA // 2 // rahate MY A TAla karUMgA, khAlUMgA / para- strI para nahiM palaka uThAUM, nahIM kabhI bhI lAya lagAUM, naraka - sI samakUM, nahIM najara DAlUMgA / vezyA nAra maiM teraha niyama pAlUMgA // 3 // mithyA sAkSI na dene jAUM, kabhI na dhUmrapAna apanAU, satguru jana kI zikSAoM se, apane ko chAlUMgA / maiM teraha niyama pAlUMgA // 4 // teraha niyama tana mana se pAlU : apane ko ati ucca banAlU, zrI tulasI caraNArvinda ke cihnoM para cAlUMgA / maiM teraha niyama pAlUMgA // 5 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara terahasUtrI yojanA-gurudhAraNA 1-deva-arihanta-(vItarAgI) 2-guru-nigrantha-ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha ina pAMca niyamoM ko pUrNatayA pAlana karanevAle muni / 3-dharma-vItarAga kathita ahiMsAdi dharma / gurudhAraNA-sambandhI tyAga kudeva, kuguru, aura kudharma ko dhArmika deva, dhArmika guru aura dharma (Atma sAdhaka dharma ) mAnane kA tyAga karanA / -mAnavatAke Avazyaka teraha niyama1-zuddha sAdhuvoM ko azuddha (sAdhuvoM ke lie banAyA huvA, kharIdA huvA Adi ) AhAra pAnI dene kA tyAga karanA / 2- krodha, bhaya, duHkha, aura saGkaTa Adi kAraNoM se jahara khAkara kue meM gira kara Adi upAyoM dvArA AtmahatyA karane kA tyAga krnaa| 3-nirAparAdha calate phirate jIvoM ko jAna bUjhakara mArane kA tyAga krnaa| 4-madya pIne kA tyAga karanA / 5-mAMsa khAne kA tyAga karanA / 6-bar3I corI karane kA tyAga karanA / 7-jUbA khelane kA tyAga krnaa| 8-asatya sAkSI dene kA tyAga karanA-kamase kama jisake
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jaina ratnAkara . 35 dvArA prANa hatyA ho yA usake jaisA bhayaGkara anartha hotA ho, vaisI jhUThI sAkSI dene kA tyAga karanA / 8-dveSavaza yA lobhavaza Aga lagAne kA tyAga krnaa| 10-parastro gamana kA tyAga karanA (aprAkRtika maithuna kA tyAga krnaa|) 11-vezyA gamana kA tyAga krnaa| 12-tamAkhU arthAt dhUmrapAna va naze kA tyAga krnaa| 13-rAtri bhojana kA tyAga karanA (kamase kama) AThama aura cavadaza kA tyAga krnaa| -spaSTIkaraNa2- brahmacarya kI rakSA ke lie Atma-bala kA paricaya dete hue mRtyupaNa aMgIkAra karanA arthAt prANoM kI bali de denA AtmahatyA nahIM hai, lekina isake lie honevAle prahAra aura AkramaNa ke bhayase marajAnA AtmahatyA hai jisakA tyAga karanA na karanA apanI icchAke adhIna hai| 3---saMkalpa-pUrvaka jAna-bUjhakara mAranekA tyAga karanA / - hiMsA ke mukhya tIna prakAra haiM:1-ArambhI-kRSivANijya Adi upAyoM se hone vAlI hisA / 2--virodhi-virodhiyoM ke prati kI jAne vAlI hiMsA / 3-saMkalpI-vinA prayojana kI jAne vAlI hisaa| uparyukta niyamoM meM sirpha saMkalpI hisA kA tyAga karAyA jAtA hai| 6-caDI corI kA artha hai tAle tor3a kara DAkA DAla kara lUTa khasoTa kara jebeM kATakara Adi aise sAdhanoM dvArA dUsaroM kI vastuoM kA haraNa karanA jise pratyakSa meM corI kahA jA ske| 12-tamAkhU pInA khAnA sUMghanA Adi saba isake antargata hai bhAMga, gAMjA, sulaphA aphIma Adi nazIlI vastuoM kA tyAga bhI isake.antargata hai|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - - vrata-dhAraNa zikSA (dezI-dulajI choToto) zrAvaka ! vrata dhAro, nija jIvana-dhana sambhAro re ! zrA0 // jainAgama rahasya vicAro re, zrAvaka ! vrata dhaaro| kSaNika-viSaya-sukha khAtara Atura, __ mAnava-bhava mata hAro re ||shraa0ni0||e aaN0|| avrata-nAlA vahai daga cAlA, rokaNa tAsa pracAro re // shraa0|| Atma-talAva karma-jala virahita, karavA hita avikAro re // zrA0 // 1 // hiMsA vitatha adatta ru manmatha, lobha kSobha karanAro re // zrA0 // nija mandira meM taskara-laskara, ___ tAsa karana muMha kAro re // zrA0 // 2 // IrSyA dveSa asUyA matsara, ghara-ghara kleza karAro re // zrA0 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - kaluSita-hRdaya kalaha-diladUSita, tAsa karana pratikAro re // zrA0 // 3 // mukti-mahalanI paJcama per3I, ner3I nijara nihAro re // zrA0 // vora vibhU santAna sthAna tumeM, ___ kAtaratA na sikAro re // zrA0 // 4 // niraya tiraya gati nigama nirodho, nyantara asura visAro re // shraa0|| jyotiSi Upara vaimAnika sura, dekho tAsa duvAro re // zrA0 // 5 // dhanya jaghanya samaya ziva sambhava, triNa bhava meM nistAro re||shraa0|| AtmAnanda amanda apUrava, vrata vaibhava vistAro re // zrA0 // 6 // tyAga nAga nahiM siMha bAgha nahiM, mAga nahIM bhayavAro re // zrA0 // hRdaya cirAga bhAga jAgaraNA, kyoM kampai dila thAro re // zrA0 // 7 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - citta pradhAna pUNiyo zrAvaka, / / mantrI abhayakumAro re // zrA0 // AnandAdi upAsaka varNaka, saptama aGga supyAro re|| zrA0 // 8 // zaGkha-pokhalI bhagavati sUtre, . / sulasA~ sati zriyakAro re // zrA0 // rANI cillaNA jabara jayanti, nisuNo tasa adhikAro re // zrA0 // 6 // bhikSu-racita bAraha vrata caupI, . / vistRta rUpa vicAro re // zrA0 // dRga-gocara athavA zruti-gocara, kara-kara Atma uddhAro re // zrA0 // 10 // ugaNIzai nava navatI varSe, : cUrU - zahara majhAro re // zrA0 // tulasI gaNapati vrata sampati hita, AkhI sIkha udAro re|| zrA0 // 11 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - jaina ratnAkara jaina bhajana - - - prAtaH smaraNa kI DhAla / zrI RSabha sajita saMbhava abhinandajI re, sumati padama supaasH| canda suvidha zItala zreyAMsa namuM : sadAH re; vAsupUjya guNarAsa // zrIjina - vandiye re|| vandyA~ parama Anandaka, pApa nikandiye re // jayakArI jinaH candaka, zrI jina vandiye re // 1 // vimala, ananta: dharma jinajI japiyere, zAnti karaNa prabhu santa / kunthu. ara mallI muni sutrata nami nemajI re, pArasa vIraH bhagavanta // zrI // 2 // jaga hitakArI tArI bahu nara nArane re, upakArI arihanta / siddha taNA sukha pAmyA, prabhujI zAzvatA re, hU~ praNamaM dhara khanta // 3 // sAmprata vicarai vaharamAna jina vIsa chai re, aDhAI dvIpa mjhaar| sImaMdhara jugamaMdhara vAhu subAhujI re, jambUdvIpa meM cyAra // 4 // sujAta svayaM prabhu RSabhAnanda anantavIrya jI re, pUrva dhAtarI khnndd| sUra vizAla vajra dhara candrAnanajI re, pazcima cyAra jiNanda // 5 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara candrabAhu bhujaGga IzvarajI nemajIre, 'pUrava adha pukharAja / vIrasena mahAbhadra devajasa ajitajI re, pazcima cyAra jinarAja // 6 // phaTika siMhAsaNa baiTha prabhujI devai dezanA re, Upara taru Azoka / chatra camara bhAmaNDala dIse jhalakatA re, paravala punyAI joga // 7 // deva dhvani puSpa vRSTi sura dundubhi re, amRta vaina amAma / ananta jJAna darazaNa tapa bala ghaNo ananta cha re, namana karUM zira nAma // 8 // Ayu pUrva lAkha caurAsI jina taNI re, samacaurasa saMThANa / kAyA dhanuSa pAMca sau prabhunI zomatI re, vaja RSabha nArAca saMghANa // 6 // jaga hitakArI tArI bahu nara nArane re, upakArI jiNa cnd| videha kSetra nA jaghanya vIsa jina vandatA re, aMjai bhavi dukha dvandva // 10 // gaNadhara gautama indra agana vAyubhUti namUM re, gita sudharmA svaam| maNDIputra ne mauryaputra akampita putra ne acala namuM re, metAraja prabhAsaka // gaNadhara candiye re // guNavantA buddhivantA gaNadhara candiye re // 11 // brAhmI sundari candana bAlA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 41 rAjematI re, draupadI kausalyA jAna / mRgAvatI sulasA~ sItA'ne vandiye re. subhadrAjI guNakhAnaka / satiyA~ ne vandiye re // 12 // sevA kunthA damayantI ne vandiye re, celaNA prabhAvatI jaan| padmAvatI ne poha uTha candU bhAva sUM re, zIla taNI guNa khAnaka // sa0 // 13 // jambu bharata Araja marudhara deza mA~ re, pragaTyA pUjya dayAla / zrI bhikSu bhArImAla rAya RSi jayagaNI re, maghavA mANaka ddaal| kAlU gaNI vandiye re // 14 // pATa navameM Aja ujAgara dIpatA re, tulasIrAma gnnind| cyAra tIrathanA nAtha prabhujI zobhatA re, jima tArA~ bica cnd| gaNezvara vandiye re / zAsana kA ziNagAra ||g0 // 15 // juga prakAra chatIsa guNAdhara dIpatA re, arihanta jema avatAra / sole upamA zobhai Apa meM re, nAma liyA~ nistAra // ga0 // -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ % jaina, ratnAkara cavadai niyama kI DhAla / (dezI-soI re sayANA avasara sAdhai0) sacita 1 dravya 2 vigaya 3 parihAra, pannI 4. taMbola 5 vastra 6 suvicaar| phUla 7 bAhana 8 sayana 6 sukhakAra, vilepana 10 brahmacarya 11 dhAra // soI re. sayANA nema citArai, zrAvaka te Atama nistArai // 1 // dizi 12 taNo karai parimANa, snAna 13 taNI. maryAdA. ANa / bhAta 14 taNo niyama bale jANa, e cavadai niyama sIkhe guNakhANa // 2 // pRthvI apa teu bale vAya, vanaspati trasa e chahu~ kAya / kUTaNa pITaNa chedana karai kAya, parimANa karai mana samatA lAya // 3 // asanAdika nA dravya aneka, parimANa karai mana samatA chek| dUdha dahI ghRta ne miSTAnna, taila bale vividha pakavAna // 4 // madya mAMsa abhakSa kahAya, zrAvaka to nahiM sevai tAya / mAkhaNa madhu no karai parimANa, zrAvaka te kahiye guNa khANa // 5 // vigaya taNo karai pacakhANa, samatA basAvai dila mA~ ANa / carma taNI tathA bastra nI joya, pannI pAvar3iyAdika avaloya // 6 // pAna supArI elAyacI pekha, vastra vAsanA dravya anek| cita
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43. meM samatA dhArai caGga, tAmbula nema dhArai mana raGga || 7 || sUta Unu rezama no joya, vastra abhigraha dhAreM soya / phUlAdika sugandha apAra, saMghaNa merA kareM sukhasAra ||8|| azva rathAdika nI asavArI, bAhanAbhigraha karai mana bArI / palyaGkAdika sayaNa sujANa, vaisaNa sovaNa vidha parimANa // 6 // kezara candaNa ne ghanasAra, vilepana nI maryAda vicAra / deva manuSya tiryazca nA joya, bhoga chAr3I brahmacArI hoya. // 10 // pUrva pazcima uttara, dakSiNa urddha adho dhArai vicakSaNa / bhramaNa taNo mana meTI bhrama, pApa sevana tyAge dila narma || 11 || eka doya uparAnta udAra, aMga pakhAlaNa 1 parihAra | hasta pAda dhovaNa vidha joya, te piNa tyAgai samatA vasoya // 12 // asanAdika cihueN vidhi AhAra, tyAmeM eka ve Adi tyAge sAra / tathA tola mAna kareM jeha, bhAta ginata saMkhyA dhAreha // 13 // eha cavadai nema kahIje, tyAMmeM lena becana bahu kAma giNijai / khAvaNa pIvaNa maryAda karIjai, karaNa yoga dila mA~ha dharIjai // 14 // L ananta kAla bhava bhramaNa miTAve, sukha sampati Ananda cavarde nema hRdaya je dhyAvai, naraka nigoda mAMheM upAvai / jana rakSAkara -
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara nahIM jAvai // 15 // durlabha lAdho manuSya jamAro, Arya kSetra sukula avtaaro| ANa akhaMDita sU ArAdho, to zivaramaNI nA sukha saadho||16|| aGga azva graha caMda kahAve, bhAdra kRSNa paJcama drshaa| zrI kAlU karuNA supasAyo, RSirAma Ananda nidhi Ayo // 17 // alpa mAtra vistAra e kIdho, buddhivanta jANa levai bahU vidho / gaMgApura zrAvaka guNa gAyA, DhAla jor3o e yukti lagAyA // 1 // iti // nityaprati citArane ke 14 niyama 1 sacitta-mATI, pANI agni vanaspati, phala, phUla, chAlya kASTha, mUla, patra, bIja tvacA tathA agni pramukha aneraM zastra lAgyaM na hoya te, ilAyacI, lauMga bAdAma ityAdika sacittanuM vajana dhAravaM / 2 dravya-dhAtu vastunI zalI tathA apanI AMgulI ke sivAya jo vastu mukha meM dIje so sarva dravya kI giNatI meM aavai| nAmAntara, svAdAntara svarUpAntara, pariNAmAntara, dravyAMtara hoNese dravyAMtara
