Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006435/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASHANG IPASAK SUTRAM upAsaka dazAMga sUtra Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcArya - jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja viracitayA AcAramaNimaJjUSAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtam hindIgurjara bhASAnuvAdasahitam upAsakadazAGgasUtram UPASAKDASANGSUTRAM niyojaka: saMskRta - prAkRtajJa - jainAgama niSNAta- priyavyAkhyAni - paNDitamuni - zrIkanhaiyAlAlajI - mahArAjaH prakAzakaH zeTha zrI mIzrIlAla jevaMtarAja luNIA - caMDAvalavALA amadAvAda pradatta dravyasahAyyena zrI a. bhA0 0 sthA0 jainazAstroddhAra samiti - pramukhaH - zreSThi- zrIzAntilAla - maGgaladAsabhAI -mahodayaH mu0 rAjakoTa ( saurASTra ) tRtoyAvRttiH prati 1000 vIra saMvat 2487 vikrama saMvat 2017 svIsana 1961 mUlya rU. 11-00 Secseedsecccccccccceeeeeeeee Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prAptisthAna ? zrI a, bhA. 1, sthAnakavAsI jaina zAstro dvA2 samiti na leja pAse, rAjakeTa, Published by Sree Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhar Samiti Garedia Kuva Road, RAJKOT. (Saurashtra) W. Ry. India. bIjI AvRtti : prata 500 vIra saMvata : 2482 vikrama saMvata : 2012 IsvI sana : 1956 mudraka : mudraNasthAna : jayaMtilAla devacaMda mahetA ja ya bhA 2 ta che sa ga 2 DI yA kuvA roDa, zAka mArakITa pAse, rAjakeTa upAzaka dazAMga sutra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udhAsa hazAMga sUtra chI viSayAnubhAzA anu. pAnA naM. viSaya 1 bhaMgalA yaza 2 anuyoga zamchA artha 3 yarAmazAnuyoga hA ni3pArA 4 dharbha thAnuM yoga kA ni3pArA 5 gazitAnuyoga DA ni3pArA 6 dravyAnuyoga hA ni3pArA sUtra pariyaya 7 saMgasUtra (11) DA ni3pArA 8 upAMga sUtra (12) chA ni3pArA 8 bhUla sUtra (4) chA ni3pAza 10 chahasUtra (4) chA ni3pArA 11 AvazyasUya DA varzana 12 agAradharbha 0 pahalAadhyayana 13 sabhaya pra3pA 14 yampAnagarIjA varzana 15 sudharbhA aura bhsu svAbhI DA praznottara 16 mahanta zahA artha 17 bhaga zamchA artha 18 vIra zahaDA artha 18 mAraha saMgo nAbha 20 sudharmA svAbhI aura bhasusvAbhI De praznottara 21 vANigrAbha nagarAhitA varzana mAnanda gAthApati DA varzana 23 zivAnanhA varzana 24 ThokSAsanniveza kA varzana 25 pariSadA varzana 26 abhigamana jA varzana upAsaka dazAMga sUtra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 28 0 0 27 pitazatrU dvArA hI gacha bhagavAna mahAvIra kI stuti 28 abhigabha DA viyAra 28 sabhavasarA DA aura Ananda gAthApati u viyAra hA varzana u0 bhagavAna se dharbhadhthA DA zravAza dharbha'thA u7 X X u1 loDAlosva35 kA varzana u2 vA vAhisva3pa kA varzana 33 saMvarAhasva35 DA varzana u4 narahAhi sva3pa chA varzana upa prAyAhipAtAhi sva3pa chA varzana u6 rAgAdisva3pa chA varzana u7 bhAyAbhUSAhiDesva35 lA varzana u8 suyI hiDesva3pa DA varzana 38 yAvAI bhataviyAra 40 nigraMtha pravayana bhahimA chA varzana 41 narAhi gatipratisthAna hA ni3parA 42 narAhi gati sva3pa hA ni3pArA 47 agAradharbha sva3pa chA varzana 44 sAmAnya agAra (gRhastha) dharbha svapa chA varzana 45 vizeSAgAra (zrAvaTa) dharmajA ni3pArA meM chAvAhiDe svastha chAvArzana 46 zrAvadharbha ni3pArA meM visva3pa chA ni3pArA 47 zrAvadharbha niyA meM nayoM chI pra3pAzA 48 zrAvadharbha ni3pa meM syAdvAhaTI pra3pAyA 48 saptabhaMgI - sAtabhaMgo ThA ni3pArA 50 hevasva3pa chA varzana 51 gu3 sva35 hA ni3pArA dharbha sva3pa meM ahiMsAvrata hA varzana 43 dharbha sva3pa meM satyavrata kA varzana 54 dharbhadhthA meM asteyavrata chA varzana 55 dharbhadhthA meM svadhArasaMtoSavrata hA vAyana 56 dharbhadhthA meM uchAparizAbhavata chA varzana 3444460 X X 44 45 46 50 44 56 pa2 pa7 58 upAsaka dazAMga sUtra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. 57 dharma thA meM anartha'viramAvrata DAvana paTa hivrata DAvana yasa upalogaparilogavrata DA vani 60 sAbhAthi vrata DAvana 61 hezAvAzi'vrata DAvana 62 poSadhopavAsa prAvarzana 63 atithisaMvibhAgavrata kA varzana 64 saMtejanA vana hupa AnaMda zrAva 66 jAnaM zrAva ke azuvratA vana 67 AnaMda zrAva ke upaloga pariloga vrata DAvana viSaya vrata DA aMgIkAra (svIkAra) DAvAna 68 sabhya'vAtiyAra prA vana 68 ahiMsAvratAtiyAra DAvana 70 satyAvratAtiyAra DAvana asteyavratAtiyAra prA varzana 71 72 svArasaMtoSavratAtiyAra prA varzana 73 gharachAparibhavratAtiyAra prA vana 74 hivratAtiyAra prA nipA 75 upaloga parilogavratAtiyAra DAvana 76 anarthahae'virabhAvatAtiyAra prA varzana 77 sAmAyi'vratAtiyAra prA vana 78 dezAvAzitavratAtiyAra prA varzana poSadhopavAsavratAtiyAra prA varzana 78 80 81 82 83 arihaMta yerdhaya zaha DA artha 84 zivAnanhA dharma svIkAra aura gautama DA prazna atithi saMvilAgavratAtiyAra prA vana saMsejanAtiyAra prA varzana AnanhagAthApati ke niyama prA varzana upAsaka dazAMga sUtra 8ya jAnanha zrAva5 DI dharmaprajJapti aura niyama prA varzana janan pratibhA (paDibhA) prA varzana 86 87 jAnanha zrAva5 DI saMsejanA kA varzana 88 jAnanha zrAva5 DI avadhijJAna DAvana 88 aura jAnanha gautama DA praznottara pAnA naM. 78 61 61 62 4 66 67 68 68 68 hue 70 72 73 73 74 75 76 76 77 u O T C P 3 80 80 81 81 82 83 84 8e 80 81 91 92 92 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvItIya adhyayana 84 86 88 88 80 chAbhava zrAvadhva Rddhi DA varzana 81 pizAya 3padhArI heva DA varzana 82 pizAya 3padhArI heva upasarga hA varzana 83 hastiSa heva chA varzana 84 hasti3pa heva De upasarga hA varzana 85 sarpadhArI heva aura unake upasarga hA varzana 86 hivya3padhArI heva hA varzana 87 hevanta chAbhava zrAvadhachI prasaMsA chA varzana 88 bhagavAna ho vaMhanA De liye chAbhava chA gabhana 88 bhagavAna dvArA chAbhava chI prasaMsA chA varzana 88 100 100 101 101 tIsarA adhyayana 100 yusanI pitA gAthApati DA varzana 101 vikRta upasarga hA varzana 102 yusanI pitA svargavAsa hA varzana 103 103 10pa yauthA adhyayana 107 aivata upasarga hA vArzana 106 pAMyabhA adhyayana 104 vikRta upasarga hA varzana 107 chaThA adhyayana 105 hue'auli zrAva aura heva praznottara chA varzana 106 bhAgya pu3SArtha yaryA 107 parArita hevoM ke svarNa gabhana DA ni3pA 108 bhagavAna dvArA e'aulichI prasaMsA chA varzana 108 110 112 113 sAtavAM adhyayana 108 saghAtaputra chA varzana 114 upAsaka dazAMga sUtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 110 va DA prAdurbhAva (praSTa) varzana 111 saghAtaputra kA nirNabhana 112 sAlaputra aura lagavAna hI vArtAlApa hA vAryAna 117 puSArtha viSaya upadeza 114 sAlaputra vratadhArA hA varzana 115 dhArmi ratha hA