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara hoii| jima gahU~ eka dravya kintu usakI roTI, phINA roTI, veDhavA roTI aura bATI yaha sarva dravya judA khiye| isI prakAre bhAta, dAla roTI, mAMDiyo, paleca, tarakArI, pApar3a, khIciyA, laDDa, phINI, ghevara khAjA ityaadi| yahAM utkRSTa dravya ko nAma leI rAkhai to eka ho dravya kahiye / jaise meve kI khIcar3I aneka dravya niSpanna hai kintu nAma leke rakhane se eka hI dravya hai| 3 bigaI-dUdha, dahI, ghI, gola, (cInI gur3a) tela tathA je cIja kaDhAimAM talAyave tehanI gaNatrI dhaarvii| 4 vAhaNa-pagarakhAM athavAjor3A tathA mojA caTTI, khar3Ala (jo pApameM pahanA jaay)| 5 taMbola-pAna, supArI, ilAyacI, lavaMga ,cUraNa, golI, khATo ityAdika nuM vajana dhAra, / / 6 vattha-vastra (rezamI, sUtI zaNa tathA UnanA pagar3I, TopI, koTa jAkiTa, gaMjI, colA, kamIja, dhotI, pAyajAmA dupaTTA, caddara, zAla aGgochA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana rakSAkara aura rumAla / mardAnA, janAnA kapar3A) vagairahanI gaNatrI dhaarvii| 7 kusumesu-je vastu nAke sUMghavAmA Avai tehanA tolana pramANa karavaM udAharaNa phUla, phUla kI cIjeM jaise-mAlA, hAra, gajarA, turrA, seharA, paMkhA simayA, atara, tela, seNTa, ghI, choMkaNI vagai rahanoM niyama krvo| 8 bAhaNa-caratuM, pharatuM, taratuM, udAharaNa-- hAthI, ghor3A, UMTa, ikkA, gAr3I, stha, pAlakI, rikso, rela, TrAma, sAIkala, moTara, moTara sAIkala, ur3anI jahAja, nAva, ane boTa vagairaha no niyama krvo| 6 sayana-sUbAnI sajyA, pATa, pATalA, bichAnA, kurasI, caukI, palaMga chapara-khATa, meja takhata, sukhAsana, sataraMjI, jAjama, gaddI vagairaha nI gaNatrI dhaarvii| 10 vileSaNa-je vastu zarIre caupar3avA mA Avai tehanA vajananoM pramANa udAharaNa-sUkhar3a candana, kezara,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ % 3D jaina ranAkara tela, soDo, masAlo kapUra, kastUrI, rolI, kAjala, suramA vgairh| 11 vaMbha-brahmacaryano niyama karavo?--strI puruSane sUI Dorai ke nyAya tathA bAhya vinodakI gaNatrI dhAracI, zrAvaka paradArA tyAga aura svadArA se hI saMtoSa rAkhe, usakA bhI pramANa karai, antarAya deNI nahIM, saMyoga melaNo nhiiN| 12 dizi-pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, nIcaM ane UMcuM e chaH dizAeM jAvA AvAnA kosana pramANa dhAra, ciTTI, tAra, AdamI, mAla, itane kosa, bhejanA tathA mNgaanaa|' 13 nhANa-sarva aMge nahAvaM tehanI gaNatrI tathA pANIno : vajana dhAra / 14 bhattasu-bhojana tathA pANI vAparakhu tehanA vajanana pramANa karavaM itanA ghara uparAnta jImaNo tathA pANI pINo nhiiN|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jaina ratnAkara cavade sthAnaka kI ddhaal| (eka vivasa laGkApati kor3A nI upanI ratI0) cavade sthAnakarA jIva e, tyAMmeM duHkha kahyA atIva e| tiNaro e tiNaro vivaro hiva sAMbhalo e // 1 // bar3I nIta uccAra e, pAsavaNa ema vicAra e / be ghar3I e be ghar3I pachai jIva upajai e // 2 // Alasa bhaya karI rAta ro, bhelo karI rAkhai mAtaro / iNa bAta ro nirNaya hiva tuma sAMbhalo e // 3 // khasa khasa dANe evar3A, jambU dvIpe jevdd'aa| evar3A asannIA muA ghaNA e||4|| strI puruSa saMyoga meM, mRtaka jIva viyoga meN| iNa joga meM, nayara azuci nAlA bharayA e||5|| ima hija khelameM jANajyo, nAkaro mela pichaannjyo| bamaNAja, e bamaNaja pita donyU kahyA e // 6 // imahija lohI rAdha meM, zukra taNI maryAda meM / sUko e sUko pudgala nIlo huvai e // 7 // sarva azuci ThAma e, cavade sthAnaka rAnAma e| jatanaja e jatanaja koI biralA karai e // 8 // jJAnI puruSA~ dekhyA e, jyA~ Apa sarISA lekhyA e| jANaja e jANa puruSa jayaNA karai e // 3 // nAhanA ghaNA athAga e, AMgala re asaM
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - jaina ratnAkare _ khyAta meM bhAga e| girAjaja e, girAja Avai jJAnI taNe e||10|| zrAvaka ke nitya cintavane ke tIna manoratha / dohA praNama arihanta siddha bali , AcAraja uvajhAya / sAdhu sakala pada vandatA , Ananda maGgala thAya // 1 // zrIjinavara svamukha thakI , tIjA aGga majhAra / tIjai ThANe AkhiyA , tIna manoratha sAra // 2 // zrAvaka vrata dhAraka jike , cintavatA sukhakAra / karma mahA agha nirajarai, pAmai bhavano pAra // 3 // DhAla pahalI (dezI- bhAkhai kRSNa murAra dhikAra saMsAra meM ) prathama manoratha mAMhi, zrAvaka ima cintavai / ye AraMbha duHkhadAya, parigraha thI huvai // 1 // mahA anaratha - mUla, parigraha jina khyo| kiMcit ne vali sthUla, paMca bhede grahyo // 2 // khetu pathu dika jAna, hiraNya suvarNa shii| kumbhidhAtu dhana dhAna, dvipada caupada mahI // 3 // yathAzakti parimANa, tyAga uparAntahI / paJcama vrata guNa khANa, karaNa yogavanta
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina rahAkara 50 hI // 4 // je rAkhyo AgAra, te annata dvAra hai / deyA~ devAyA~ tAra, pApa saJcAra hai // 5 // sacita acita je vastu, AhAra ne pANiyA~ / sAvadya kArya samasta bhogAya bhalo jANiyA~ || 6 || hinsA huvai SaTakAya, taNI gRhavAsa meM / jina muni ANa na tAya, dharma nahIM jAsa meM || 7 || Arambha parigraha eha, kugati dAtAra hai / krodha mAna mAyA lobha, taNuM karaNa hAra hai || 8 || saMyama samakita kalpataru no bhaMjanUM / mahAmanda buddhi ajJAna taNo mana raJjanUM // 6 // mAThI lezyA hoya, Artta raudra dhyAna meM / nyAya na sUjhe koya, lipta dhanavAna ne // 10 // sumati zuci saubhAgya, vinAzaNa eha ho / janma maraNa bhaya athAga, huvai parigraha thakI || 11 || kar3avA karma vipAka, taNo hetu sadhaiM | sIMce tRSNA bela, triSai indro badhai // 12 // dAruNa karkaza - du:kha vedana asarAla hI / kUr3a kapaTa parapazca, karai vikarAla hI // 13 // iNa sarISo nahIM moha, pAza pratibandha hai / sneha rAga kari jAsa, mUcho andha hai ||14|| dAna kupAtra duragati dAyaka jina kahai / parigraha thI devAya teha thI ziva kima ruhe // 15 // ghaNA kAla rI prIta, vinAzai syAta meM / kula I
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara % D maryAdanI rIta, chAMr3a vali nyAta meM // 16 // ehavo Arambha parigraha, je dina tyAgasyaM / thAse te dina dhanya, aMtasa vairAga sUM // 17 // vAhya Abhyantara grantha, taNI mUrchA tajU / pragaTai bhala ravi teha / nAma prabhU nUM bhajUM // 18 // dohA dUjo manoraMtha cintavai , zrAvaka je vratadhAra / tana dhana jobana kAra, viNazaMtoM nahIM vAra // 1 // mAta pitA baMdhava triyA , putrAdika parivAra / svAratha laga sahu ko sagA , sahI saMsAra asAra // 2 // gRhavAsai hivar3A basU , cAritamoha je karma / kSaya upazamiyAM thI kadA , lesyUM cAritra dharma // 3 // DhAla dUsarI (dezI-vairAge mana vAliyo tathA kRSNa bhAva rUr3I bhAvanA) . * dhana 2 saJjama dhara muni, tyAgo te sNsaar| paJca mahAvrata dhArakA, pAlai paJca AcAra // dhana 2 saMyama dhara muni // 1 // zrI jina ANA caahiro| sAvadha kAraja tAya, nahIM Adeza de tehana / mauna dhArai munirAya / / dhana 2 // 2 // daza vidha yati dharma dhAriyo, yati nAma kahivAya / jItyA viSaya indriyA~ taNI, dvitIya artha sukhadAya // dhanaM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 52 2 || 3 || doSa bayAlisa TAlake, le bhikSu zuddha AhAra / kahyo ko bhikSu e guNa thakI, bhede karma apAra // dhana 2 mahA guNa khAna / dhana 2 // 5 // // 4 // sAdhe ziva maga sAdhanA, sAdhu dvAdaza bhede tapa karai, tapasI nAma bakhAna // matahaNo 2 jIvane, de upadeza mahanta / mAhaNa mahA guNa AgalA, zAnti-bhAva te santa // dhana 2 // 6 // kalyANakArI te bhaNI, kalyANika muni nAma / vijJopazamakArI paNe, maMgalIka abhirAma // dhana 2 // 7 // dharmopadezaka guNa thakI, pUjanIka tasu pAya / tIna loka nA adhipati, dharma deva munirAya || dhana 2 // 8 // citta prasanna darazana tasu, caitya sadA sukhakAra / nava vidha pAlai bakSa kriyA, balihArI brahmacAra || dhana 2 // 6 // janma saphala kiyo mahA RSi, SaT kAyA pratipAla / bhava sAgara meM DUbatA~, jahAja samAna dayAla || dhana 2 // 10 // sneha pAsa nahiM keha sUM, sambegI vairAga / granthI tyAga nigrantha hai, mahakata suyaza athAga // dhana 2 // 11 // zuddha kriyA meM zrama kareM, zramaNa kahijai teha | yoga vimala sAdhai sadA, tiNasUM yogI kaha || dhana 2 // 12 // Arjava 2 bhAva thI,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara K mA 2 bhAva / zauca zucI kriyA bhalI karatA mukti upAya // dhana 2 // 13 // dharma viNaja viNajai sadA, sArthavAha suvicAra | karma- kaTaka dala jItavA, senApati vratadhAra // dhana 2 // 14 // mana vaca kAyA gopavai, sumati paJca prakAra | indrAdika svamukha karI, na lahai guNano pAra || dhana 2 // 15 // sabalA ikavIsa doSa je, TAlai te bhala rIta / tIna tIsa AzAtanA, kareM nahIM suvinIta // dhana 2 // 16 // AcAraja uvajjhAyarI, vyAvaca se dhara pyAra / tapasI laghu phuna glAnane, vastrAdika de AhAra // dhana 2 / / 17 / / bhava bhrama bhamatA jIvane, tAraNa taraNa samAna / gahana kantAra saMsAra thI, lyAvai ziva maga sthAna // dhana // 18 // candra taNI para niramalA, tama midhyA mati nAza | aDiga amara gira sArISA, ravivat jJAna prakAza // dhana 2 || 11 || jina bhASita dAkhita sadA, sAdhu zrAvakanuM dharma / atrata viSa sama lekhavI, pAlai kriyA parma // dhana || 2 || 20 | Atama bhAvai vicaratA, dhyAvai nija dhyeya dhyAna | akaratA pada pariNameM, dhanya 2 te guNavAna // dhana 2 // 21 // nindita vandata sama parNe,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara rAga dveSa nahiM hoy| jaza apayaza jIvaNa maraNa meM, harSa zoga nahiM koya // dhana 2 // 22 // saphala jamAro dhanya ghar3I, bhAva jAgRta jeh| apratibandha vAyu parai, tajI kuTumba thI neha / / dhana 2 // 23 // cArita moha kSayopazamyA~, hU~ ehavo vrtdhaar| thAsyUM te dina dhanya ghar3I; Ananda harSe apAra // dhana 2 // 24 // - dohA tIjo : manoratha cintavai , mana * meM zrAvaka em| saMyama grahI zubha bhAva se , liyA nibhAU~ nema // 1 // e saMsAra agAdha meM , bhamiyo kAla ananta / bahu SaTarasa bhojana kiyA , samatA nahiM upajanta // 2 // caraNa sahita aNazaNa karUM , pAdogamana saMthAra / avasara maraNa taNe bali , hoyajo zaraNA cyAra // 3 // DhAla 3 jI (dezI-hUM tujha Agala syUM kahU~ kanhaiyA) zubhAzubha pudagala pharaziyA // guNavantA / / SaTatraNa dizanaM AhAra ho / g|| zrAvaka // dugandha sugandha phaza ATha hI / / gu|| paJca varaNa rasa dhAra ho / gu // zrAvaka // bhAvai ehavI bhAvanA guNavantA // 1 // moTI mAyA mohaNI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. jaina rakSAkara / / gu|| khoTI pudagala paryAya ho|| gu|| shraa|| udaya thayA~ duHkha niipjai|| ga // vedai cetana rAyaho / g|| shraa|| // bhAvai // 2 // prakRti aThavIse karI // g|| krodha mAna mAyA lobha ho / / gu|| cihu~ 2 bhede saMcarai / / gu|| pAmai cetana khobha ho // gu|| shraa|| bhAvai // 3 // hAsya ratArata bhaya bali ||gu|| zoga dugaMchA thAya ho / gu|| shraa|| strI puruSa napuMsaka tihu|| gu|| moha cArita kahivAyaho // gu|| shraa|| bhaavai|| 4 // darazana moha udaya thkii|gaa| bhicchata samakita jAna ho // gu||shraa|| mizra mohanI e tihuM / gu|| dAbai nija guNa khAna ho // gu||shraa / / // bhAvai / / 5 / / asAtA vedanodaya / / gu|| bhUkha tRSAdi pIDaMta ho / / gu|| shraa|| lAbha bhogaMtara kSayopazamyA~ / / / bhoga zakti pAvaMta ho // 7 // shraa|| bhaavai||6|| nAma udaya thI sahu milai / gu|| gamatA aNagamatA bhoga ho // gu|| shraa|| vividha prakAre bhoga |gu // zarIrAdi rogya Arogya ho / g|| zrA // bhAvai // 7 // pAra ananta sukha duHkha sadyA / / gu|| bhava bhava bhamiyo jIva ho / / gu|| shraa|| svarga naraka phuna manuSya meM // gu||