varzana 116 agnibhitrA hA paryupAsanA kA varzana 117 agnibhitrA hAdharbhazradhdhA chA varzana 118 magnibhitrA DevratadhAramA chA varzana 118 saghAtaputra aura gozAlahI vArtAlApa hA varzana 120 saghAtaputra jI dharbhadraDhatA hA varzana 121 saghAtaputra hI vikRtaghasarga hA vArzana 1 14 11pa 115 116 117 118 118 119 119 119 122 123 AThavAM adhyayana 124 0 0 0 122 mahAzatazrAva hA varzana 123 revatI durbhAva hA varzana 124 revatI dRSdharbha DA varzana 125 revatI chAbhonmattatA hA varzana 126 mahAzata cho avadhijJAna hA vAryAna 127 revatI uThAbhanmattatA punaH jthana 128 revatI zApa Desva35 hA ni3pArA 128 gautabha svAbhI aura bhagavAna vArtAlApa hA varzana 130 bhahAsatajA prAzvita aura unaSThI gati DA varzana 1ra7 128 128 navabhA adhyayana 131 nanTinI pitA gAthApati chA vArzana 130 savAM adhyayana 130 132 zAlethitA pitA kA varzana 133 gRnthaprazasti 131 upAsaka dazAMga sUtra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ \\\\ ? PAPP akhila bhArata zvetAmbara sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti gareDIyAkuvA roDa rAja ke 8. - grIna leAja pAse, * dAnavIronI nAmAvalI upAsaka dazAMga sUtra zarUAta tA. 18-10-44 thI tA. 20-5-61 sudhImAM dAkhala thayela membarAnAM sukhAraka nAme. lAIpha membarAnuM gAmavA 2 kakAvArI lisTa. g \\\\\\\\ ( bheTanI rakama, ApanAranuM tathA rUA. 250 thI echI rakama bharanAranuM nAma A yAdImAM sAmela karela nathI. ) A BEHR HR HR AR ARKAR SE ZRK Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AghamarIzrIo - 14 (ochAmAM ochI rUA. 5000nI rakama ApanAra) naMbara nAma gAma rUpiyA 1 zeTha zAMtIlAla maMgaLadAsabhAI jANItA mIlamAlIka amadAvAda 15000 2 zeTha harakhacaMda kALIdAsabhAI vArIyA hA. zeTha lAlacaMdabhAI. jecaMdabhAI nagInabhAI vRjalAlabhAI tathA vallabhadAsabhAI bhANavaDa 6000 3 koThArI jecaMda ajarAmara hA. haragoviMdabhAI jecaMdabhAI rAjakoTa parapa1 4 zeTha dhArazIbhAI jIvanabhAI bArasI 5001 5 sva pitAzrI chaganalAla zAmaLadAsanA smaraNArthe hA. zrI bhegIlAla chaganalAlabhAI bhAvasAra amadAvAda 10251 6 sva zeTha dinezabhAInA samaraNArthe hA. zeTha kAMtilAla maNIlAla jezIMgabhAI amadAvAda 5000 7 zeTha AtmArAma mANekalAla ha. zeTha. cImanalAlabhAI zAMtIlAlabhAI tathA pramukhabhAI amadAvAda 6001 8 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa hA. zeTha zAmajI velajI vIrANI rAjakeTa 5000 9 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa hA. mAtuzrI kaDavIbAI vIrANI rAjakeTa 5000 10 zeTha pocAlAla pItAMbaradAsa amadAvAda pa251 11 zAha raMgajIbhAI mehanalAla amadAvAda 5001 12 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI virANI smAraka TrasTa hA. durlabhajIbhAI zAmajIbhAI vIrANI rAjakoTa 5000 13 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI A smArakaTrasTa hA. zrImati maNIkuMvarabena durlabhajI vIrANI rAjakeTa 5000 14 zrI zAmajI velajI virANu ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa hA. choTAlAla zAmajI vIrANI rAjakeTa 5000 neTa - ghATake paravALA zeTha mANekalAla e. mahetA taraphathI amadAvAdamAM pAlaDI basa sTenDa pAse pleTa naM. 250 vALI 698 ce. vAra jamIna samitine bheTa maLela che. ane jenuM rajIsTara tA. 23-3-60 reja thaI gayela che. upAsaka dazAMga sUtra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMbara murabbIzrIo-24 (ochAmAM ochI rUA. 1000 nI rakama ApanAra) nAma gAma rUpiyA 1 vakIla jIvarAjabhAI vardhamAna ke ThArI hA. kahAnadAsabhAI tathA veNIlAlabhAI ke ThArI jetapura 3605 2 dezI prabhudAsa muLajIbhAI rAjakoTa 3604 3 mahetA gulAbacaMda pAnAcaMda rAjakeTa 328lA4 mahetA mANekalAla amulakharAya ghATakopara 3250 5 saMghavI pItAmbaradAsa gulAbacaMda jAmanagara 3101 6 zeTha lalubhAI goradhanadAsa cerITebala TrasTa ha. zeTha vADIlAla lalubhAI amadAvAda 2500 7 nAmadAra ThAkora sAheba lakhadhIrasiMhajI bahAdura morabI 2000 zeTha heracaMda kuMvarajI hA. zeTha nyAlacaMda laheracaMda siddhapura 2000 9 zAha chaganalAla hemacaMda vasA hA. mehanalAlabhAI tathA metIlAlabhAI muMbaI 2000 10 zrI sthAkavAsI jaina saMgha hA. zeTha candrakAMta vIkamacaMda morabI 1963 11 mahetA samacaMda tulasIdAsa tathA temanAM dharmapatni a. sau. maNIgaurI maganalAla ratalAma 2000 12 mahetA popaTalAla mAvajIbhAI jAmajodhapura 1502 13 dezI kapuracaMda amarazI hA. dalapatarAmabhAI jAmajodhapura 1002 14 bagaDIyA jagajIvanadAsa ratanazI dAmanagara 1002 15 zeTha mANekalAla bhANajIbhAI porabaMdara 1001 16 zrImAna caMdrasiMhajI sAheba mahetA (relve menejara) kalakattA 1001 17 mahetA samacaMda neNasIbhAI (karAMcIvALA]. morabI 1001 18 zAha harilAla anepacaMda khaMbhAta 1001 19 medI kezavalAla harIcaMdra amadAvAda 1001 20 kaThArI chabIladAsa harakhacaMda muMbaI 1000 21 kekArI raMgIladAsa harakhacaMda bhAvanaga2 1000 22 zAha premacaMda mANekacaMda tathA a. sau. samaratabena amadAvAda 1003 23 eka jaina gRhastha amadAvAda 2425 24 zeTha karamasI jeThAbhAI maiyA ha, a.sau. sAkarabena muMbaI 1000 upAsaka dazAMga sUtra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa. gujarAtI bhASAnuvAda tIrthakara bhagavAne mULa arthagamane upadeza karyo hato e Agamane gaNadharoe sUtra rUpamAM gU cyAM ( saMkalita karyA) che. kahyuM che ke-"ahaMnta arthIgamane upadeza kare che ane nipuNa gaNadhara tene sUtranA rUpamAM gUthI de che." ityAdi AjakAla pUrvAparavirodhathI rahita tathA svataHpramANabhUta evA batrIsa sUtra upalabdha thAya che.-AcArAMga Adi agIAra aMga (11), papAtika Adi 12 upAMga (12), nadI Adi cAra mULa sUjhe (), bakalpa Adi cAra cheda sutra (4) ane eka Avazyaka sUtra (1) e batrIsa thayAM. e batrIsa sUtre cAra anugamAM vahecAelAM che, eTale sauthI pahelAM vAcakonA vazeSa jJAna mATe AnuyogonuM tathA anuganA bhedanuM vyAkhyAna karavAnI AvazyakatA che. anuyoga zabda kA artha anugano artha (1) bhagavAne je tattva karyuM che, tenI sAthe kathanane saMbaMdha thAya te yaMga kahevAya che, ane je anu arthAt anukULa saMbaMdha hoya te anuga kahevAya che. tAtparya e che ke bhagavAne tene je upadeza ApyuM hatuM, teja upadeza gaNadhara -praNIta sUtramAM rahelo che. gaNadharoe tanA e svarUpamAM nathI kAI nyUnatA karI ke nathI koI adhikatA karI, temaja tenA tAtparyamAM paNa kazuM aMtara paDavA dIdhuM nathI, tethI ja te anuyAga kahevAya che (2) anu eTale pazcAta, yega eTale sUtranI sAthe saMbaMdha kare. e pramANe anuga zabda siddha thAya che. A rIte vyutpattinI dRSTie tene artha e thaye ke anukUla pratipAdana karavuM tene anuga kahe che (3) bhagavAna akhta dvArA kathita arthane anu-paMkhyAla rAkhIne, ega arthAta kathana karavuM, te anuga che. (4) anu