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina rakSAkara tiryaJca gati meM atIva ho / / gu // shraa|| bhAvai // 8 // ananta meru sama AhAriyA // gu|| ananta pudgala paryAya, ho / gu||shraa // kaI ika lokAkAza meM // gu|| vAra ananta kahivAya ho|| gu||shraa // bhAva // 6 // bhojana kiyA iNa AtmA // gu|| bahu mUlyano taMta ho|| gu|| shraa|| ibha jANI aNazaNa karai |gu0|| chahale avasara santa ho|| gu||shraa // bhAvai // 10 // aSTAdaza je pApanA // gu|| thAnaka prate Aloya ho // gu||shraa // nindai dukRta je. thayA // gu|| zalya rahita sahukoya ho // gu // shraa|| bhAvai // 11 // lAkha caurAsI yonine / gu // bArambAra khamAya ho // gu|| shraa|| rAga dveSa taja sahu thakI // gu|| harSa zoga nahIM kAya ho // gu||shraa // bhAvai // 12 // cyAra prakAre AhAra je // gu // tyAgai mamatA rahita ho // gu / shraa|| paJca Azrava pacakhI karI // gu|| pAdopagamana sahita ho|| gu // zrA // bhAvai // 13 // jaGgama sthAvara sampati // gu|| dvipada caupada vosarAya ho / gu // shraa|| arihanta siddha sAdhu dhyAna thii|| gu||, zivagati neDI thAya ho // gu|| shraa|| bhAvai // 14 // ihaloka paralokakI // gu||
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara jIvitavya maraNa sadhIra ho ||gu||shraa|| AzA nahIM kAma bhogarI // 7 // sama pariNAma suthira ho // 7 // shraa|| bhAvai // 15 // anta samA meM ehayo / gu|| paNDita maraNa je thAya ho // gu|| shraa|| manarA manoratha jada phala / / / Ananda harSa savAya ho ||7||shraa // bhAvai // 16 // dhanya divasa dhanya je ghar3I // gu|| ArAdhaka pada pAya ho // gu||shraa|| alpa bhavAre AMtare // 7 // siddha gati meM te jAya ho / / g||shraa // bhAvai // 17 // zrI bhikSu guNa AgalA // gu|| pragaTa batAyo rAha ho / gu|| jina dharma jina aajnyaamhiiN|gu|| AjJA vAhera nAhi ho / / gu||shraa // bhAvai // 18 // bhArImAla gaNi tasa paTe // gu|| tRtIya takhta RparAya ho / / gu // ||shraa / / jaya vara paTa tUrya sUrya sA ||gu / / paJcama maghavA kahavAya ho||g // shraa|| bhAve // 16 // mANaka mANaka sArikhA // gu|| vartamAna gaccha sthambha ho // gu|| shraa|| nAmeM DAla zazi bhalA / gu0 // bhavijana nirakha acambha ho // gu0 // shraa0||bhaavai0 // // 20 // ugaNIsa paiMsaTha bali // gu0 // mRgazara sita pakha pekha ho / gu0|| zrA0 // zrAvaka gulAba
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara kahai bhalUM // gu // Ananda harSa vizeSa ho // gu|| zrAvaka bhAvai // 21 // // kalaza // gItaka chanda // ima traNa manoratha cintavai, je bhavika nita prate jANa hii| agha rAzi karma vinAza thAvai, pAvai pada niravANa hii|| gaNI DAlacanda dinanda sama, mama guru tAsa pasAya hii| kahai zramaNopAsaka gulAbacanda, Ananda harSa athAya hI // 1 // bAraha bhAvanA ke dohA (1) anitya bhAvanA rAjA rANA chatrapati, hAthina ke asavAra / maranA sabako eka dina, apanI apanI bAra // (2) azaraNa bhAvanA dala bala devI devatA, mAta pitA parivAra / maratI viriyA~ jIvako, koI na rAkhana hAra / / ' (3) saMsAra bhAvanA .. dAma binA nirdhana dukhI, tRSNA vaza dhanavAna / kahU~ na sukha saMsAra meM, saba jaga dekhyo chAna //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina rakhAkara (4) ekatva bhAvanA Apa akelA avatare, mare akelA hoya / yoM kabahU~ yA jIva ko, sAthI sago na koya // (5) anyatva bhAvanA jahA~ deha apanI nahIM, tahA~ na apanA koya / ghara saMpati para prakaTa ye, para haiM parijana loya // (6) azuci bhAvanA dipai cAma cAdara mar3hI, hADa pIjarA deha / bhItara yA sama jagata meM, aura nahIM ghina geha // . (7) Azrava bhAvanA jagavAsI ghUmeM sadA, moha nIMda ke jora / saba lUTe nahIM dIsatA, karma cora cahu~ ora // (8) saMvara bhAvanA moha nIMda jaba upazamai, sataguru deya jagAya / karma cora Avata rukeM, tava kucha bane upAya // (6) nirjarA bhAvanA jJAna dIpa tapa tela bhara, ghara zodhe bhrama chora / yA vidhi bina nikase nahIM, paiThe pUrava cora //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara paJca mahAvrata saMcaraNa, samiti paJca prakAra / prabala paJca indriya vijaya, dhAra nirjarA sAra // (10) loka bhAvanA caudaha rAju utaMga nabha, loka puruSa saMThAna / tAmeM jIva anAdi teM, bharamata hai bina jJAna // (11) bodhidurlabha bhAvanA dhana jana kaMcana rAjasukha, sabahiM sulabha kara jaan| durlabha hai saMsAra meM, eka yathAratha jJAna // (12) dharma bhAvanA jAce surataru deya sukha, ciMtita cintA raina / bina jAce bina cintaye, dharma sakala sukha dain| paJca pada vandanA arihanta vandanA __pahile pade zrI sImaMdhara svAmI AdideI jaghanya bIsa tIrthaGkara devAdhidevajI utkRSTa eka sau sATha tIrthaGkara devAghidevajI, paMca mahAvideha kSetra meM vicare cha,-ananta jJAna, ananta darzana, ananta cAritra, ananta bala, azoka
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara vRkSa, puSpavRSTi, divyadhvani, devadundubhi, sphaTika siMhAsana, bhAmaNDala, chatra, cAmara evaM dvAdaza guNanA dhAraka, eka hajAra ATha zubha lakSaNa yukta zarIra, causaTha indrAMnA pUjanIya, cautIsa atizaya, paiMtIsa vacanAtizaya karI zobhita, ehavA zrI arihanta devaoN prate hAtha jor3a mAnamor3a tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM caMdAmi namasAmi sakAremi sammAmi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi matthaeNa caMdAmi // 1 // siddha vandanA dUjai pade ananta siddha pandraha bhede ananta cauvIsI aSTa karma khapAvIne mokSa pahu~tA-kevala jJAna, kevala darzaNa, Atmika sukha, kSAyaka samyaktva, aTala avagAhanA, amUrtipaNo, agurulaghupaNo, antarAya rahita, evaM aSTa guNa saMyukta janma maraNa jarA roga soga dukha dAridra rahita sadA kAla zAzvata sukhA~ meM virAjamAna chai te siddha bhagavanta prate hAthajor3a mAnamor3a tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM vaMdAmi namasAmi sakAremi sammAmi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi matthaeNa caMdAmi // 2 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - jaina ratnAkara dharmAcArya vaMdanA tIjai pade mhArA dharmAcArya guru pUjyajI mahArAjA, dhirAja zrI zrI 1008 zrI tulasIrAmajI svAmI Adi te AcArya bhagavAna kehavA chai-paJca mahAnatanA pAlaNahAra, cAra kaSAyanA TAlaNahAra, paJcAcAranA pAlaNahAra, paJca samiti-samitA, triNa guptiguptA paMcendriyanA jItaNahAra, navabAr3a sahita brahmacaryanA pAlaNahAra evaM chattIsa guNanA dharaNahAra, zAsana zRGgAra gacchAdhAra dharmadhurandhara sayala zubhaGkara, bhuvana bhAsaka, mithyAtva nAsaka tIrthaGkara deva vat dharmodyotakArI ehavA mahApuruSa AcAryajI prate hAthajor3a mAnamor3a tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM vaMdAmi namasAmi sakAremi sammAmi kallANaM maGgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi mathaeNa vaMdAmi // 3 // . ___ upAdhyAya vaMdanA cauthe pade upAdhyAyajI mahArAja igyAraha aMga bAraha upAMga bhaNai bhaNAvai evaM pacIsa guNayukta virAjamAna chai te mahApuruSa upAdhyAyajI prate hAthajor3a mAnamor3a tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM vadAmi namasAmi sakAremi sammANemi
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 63 -kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi matthapaNa caMdAmi // 4 // muni vaMdanA paMcameM par3he jaghanya do hajAra kror3a jAjherA sAdhu sAdhvI utkRSTa nava hajAra kror3a sAdhu sAdhvI aDhAI dvIpa pandraha kSetroM meM vicare chai te mahA sunirAja kehavA che paMca mahAvratanA pAlaNahAra, paMcendriyanA jItaNahAra, cAra kapAya nA TAlanahAra, bhAvasatya karaNasatya, jogasatya kSamAvanta vairAgyavanta, mana samAdhAraNatA, vacana samAdhAraNatA, kAya samAdhAraNatA, jJAna sampanna, darzaNa sampanna, cAritra sampanna, vedanI Aya savabhAve sahai, maraNa AyaoN samabhAve sahai evaM sattAvIsa guNanA dharaNahAra, bAvIsa paripahanA jItaNahAra, kyaoNlIsa doSa TAla AhAra pANI nA levaNahAra, cAvana anAcAra nA TAlaNahAra nirlobhI, nirlAlacI saMsAra sUM udAsI mokSanA abhilApI, saMsAra sUM apUThA mokSa sUM sAhamA, sacitanA tyAgI acitanA bhogI, naMtiyA jImai nahIM ter3iyA Aye nahIM vAyuvat apratibandha bihArI, ehavA mahA uttama munirAja prate hAthajor3a mAnamor3a
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara tikkhutoM oyAhiNaM payAhiNaM baMdAmi namasAmi sakAremi sammANemi kallANaM maGgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi masthaeNa vaMdAmi // 5 // // iti paJcapada vandanA samApta // - - - khAmemi savvejIvA khAmemi sadhajIve, sambe jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUesu, veramajjha na keNaI / / 3
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - pacIsa bola (1) pahale bole gati cyAra (1) naraka gati (2) tiyAti (3) manuSya gati (4) devAMgati, (2) dUje bole jAti pA~ca (1) ekendriya (2) dvIndriya zIndriya (4) caturindriya (5) paJcendriya (3) tIje vole kAyA chava (2) pRthvIkAya (2) apkAya (3) tejasakA (8) vAyuH kAya (5) vanaspatikAya (6) trasa kAya (4) cauthe vAle indriyA~ pAMca (1) zrotrendriya (2) cakSurindriya (3) ghrANendriya . (4) rasanendriya (5) sparzanendriya / / (5) pAMcaveM vole paryApti chava (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryApti (3) indriya paryApti (4) zvAsocchvAsa paryApti (5) bhASA paryApti (6) manaH paryApti / .(6) chaThe bole prANa daza (1) zrotrendriya prANa (2) cakSurindriya prANa (3) ghrANendriya prANa (4) rasanendriya prANa (5) sarzanendriya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkareM prANa (6 mano bala (7) bacana bala (8) kAya bala (6) zvAsocchvAsa prANa (10) AyuSya prANa / (7) sAta meM bole zarIra pAMca (1) audArika zarIra ( 2 ) vaikriya zarIra (3) AhAraka zarIra (4) taijasa zarIra (5) kArmaNa zarIra / 66 ) AThaveM bole yoga pandrahaH - cAra mana kA - (1) satya mano yoga (2) asatya mano yoga (3) mizra manoyoga (4) vyavahAra manoyoga | cAra vacana kA - (5) satya vacana yoga (6) asatya - vacana yoga (9) mizra vacana yoga (8) vyavahAra vacana yoga / sAta kAyA kA - (6) audArika kAya yoga | (10) audArika mizra kAya yoga / (11) vaikriya kAya yoga / (12) vaikriya mizra kAya yoga / (13) AhAraka kAya yoga / (14) ahAraka mizra kAya yoga / (15) kArmaNa kAya yoga / (E) navameM bole upayoga bAraha pAMca jJAna - (1) mati jJAna (2) zruta jJAna (3) avadhi jJAna (4) manaH paryava jJAna (5) kevala jJAna /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara tIna ajJAna-(6) mati ajJAna (7) zruta ajJAna (7) vibhaMga ajJAna / cAra darzana -(8) cakSuH darzana (10' acakSu darzana (11) avadhi darzana (12) kevala darzana / (10) dazaveM bole karma ATha (1) jJAnavaraNIya karma (2) darzanAvaraNIya karma (3) vedanIya karma (4) mohanIya karma (5) AyuSya karma (6) nAma karma (7) gotra karma (8) antarAya karma / (11) igyArahaveM vole guNa sthAna caudaha (1) mithyA dRSTi guNa sthAna (2) sAsvAdana samyaga dRSTi guNa sthAna (3) mizra guNasthAna (4) avirata samyaga dRSTi guNasthAna : 5) deza virati guNa sthAna (6) pramatta saMyata guNa sthAna (7) apramatta saMyata guNa sthAna (8) nivRtti vAdara guNa sthAna (8) anivRtti vAdara guNa sthAna (10) sUkSma samparAya guNa sthAna (11) upazAnta moha guNa sthAna (12) kSINa moha * guNa sthAna (13) sayogI kevalI guNa sthAna (14) ayogI kevalI guNa sthaan| (12) bArahave cole pAMca indriyoM ke tevIsa viSayazrotrendriya ke tIna viSaya -(1) jIva zabda (2) ajIva zabda 3) mizra shbd| cakSurindriya ke pAMca vipaya -(4) kRSNa varNa (5) nIla varNa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 jaina ratnAkara 1 (3) rakta varga (7) pIta varNa 68 kheta varNa / - ghrANendriya ke do viSaya - (6) sugandha (10) durgandha 1 rasanendriya ke pAMca viSaya - (11) tika rasa (12) kaTu rasa (13) kaSAya rasa (14) Amha rasa (15) madhura rasa / larzanendriya ke ATha viSaya - (13) zIta sarrA (17) udyA lI (18' rUjha sparro (16) lica tarrA (20) laghu sa (21) guru sparza (22) mRdu sa (23) karkaza sarza | (13) teraha bole daza prakAra ke midhyAtva (1) dharma ko adharma (2) adharma ko dharma (3) sAghu ko asAdhu (4) asAdhu ko sAdhu (2) nArga ko kumArga (kumArga ko mArga (7) joSa ko ajIva (8) ajIva ko jIva (3) luka ko amukta (10) amukta ko mukta sanakane vAlA midhyAtvI tanante valA midhyAtvI samante vAlA mithyAtvI sanandane vAlA mithyAtvI samantane vAlA midhyAtvI samate vAlA midhyAtvI sanante cAlA mithyAtvI sananane vAlA niyyAtvI tamante vAlA mithyAtvI labhante vAlA midhyAtvI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara (14) caudahaveM bole nava tatva ke 115 bhedajIva tatva ke caudaha bheda sUkSma ekendriya ke do bheda-(1) aparyApta aura (2) paryApta / vAdara ekendriya ke do bheda- (3) aparyApta aura (4) pryaapt| dvIndriya ke do bheda-(5) aparyApta aura (6) paryApta / trIndriya ke do bheda-(7) aparyApta aura (8) paryApta / caturindriya ke do bheda-(1) aparyApta aura (10) paryApta / asaMjJI paMcendriya ke do bheda-(11) aparyApta aura (12) paryApta / saMjJI paMcendriya ke do bheda-(13) aparyApta aura (14) paryApta / ajIva tatva ke caudaha bheda dharmAsti kAya ke tIna bheda -(1) skandha (2) deza (3) prdesh| adharmAstikAya ke tIna bheda-(4) skandha (5) deza (6) pradeza / AkAzAstikAya ke tIna bheda -(7' skandha (8 deza (8) prdesh| kAla kA eka bheda-(10) kAla /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - pudgalAstikAya ke cAra bheda--(11) skandha (12) deza (13) pradeza (14) paramANu / puNya tatva-puNya baMdha ke kAraNa nau (1) anna puNya (2) pAnI puNya (3) sthAna puNya (4) zayyA puNya (5) vastra puNya (6) mana puNya (5) vacana puNya (8) kAya puNya (5) namaskAra puNya pApa tatva-pApa baMdha ke kAraNa aThAraha (1) prANAtipAta pApa (2) mRSAvAda pApa (3) adattA dAna pApa (4) maithuna pApa (1) parigraha pApa (E) krodha pApa (7) mAna pApa (8) mAyA pApa (E) lobha pApa (10) rAga pApa (11) dveSa pApa (12) kalaha pApa (13) abhyAkhyAna pApa (14) paizunya pApa (15) para parivAda pApa (16) rati arati pApa (17) mAyA mRSA pApa (18) mithyA darzana zalya pApa / Azrava tatva ke bheda bIsa (1) mithyAtva Azrava (2) avrata Anava (3) pramAda Azrava (4) kaSAya Azrava (5) yoga Azrava (6) prANAtipAta Azrava (7) mRSAvAda Anava (8) adattA dAna Azrava raha) maithuna Azrava (10) parigraha Amrava (11) zronendriya pravRtti Anava (12) cakSurindriya pravRtti Azrava (13) prANendriya pravRtti Azva (14) rasanendriya pravRtti Azrava (15) parzaneNdriya pravRtti
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 71 Azrava (16) mana pravRtti Azrava (17) vacana pravRtti Azrava (18) kAya pravRtti Azrava (16) bhaNDopakaraNa Azrava (20) zuci kuzAgra mAtra Azrava / saMvara tatva ke bheda bIsa (1) samyaktva saMvara (2) vrata saMvara (3) apramAda saMvara (4) akaSAya saMvara (5) ayoga saMvara ( 6 ) prANAtipAta viramaNa saMvara (7) mRSAvAda viramaNa saMvara (8) adattAdAna viramaNa saMvara ( 1 ) abrahmacarya viramaNa saMvara (10) parigraha viramaNa saMvara (11) zrotrendriya nigraha saMvara (12) cakSurindriya nigraha saMvara (13) ghrANendriya nigraha saMvara (14) rasanendriya nigraha saMvara (15) sparzanendriya nigraha saMvara (16) mano nigraha saMvara (17) vacana nigraha saMvara (18) kAya nigraha saMvara (16) bhaNDopakaraNa rakhane meM ayatnA na karanA (20) zuci kuzAgra mAtra doSa sevana na karanA / nirjarA tatva ke bheda bAraha (1) anazana (2) UnodarI (3) bhikSAcarI (4) rasa parityAga (5) kAyA kleza (6) prati saMlInatA (7) prAyazcita (8) vinaya (2) vaiyAvRtya (10) svAdhyAya (11) dhyAna (12) vyutsrg|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara bandha tatva ke bheda cAra- . (1) prakRti bandha (2) sthiti bandha (3) anubhAga bandha (4) pradeza bandha / mokSa tatva ke bheda cAra (1) jJAna (2) darzana (3) cAritra (4) tapa / (15) pandrahaveM bole AtmA ATha (1) dravya AtmA (2) kaSAya AtmA (3) yoga AtmA (4) upayoga AtmA (5) jJAna AtmA (6) darzana AtmA (7) cAritra AtmA (8) vIrya AtmA (16) solahaveM bole daNDaka caubIsasAta nArakI kA daNDaka eka pahalA bhavanapati devoM ke daNDaka dazaasura kumAra kA daNDaka dUsarA nAga kumAra " " tIsarA suparNa kumAra " " vidyut kumAra , . pAMcA agni kumAra , chaTA dvIpa kumAra , sAtavAM udadhi kumAra , AThavAM cauthA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ravAkara - navarmA dazavAM igyArahavA diga kumAra , " bAta kumAra " " stanita kumAra kA daNDaka pAMca sthAvara jIvoM kA daNDaka pAMca pRthvI kAya kA daNDaka apkAya " " tejasa kAya " " vAyu kAya vanaspati kAba " " dvIndriya kA daNDaka trIndriya caturindriya tiyazca paMcendriya manuSya paMcendriya vyantara devoM jyotiSka devoM vaimAnika devoM bArahavAM terahavA caudahavA pandrahavA solahavAM satarahavA aThArahavA unnIsavA bIsavA ikkIsavA bAvIsA tevIsA cauvIsA (17) satarahave bole lezyA chaca (1) kRSNa lezyA (2) nIla lezyA (3) kApota lezyA / (4) tejaH lezyA (1) pana lezyA (4) zuku lezyA /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'jaina ratnAkara - (18) aThArahaveM bole dRSTi tIna : (1) samyak dRSTi (2) mithyA dRSTi (3) samyaka mithyA dRSTi / (16) unnIsaveM bole dhyAna cAra : (1) Arta dhyAna (2) raudra dhyAna (3) dharma dhyAna (4) zukla dhyaan| (20) bIsaveM bole SaT dravyoM kA jJAna :(1) dharmAstikAya dravya se- eka dravya kSetra se - loka pramANa kAla se - Adi anta rahita arthAt anAdi aura ananta / bhAva se - arUpI guNa se - gatizIla padArthoM ko gati meM apekSita sahAyatA krnaa| (2) adharmAstikAya dravya se- eka dravya / kSetra se -- loka prmaann| kAla se - anAdi aura ananta / bhAva se - aruupii| guNa se - padArthoM ke sthira rahane meM apekSita sahAyatA krnaa|
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara (3) AkAzAstikAya dravya se- eka drvy| kSetra se- loka aloka pramANa / kAla se - anAdi aura ananta / bhAva se - aruupii| guNa se - samasta padArthoM ko avakAza denA, sthAna denaa| bhAjana gunn| (4) kAla - dravya se - ananta dravya / kSetra se ~ ar3AI dvIpa pramANa / kAla se - anAdi aura ananta / bhAva se - aruupii| guNa se - vartamAna gunn| (5) pudgalAstikAya dravya se - ananta dravya / kSetra se- loka prmaann| kAla se - anAdi aura ananta / bhAva se ~ ruupii| guNa se-galana milana svabhAva / (1) jIvAstikAya dravya se - ananta drvy| kSetra se- loka prmaann|
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara kare evaM pandraha prakAra ke karmAdAna kA bhI maryAdA uparAnta tyAga kre| (8) AThaveM vrata meM zrAvaka maryAdA uparAnta anartha daNDa kA tyAga kare / (E) navameM vrata meM zrAvaka sAmayika ko maryAdA kre| (10) dazaveM vrata meM zrAvaka dezAvakAzika saMvara kI maryAdA kre| (11) igyArahaveM vrata meM zrAvaka pauSadha kI maryAdA kre| (12) bArahaveM vrata meM zrAvaka zuddha sAdhu ko nirdoSa AhAra-pAnI Adi caudaha prakAra kA dAna de| (23) tevIsaveM bole sAdhu ke paMca mahAvrata (1) pahile mahAvrata meM sAdhu sarvathA prakAre jIva hisA kare nahIM, karAve nahIM evaM karanevAle ko bhalA jANe nahIM, mana se vacana se kAyA se| (2) dUsare mahAvata meM sAdhu sarvathA prakAre jhUTha bole nahoM, bolAve nahIM evaM bolanevAle ko bhalA jANe nahIM mana se vacana se kAyA se|| (3) tIsare mahAvrata meM sAdhu sarvathA prakAre corI kare nahIM, karAve nahIM evaM karanevAleko bhalA jANe nahIM mana se vacana se kAyA se / (4) cauthe mahAvrata meM sAdhu sarvathA prakAre maithuna seve /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (DHA jaina ratnAkara M nahIM, sevAve nahIM evaM sevane vAle ko bhalA jANe nahIM, mana se vacana se kAyA se| (5) pAMcaveM mahAvrata meM sAdhu sarvathA prakAre parigraha rakhe nahIM, rakhAve nahIM evaM rakhane vAle ko bhalA jANe nahIM, mana se vacana se kAyA se| (24) caubIsaveM bole bhAMgA 46tIna karaNa tIna yoga se - tIna karaNa-karU nahIM, karAUM nahIM anumodUM nhiiN| * tIna yoga-mana, vacana, kAya / AMka 11 kA mAMgA: yahAM pahale 1 kA artha hai eka karaNa aura dUsare 1 kA artha hai eka yoga / arthAt eka karaNa aura eka yoga se bhAge ho sakate haiM jaise-. (ka) (1) karUM nahIM mana se| (2) karUM nahIM vacana se| (3) karUM nahIM kAyA se| (kha) (4) karAUM nahIM mana se| (5) karAU nahIM vacana se| (6) karAUM nahIM kAyA se| (ga) (7) anumodUM nahIM mana se / (8) anumodUM nahIM vacana se| (9) anumodUM nahIM kAyA se|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara AMka 12 kA bhAMgA hai yahA~ pahale aGka 1 kA artha hai eka karaNa evaM dUsare aGka 2 kA artha hai do yoga / arthAt eka karaNa evaM do yoga se 6 bhAMge ho sakate haiM jaise :(ka) (1) karUM nahIM mana se vacana se / (2) karUM nahIM mana se kAyA se / (3) karUM nahIM vacana se kAyA se / (kha) (4) karAUM nahIM mana se vacana se / (5) karAUM nahIM mana se kAyA se / (6) karAUM nahIM vacana se kAyA se / (ga) (7) anumodUM nahIM mana se vacana se / (8) anumodUM nahIM mana se kAyA se / (1) anumodUM nahIM vacana se kAyA se / AMka 13 kA bhAMgA 3 ha AMka 21 kA bhAMgA hai - yahA~ pahale aMka 1 kA artha hai eka karaNa aura dUsare aMka 3 kA artha hai tIna yoga / arthAt eka karaNa tIna yoga se sirpha 3 bhAMge ho sakate haiM jaise (ka) karUM nahIM mana se, vacana se, kAyA se / (kha) karAUM nahIM mana se vacana se kAyA se / (ga) anumodUM nahIM mana se vacana se kAyA se / yahAM pahale 2 kA artha hai do karaNa evaM dUsare aMka 1
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 jaina ratnAkareM kA artha hai eka yoga / arthAta do karaNa eka yoga se bhAMge ho sakate haiM jaise (ka) (1) karUM nahIM karAUM nahIM mana se / (2) karUM nahIM karAUM nahIM vacana se / (3) karUM nahIM, karAUM nahIM kAyA se / (kha) (4) karUM nahIM, anumodUM nahIM mana se / (5) karUM nahIM, anumodUM nahIM vacana se / (6) karUM nahIM, anumodUM nahIM kAyA se / (ga) (7) karAUM nahIM, anumodUM nahIM mana se / (8) karAUM nahIM, anumodUM nahIM vacana se / (6. karAUM nahIM, anumodUM nahIM kAyA se / AMka 22 kA bhAMgA hai- yahA~ - pahale aGka do kA artha hai do karaNa aura dUsare aGka 2 kA artha hai do yoga / arthAt do karaNa evaM do yoga se 6 bhAMge ho sakate haiM jaise - (ka) 11) karUM nahIM, karAU' nahIM mana se, vacana se / (2) karUM nahIM, karAU' nahIM mana se, kAyA se / (3) karUM nahIM, karAU' nahIM vacanase, kAyA se / (kha) (4) karUM nahIM, anumodUM nahIM mana se vacana se /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - (5) karUM nahIM, anumodUM nahIM, mana se, kAyA (6) karUM nahIM, anumodUM nahIM, vacana se kAyA se| (ga) (7) karAUM nahIM, anumodUM nahIM, mana se, vacana se| (8) karAUM nahIM, anumodUM nahIM, mana se, kAyA se| (8) karAUM nahIM anumodUM nahIM, vacana se kAyA se| AMka 23 kA bhAgA 3 yahAM pahale aGka 2 kA artha hai do karaNa, aura dUsare aGka 3 kA artha hai tIna yoga / arthAt do karaNa tIna yoga se sirpha 3 hI bhAMge ho sakate haiM jaise :(ka) karUM nahoM, karAUM nahIM mana se, vacana se, kAyA se| (kha) karUM nahIM, anumodUM nahIM mana se, vacana se, kAyA se| (ga) karAUM nahIM, anumodUM nahIM mana se vacana se, kAyA se|
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara AMka 31 kA bhAMgA 3 yahA~ pahale aGka tIna kA artha hai tIna karaNa aura dUsare aGka 1 kA artha hai eka yog| arthAt tIna karaNa evaM eka yoga se sirpha 3 bhAMge ho sakate haiM jaise :(ka) kalaM nahIM, karAU nahIM. anumodUM nahIM mana (kha) karUM nahIM, karAUM nahIM, anumodUM nahIM vacana (ga karUM nahIM, karAUM nahIM, anumodUM nahIM kAyA AMka 32 kA bhAMgA 3 yahAM pahale 3 kA artha hai tIna karaNa evaM dUsare aGka 2 kA artha hai do yog| arthAt tIna karaNa evaM do yoga se sirpha tIna bhAMge ho sakate haiM jaise:(ka. karUM nahIM. karAUM nahIM anumodUM nahIM mana se, vacana se| (kha) karUM nahIM, karAU nahIM, anumodUM nahIM, mana se, kAcA se| (ga) karUM nahIM, karAUM nahIM, anumodUM nahIM, vacana se, kAyA se|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkare AMka 33 kA bhAMgA - 1 83 yahA~ pahale aMka 3 kA artha hai tIna karaNa aura dUsare aMka 3 kA artha hai tIna yoga / arthAt tIna karaNa evaM tIna yoga se sirpha eka hI bhAMgA ho sakatA hai jaise : (1) karUM nahIM, karAUM nahIM, anumodUM nahIM, mana se, vacana se, kAyA se | (25) pacIsarve bole cAritra pAMca (1) sAmAyika cAritra / (2) chedopasthApana cAritra | (3) parihAra vizuddhi cAritra / (4) sUkSma samparAya cAritra | ( 5. yathAkhyAta cAritra |