arthAt bhagavAne darzAvelA pratyeka arthano vega arthAt kathana karavuM te anuga che. enuM tAtparya e che ke bhagavAne jeTalA padArthone upadeza epe che temAMthI eka paNa padArthane choDyA vinA jIvAdi samasta padArthonuM anekAnta rUpe kathana karavuM, e anuga kahevAya che. (1) anu arthAta bhagavAne tatvanuM jevuM pratipAdana karyuM che ke "samasta prANione, samasta bhatene samasta jIvane ane samasta rAve mAravA na joIe, temane daMDa AdithI tADana na karavuM joIe, dasa-dAsInI peThe temane pakaDavA na joIe upAzaka dazAMga sutra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArIrika-mAnasika kaleza paheAMcADavA na joie, paritApa upajAvavA na joie, ane prANathI mukata karavAM na joIe, "-evA yega arthAt kathana karavuM, te anuyega che. (6) anu-bhagavAn dvArA pratipAdita arthanI sAthe cega-kathana karavuM te anuyega che. ahIM * sAthe' nA a virodhI arthAt bhagavAnA kathanane anukULa ema samajavuM joie. (7) anu-tI anuyAga kahe che. 6 karonI paraMparAnI rItine anusarIne cega-kathana karavuM, tene ' zabdakalpadruma ' kASamAM * anuM zabdanA ahIM batAvelA sAdRzya, lakSaNa, vIsA, itthabhAva, saha ane paripATI rUpa athInA ullekha che. prAkRta bhASAmAM aNune (e)ga' zabda che. sa MskRta bhASAmAM tanA be rUpa bane che. eka nuyAga ane bIjo anuyoga emAMnA pahelAM anuyena zabdanuM sAta prakAre vyAkhyAna karyuM che. have bIjA anuyoga zabdanuM vyAkhyAna karIe chIe :(1) bhagavAne kahelA arthanA sAmIpyathI yega-saMbaMdha) jenA hAya tene aNuyAga kahe che. ahI sAmIpyA artha anuvAda che, arthAt bhagavAne je tattva kahyu che tene puna: kahevuM ta aNuyAga kahevAya che, (2) aNu-alpa avayavavALA (sa MkSipta, sUtra dvArA vistRta aneA cega thavA te aNuyAga che. zakA--je peTImAM ghaNu! vajra Adi padArthoM rAkhavAmAM Ave che, te, te padArthAMthI nAnI hAi zakatI nathI. e pramANe je sUtramAM vistRta a bharyAM hAya, te sUtra kevI rIte apa-nAnA (saMkSipta) hAi zake ? samAdhAna ema na kaheA. peTImA rAkhelA eka vastrane bahAra kADhIne je phelavavAmAM Ave te te eTalu vistRta thai jaze ke eka te zuM paNa evI aneka peTIe e vastra vaDe bAMdhI lai zakAya, te zuM e peTI e vastrathI meATI che ema kahevAya ? nA. evIja rIte sUtranI apekSAe aja vizALa thAya che, kAraNake sajJakathita eka eka arthanI sAthe aneka sUtreAnA saMbaMdha rahelA hAya che. anuyAga zabdanA khIjA paNa aneka prakAranA ardhAM thAya che, jevA ke-- (1) a-mahunta dvArA nu-kathita ( a`nI ) ce--vidyamAnatA hAvI (2) 1-ananta arthAt jIvAdimAM mAlUma paDatA anaMta dharmanA nu-- ni ya karanArU ce--katha na upAzaka dazAMga sutra je, bhagavAne upadezelA anuMja kathana kare. je kathanathI jIvAdinA anaMta dharmAnA nirNaya karavAmAM Avye hAya. 2 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) i-anukaMpA (jIvarakSA) nI, jemAM 1-stuti karavAmAM AvI hoya, tene anu arthAta pravacana kahe che, e anu-pravacana-nuM cA-kathana karavuM, te anuga kahevAya che. A anuga cAra prakArano che - [1] caraNakaraNanuga [2] dharmakathAnuga. [3] gaNitAnuyega. [4] dravyAnuyoga. caraNakaraNAnuyoga kA nirUpaNa (1) caraNakaraNanuga jenA vaDe saMsAra rUpI samudrano bIjo (sAme) kinAro arthAt caudamu guNasthAna prApta thAya, tene caraNa (mUlaguNa ) kahe che. vrata Adine paNa caraNa kahe che. te sIra prakAra che, je ke - 5 vrata, 10 zramaNadharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvRtya (veyAvacca ), 9 brahmacaryanIvADa, 3 samyaga jJAna-darzana-cAritra, 12 tapa, 4 :krodha-mAna-mAyA -lobhano nigraha. e sattara prakArane caraNa che." caraNanI je puSTi kare te karaNa kahevAya che, arthAt uttaraguNa kahevAya che. piMDazuddhi Adi paNa karaNa kahevAya che. tene paNa sIttara prakAra che, jevA ke- 4 piMDavizuddhi, 5 samiti, 12 bhAvanA, 12 paDimA, 5 iMdriyanigraha, 25 paDilehuNa, 3 guNiye, 4 abhigraha : e pramANe karaNanA 70 bhede che. " jemAM bhagavAnanA kathanane anusarIne e beu-caraNa ane karaNa-nuM pratipAdana karavAmAM Ave che, te caraNa-karaNAnu che. A anugamAM ATha sUtra che -(1) AcArAMga sUtra, (2) prajagyAkaraNa sUtra, (3) dazavaikAlika sUtra, (7) bRhatka9pa Adi cAra chedasUtra, (8) AvazyakasUtra. A AThe sUtramAM mukhyatve karIne caraNa ane karaNanuM varNana che jethI te caraNakaranuyemamAM Ave che. jema agarabattInI sAthe tenI AdhArabhUta eka vAMsanI saLI paNa hoya che, paNa mukhyatA te agarabattInI ja che, tema A cAre anugomAM A caraNakaraNAnuMyeganIja mukhyatA che. bAkInA traNa anuyoga tenA pe zAka che, tethI tenAja aMgarUpa che. maMgalAcaraNa (2) dharmasthAnuga durgatimAM paDatA jIne je dhAra-dhAraNa karI rAkhIne-uMce dharI rAkhe (paDavA na de), tene dharma kahe che. dharmanuM kathana karavuM, te dharmakathA kahevAya che. kahyuM che ke upAzaka dazAMga sutra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " je kathana dayA dAna kSamA Adi dharmanAM mukhya aMgomAM vyApta hoya ane jemAM dharmanI upAdeyatA chupAI rahI hoya, tene vidvAne dharmakathA kahe che,' dharmakathAnA anuyegane dharmakathAnuyoga kahe che. jJAtAdharmakathAga (1), upAsakadazAMga (2), antakRzAMga (3), anuttarapAtikadazAMga (4) ane vipAkasUtra (5), e pAMca aMgasUtra; aupapAtika sUtra (6) rAjapraznIya sUtra (7) ane nirayAvalikA Adi pAMca sUtra (12) maLIne sAta uttarAdhyayana mUlasUtra, (13) e tera sUtre dharmakathAnugamAM Ave che. gaNitAnuyoga kA nirUpaNa (3) gaNitAnagI gaNitanA viSayamAM bhagavAne je arthIgamanuM pratipAdana karyuM che ane tene anusarIne gaNadhAroe je kathana karyuM che, tene gaNitAnuga kahe che. gaNitAnuyegamAM traNa upAMga sUtra che-eka jambuddhipaprajJapti, bIjuM caMdrajJapti, ane trIjuM suryaprajJapti. gauNa rUpe aMgAdimAM paNa enuM varNana mAlUma paDe che. dravyAnuyoga kA nirUpaNa 4 dravyAnuga jemAM jIva Adi cha dranuM athavA nava padArthonuM tathA tenA jJAnAdi guNenu vivecana bhagavAnanA arthagama anusAra hoya tene dravyAnuga kahe che. dravyAnuyegamAM sUtrakRtAMga sthAnAMga samavAyAMga ane bhagavatIsUtra e cAra aMge che jIvA-jIvAbhi gamasUtra ane prajJApanA sUtra e be upAMge che nandisUtra, anugadvAra sUtra e be mUlasUtra che. e pramANe dravyAnuyogamAM mukhyatve karIne ATha sUtre che. have ahIM prasaMgavaza saMkSepamAM batrIsa sUtronA viSaye kahIe chIe : aMgasUtra (11) kA nirUpaNa agIAra aMga (1) AcArAMga sUtra-emAM-zrAvaNa nigrathane AcAra-gocara darzAvyo che. upAzaka dazAMga sutra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) sUtrakRtAMga-emAM jIvAdinA svarUpanA pratipAdanapUrNAMka trasene tresaTha (363) ekAntakriyAvAdI Adine-temanA matanA saniSta khaMDanapUrvaka svasamayamAM sthApana