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara asalI AjAdI asalI AjAdI apanAo / milI tumheM jo yaha AjAdI, to Age kadama bar3hAo || asalI AjAdI apanAo || iti dhruva pam // bandhana jo hai paravazatA ke, samajho aMtara jyoti jagAke / phira tor3o Atmabala lAke, jyoM svataMtra bana jAo // asalI AjAdI apanAo // 1 // hai gulAma duniyA~ svAratha kI, parAdhInatA mana manmatha kI / pratipatha moha mamatva prasArita, kyoM na najara meM lAo // asalI AjAdI apanAo // 2 // rizvata khorI - juAjorI, jaga rahI jaga hiMsA kI horI / dharma nAma para dhara nRzaMsatA, jarA na dila zaramAo | asalI AjAdI apanAo || 3 || 84 mana paJcendriya kara kAbU meM, dholo Atama tapa sAbU meM / duHkhada durAcAra badabU meM, kabhI na mana lalacAo || asalI AjAdI apanAo // 4 // pandraha'gasta punIta samaya meM, bhArata AjAdI abhinaya meM / 'tulasI' saba AdhyAtmikatA ke abhinava dIpa jalAo // nAma mAtra kI yaha AjAdI, pAkara mata phulAo || asalI AjAdI apanAo // 5 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. ANOR anupUrvI par3hane kI vidhi jahA~ 1 hai vahA~ Namo arihaMtANaM bolanA caahie| jahA~ 2 hai vahA~ Namo siddhANaM bolanA caahie| jahA~ 3 hai vahA~ Namo AyariyANaM bolanA caahie| jahA~ 4 hai vahA~ Namo uvajjhAyANaM bolanA caahie| jahA~ 5 hai vahA~ Namo loe savvasAhUNaM bolanA cAhie /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ nmnmnmnmnmn 2022 M m 2 4 1 xxxx Feng 1 2 c ov N Zhi ev ov ov i Feng ek uu l 11 16 16 s | 20 m ni 2 ev 1 1 3 5 1 ni ov 4 gi 12 2 8 5 1 4 MY
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ arola US CIS
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 2 / 1 1 3 3 1 2 | 3 m sv m cm cm| y naa naa naa naa naa n 8 8 8 8 8 1 2 / 5 3 4 a 4 o 5 | 2 1 2 2 5 56 2 1 1 m w 3 | 4 3 C | oc 3 4 4
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ NASSESOT UPE 1 352 Enabhu OAD S Similia HIND 3 1 24
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ | RO 25 1 4 3 W
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 5 2 3 he 88 MA orloo ar asoolas mmmmm 88
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ TOT . . no
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha = M - - = = = - - 2. -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ CURACE UPS A r enco shime no 30
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - - - jaina siddhAnta jIva jIve te dayA nahIM, mare te hiMsA mata jAna / mAraNavAlA ne hiMsaka kahyo, nahiM mAre te dayA guNa khAna / / kSamata kSAmanA kI DhAla ||dohaa|| vrata-dhAraka bhavi zuddha mana, khamata khAmanA sAra / niramala Atama kima karai , AkhU te adhikAra // 1 // sarala paNe vaca kAya tUM , mana thI kapaTa nivAra / namana bhAva dila ANineM , khamAviye taja khAra // 2 // // DhAla // (dezI-saMbhava sAhiba samariye ) sAta lAkha yoni mahIdharA, sAta lAkha ap pANIno jonnike| sAta lAkha teu agminI, vAyu piNa itanI kahI goNikai / khamata khAmanA teha thii||1|| eka jIva ika tanu maMhI, teha pratyeka vanaspati kAyakai / daza lakha yoni jina kahI, caudaha lakha sAdhAraNa taaykai|| khamata // 2 // jIva anantA ekasA, eka zarIra meM rahyA tiNa nyaaykai| lIlaNa phUlaNa Adi meM, jamIkanda aMkUrA mAMyakai / khamata // 3 // sUkSma bAdara bihuM parai, krodha bhAva ANyA huvai koykai| trividha 2 mhAyarai, micchAmi dukahaM chai avaloyakai // khamata // 4 // bAdara pAMcaM kAyaneM, haNI haNAI nija para kaajkai|
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - - anumodI haNatAM prate, te tihuM joga AlovaM aajkai|| khamata / / 5 // laTa ginolA beindriya, kor3Adika teindrI nA jiivkai| khaTamala pramukha viNAsiyA, kaluSa bhAva karI pAr3I rIvakaM // khamata // 6 // mAkhI mAchara caurindrI, bicchu pramukha haNyA huve soyk| ye tihuM vikalendri taNI, yoni lakha jANo doya doyakai // khamata // 7 // rasaprabhA jAva tamatamA, sAta naraka meM nerIyA jehkai| cyAra lAkha yoni tehanI, tAsa khamA sarala paNehakai / khamata / / 8 / / cyAra prakAre devatA, bhuvanapati vyantara suvicaarkai| jyotiSI ane vimAnakA, cihUM lakha yoni ghaNo adhikaarkai| khamata // 6 // dveSa bhAva kiNa avasare, ANyA huvai bali kaluSa prinnaamkai| tAsa khamA bhalI parai, khamajyo tumheM devA abhirAmakai / / khamata // 10 // tUrya lAkha tiryacanI, jalacara meM macchAdika jaannkai| thalacara thala pai cAlatA, hAthI azvAdika bahu praannkai| khamata / / 11 // urapara uru se gati karai, zAdika bali vividha prkaarkai| bhujapara undara. Adi haiM, tAsu khamA taja citta khaarphai| khamata // 12 // gamana AkAza karai tasu, khecara paMkhI kahije jaaske| hAsya kautuhala dika karI, haNyA haNAyA huvai bali tAsakai // khamata // 13 // pAMca. bheda tiryazca ye, mana bimanA indriya dhara pAMcake // saba prate sIna joga sUkhamata khAmanA karUM taja khAMcakai // khamata // 14 // . caudaha lAkha yoni manuSanI, sUtra viSai bhASI jinraaykai| tasu mala mUtrAdi maMhI, samUrchima manu upajai Ayakai // khamata // 15 // ye, caurAsI lakha jANiye, jIvAM joNi je upajaNa tthaamk| bArambAra
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ -68 . jaina ratnAkare te saba prate, khamata khAmanA chai abhirAmakai // khamata // 16 // deva arihanta je kevalI, ananta caubIsI huI bhataM jehkai| imahija airavaya paJcameM, vartamAna jina paJca videhakai // khamata / / 17 // vinaya karI kara jor3ane, mana zuddha thI khamajyo aparAdhakai // bhava bhava zaraNo tuma taNo, tiNa sU thAvai parama samAdhikai // 18 // dUje pada siddha sukhakarU, pUrva prayoge gati prinnaamkai| sarvAratha siddha thI acha, dvAdaza yojana IsI prabhAH nAmakai // khamata // 16 // te thI arddha lokAntakai, gAU ikarai cha? bhaagkai| ananta guNI tumheM jaI basyA, hiva pAyo maiM tuma taNo mAgakai / khamata // 20 // je koI jANa ajANatA, AzAtanA huI tAsu khmaaykai| AvaNa tihA~ mana laga rahyo, tuma sariSo tuma japiyA~ thAyakai // khamata // 21 // AcAraja tIjai pade, samyakta carNa taNA daataarke| zuddha prarUpaNa jehanI, mahAupagArI mahA sukhakArakai / / khamata // 22 // uvajjhAyA gaNa vatsalU, bhaNai bhaNAvai niramala jnyaankai| gaNI aNA na ulaMghatA, pAlai paJca mahAvrata mAnakai // khamata // 23 // dAtA samakita. caraNarA, dezavrata pAla tuma jogkai| je koI jANa ajANatA, AzAtanA huI bina upayogakai / / khamata // 24 // zuddha sAdhu ar3hI dvIpa meM, paJcayAma nava kalpa vihaarkai| niralobhI niralAlacI, jAce doSa bayAMlI TArakai // khamata // 25 // bhikSu gaNa meM mahA munI / sAdhviyAM sahu guNa bhnnddaarkai| apriya vaca tasu darpa thkii| kiyo avinaya khamAUMsArakai / khamata // 26 // guNa vihuNA gaNa vAhirA, TAlokara bali bhraSTAcArakai / tAsu khamAvU bhalI parai, kiNa
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara . avasara kiyo kaluSa vicArakai khamata // // 27 // mAta, pitA sutane dhuyA, bali tamu aMgaja thI kiNa kAlake / bAndhava nyAtI goti se, mitra amitra sahU sama bhAlakai // khamata // 28 // nokara cAkara dAsa thI, dAsIne bali tamu anggjaatkai| jo koI jANa ajANatA, sva para vaza vaca kaTu AkhyAtakai // 26 // krodha mAna mAyA karI, lobha thakI diyA achatA Alakai / sahu saMsArI jIva se, khamata khAmanA adhika rasAla kai||30|| nija strI putra putrI ne, hita zikSA detA kiNa vAra ke| karar3A vacana kayA huve, kAraja gharanA karAvaNa sArakai / khamata // 31 // nAma leIne juvA juvA, sarva bhaNI ima khamata khamAyakai / mana vaca kAyAI karI, dila meM macchara bhAva miTAyakai // khamata // 32 // dharma jinezvara bhASiyo, pAyo iNa bhava meM suvishaalkai| vighna miTai, saMkaTa kaTai, tAsa prasAde maMgala mAlakai / khamata khAmanA ima karai / / 33 / / tIjai dvAra ArAdhanA, khamAviye kahI chaTThI DhAla ke| ArAdhanA pada pAviye, jina baca rahAmo nayaNa nihAlakai / khamata khAmanA ima karai // 34 // // kalaza // . ima khamata khAmana atahi pAvana, vimala bhAvana nita dhrai| bahu agha khapAvai suNe suNAvai, Atma hita cita sukha karai // zrI jinezvara mahArAja bhava dadhi, pAja kAja seyAM srai| kahai zrAvaka gulAva su Ava guNa yuta, atahI Ananda nija ghrai|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara - - padmAvatI ArAdhanA dohA moTI sato padmAvatI, lIno saMjama bhAra / athira saMsAra ne jANa ke, choDyA viSaya vikAra // 1 // viraha paDyo rAjA taNo, satI gaI bana mAya / pApa-citAre pAchalA, te suNajo cita lAya // 2 // ( rAga-verADI) hive rANI padmAvatI, jIvarAsa khamAve / jANapaNo jaga dohilo, iNa velA Ave // te mujha micchAmi tukaDaM // 1 // arihantanI sAkha, je maiM jIva virAdhiyA, caurAsI lAkha / te mujha // 2 // sAta lAkha pRthvI taNA, sAte apakAya / sAta lAkha teu kAyanA, sAte balI vAya / te0 // 3 // daza pratyeka vanaspati, caude sAdhAraNa dhAra / bI tI caurindrI jIvanA, bebe lAkha vicAra | te0 // 4 // devatA tiryazca nArakI, cAra cAra prkaashii| caude lAkha manuSya nA, e lAkha caurAsI / te // 5 // hiMsA kIdhI jIvanI, bolyA mRssaavaad| doSa adattA dAna nA, maithuna ne ulmAd / te0 // 6 // parigraha melyo kAramo, kIdho krodha vizeSa / mAnaM mAyA lobha maiM kiyA, balI rAga ne dvess| te // 7 // phalaha karoM jIva duhavyA, dIdhA kUr3A kalaGka / nindA kIdhI
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 101 " pArakI, rati arati nizaGka | te0 // 8 // cAr3I kIdhI cauMtare, kIdho thApaNa moso / kuguru kudeva kudharma no, bhalo ANyo bharoso | te0 // 6 // iNabhave parabhave seviyA, je maiM pApa aThAra | trividha trividha pariharu durgati nA dAtAra / te0 // 10 // khaTika ne bhave maiM kiyA, jIva nAnA vidha dhAta | cir3ImAra bhave cir3akalA, mArayA dina ne rAta / te0 // 11 // macchI mArane bhave mAchalA, jhAlyA jala vAsa / dhIMvara bhIla kolI bhave, mRga pADyA pAza | te0 // 12 // kAjI mullA ne bhave, par3hI mantra kaThora / jIva aneka jave kiyA, kIdhA pApa aghora / te0 // 13 // koTavAla ne bhave je kiyA, AkarA kara daNDa / bandIvAna marAviyA, korar3A char3I daNDa / te0 // 14 // paramAdhAmI ne bhave, doghA nArakI duHkha / chedana bhedana vedanA, pAr3anta krUka / te0 // 15 // kumbhAra ne bhave maiM kiyA, nImAha pacAvyA / telI bhave tila pIliyA, pApe piNDa bharAvyA / te0 // 16 // -hAlI bhave hala kher3iyA, phAr3ayA pRthvI nA peTa sUr3a ninANa dhaNA kiyA, doghI baladAM capeTa | te // 17 // mAlIne bhave ropiyA, nAnAvidha vRkSa / mUla patra phala phUla nA, lAgA pApaja lakSa / te0 // 18 // addhovAiyAne bhave, bhasyA adhikAjI bhAra / poThI pIThe kIr3A par3ayA, dayA nANI ligAra | te // 16 // chopAne bhave tasyA, kIdhA rAMjaNa pAsa / agni Arambha kIdhA ghaNA, dhAturvAda abhyAsa / te0 // 20 // sUrapaNe raNa jhujhartA, mAkhyA mANasa vRnda / madirA mAMsa mAkhaNa bhakhyA, khAdA mUla ne kanda / te0 / EI J