karyAM che. (3) sthAnAMga mAM AtmAdI padArthone dasa sthAnAmAM sthApita karyAM che. (4) samavAyAMga- mAM jIva ajIva AdinuM svarUpa ekasaMkhyaka Adi paryAMnuM nirUpaNa che. (5) bhagavatI sUtra- emAM jIva, ajIva leAka, aleka, svasamaya, parasamaya, Adi viSayAnA chatrIsa hajAra praznonuM samAdhAna karavAmAM AvyuM che. bhagavatI sUtranAM vivAhaprajJapti ane vyAkhyAprajJapti evAM paNa nAmeA che. (6) jJAtAdha kathAMga--emAM vividha dhArmika zikSAprada kathAonuM varNana che. (7) upAsakadazAMga--mAM AnaMda Adi dasa zrAvakonA itihAsanA prasa Mge dvArA dharmanuM vyAkhyAna karavAmAM AvyuM che. (8) atakRzAMga--mAM gautama Adi mahAna RSionAM padmAvatI Adi sahAsatInAM mokSagamana sudhInAM kAryAMnuM vana che. (9) anutta|papAMtikadazAMga--mAM jAli Adi RSionAM vijaya aDhi pAMca anuttara vimAneAnI prAptinuM kathana che. (10) praznavyAkaraNasUtra-mAM aMguSThAdi praznavidyAnuM nirUpaNu tathA AsavapaMcaka ane savarapa cakanuM nirUpaNu hatu, parantu pAMcamA ArAnA jIveAne adhIrapaNAthI puSTAlananA pratisevI samajIne temAMnA pahele bhAga kADhI nAMkhavAmA Avye che. hAlamAM bIjo bhAgaja upalabdha thAya che. (11) viSAkasutra-mAM mRgAputra AdinA du:khavipAka ane subAhumAra Adine sukhavipAka darzAvavAmAM AvyA che. upAMgasUtra (12) kA nirUpaNa bAra upAMga sUtro. (1) oSapAtika sUtra-A AcArAMganuM upAMga che ane temAM nArakI jIvAnA utpAdananI vicitratAe batAvavAmAM AvI che. (2) rAjapraznIya sUtra-A sUtrakRtAMganuM upAMga che. pradezI rAjAe akriyAvadIonA matane Azraya laine kezI zramaNane tajIva-tacharIra viSenA prazno pUchyA hatA, e khadhAnuM emAM samAdhAna karavAmAM Avyu che. je prakAre sUtrakRtAMgamAM akriyAvAdIonA matanuM khaMDana karavAmAM AvyuM che, te prakAra AmAM rAjA pradezInA praznonuM samAdhAna karavAmAM AvyuM che, parantu AmAM kAMika vizeSatA che, te kAraNathI A sUtrakRtAMganuM upAMga che. upAzaka dazAMga sutra pa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) javA jIvAbhigamasUtra--A sthAnAMganuM upAMga che. emAM jIva ajIva Adi tattvonuM nirUpaNa che. () prajJApanA sUtra--A samavAyAMganuM upAMga che. amAM chatrIsapade dvArA jIva ajIvana bhAvenuM kathana che. (5) jambudvIpa prajJapti-A bhagavatIsUtranuM upAMga che. amAM jambudvIpa, bharata Adi varSa, varSadhara (himavaMta Adi parvata), nadI, hada AdinuM varNana che. bhagavAnuM AdinAthanA janmotsavanuM tathA cakravatInA digvijayanuM varNana che. (6) sUrya prajJapti-A jJAtAdharmakathAMganuM upAMga che. emAM sUrya ane caMdramA saMbaMdhI vicAra karavAmAM AvyuM che. (7) candraprajJAta-e upAsakadazAMganuM upAMga che emAM paNa sUryaprajJaptinI piThe caMdramA tathA sUrya sabaMdhI kathana che e beumAM zabda ane arthono vadhAre taphAvata nathI. paraMtu caMdraprajJaptimAM ca mAM saMbaMdhI vicAra mukhya che. keI-meInA matAnusAra A aMgabAhya prakIrNaka sUtra che. upAMga nathI. (8) nirayAvali-A upAMgane kapikA paNa kahe che. A aMtakRzAMganuM upAMga che. A upAMgathI laIne vRSNuida pAMga sudhInA pAMca upAMgomAM AlikApraviNa Adi nArakAvAsane prasaMga che ane temAM janArA manuSya tathA tiryaMconuM paNuM varNana che. (9) kalpAvatasikA-A anuttarapAtikadazAMganuM upAMga che. (10) pu -A praznavyAkaraNa sUtranuM upAMga che (11) pupacUlikA- A vipAkasatranuM upAMga che (12) vRSNi dazA-A daSTivAdanu upAMga che. enuM bIjuM nAma "vahidazA" A nirayAvalikA Adi pAMce upagene eka "nirayAvalikA ' zabdathI paNa oLakhavAmAM Ave che. mUlasUtra (4) kA nirUpaNa cAra bhUlasUtra, (1) nandrisUtra-emAM pAMca jJAnanuM ane tenA bheda-prabheda AdinuM varNana che. (2) anugadvArA sUtra-emAM upakrama AdinuM vivecana che. (3) dazavaikAlikasUtra-emAM ahiMsA, saMyama ane tapa rUpI sAdhudharmonuM. kathana che. (4) uttarAdhyayanasUtra--emAM vinayakRta AdinI prarUpaNa che. upAzaka dazAMga sutra 6 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheThasUtra (4) kA nirUpaNa cAra sUtra, (1) bRhatkalpasUtra-emAM sAdhunA mUlaguNe tathA uttaraguNamAM lAgelA dezanuM prAyazcitta darzAvyuM che. (2) vyavahArasUtra-emAM baDa995mAM varNavelAM prAyazcitto ApavAnI ane AlecanA karavAnI vidhi batAvavAmAM AvI che. (3) nizIthasUtra-emAM AcArAMganI pAMcamI cUlAmAM AvelA viSayanuM prarUpaNa che. (4) dazAzrutaskaMdhasUtra-emAM pratyAkhyAna nAmaka pUrvathI uddhata karelAM samAdhisthAna AdinuM nirUpaNa che, zarIranAM bIjA avayanA rakSaNane mATe jema viSAdithI dUSita AMgaLI Adi avayanA kApI nAkhavAnI jarUra paDe che, te pramANe pUrvaparyApa aMza je dUSita thaI jAya te bAkI rahelI paryAyanA rakSaNane mATe te (pUrva paryAya)ne kApI nAkhavI e jarUranuM che. A cAra sUtramAM e viSayanuM varNana che, tethI tene chedasUtra kahevAmAM Ave che AvazyakasUtra kA varNana eka Avazyaka sUtra. (1) Avazyaka sUtra-emAM sAdhu ane zrAvakenI beu kALe (savAra ane sAMje) avazya karavA vega kriyAo (Avazyaka) nuM varNana che. karmanA uye karIne jIva cAragatirUpa saMsAramAM bhramaNa kare che, ane tethI vividha duHkhonA tIvra dAvAnaLathI saMtapta tha ya che. evA jInA hitane mATe bhagavAne dvAdazAMga rUpa pravacanamAM dharmane upadeza Ape che te dharma amRtarasanA samudranA je anaMta sukhanA sthAnamAM (mokSamAM) pahoMcADanAre che. te dharma be prakAra che. (1) anagAradharma, (2) agAradharma--gRhastha dharma. aupapAtika sUtramAM kahyuM che ke- je vaDe samasta karmone khapAvIne siddha bhagavAna siddhagatine pAme che, te dharma be prakAranA che: (1) agAradharma, (2) anagAradharma. (2) saMpUrNa rUpe (dravya-bhAvathI) muDita thaine gRhano tyAga karIne anagAra (sAdhu)paNAne prApta thavuM-sarva prakAranA praNAtipAtathI virakta thavuM, sarva prakAranA mRSAvAdathI virata thavuM, sarva prakAranAM adattAdAnathI virata thavuM, sarva prakAranAM maithunathI virata thavuM, samasta parigrahathI virata thavuM, samasta rAtribhejayathI virata upAzaka dazAMga sutra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavuM e anagAradharma che. huM AyuSman ! A dharmanuM pAlana karanArA nirprantha ane nisTrenthIe (AryAe) bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka che. aMgasUtra (11) kA nirUpaNa (1) agAradhama bhagavAne khAra prakAraneA kahyo che; te A pramANeH--pAMca aNuvrata, traNa guNuvrata ane cAra zikSAvrata pAMca aNuvrata A pramANe:--(1) sthUla prANAtipAtathI viramaNa, (2) sthUla mRSAvAdathI viramaNa, (3) sthUla adattAdAnathI viramaNa, (8) svadArasa tASa, (5) IcchAparimANu, traNa guNavrata A pramANe:-(1) anartha daMDanA tyAga karave, (2) dizAomAM javA maryAdA karavI, (3) upabhAga-ribheganI maryAdA karavI. cAra zikSAvrata A pramANe: (1) sAmAyika (ra) dezAvakAzaka (dizAomAM avAntara maryAdA karavI), (3) pASadheApavAsa ( pesA ) karavA, (4) atithisa vibhAga. antima-mAragrAntika-salekhanA, jhUsaNA, ArAdhanA, huM AyuSyaman! e agAra dharma che, ane je zramaNeApAsaka athavA zramaNeApAsikAe dharmanuM pAlana kare che (karatAM vicare che), te jinendra bhagavAnI AjJAnAM ArAdhaka che. jJAtAdha kayAMga nAmanA chaThThA aMgamAM aneka prakAranI jJAna ane dharmanI kathAeA dvArA citrita karelA sAdhuonA zruta-cAritrarUpa dharmane samajAvatAM bhagavAne evI prarUpaNA karI che ke sakaviratirUpI sampattithI zaiAbhAyamAna sayata (sAdhu)ja evA mekSapadane prApta kare che, ke jyAM sAMsArika duHkhAvA leza mAtra nathI, jyAMthI krI janma levA paDatA nathI, ane je anaMta sukhenuM dhAma che. parantu jee sakaviratinI sAdhanA karavAmAM sama nathI, ane saMsArarUpI vikaTa aTavI (vana)mAM bhramaNa karavA rUpa vividha kaSTothI taraphaDI rahyA che, e bhavya prANIonA upakArane mATe zrAvakadharma samajAvavAnA urphezyathI aneka zrAvakonAM citrenuM citraNa karatAM ' upAsakadazA ' nAmaka A sAtamA agane prAraMbha kare cheH-'tenuM vAhei' ityAdi. mahinA, va, Adi rUpe jenu kalana (nazcaya) tattvajJA kare che tene kAla kahevAya che. athavA A pakhavADIyAnu che, ' * A mahinAnuM che, e pramANe kalana (haNutrI-saMkhya )ne kALa kahevAmAM Ave che; athavA kalAe (samaye!) nA samUhane kALa kahe che; parantu bhagavAne nizcaya-kALanuM vanArUpa lakSaNa kahyu` che arthAta je dravyanI paryAyAne navI junI kare che te nizcayakAla che je samyak prakAre cAlI rahyo che, tene samaya kahe che. upAzaka dazAMga sutra 8 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya parUpaNA samayanI prarUpaNu A pramANe che : prayAgane jAkAra, kAmane pUruM karI nAkhanAra, baLavAna, juvAna ane atyaMta nipuNa vaNakarane cheka vastra thI sADI Adine pakaDIne eTalI utAvaLathI phADI nAMkhe ke jenArAone ema ja pratIta thAya ke AkhuM ne AkhuM kapaDuM ekI sAthe phADI nAkhyuM che, paraMtu ema thatuM nathI. saMkhyAta taMtuonuM kapaDuM bane che, ane jyAM sudhI uparanA taMtuo na tUTe tyAM sudhI nIcenA taMtue tUTI zaktA nathI. ethI kapaDuM phATavAmAM kALano bheda avazya thAya che. jema eka bIjAne ceTI rahelI kamaLanI so pAMdaDIone keI nipuNa ane balavAna vyakita ekadama seya AdithI chedI nAMkhe che, te vakhate paNa sahasA ema ja pratIta thAya che ke see pAMdaDI ekI sAthe chedAI gaI che, paraMtu e paNa bhrama ja che, kAraNa ke je samaye pahelI pAMdaDI chedaI hatI te samaye bIjI pAMdaDI chedAI nahotI ane jyAre bIjI chedAI hatI tyAre trIjI chedAI nahatI, tethI vastutaH badhI pAMdaDIonuM chedana kramazaH thayuM che. athavA jema AjakAla TelIgrAphika ophIsa vageremAM eka jagyAe tAra khaTakhaTAvatAMja hajAre kesa dUra sudhI te avAja ekaja samaye cAlyA gaye ema pratIta thAya che, paraMtu temAM sUkSama krama avazya hoya che. e ja pramANe kapaDAnI bAbatamAM paNa samajavuM. (e te kahevAmAM AvyuM che ke kapaDuM saMkhyAta taMtuonuM baneluM che, paraMtu) eka eka taMtumAM paNa saMkhyAta-saMkhyAta pahama (vA) che. e rUvAmAM paNa uparanAM rUMvAM pahelAM chedAya che tyAra pachI tenI nIcenAM rUvAM chedAya che. anaMta paramANuonI viziSTa prakAranI pariNati (eka sAthe maLI javuM te) ne saMghAta kahe che. evA anaMta saMghateno eka samudaya thAya che. anaMta samu dayenI eka samiti thAya che, ane evI anaMta samitio jyAre saMgaThita thAya che, tyAre eka vastunuM uparanuM rUvuM bane che. e badhAnuM chedana kramazaH thAya che. arthAtu taMtunA pahelA rUMvA(nI pahelI samitinA pahelA samudAyana pahelA saMghAta)nuM chedana thavAmAM jeTalo samaya lAge che, tene paNa atyaMta sUkSama aMza e samaya kahevAya che. tAtparya e che ke vastra phADanAramAM aciya zakti hovAne kAraNe pratisamaye anaMta paramANuonA saMghAtanuM chedana thaI zake che, paraMtu e badhA saMghatene eka skUla saMghAta kahevAmAM Ave che, evA sthUlatara saMghAta eka eka saMvAmAM asaMkhyAta hoya che, anaMta nahi, tethI e saMghAtAne kramaza chedavA jatAM asaMkhyAta samayamAM ja eka rUMvAnuM chedana thAya che. tethI eka rUMvAnA chedanamAM jeTalA kALa lAge che, tene asaMkhyAtame bhAga eka samaya kahevAya che. je ke samaya zabdano artha A pramANe che, te paNa eTalA sUramatama aMzamAM caMpA nagarInuM astitva ane Arya sudhamAM svAmInuM padhAravuM thaI zakatuM nathI, tethI ahIM 'samaya' zabdano artha hIyamAna rU5 levuM joIe; te samaya zabda ahIM vyartha nathI. e kALe arthAta cothA ArAmAM jyAre mahArAja keNikanuM rAjya hatuM ane e hIyamAnarUpa samayamAM caMpA nAmanI prasiddha nagarI hatI. upAzaka dazAMga sutra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je gamana na kare tene naga kahe che, eTale ke vRkSa ane pata. parantu prAsAda (mahela) Adi paNa vRkSa ane parvatenI peThe uMcA tathA acala hAya che. tethI tene paNa naga kahevAmAM Ave che. e naga (prAsAda Adi) jemAM hAya che te nagarI kahevAya che. athavA, " puNya ane pApanI kriyAonA jJAtA, dayA ane dAnanI pravRtti karanArA, vividha kalAomAM kuzaLa purUSA, tathA cAre varNavALAe jemAM nivAsa karatA hAya ane jemAM bhAta-bhAtanI bhASAe khelAtI hAya, tene nagara kahe che " eja lakSaNa nagarInuM che. 'nayarI' zabdanI chAyA 'nakarI' paNa thai zake che. nakarIneA artha e che ke jemAM gAya bheMsa Adi upara aDhAra prakAranA levAtI hAya. kara athavA jakAta na caMpAnagarI kA varNana caMpAnagarInuM varNana A pramANe che. madhya lekamAM asaMkhyAta dvIpasamudra che. e badhAnI vacce eka lAkha yeAjananA vistAravALe jamUdrIpa che. jammU dvIpanA dakSiNa bhAratamAM aMga nAmane deza che. e dezamAM niyamapUrNAMka prANImAtra para anuka MpA dhAraNa karanArI caMpA nAmanI nagarI hatI. tyAMnA zrAvake jIva-ajIva tattvanA jJAtA; puNya-pApanA jANavAvALA, Asatra savara nirjarA kriyA adhikaraNa baMdha me kSamA kuzaLa devAdinI sahAyatAnI paravA karyA vinA petAnAM kabyAmAM lAgI rahevAne kAraNe addIna manavALA, vRddhijIvikA Adi kalAntara vyApAravALA haivAne kAraNe levA-devAmAM pravRtta cAra. cADiyA, laMpaTa addinA abhAvane kAraNe athavA peAtAnI zUravIratA, udAratA AdinI adhikatAne kAraNe nirbhaya, dAna devAne mATe sadA potAnA gharanA khAraNAM khullAM rAkhanArA, nigrantha pravacanamAM zakakAMkSA ane jugupsA (duggu'chA)thI rahita, arthanuM zravaNa karavAthI labdhA, anI dhAraNA karavAthI gRhItA, sadigdha viSayamAM prazna karavAthI pRSTA, pUchelA arthane samajI levAthI abhigRhItA, rUtyaMcUta ane jANI levAne kAraNe ginizcitA, ane devatAo dvArA paNa nindha--pravacanathI calAyamAna na thAya tevA hatA. emanAM hADahADamAM ane majjAe majjAmAM jana bhagavAnanA gema ramaNu thaI rahelA hate. teo peAtAnAM