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 102 // 21 // khANa khaNAvI dhAtu no, pANI ghaNA ulaMcyA | AraMbha kiyA ati ghaNA, pote pApaja saMdhyA / te0 // 22 // karama aGgAra kiyA balI, gharane dava dIdhA / sama khAdhA vItarAga nA, kUr3A kolaja kIdhA / te0 // 23 // vilI bhave undara liyA, girolI hatyArI / mUr3ha gaMvAra taNai bhave, maiM juva lIkhAM mArI / te0 // 24 // bhar3abhuJjA taNe bhave, ekendrI jIva / juvAri caNA bahu sekiyA, pArData rIMva | teH // 25 // khAMDaNa pIsaNa gAranA, kiyA AraMbha aneka, rAMdhaNa IMdhaNa agninA, kIdhA pApa udvega | te0 || 26 || vikathA cAra kIdhI balI, sevyA pAMca pramAda / iSTa viyoga par3AviyA, rUdana ne viSavAda | te0 | 27 // sAdhu ane zrAvaka taNA, vrata lahI ne bhAMgyA / mUla ane uttara taNA, mujha dUSaNa lAgyA / te0 ||28|| sAMpa bicchU siMha cItarA, sikarA ne sAmalI | hiMsaka - jIva taNe bhave, hiMsA kIdhI sabalI | te0 // 26 // sUAvar3a duSaNa ghaNA, balI garabha galAvyA | jIvANI DholyA ghaNA, zIlannata saMgAvyA / te0 // 30 // rAMgaNa pAsa maiM kiyA, jIva nahIM jANI / hiMsA kIdhI jIvanI dayA na ura ANI / te0 // 31 // dhobIne bhave dhoviyA, kAThyA kapar3A nA koTa / aNagala nIra DholyA ghaNA, AI AMkhyAM mITa | te0 // 32 // chandoi nA bhava maiM kiyA, bhaTTI vAlI ne joya / jIva Arambha kiyA ghaNA, lAgyA pAtaka moya | te0 | // 33 // vaNija kiyA vANiyA bhave, ghar3iyA~ dIvI ur3Aya / chaitarI (patare ) vastu mArI ghaNI, pApa pUgyA Aya ! te0 // 34 // unAle hula 1
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 103 w hAMkiyA, varSAle gADA | nIlaNa phUlaNa cAmpI vaNI, bhUkha mAsyA pADA | te0 // 35 // mUjara nA bhava maiM kiyA, bAMdhyA pApa rA bhArA / pADI ne belo chor3iyo, pADA ne pakaDyA | te0 // 36 // khAtI nA bhave maiM kiyA, ghaNA rukha bADhyA / thor3A ne balI ghaNA, mujha dUSaNa lAgyA / te0 // 37 // hAthI nA bhave maiM kiyA, kiyA - ru'khAMrA khogAla | paMkhiyAM rA mAlA pAr3iyA, bhAMjI taruvara DAla / te0 // 38 // lohAra nA bhave maiM kiyA, ghaNA dhavaNa dhamAyA / kasI kudAlA pAvar3A, khar3aga kaTArI karAvyA / te0 // 36 // brAhmaNa nA bhave maiM kiyA, aNagala nora snAna / jyotiSa nimitta bhAkhiyA, liyA varjita dAna / te0 // 40 // satI ne kusatI kahI, kAyara ne zUrA / vezyA nA doya DokarA kahyA donU pakha pUrA | te0 // 41 // bajAja nA bhave maiM kiyA, jUnA nayA kara becyA / kUr3a kapaTa kelavyA ghaNA, pote pApaja saMcyA / te0 // 42 // sarAphInA bhava maiM kiyA, bhelI karanA Atha / gAlaNI ghaNI karAvatA, dhana cAlyo nA sAtha / te0 // 43 // aNachANyA AdhaNa diyA, aNa pUMje cUle / aNa joyA dhAnaja uriyA, mujha pApa na bhUle | te0 // 44 // melA tamAsA dekhatA, viSaya najara bhara joya | kitola hAMsone mazakarI, karatA nara koya / te0 // 45 // jora karI hI~Dai hIMDatA, tor3I taruvara DAla / kAcA phala phUla cUMTiyA, phor3I saravara pAla | te0 // 46 // bhoyA bharar3Ane bhave, aNahuMtA ncaayaa| bakarI bhaiMsA bApar3A, dose misa marAyA / te0 // 47 // nAvaNa ghovaNa maiM kiyA, bAgA vesa bnaayaa| ArIse .
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana ratnAkara %33 mukha joiyA. bahu doSa lagAyA / te0 // 48 // sUlyA dhAna dalAviyA, ghaNA ghuNa masalAyA / IlI duHkhI ati ghaNI, pote pApa kmaayaa| te0 // 4 // phar3iyA nA bhave maiM kiyA, sUlyA dhAnaja viNajyA / lobha taNe vaza parigraha, kAraja koI na sijyA / te0|| 50 // par3havArIrA kAma meM, ghaNA karmaja vAMdhyA / ghocArI ne bholAviyA, kSaNa sAcA saaNdhyaa| te0 // 51 // vepAra kIno pasArI taNo, ghaNI auSadhiyAM rAkhI / jIvArA nAza kiyA ghaNA, kIkara resI nAMkhI / te // 52 // guDa khANDa tela ghRta nA, viNaja caumAse konA / jIvahatyA lAgI ghaNI, karma khoTA kInA / te. // 53 // raMgarejAnA bhave maiM kiyA, kasumbA raMgyA / aNalANyA pANI DholiyA, lobha taNo saMjJA / te0 / / 54 // sonIrA bhave meM kiyA, sonA rUpA meM bhela / pUro tola re vANiyA, dharata logyo tela / te0 // 55 // vAgharI ne ghare jada vasyA, saba jIva saMhAra / rudhira mAMsa bhatyA rahyA, karatA mAMsa AhAra / te // 56 / / dAsI vezyA ne kule, corI jArI paaii| sAte vyasana seviyA, kuvRddhi kUr3a kamAI / te0 // 57 / / dAI nA bhava dekhiyA, AMvala mala asamAya / jhUTha jAcaka ne jihA~, rAkhiyA sarAya / te0 // 58 // kAga cir3I kUkar3a kule, koTaka bhakhiyA kor3a / mAMkhI juvA gigeDalA, udeI iNDA phodd'| te0||56|| lakhArA bhava lAkha leI, bar3a pIpala baaddh'ii| puraNa prANI dhoI ne, agana caDhAI gaaddhii| te0||60 // bhIla meNA thorI bhave, lagAyA dava lAyAM / bhaiMsA evar3a bAr3hiyA, DaMbhAI Togar3a gAyA~ / te0 // 61 // asura taNai bhava
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana ratnAkara 105 - upanA, murgA gAya marAvI / paMkhI piMjara pAr3iyA, kaTa gilola kraavii| te0 // 62 // keI juhara karAyA, dhorI keI dhrnnaa| durabala loka keI duhavyA, karamA su koI na DaraNA / te0 // 63 // kheta bAga kheDAviyA, hoya hAkama hujadAra / sara daha keI zoSAviyA, bhariyA pApArA bhAra / te0 // 64 // kavAr3I bhave karma meM kiyA, keI kaThotA karAyA / sAlara mUlara bar3a kATiyA, pApe peTa bharAyA / te // 65 // kalAla kuMjar3A kule, dArU bhaTTa caDhAyA / bhAjI kekare kAraNe, keI ropa ropAyA / te0 // 66 // bhAThA silAvaTa bhAMjiyA, keI mandira kraayaa| mATI ITA kAraNe, keI cAva lgaayaa| te // 6 // bhairUM bhavAnI mAniyA, mahA rudra hanumAna / ATha mada chake karI, dIdhA balidAna / te||18|| paMkhI mAlA khosiyA, bhaMvarA ghara ddhaayaa| sUlyAM dhAna dulAviyA, pApe piNDa bhraayaa| te0 // 6 // nindA kIdhI sAdhu kI, sudhA sAdhu staayaa| kuguru saMge lAga ne, karma bahulA bNdhaayaa| te. // 70 // dAntaNa ne te kAraNa, keI rUkha kttaayaa| dhoyaNa dAr3I ne mIse, keI goTha kraayaa| te0 // 71 // kAvaDa DubaDa ketalA, rAvala rAta rmaayaa| vale haraSe pAtrI yokhane, keI cirata kraayaa| te. / / 72 // re re karma kiyA kaisA, pApa kIdhA apAra / ye doSa udaya AviyA, avai kuNa AdhAra / te0 // 73 // siddha bhagavanta aru sAdhu no, hive zaraNo hoIjyo / bhagavanta no bhajana kIjiye, sura rahAmo joIjyo / te0 // 74 // samadRSTi jIva te saradhasI, suNatAM samatA Avai / bhArI karmA jovanA, suNatAM duHkha pAvai / te.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 106 // 75 // bhava ananta bhamata thaka, kiyA kuTamba sambandha | trividhe 2 karI bosarUM, tisa sUM pratibandha | te0 // 76 // bhava errea rai thIM, kiyA kAyA sambandha / trividhe trividhe karI dosakhaM tiNa sUM pratibandha | te0 // 77 // bhava ananta athaka, kIdho parigraha sambandha | trividhe trividhe karI bIsarU, tiNa sUM pratibandha | te0 // 78 // iNa bhava para bhava, maiM kiyA, kIdhA pApa akSatra / trividhe trividhe karI bosarU, karUM janma pavitra | te0 // 77 // hive rANI padmAvatI, zaraNa liyA cAra / lAgArI aNasaNa kiyo, jANapaNAro sAra / te0 // 80 // rAga berAr3I je suNa, e trijI DhAla | samayasundara kahe pApa thI, bhava tatkAla | te0 // 81 // 1 muni guNa varNana kI DhAla muNinda morA, bhikSune bhArImAla / vIra goyama rI jor3Ire, lAmI morA / ati bhalI re, morA svAma // 1 // muNinda morA, Apa sahi tathA gaNa meM jANa / sudha saMjama jANotore / svA0 / hidI sahIre, morA0 // 2 // muNinda morA, ThAgA syUM rahivArA pavakhANa / valI ananta siddhAMrI sAkhere, khA0 / samasahIre yorA // 3 // suNinda morA, avaguNa bolaNarA tyAga / gaNameM athavA bAhirade, svA0 / bihuM taNere, sorA0 // 4 // muNinda morA, sunivara je mahAbhAgya / eha maryAda ArAdhere, svA0 / hita ghaNore sorA0 // 5 // suNin morA tIje paTa RSarAya / khetasIjI sukha
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ramAkara 107 kArIre, svA0 / muni pitAre, morA0 // 6 // muNinda morA samadama, udadhi suhaay| hema hajArI bhArIre, svaa0| guNarattAre, morA0 // 7 // muNinda morA, jaya jaza karaNa jihaaj| dopagaNI dIpakasAre, svA0 / mahAmuni re, moraa0||8|| muNinda morA, gaNapati meM siratAja / videha kSetra pragaTiyAre, svA0 / mahAdhanIre, moraa0|| 6 // muninda morA amiya canda bhaNagAra | mahA tapasvI vairAgIre, svA0 / guNanilore, morA0 // 10 // muNinda morA, jIta sahodara sAra / bhIma javara jayakArIre, svA0 / atibhalore, morA0 // 11 // muNinda morA kodara tapasvI kruur| rAmasukha RSi ruDore, svA0 / rAjatore, morA0 // 12 // muNinda morA, zivadAyaka zivasUra / satIdAsa sukhakArIre, svA0 / gAjatore, morA0 / / 13 / / muNinda morA, ubhaya pithala vrddhmaan| sAma rAma yuga baMdhavare, svA0 / nemasyUre, morA0 // 14 // muNinda morA, hIra bakhata gunnkhaann| thirapAla phate su japiyere, svaa0| prema syUre, moraa0|| 15 // muNinda morA, Tokarane hrnaath| akhaya rAma sukha rAmajare, svaa0| Izvarare, morA0 // 16 // muNinda morA, rAma zambhu ziva sAtha / javAna motI lAcAre / svA0 / damIzvarure, bhorA0 // 17. muNinda morA, ityAdika bahu santa / bale samaNI sukhakArIre, svA0 / dIpatIre, morA0 // 18 // muNinda morA, kalu mahAguNavanta / tIna vandhava nI mAtAre, svA0 / jIpatIre, morA0 // 16 // muNinda morA, gaGgA nai sinngaar| jaito dolI jANAre svA0 / mahAsatIre, morA ||20|| muNinda morA, jotA mahA jaza dhAra! campA Adi
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara sayANIre, svA0 / dIpatIre, morA0 // 21 // muNinda morA, zAsana mahAsukhakAra / amara surI adhiSTAya kare, svA0 | dAyakAre, morA0 || 22 || muNinda morA, davavantI jaiyantI sAra / anukUla balI indrANIre, svA0 / sahAyakAre, morA0 // 23 // muNinda morA ugaNIse caude udAra / kArtika sudi tithi dazamIre, svA0 / gAiyore morA0 // 24 // muNinda morA, jaya jaza sampati sAra / bIdAsara sukha sAtAre, svA0 | pAiyore, morA0 // 25 // 108 daza dAna kI DhAla dohA karanta / daza dAna bhagavanta bhASiyA, sUtra ThANAMga mAMya | guNa nipanna nAma hai tehanA, bholAMne khabara na kAMya // 1 // dharma adharma do mUla kA prasiddha loka meM eha / ATha ko artha andho karai, mizra dharma kahai teha ||2|| mizra dharma parUpatA, kUr3o bAda ATha se adharma kayo, sAmbhalajyo dRSTanta ||3|| Ama nIma ke rUkhano, judo judo vistAra / nIma nimolI tela khala, nIma taNo parivAra ||4|| -hama hija AThUM dAna no, adharma taNo parivAra / dharma dAna meM mile nahIM, zrIjina AjJA bAra // 5 // itarA meM samajho nahIM, to kahU~ bhinna bhinna bheda / vivarA sahita batAiyA~, mata koI karajyo kheda ||6||
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara DhAla kRpaNa dona anAtha e, mlecchAdika tyAMrI jAta e| roga zoka ne Arata dhyAna e, tyAMne de anukampA dAna e // 1 // tyAMne deva mUlAdika jamIkanda e, tiNa meM ananta jIvAM rA phanda e / tiNa diyAM kevai mizra dharma e, tiNarai udai AyA moha karma e||2|| lUNAdika pRthavI kAya e, Ape agni Dhole pANI vAya e| deva zastra -vividha prakAra e, iNa dAna sUrule saMsAra e||3|| bandhIvAnAdika ne kAja e, tyAMne kaSTa paDyA deva sAja e| thorI bAvarI bhIla kasAI ne e, sacittAdika dravya khavAI ne e||4|| chor3avA devai graMtha tAma e, saMgraha dAna chai tiNa ro nAma e| e to. saMsAra ro upagAra e, arihanta nI AjJA bAra e // 5 // graha karar3A lAgA jANa e, suNI lAgI panotI ANa e| phikara ghaNI maravA taNI e, vale kuTumba taNI jatanA bhaNI e|| 6 // bhayaro ghAlyo devaiH Ama e, bhaya dAna chai tiNa ro nAma e / te levai chai kupAtra Aya e, tiNa meM mizra kihA~ thI thAya e|| 7 // kharca kareM muvArai ker3a e, jimAvai nyAta ne ter3a e| tIna bArA dina anumAna e, e cautho kAluNI dAna e|| 8 // bale barasa chamAsI zrAddha e, jima tima karai kula maryAda e / muvA pahilI kharca karai koya e, ghaNA ne rAma.. karai soya e|| // Arambha kiyA~ nahIM dharma e, jimAyA~ piNabandhaso karma e| vuddhivantAM karajo vicAra e, yA meM saMvara nirjarA nahIM ligIra e // 10 // ghaNA ro lajjAvaza thAya e, sAMkaDai paDyA,