putra ane patnI Adine paNa ema samajAvatA hatA: huM AyuSyamatA ! e nizcentha pravacana ja paramA che, bAkI badhA ana che. dhanadhAnya, suta-suvaNuM, patnI-parivAra, prAjya-rAjya, e badhu kSaNabhaMgura che, pariNAme du:khadAyI che ane nigrantha-pravacananA pathanA kaTakA che; tethI e badhu tyajavAyogya che. kaSAyethI kaluSita je hRdaya che te nathI ahIMnuM ke nathI. tahInuM-khe leAkathI bhraSTa che, tethI svapnamAM paNa jarAe zreya prApta thavAnuM nathI. tethI mRtyu thayA pachI gharanI DahelI sudhI sAtha karanArI strI ane cittA sudhI sAtha karanArA putrAnI nissAratAne anubhava karI ane saMsArathI utpanna thayelA bhISaNa bhayane dUra karavAne mATe e nirguntha-pravacanane Azraya che. " upAzaka dazAMga sutra 10 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zrAvake abhayadAna, supAtradAna ane maratA jIvane bacAvavAmAM sahA tatpara rahetA hatA, zIlavrata, guNavrata ane vairAgyathI yukta hatA, AThama caudaza pAkhInA piSadhapavAsa (pisA) karanArA hatA, pirasI AdinAM pratyAkhyAna karanArA hatA ane 4 ADhayathI mAMDI aparibhUta hatA. evI e caMpAnagarI che, jemAM bAramA tIrthakara zrI vAsupUjyanAM pAMca kalyANa thayAM hatAM. e kalyANake A pramANe - (1) garbha, (2) janma (3) dIkSA, (4) kevalajJAna, (5) mokSa. de - (1) garbha, (cavana), jeTha vada nemane divase, zatabhiSapha nakSatra, kuMbha rAzimAM, ardha rAtrine samaye dasamA devaleka (prANata)mAMthI thaye hate. (2) jayA mAtA ane vasurAja pitAthI janma thaye hate. phAgaNa vada caudazane divase ukta nakSatra ane rAzimAM janma thayo hato. bhagavAnanuM gotra kazyapa ane vaMza IkvAku hato. (3) dIkSA kalyANakanA mAsa, tithi, phAgaNa vada caudazanAM hatAM. divasanA cothA paheramAM dIkSA lIdhI hatI. vihAra-vanIpakanA azoka vRkSanuM taLa dIkSAsthAna hatuM. (4) pATali vRkSanI nIce kevaLajJAna prApta thayuM hatuM. pUrvANane samaya hate chavAstha avasthA navamAsa rahI, te meLa meLavavAthI mAlama paDI Avaze. (5) nirvANa kalyANa aSADha sudI caudazanA madhyAhna pachInA (aparANu) samayamAM thayuM. naztrAdi dUdha jaNAvyA te pramANe hatAM, tyAM siddhAMtanuM anuzamana karanArA bALake sarvArthasidhdha muhUrtamAM uThIne "mekakAra' maMtrane pATha karI cauda niyame ane traNa manorathanuM ciMtana karI zArIrika kRtyathI nivRtta thaI mAtA-pitA Adi vaDIlone vinaya karyA pachI gurUonI pAse AvI "tiphanutto'nA pAThathI temane vaMdana karatA hatA, ane emanA mukhathI mAMgalika tathA vyAkhyAna sAMbhaLatA hatA. e nagarImAM viziSTa prabhAvavALA bAramA tIrthaMkara devAdhideva zrI vAsupUjya bhagavAnanA pavitra vaMzaparaMparAmAM utpanna thayelA bRhadvasu nAmanA rAjAnA rAjayamAM eka vakhata devakRta marakIne upasarga thaye hatuM te vakhate cAturmAsamAM virAjamAna jaya kIrti munie batAveluM AyaMbilanAmanuM vrata karavAthI e upasarga zIdhra naSTa thaI gayo hato. ene vRttAMta A pramANe che vizeSa prabhAvazAlI bAramA tirthaMkara devAdhideva bhagavAna vAsupujyanI traNa lekamAM zreSTha vaMzaparaMparAmAM bhadravasu nAmane eka rAjA thaI gayuM che. e rAjA eka samaye caMdramAnA cha prakAzathI prakAzamAna zatrimAM pitAnA sAmate tathA parivAranA mANaso sAthe chata para besIne caMdramAnI zobhA joI rahyo hato te jotAM khasamayamAM ja eka tAre tUTI paDaye. rAjAne e udAharaNathI saMsAranI asAratAnuM bhAna thayuM ane te tatkALa virakta thaI gaye. teNe kaI paNa rIte rAta vItADI, ane prAta:kALa thayA ke turata teNe pitAnA meTA putra bRhadasune rAjaya soMpI dIdhuM tathA pitAnA nAnAbhAI caMdravasune siMdhu dezanI siddhA nAmanI nagarI ApI dIdhI. pachI pite dIkSA laIne kayAMka tapasyA karavA cAlyA gaye. upAzaka dazAMga sutra 11 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhA nAmanI nagarInuM rAjaya pahelethI ja bhadravasue tenA rakSaNa mATe prathama kIrtine seMpI dIdhuM hatuM. pRthakIrtinA pUrvabhavanA mitra dharaNaMdradeve tenA para prasanna thaIne tene aparAjita nAmanuM eka astra ApyuM hatuM. e divya astranA prabhAvathI pRthakIrti sadA viyI rahetuM hatuM. keIvAra keIthI hArate nahi. caMdravasu rAjA braDatasunI sahAya laIne siddhA nagarI para adhikAra besADavA lAva-lazkaranI sAthe cAlI nIkaLyA. caMdravasu bhAre puNyAtmA hatA. tenA puNyanA prabhAvathI pRthakIrtinA aparAjita astranI badhI zakita naSTa thaI gaI. te yuddhamAM hArI gaye. prajAnA duzmana ane nyAyathI bhraSTa pRthakIrtine pazuonI peThe mAra mAravAmAM AvyuM ane mAra khAtAM khAtAM-tene dama nIkaLI gaye. caMdravasue e nagarI para niSka Taka rAjyazAsana AraMbha karI dIdhe. dharaNendradeva pitAnA lAMbA samayanA mitrane mRtyu jANI krodhanI AgathI baLavA lAgyA. teNe caMpAnA rAjAneja mitranA mRtyune kAraNe mALe, tethI caMpAmAM mahAmArInI bimArI phelAvI dIdhI. prajAmAM "trAhi-trAhi" pikAra paDavA lAgyA. marakInA DarathI leka pakAra karavA lAgyA - "hAya ! mUA ! badhujane cAlyA gayA hAyare bhAgya! zuM karavuM? kyAM javuM? kene Azraya le?' e pramANe pikAra ane vilApa karatA nagarInA leke ahIM-tahI, jyAM jene phAvyuM tema pitA-pitAne jIva bacAvavAne nAsI gayA rAjA bRhadasu paNa pitAnAM kuTuMbIo tathA bIjA parivAra sAthe nagarI cheDIne bahAra jaI vasyA. vividha labdhiAnA dhAraka aneka sAdhuothI yukata jayakIrti nAmaka AcAryanuM comAsuM A varSe caMpAnagarImAM ja hatuM. eka vAra AcAryanA zikhe gocarIne mATe nagarImAM padhAryA, paraMtu nagarI sunI hatI. eka paNa gRhastha nagaramAM nahotuM. chevaTe ziSyone ge carI lIdhA vagara upAzapamAM pAchA pharavuM paDyuM. AcArye kahyuM: re AyuSyanuM bhikSA na maLI, te temAM ciMtA jevuM zuM che? "totti AdivAsI arthAt je bhikSA na maLI te ApoA5 tapasyA thaI gaI. e pramANe acArya mahArAjane upadeza sAMbhaLIne sAdhuo sudhA-parISahane sahana kare che. AcArya mahArAja paNa pate parISahane sahana kare che. ahIte parISahane jItatAM-jItatAM temanAM ghanaghAtI cAre karma naSTa thaI gayAM ane temane kevalajJAnanI prApti thaI. keyalajJAnano mahotsava thaye. AkAzamAM duMdubhi bajavA lAgyAM. rAjA bahae dubhine avAja sAMbhaLIne devatAo AvyA hovAnuM jANI lIdhuM.. teNe sAmaMtane pUchyuM ke "Aje ahIM devatAo kema AvyA che? sAmaMte kevalIne badhe vRttAMta rAjAne saMbhaLAvyuM. nagarImAM zAnti thAya tevI abhilASAvALe rAjA parivAra ane sAmantanI sAthe kevalI bhagavAnanI pAse AvyuM. teNe dharmadezanA sAMbhaLIne nagarImAM phelAyelI mahAmArInI bimArI zAnta thavAne upAya bhagavAnane pUche bhagavAne kahyuM-je bhavya jIva Aso vada AThamane divase AMbIla nAmanI tapasyA kare che, ane je pUjANIthI jamIna pUchane pUrva athavA uttara dizA tarapha moTuM karI besIne tathA derA sAthe mukhavajhikA mukha para bAMdhI pitAnI indriyene vaza karI bhagavAna