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara deva tAya e / devai sacittAdika dhana dhAnya e, e to pAMcoM lajjA dAna e // 11 // e to sAvaya dAna sAkSAt e, te diyo kupAtra hAtha e| tiNa meM kahai mizra dharma e, tiNa thI nizcaya bandhaso karma e // 12 // mukalAvo paharAvaNI muzAla e, sagAM ne juvA juvA saMbhAla e| tyAne dravya deva yaza ne kAma e, garvadAna chai tiNaro nAma e // 13 // kIrtiyAvAdI malla e, rAvaliyA~ rAmata calla e| naTa bhaupA Ada vizeSa e, dAna deva tyAMne dravya aneka e // 14 // iNa dAna thI baMdhai karma e, mUrkha kahai mizra dharma e / jehanI pratyakSa khoTI bAta e, khoTI zraddhA ne mUla mithyAta e // 15 // gaNikAdika khevaikuzalI e, dAna de tyAMne karAve kela e,| e to pratyakSa khoTo kAsa e, adharmadAna chai tiNa ro nAma e / / 16 / / sUtra artha sikhAya e, zuddha mAraga ANai ThAya e| Apai samakita cAritra eha e, dharma dAna chai AThamoM teha e // 17 // balI milai supAtra ANa e, deva nirdoSaNa dravya jANa e| e to dAna mukta ro mAga e, tiNa diyA~ dAridra jAvai bhAga e|| 18 // chaH kAya mAraNa rA tyAga e, koI pacakhe ANI vairAga e| abhayadAna kahyo jinarAya e, dharma dAna seM siliyo Aya e // 16 // sacittAdika dravya aneka e, udhArA jema devai vizeSa e| pAlo levA ro mana meM dhyAna e, navamoM kAantI dAna e // 20 // leNAyata ne deva jeha e, hAMtI netAdika tehe| pAcho levaNa ro ekAnta kAma e, kAntiti dAna chai tiNa ro nAma e // 21 // navameM dazameM dAna nI cAla e, dhura bora vAlo khyAla e| jJAnI mAne sAvadha mAya e, tiNameM mizra kihIM
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkare thI thAya e // 22 // daza dAna ro eha vicAra e, saMkSepa kahyo vistAra e| vIra nI AjJA meM dAna eka e. AjJA bArai dAna aneka e|| 23 // asaMyatI ghare Aviyo e, nirdoSaNa AhAra bahirAviyo e| tiNa ne diyA~ ekanta pApa e, bhagavatI meM kahyo jina Apa e // 24 // ema jANI ne karo vicAra e, ATha adharma taNo parivAra e| ghaNA sUtroM nI sAkha e, zrIvIra gayA chai bhASa e|| 25 // dharma adharma dAna doya e, mizra ma jANo koya e| kema jANe mithyAtvI jIva e, mUla meM nahIM samyakta nIva e // 26 // aThAraha pApa kI DhAla dohA AjJA zrI arihantanI, niravadya dAna meM jANa / sAcadya dAna meM sthApane, mUrkha mAMDI tANa // 1 // mizra dharma prarUpane, nahIM sUtrano nyAya / lokAMne gerai phanda meM, kUr3A cauja lagAya // 2 // aprata Azrava meM kahyo, zrIjina mukha se aap| seyA sevAyAM bhalo jANiyA~, tInaM karaNA pApa // 3 // vrata dharma zrIjina kaho, avrata * adharma jANa / . mizra mUla dIse nahIM, kara ajJAnI tANa // 4 // DhAla . jina bhASyA pApa aThAra, seyoM nahIM dharma ligAra |-shNkaa mata ANagyo e, sAMcI kari jANajyo e // 1 // jo thor3o ghaNo
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 janaratnAkara - kara pApa, tiNa thI hoya santApa / mizra nahIM jina kayo e, samadRSTi addhiyo e||2|| keI kahai ajJAnI ema, zrAvaka pauSa nahIM kema / bhAjana ratnA taNo e, nako ati ghaNo e||3||.tinn ro nahIM jANe nyAya, tyAMne kima ANIje ThAya / bahado ghAliyo e, jhagar3o jhAliyo e|| 4 / / hivai suNajyo catura sujAna, zrAvaka ranArI khAna / vratAM kari jANajyo e, ulaTI mata tANajyo e 5 // koI rUkha bAga meM hoya, Ama dhatturo doy| phalaM nahIM sArakhA e, kojo pArakhA e // 6 // AmA sU liva lAya, sIMce. dhatto Aya / AzA mana ati dhaNI e, Ama levaNa taNI e 17 // Ama gayo kumhalAya, dhatturo rahyo dRDhAya | AvI ne jovai jaraie, nayanAM nIra jharai e // 8 // iNa dRSTAnte jANa, zrAvaka vrata amba samAna / avrata alagI rahI e, dhatUrA sama kahI ai||4|| sebAve avrata koya, vratAM sAmo joya / te bhUlA bhrama meM e, hinsA dharma meM e // 10 // avrata se bandhai karma, tiNa meM nahiM nizcaya dhm| tInUM karaNa sArakhA e, viralAne pArakhA e // 11 // khAdhA bandhe karma, khuvAyAM mizra dharma / e jhUTha calAviyo e, mUrkha mana bhAviyo e / / 12 / / mizra nahIM sAkSAtA, te kima zraddhoje bAta / akla nahIM sUr3ha meM e, par3iyA rUr3ha meM 9 // 13 // pote nahIM buddhi prakAza, valI lAgyo kuguroro paash| nirNaya nahIM kara ai, te bhava-sAgara' para ai|| 14 // sAdhu saMgati thAya, suNe eka citta lagAya / pakSapAta prihrai-e| jyoM khabara begI para e // 15 // Ananda Adi de jANa, zrAvaka dazaM bakhANa / te par3imA AdarI e, carcA paadhrii,e.|| 16 / /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 jaina ratnAkara tIna bolA~ kari jIva alpa AuSo bAndhai te Upara DhAla daho zuddha sArdhA ne azuddha dAna de, jANI ne le sAdha / dona DabA bApar3A, jinavara vacana virAdha // 1 // DhAla tIna volAM karo jIvane jI, alpa AuSo bNdhaay| hinsA karai prANo jIvarI, bali bole mUSA vAya jI // sAdhAM ne azuddha bahirAyajI, hinsA kari cokhI jAyagAM bnnaayjii| sAdhAM ne utAraNa rI mana mAyajI, tiNarai azubha karma baMdhAyajI // tIje ThANe kahyo jinarAya jI, bali sUtra bhagavato maaNyjii| zrIvIra kahai suza goyamA | e AMkar3o // 1 // daI lompai sAdhu kAraNaijo, chaparA devai chaay| kelU piNa phiratA thA, jamiyA jAlA ukhele taayjii| lIlaNa phUlaNa mArI jAyajI, anantA jova chai tiNa rai maayjii| bale avara haNI chaH kAyajI, tiNarI dayA na ANI kaayjii| tiNara alpa Ayu baMdhAyajI // zrI vIra kahai // 2 // nIMva dirAvai TheTa sUjI, TAMko bajAvai tAya / bhelA kari bhAThA cUNe, tiNa bahuta haNI chaH kAyajI / anantA jIva haNiyA jAyajI, te pUrA kema kahivAya jii| sAdhAM ne utAraNa ro mana lyAyajo, tiNa moTo kiyo anyaayjo| tiNara alpa Ayu baMdhAyajo / /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 jaina rakhAkara zrI vIra0 // 3 // jiNa garatha diyo thAnaka kAraNejI, te piNa marAI chaHkAya / kiNa mola bhAI lai bhogalAvai, tiNa thApa rAkhI chai tAya jii| ityAdika doSIlA kahivAyajI, khINe khodai samoM kare jaayjii| vidha 2 saM mArI chaH kAyajI, bali mana mAhi haraSita thaayjii| tiNare alpa AyuSya baMdhAyajI // zrI viir0||4|| AhAra sebhayA vastra pAtarAjI, ityAdika dravya anek| azuddha bahirAvai sAdhu ne, te DUbA binA viveka jii| tyA jhAlI kugurI rI TekajI, tyAre karma ADI kAlI rekhjii| tyAMne sIkha na lAge ekajI, guru ne piNa bhraSTa kiyA vizeSa jii| saMzaya huvai to sUtra lyo dekhjii|| zrI viir0||5|| pApa udai huve ehane, to par3e nigoda meM jaay| ananta utkRSTA bhava kare, tyAM mAra anantI khAyajI / rahai ghaNo saGkar3AI mAMyajI, jaka nahIM nigoda meM taayjii| vali sarNa bego bego thAyajI, upajai ne bila ho jaayjii| tiNa ro lekho suNo citta lyAyajI / / zrI vIra0 // 6 // sataraha bhava jAjherA kare, eka zvAsozvAsa majhAra / eka muhUrta meM bhava kare, sADA paiMsaTha hjaarjii| bali chatIsa adhika bicArajI, ehavI janama maraNa rI dhaarjii| maraNa pAmai anantI bArajI, ananta kAlacakra samAra jI / tyAro bego na Avai pArajI / / zrI vIra0 // 7 // kadA pahalI par3e bandha naraka no, to par3e naraka meM jaay| khetra bedana ? ati ghaNI, paramAdhAmI mAre btlaayjii| tihIM mAra anantI khAyajI, uTha koNa chur3Ava aayjii| bhUkha tRSA anantI thAyajI, duHkha meM duHkha upajai aayjii| azuddha dAna diyA~ e phala thAyajI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 115 // zrI vIra0 // 8 // duHkha bhogaviyA naraka meM jI, zeSa bAkI rahyA pApa, tiNa saM jIva upajai jAya tiryazca meN| uThe paNa ghaNo zoga santApajI, nahIM chUTai kiyAM vilaapjii| Ar3A nahIM Avai guru mA bApajI, dukha bhogavai Apo Apa jii| azuddha dAna diyA~ dharma thApajI, e piNa kuguru taNo pratApajI // zrI vIra0 // 6 // azuddha jANI ne bhogavai, tyo bhAMgI jinavara paal| ananta utkRSTA bhava kara, narka meM jAse TAMko bhaaljii| uThe mAra dese narka nA pAlajI, kIdhA karma levai sNbhaaljii| bali navamo uddezo saMbhAlajI // zrI vIra0 // 10 // AdhAkaramI jANI bhogavai, to baMdhai cikaNA krm| bali bhraSTa thayA AcAra thI, tyAM chor3a diyo jina dhrmjii| nikala gayo tyAro marmajo, chor3a dIdhI lajjA'ne shrmjii| bigoya diyo jina dharmajI, duHkha pAyo utkRSTo parmajI // zrI vIra0 // 11 // sAdhU kAje haNai chaH kAyane, te bAra anantI haNAya / sAdhU jANI ne bhogavai, te paNa anantA janama marNa kara tAya jii| e dona duHkhiyA thAyajI, bhava 2 meM mAsyA jaayjii| e kartavya saMmArI chaH kAyajI, te dukha bhogava levai taayjii| tyAro pAra bego nahIM AyajI // zrIvora0 // 12 // cha: kAya re azubha udaya huA, te pAmeM ekarasaMghAta / je sAdhU par3iyA narka nigoda meM, sevakoM ne lejAvai saathjii| tyAM mAnI kugurAM rI bAta jI, konI trasa sthAvara nI ghAta jii| anantA kAla duHkha meM jAta jI, yAne paNa kugurAM DaboyA sAkhyAtajI // zrI viir0|| 13 // gurI ne DaboyA zrAvakA, zrAvakoM ne DaboyA saadh| donaM par3iyA narka nigoda meM,
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 116 zrI jinavara dharma virAdhajI / saMsAra samudra agAthajI, jina dharma rI rahisa nahIM lAghajI / bhava bhava meM pAmeM asamAdhajI, e paNa kugurAM taNo prasAdajI // zrI vIra // 14 // azuddha jAgI devai sAdhu ne, te sAdha ne lUTI liyA tAya / pApa udaya huvai iNa bhave, duHkha dAridra dhase ghara mAMyajI / Rddha sampati jAvai vilAya jI, duHkha mAMhi dina jAyajI / kadA punya bhArI huvai tAyajI, to parabhava meM zaMkA nahIM kAyajI // zrI vIra // 15 // ima sAMbhala nara nAriyAM jI, kIjyo mana meM vicAra / zuddha sAdhAM ne jANanejI, azuddha mata dIjyo kiNavAra jo / azuddha meM dharma nahIM ligAra jI, zuddha dAna de lAho lyo sArajI / jyU utara jAvo bhava pArajI, e manuSya janma no sArajI // zrI vIra kahai suNa goyamA // 16 // Atma-cintana dRSTi Atma-cintana pratyeka manuSya kA prathama karttavya honA cAhiye kyoMki jina burAiyoM ko manuSya chor3anA cAhatA hai, pahale unase ghRNA honI cAhiye ; Atma-cintana una burAiyoM se ghRNA paidA karatA hai, ataH bAdameM unheM chor3a denA sahaja hotA hai / apane avaguNa apane Apa dekha kara chor3ane se bar3hakara manuSya meM mahAna banane kI koI zakti nahIM ho sakatI aura yaha zakti
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 117 Atma-cintana dvArA hI prApta kI jA sakatI hai| dUsare vyakti ko apane doSoM ke bAre meM avasara dene se pahale hI unheM pahacAna kara chor3a denA mAnava se mahAmAnava bananA hai| 'saMpikkhae appagamappaeNaM'-yaha siddhAnta kA pada hameM yahI zikSA detA hai ki 'apanI AtmA ko apanI AtmA ke dvArA dekho' aura phira" jattheva pasikaI duppa utakAeNavAyA adubhANa seNa tatthevadhIro par3isAharijA AInAokhippa mivakkhaliNam ?" arthAt jahA~ kahIM bhI dhIra puruSa apanI AtmAko mana vacana aura kAyA ke dvArA duSpravRtti karate dekhe usI samaya jaise utpathagAmI ghor3e ko lagAma DAla kara roka liyA jAtA hai vaise roke| ___ isI Atma-cintana ko jana sAdhAraNa meM pracalita karane ke liye jaina zvetAmbara terApaMtha ke navamAcArya zrI tulasI gaNI janasAdhAraNa dvArA honevAlI galatiyoM kA digdarzana karAte hue upadeza dete haiM ki pratyeka manuSya inakA cintana kare aura apane meM pAI jAnevAlI galatI ko chodd'e| yahI isakI vizeSatA hai|
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 AdhyAtmika 1 prabhAta meM Atma cintana samAiyaka - sAdhanA, santa-darzana va jaina ratnAkara -- AdhyAtmika bhAvanA kI yA nahIM ? 2 samAiyaka sAdhanA Adi meM mana ko sthira rakhA yA nahIM ? 3 dhArmika svAdhyAya aura cintana kiyA yA nahIM ? 4 sandhyAkAlIna prArthanA vandanA va pravacana meM sammilita hue yA nahIM ? 5 pratikramaNa karake apane Avazyaka karttavya kA pAlana kiyA yA nahIM ? yA nahIM ? naitika 6 dhArmika carcA ke samaya vAyukAya kI hisA to nahIM kI ? 7 pratikramaNa va pravacana Adi ke samaya bAteM Adi karake vina to nahIM DAlA ? 8 zrAvaka kI dRSTi se dainika cavadaha niyamoM kA cintana kiyA BURMARES 6 bhautika sukhoM se Asakta hokara Atmonnati ke pramukha lakSya ko bhUle to nahIM ? 10 sva prazaMsA aura para nindA se prasannatA to nahIM huI aura svanindA va para prazaMsA se aprasannatA to nahIM huI ? 11 apane muMhase apanI bar3AI to nahIM kI ? 12 kisI kA jhUThA pakSa lekara vivAda to nahIM phailAyA aura kisI ko apamAnita karane kI koziza to nahIM kI ?