vAsupUjyanuM smaraNa kare che. tene marakI Adi upasargajanya badhA rogo zIdhra zAnta thaI jAya che. upAzaka dazAMga sutra 1 2 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAe pUchyuM bhagavan ! AMkhIla tapa kevA prakAranA hoya che ? bhagavAne uttara ApyuM- vigayarahita ceAkhA athavA sekelA caNA Adi lukhkhA-sUkA anane acitta jaLamAM nAMkhI eka Asane divasamAM ekavAra AhAra karavA--khAvuM, e AMkhIlatapa kahevAya che. kahyuM che ke-- " vigaya rahita cAkhA athavA saikalA caNA Adi lukhkhA--sakA Anane citta jaLamAM nAMkhI ekavAra khAvuM, tene khIla vrata samajavuM joIe. " jo mahAmArInA upasanI zAnti IcchatA haiA te a AMkhIla tapa ane dhyAna, kAle AvatI AsA vada AThame badhA nagaranivAsIe pAse karAve, ane tame pote paNa kare kevalI bhagavAn rAjAne e pramANe kahIne kAlakrame mekSe padhAryAM. rAjAe kevalI bhagavAnanI AjJAnusAra e vrata pAte karyuM ane janatA pAse paNa karAvyuM. e vratanA prabhAvathI badhA upadrava zIghra dUra thai gayA, ane rAjA kuTubIjanA sAmantA tathA nagaranivAsIe sAthe dharmanA anurAgI thai pahelAMnI peThe caMpA nagarImAM nivAsa karavA lAgyA A e capAnagarI che jemAM nivAsa karanArA pratiSThita zeTha jinadAsanI subhadrA nAmanI anupama sudarI ane jinadha parAyaNu putrI hatI. te sukhapara dorA sAthe mukhastrikA bAMdhI, ane pUjaNI lai namaskArapUrvaka beu samayasavAra-sAMja sAmAyika pratikramaNa karatI hatI ane arjunta bhagavAnanuM sadA smaraNu karyAM karatI hatI. eka vakhate eka musAphara tenAM rUpa lAvaNya zIla ane yauvana Adi sadguNA para mehita thai gaye.. joke te dhana kamAvAne mATe AbyA hatA, te paNa ADaMbara karIne dharmInA nAka jevA banI beThA, te rAja yathAkALe deArA sahita sukhavastikA sukhapara bAMdhIne pUjaNI sAthe sAmAyika pratikramaNa Adi gurUvaMdanA sudhInI badhI kriyAe karavA lAgyA, nItimAM kahyuM che ke"je vara; kuLa, dhana, vaya, vidyA, dharma, zIla, suMdaratA e sAta guNAthI yukta hAca te varane pitA badhA guNaiAthI yukata rUpa ane lAvaNyathI bharapUra kanyA Ape." parantu tenA A ADaMbarapUrNa AcaraNathI jinadAsa tenA para mAhita thai gayA, tethI te lagnanI jUnI cAla-rIti bhUlI gayA, ne tenA ADa MbarI dharmAtmApaNAthI AkarSAi gaye. tene khabara nahAtI ke buddhadAsa kaTa karI rahyo che. teNe tene jainadharmanA anuyAyI mAnI lIdhe. vastutaH bauddha, syAdvAdathI zUnyahRdaya, buddhihIna, mithyAvAdathI Atmagauravane naSTa karanAra ane yathAnAma tathA guNavALAe yuddhadAsane jinadAse peAtAnA svabhAvathI bhadrA evI subhadrA nAmanI putrIne lagnavidhithI zIghra paraNAvI dIdhI, ane vividha prakAranAM ratno, suvarNa, hIrA AdinAM AbhUSaNA, dAsa-dAsI, Asana, vAhana Adi, tapa pUjaNI derAsahita sukhastrikAthI AAbhAyamAna karIne kuLanI rItine anusAra samAnapUrvaka sAsare mokalI dIdhI. subhadrA sAsare AvyA pachI paNa janmasiddha sAmAyika-pratikramaNa Adi kriyA pUrvavat karatI hatI. kahyuM che ke-- "te tyAM paNa sAmAyika-pratikramaNa ubhayakALa niyamapUrNAMka karatI hatI, ane jIvarakSA, abhayadAna tathA supAtradAna paNa karatI hatI." ema paNa kahyuM che ke upAzaka dazAMga sutra 13 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "lekamAM teo dhanya che ke jeo jinadhanuM pAlana kare che, parantu te dhanyamAM paNa dhanya che ke jeo videza gayA chatAM paNa dharmonuM pAlana kare che." subhadrAnI sAsue ema mAnyu` ke jo ke subhadrA sadAcAriNI che ane stutaH ubhayakulatAriNI che, te paNa pAtAnA kuLathI virUddha AcaraNa kare che. teNe kahyu, "putrI ! ApaNA gharamAM buddhadevanI upAsanA thAya che, mATe tuM paNa temanIja upAsanA karyAM kara." jayAre sAsue tene e pramANe kahyu tyAre te potAnA patinuM badhuM kapaTapUrNa rahasya samajI gai. teNe nizcaya karyAM ke daivagatithI A na thavI joitI bhAvatavyatA thaI che, te paNa mAre mArA dharmanA tyAga na karavA joie." e pramANe nizcaya karIne te petAnA samaya vyatIta karavA lAgI. potAnA kuLathI virUddha AcaraNu joine tenI sAsu joke subhadrA upara cIDhAtI hatI, te paNa te kei kAraNa vinA kazuM kahI zakatI naheAtI; tethI te cUpa rahI. eka vAra eka mahAna jinakalpI muni gecarIne mATe subhadrAne ghera padhAryAM. te jyAM bhikSA ApavAne mATe muninI samIpe AvI, tyAM teNe joyuM ke muninI AMkhamAM kAMi raja--chu paDayuM che, tethI emanI AMkhane ijA thavAnA saMbhava che. teNe vicAryuM ke-tene kAMi upAya jarUra karavA joie. subhadrAe caturAithI muninI AMkhamAMnuM kazu potAnI jIbha vaDe kADhI nAMkhyu, e vakhate beunAM mastaka paraspara aDakI gayAM hatAM, tethI subhadrAnA kapALamAMne cAMdalA muninA kapALane cAMTI gaye. sAsune marajI mujabanI taka maLI gai. teNe kruddha thaIne putrane khelAvye ane kahyuH "jo, A kulaTAe Avu karatUta karIne kuLane kalakita karyu che." subhadrAe jyAre vAta sAMbhaLI tyAre te zAntipUrvaka kAyotsarga karavAne mATe dhyAna dharIne besI gai. zAsanadevI subhAdrAnI bhakitathI prasanna thaIne prakaTa thaI ane melI: 'basa, kAyetsargI rahevA de, tArI upara lAgelu kalaka kAle dUra thai jaze,' zAsanadevI pratibeAdhita thatAM subhadrAe kAyAtsa pAryAM. dvArA prabhAta thayu. dvArapALa nagaranA daravAjo ughADavA Agye, paNa acAnaka A zuM thaI gayuM ? dvArapALanA lAkhA prayatna chatAM paNa daravAjo jarAe casakA paNa nahIM ! badhA leke Azcaya cakita thai gayA. rAjA jIvazatrune kAne e vAta pahoMcI, e vakhate AkAzavANI thaI "jo keAI pativratA zIlavatI zrI kAcA sUtaranA tAMtaguAthI cALaNImAM pANI kADhIne sIce te daravAjo ughaDI zakaze, anyathA nahIM" AkAzavANI sAMbhaLIne peAtAne satI samajanArI aneka srie AvI paNu badhI niSphaLa thai, tyAre subhadrAe sAsu pAse AjJA mAMgI ke "mane kuvAmAMthI jaLa kADhIne gharavAjA para chAMTavA de" sAsu khAlI: amArA pavitra kuLane pharIthI kalaMka na lagADa" ane teNe subhadrAne javA na dIdhI tyArabAda zIlanA prabhAvathI pharIthI evI AkAzavANI thaI ke nhe zIlavatI pativratA subhadrA ! tuM jaLa kheMcIne daravAjAne chAMTa !" bA AkAzavANI sAMbhaLIne subhadrAe kAcA sUtare khAMdhelI cALaNIthI kuvAmAMthI jaLa kADhyuM ane jyAM teNe te jaLa daravAjA para chAMTyu tyAM te sahasA nagaranA traNe daravAjA ughaDI gayA ! upAzaka dazAMga sutra 14 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI zAsanadevIe AkAzavANImAM pharIthI kahyuM: subhadrA sivAya bIjI koI satI hoya to te cothe daravAje ughADe paraMtu subhadrA sivAya eka paNa strI dara vAje na ughADI zakI. tyAre "he rasula ! he zIlavatI pativratA ! tane dhanyache, dhanya che ! evA dhvanithI AkAzamaMDaLa guMjI uThayuM. devatAoe zIlanI stutI A pramANe karI - "he zIla ! tuM AnAyAseja sarpane mALA, viSane amRta, agnine zItala ane siMhane hariNa banAvI de che. vadhAre zuM