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 116 13 kisI kI nindA to nahIM kI ? 14 kisI bhI sabhA yA sammelana meM pIche se Akara Age baiThane ____ kI ceSTA to nahIM kI? 65 kisI para kaTu AkSepa to nahIM kiyA ? 16 bhojana ke samaya sudAna kI bhAvanA kI yA nahIM ? 17 dAna, jAna bUjhakara azuddha to nahIM diyA ? 18 dAna dete samaya bhAvanA meM vikAra to nahIM huA yA kama lene para krodha to nahIM AyA ? 16 dAna dekara kucha unnodarI kI yA nahIM ? 20 kisI vrata meM doSa to nahIM lagAyA ? 21 bAharI evaM anya bAtoM se prabhAvita hokara sacce deva, guru, dharma aura zAstroM ke prati azraddhA to nahIM ko ? 22 tAtvika adhyayana aura paThana ke liye kucha samaya diyA yA nahIM ? 23 kisI kI unnati va aizvarya dekha kara IyAM to nahIM kI ? 24 dUsaroM kI barAvarI karane ke liye naitika jIvana se girAne __vAle karma to nahIM kiye ? 25 kisI kI chipI bAta ko prakAzita kara badanAma karane kI . ceSTA to nahIM kI? 26 kisI ke sAtha aziSTa vyavahAra to nahIM kiyA, bolane meM azlIla zabdoM kA prayoga to nahIM kiyA ?
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 jaina ratnAkara 27 bar3e buDDhoM kI avahelanA yA unake sAtha avinaya to nahIM kiyA, apane mAtA, pitA Adi pUjya janoM ke sammAna meM koI avinaya to nahIM kiyA ? 28 avinaya, bhUla yA aparAdha ho jAne para kSamA yAcanA kI yA nahIM ? 26 vAlaka-bAlikAoM ko kahanA na mAnane para nirdayatA se pITA ' to nahIM ? 30 jhUTha bolakara apanA doSa chipAne kI koziza to nahIM kI ? 31 svArtha se yA binA svArtha se kisI jhUThI bAta kA pracAra to nahIM kiyA ? 32 kisI ko vastu curAI to nahIM ? 33 para-strI ko pApa-dRSTi se to nahIM dekhA yA para puruSako pApa dRSTi se to nahIM dekhA ? 34 aprAkRtika maithuna to nahIM kiyA ? 35 dhana pAne ke liye koI vizvAsaghAta Adi amAnavocita ___ kAma to nahIM kiyA ? 36 kisI ke sAtha koI mAnasika, vAcika va kAyika hiMsA to nahIM kI? 37 Aja mujhe krodha to nahIM AyA aura AyA to kyoM, kisa para aura kitanI bAra ? 38 kisI ko Thagane yA phasAne kI koziza to nahIM kI ?
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 121 36 bhAMga, gAMjA, sulaphA Adi nazIlI vastuoM kA prayoga to nahIM kiyA? 40 apane vicAroM se sahamata nahIM hone vAloM se dveSa to nahIM kiyA ? 41 jihvA kI lolupatA para adhika to nahIM khAyA pIyA ? 42 tAsa, copar3a, kerama Adi kheloM meM hI samaya ko to barbAda nahIM kiyA ? 43 Aja samUce dinameM kauna-sI naI zikSA va guNa grahaNa kiyA ? 44 gharake yA par3osa ke vyaktiyoM se jhagar3A to nahIM kiyA ? 45 kisI anaitika va apriya kAmoM meM bhAga to nahIM liyA ? 46 kisI ke sAtha vyaktigata vA sAmUhika rUpa se koI Sar3ayantra yA pAkhaNDa to nahIM racA, jo deza, samAja vA varga kI AzAnti ke sAtha svayaM ke liye Atma glAni kA kArya ho| laukika47 phijUla kharcI to nahIM kI ? 48 kanyA-vikraya yA vara-vikraya to nahIM kiyA yA aise kAryoM meM bhAga to nahIM liyA? 46 bleka meM koI vastu kharIdI yA vecI to nahIM ? 50 kisI bhI azAnti pUrNa kAryoM meM bhAga to nahIM liyA ? 51 juA, saTTA, phATakA Adi meM pravRtti to nahIM kI yA kisI ko preraNA to nahIM dI?
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 jaina ratnAkara 52 vidhavA strI Adi ko apazakuna mAnakara unakA dila to| nahIM dukhAyA? .53 vivAha, bhoja Adi meM parigraha kI atibhAvanA to nahIM rakkhI ? nArI samAja (vizeSa) 1 AbharaNa Adi banAne ke liye pati ko vAdhya to nahIM kiyA ? 2 sAsa, nanada, jeThANI devarAnI Adi pArivArika svajanoM ke __ sAtha IrSyA dveSa va kalaha to nahIM kiyA ? 3 sauta, jeThANI, nanada Adi dUsaroM ke baccoM ke sAtha durvyavavahAra to nahIM kiyA ? 4 kisI vidhavA bahina kA apazabdoM se apamAna va tiraskAra to nahIM kiyA ? 5 banAva zRGgAra va viSayavAsanaoM meM zakti va samaya kA apa vyaya to nahIM kiyA ? 6 zoragula jhagar3A evaM sAvadha bAteM karake dharma-sthAna evaM sArva janika sthAnoM kI zAnti, niyama evaM maryAdA ko bhaGga to nahIM kiyA ? 7 dina bhara meM kauna-se anucita, apriya evaM avaguNa paidA karane vAle kArya kiye aura kauna-sI suzikSA grahaNa kI ? - - -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ratnAkara 123 dharma gAna (tarja-vijayI vizva tiraGgA pyArA) amara rahegA dharma hmaaraa| jana jana mana adhinAyaka pyArA / vizva vipina kA eka ujArA, asahAyoM kA eka sahArA, sava mila yahI lagAvo nArA / amara rahegA dharma hamArA | // 1 // dharma dharAtala atula nirAlA, satya ahiMsA svarUpa vAlA, vizva maMtrI kA vimala ujAlA, satpuruSoM ne sadA rukhArA / amara rahegA dharma hamArA // 2 // vyakti vyakti meM dharma samAyA, jAti pAMti kA bheda miTAyA, nirdhana dhanika na antara pAyA, nisane dhArA janma sudhArA / / amara rahegA dharma hamArA ||3||raaj-niiti se pRthaka sadA hai, gRha-samAla se dharma judA hai| mokSa-sAdhanA lakSya yadA hai, para prabhAva saba para ikasArA // amara rahegA dharma hamArA // 4 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 jaina ratnAkara ADambara meM dharma kahAM hai, svArthasiddhi meM dharma kahA~ hai| zuddha sAdhanA dharma vahAM hai, karate hama hara vakta izArA / amara rahegA dharma hamArA // 2 // dharma nAma se zoSaNa karate, dharma nAma se nija ghara bharate / dharma nAma se lar3ate bhir3ate, ve saba dharma kalaGka vicArA / amara rahegA dharma hamArA // 7 // pralayakAra pavana bhI vAjeM, uThe tuphAnoM kI AvAjeM, palTai saba jaga rIti rivAje, para nahiM yaha kahIM palaTanahArA / amara rahegA dharma hamArA // 7 // dharma nAma para DaTe raheMge / satya saudha meM saTe rahage, saGkaTa ho yadi sakala sahage, tulasI nizcita hai nistArA, amara rahegA dharma hamArA // 8 // // samAptam //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Fee ! " 1 // bhajana-bhAskara = saMgraha karane yogya sarvottama putkeN| nitya niyamAvalI nandana maNiyArAko vyAkhyAna vairAgya-stuti ASADha muni vairAgya-ratnAvalI mohajIta jaina bhajanAvalo mu ASADha bhUta jainastuti thAvaracyA putra bhajana-ratnAkara bar3o cauvIsI var3I sAdhu vandanA guNa ratnamAlA 1 vAvIsa pariSaha vairAgya-maJjarI AdinAtha stotra sudarzana-caritra (sacitra) 3) samAja durdazA nATaka sudarzana seTha ko vyAkhyAna // dhUrtAkhyAna ajhanA aura maiNarayA // sAhitya prabhAkara tiloka sundarI ko vyAkhyAna / (dvitIya saskaraNa) zrIkRSNa valabhadra kI caupAI // jaina bhajana prakAza udAI rAjA vIrAjanA vIrA khadhaka muni ( sacitra) daulata vilAsa ArAdhanA phaizana battIsI dADimiyA seTha ko vyAkhyAna bhakAmara stotra kalyANa mandira stotra satsaMga maJjuSA caturavicAra zrAvaka pratikramaNa jambUkuMvara ko coDhAliyo ajni jina AjJA ko coDhAliyo tulasI sudhA anupUrvI tulasI mantra mAlA gaNadhara gugAvalI pacIsa bola nitya svAdhyAya cauvIsI (daulatarAja racita) / jambUkuMvara ko vyAkhyAna (scitr)2|| ee - - W D 18) % osavAla presa-186, krosa sTrITa, klkttaa|
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ brihmacarya kA advitIya Adarza 'sudarzana caritra ika raMge aura bahuraMge 12 citroM se susajjita ) seTa sudarzana parama jitendriya puruSa the| apane jIvana kAla meM striyoM dvArA anekoM upasarga hone para bhI ve kartavya patha se vicalita nahIM hue| jaise sone kI parIkSA use kasoTI para ghisa kara, kATa kara hathaur3I se kUTa kara aura Aya me tapA kara kI jAtI hai, vaise hI seTha sudarzana-svarNa kI bhI parIkSA kI gyii| pahale ve kapilA kI kasauTI meM kase gaye. phira asayA ne abhaya hokara apanI kAma kataranI se jAMcA, isake bAda unhoMne vezyA-hathaur3I ke hAva bhAva kI coTa khAyIM aura anta meM bhUtanI ke bhabhakate hue agni kuNDa meM tapAye gaye; kintu khare sone kI bhA~ti unakI prabhA bar3hatI hI gyii| yadyapi ve vidyamAna nahIM hai, tathApi unakA nAma Aja bhI jaina-jagata meM jagamagA rahA hai| jainetara vidvAna-lamAlocakoM ne likhA hai ki "yadi sudarzana kI jIvana-kAlika ghaTanAe~ satya haiM, to yaha niHzaMkoca.kahA jA lapAtA hai, ki ve parama jitendriya puruSa the|" __ yadi strI-caritra ke gUDha rahasyoM ko jAnanA hai, to isa Adarza puruSa ke jIvana-caritra ko avazya par3hie / manuSya mAtra ke lie yaha saMgraha karane aura upahAra dene yogya pustaka hai| mUlya kevala 3 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
_