kahIe ? jeo tAruM AlaMbana le che, temanI AjJA ame leke (devatAo) paNa zirodhArya karIe chIe. A eja caMpA nagarI che, jemAM nivAsa karanArA mahArAja zreNikanA suputra azokacaMdra athavA kRNike pitRzokane kAraNe rAjagRha nagarane tyAga karIne tene rAjadhAnI banAvI hatI, ane zeTha sudarzane pitAnA zIlanA prabhAvathI zULIne siMhAsana banAvI dIdhuM hatuM. cauda-pUrva dhArI zayyabhava svAmIe zrutajJAnanA baLathI manaka nAmanA putranuM cha mAsanuM AyuSya bAkI rahyuM samajIne "A bAlaka che mAsamAM apAra Agama-sAgarane kevI rIte pAra karI zakaze." AvI karUNAthI tene saralatApUrvaka adhyayana karavAne arthe, ane pAMcamA ArAnA bhavya jInA paNa hitArthe, *pUrvemAMthI tAraNa karIne daza adhyayananuM dazavaikAlika sUtra banAvyuM hatuM * "AtmapravAda' nAmanA pUrvamAMthI "SaDUchavanikA" adhyayana, "karmapravAda pUrvamAMthI je nagarImAM bhagavAna mahAvIre "derAsahita mukhavastrikA bAMdhIne vidhipUrvaka sAmAyika karavAthI ananta karmonI nirjarA thAya che" evo upadeza mahArAja kRNikane ApyuM hatuM, ane meghadatta zeTha sAdhuveSanI niMdA karavAthI cAMDAlane putra thaye hato, ane kSaya Adi seLa rogathI ekI sAthe AkrAnta thaye hate; pachI munine joIne jAtismaraNa jJAna prApta karI tathA dIkSA grahaNa karI mekSe gaye hate. e caMpAmAM rahetA mahArAja kuNika ekavAra prAtaHkALanA vAyunuM sevana karavAne ghoDA para savAra thaI bahAra nIkaLyA hatA. eka sthaLe keTalAka kasAIo eka bakarAne cAre page bAMdhI jamIna para paTakI bahu nirdayatAthI tene mArI rahyA hatA. bicAre pijhepaNuM" adhyayana, "satyapravAda pUrvamAMthI vAkyazuddhi" nAmanuM adhyayana kADhavAmAM AvyuM, ane "pratyAkhyAna' pUrvanI trIjI vastumAMthI bAkInAM badhAM adhyayane kADhavAmAM AvyAM. bakare karUNAjanaka cIse nakhate hato ane bhayabhIta dRSTithI joI rahyo hate. mahAzaja te e dazya joIne atyaMta kSubdha thaI gayA ane temaNe kasAIone vAjabI zikSA karI. temaNe rAjagRhamAM ane AkhA rAjyamAM gheSaNa karAvIne dIna-hIna prANaenuM rakSaNa karyuM hatuM. joI levuM. - A ca pAnuM varNana che. vizeSa jijJAsuoe aupapAtika sUtramAM samyak prakAre e caMpA nagarImAM pUrNabhadra nAmanuM caitya hatuM. pUrNabhadra dakSiNa cakSanikAyane svAmI che. te A cetyane svAmI hatA, tethI te cityanuM nAma paNa pUrNabhadra paDI gayuM hatuM. cAre bAjue vividha prakAranAM phUla ane velIovALA lIlA chama udyAnathI zobhita sthAnane caitya kahe che. tethI te paNa aupapAtika sUtramAthI samajI levuM che ! upAzaka dazAMga sutra 1pa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharmA aura jakhkhasvAmI kA praznottara teoi #i0" ItyAdi sutra 2 / mULane artha e kAle ane e samaye Arya sudharmAsvAmI (caMpAnagarImAM) padhAryA. jaMbUsvAmIe temanI parthapAsanA karIne kahyuM: "bhagavad ! (yAvat ) mukitane prApta thaelA zramaNa bhagavAna mahAvIre chaThA jJAtAdharmakathAMgane e artha darzAvyuM che, paraMtu he bhagavana ! e (yAvata) mukitane prApta thaelA zramaNa bhagavAna mahAvIre sAtamA upAsakadazAMgane zuM artha nirUpaNa karyo che?" AryasudharmAsvAmI belyA-he jammu ! (yAvata) muktine pAmelA e zramaNa bhagavana mahAvIre sAtamAM aMga upAsaka dazAnAM daza adhyayane pratipAdana karyA che, te A pramANe -(1) Ananda, (2) kAmadeva, (3) gAthA pati-culanIpitA, (4) suradeva, (5) zudrazataka, (6) gAthApati kuMDakaulika, (7) sadAlaputra, (8) mahAzataka, (9) naMdinIpitA, (10) zAleyikApitA. jakhkha svAmIe kahyuM ke bhagavad ! je mukitane pAmelA mahAvIre sAtamA aMga upAsakadazAnA dasa adhyayana nirUpaNa karyA che, te he bhagavan e zravaNa bhagavAna mahAvIre prathama adhyayanane ke artha nirUpe che ? (2) TIkAne artha-sanna zabdanI chAyA "a" ane "mA" ema be prakAranI thAya che. yathArtha tattvanA jijJAsuo dvArA je prApta karavAmAM Ave che, tene "ga" kahe che. ane "sArtha no artha svAmI che. athavA je tyAgavA gya badhA dharmothI pratha arthAta guNe dvArA je prApta thAya tene Arya kahe che athavA pAMca IdriyonA viSayarUpI kASThane kApI nAkhanArA "ArA" nA jevAM je traNa ratna che, te ratnanI jemane prApta thaI che tene "Arya kahe che. tAtparya e che ke jenI vRtti pUrNarUpe nirdoSa hAya tene "Aryakahe che. kahyuM che ke mavihiM ItyAdi. e gAthAne artha uparanI peThe ja che. jene jJAna darzana cAritrarUpa dharma athavA svabhAvarUpa dharma suMdara (prazasta) heya, ene sudharmA kahe che. e Arya sudharmA svAmI (caMpAmAM, padhAryA. rAvata-ahIM "vAvazabdathI ema samajavAnuM che ke- "tyArapachI AryajabU aNagAra, jemane zraddhA hatI, je jijJAsu hatA, ane jemane jijJAsAne kAraNe kautuhala ubhuM thayuM hatuM, jemane zraddhA utpanna thaI, saMzaya (jIjJAsA) utpanna thaye hatA, ane konUDala utpanna thayuM hatuM, jemane sArI peThe zraddhA hatI, sArI peThe saMzaya hatA, sArI peThe kautuhala hatuM, te UbhA thayA UbhA thaI jyAM AryasudharmA svAmI hatA, tyAM gayA. tyAM jaIne Arya sudharmAne dakSiNa taraphathI prAraMbhIne traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdanA-nakAra karyA, vaMdanA namaskAra karIne Arya sudharmAthI na vadhAre dUra tathA ne vadhAre najIka zuzraSA ane namaskAra karI sAme sAme beu hAtha joDI vidhipUrvaka sevA karatA A pramANe bolyA :- upAzaka dazAMga sutra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadanta zabda kA artha 'bhaMte-bhadanta-bhagavAna e saMbaMdhana che. A "bhadanta' nA artho - (1) jenAthI kalyANa-sukhanI prApti thAya, (2) je bhava (saMsAne) aMta karanAra hoya, (3) jenAthI A saMsArane aMta thAya. (4) janma, jarA, maraNa AdinA nimittathI utpanna thanAra bhayane jenI dvArA nAza thAya, (5) jemaNe bhaya utpanna karanArA bhAgono aMta karI nAMkhyuM hoya, (6) jemaNe bhayane jItI lIdhuM hoya, (7) jemaNe Idri para vijaya prApta karI lIdhuM hoya, athavA (8) je samyagdarzana, ane samyak cAritrathI dedIpyamAna hoya temane "bhadanta" kahe che A vyutpattio uparAMta, nirUkata ane zAkaTAyana AdimAM batAvelI rIti - ene anusarIne bIjI jUdI vyapattio dvArA paNa bhadantane artha karI le. je tapasyA kare che temane zramaNa kahe che. bhagavAna mahAvIre sADA bAra varSa sudhI tIvra tapazcaryA karI hatI, tethI te "zramaNa vizeSaNathI suprasiddha thayA hatA. prAkRtamAM samauti pada che. tenI saMskRta chAyA maLena rAmane, samana, ane samana thAya che emAMthI "zramaNanI vyAkhyA upara karavAmAM AvI che. je pravarAnarUpI amRtanI vRSTi (upadeza karIne bhavya ane zAnita pamADe che, tene "zamana kahe che. je pitA para ane bIjA para samAna mana (bhAva) rAkhe che athavA ratnatrayane upadeza ApIne (pramAda AdithI mUchita) AtmAne sAvadhAna - jAgrata kare che, ene "samanase kahe che, je samyapha prakAre pravacanane upadeza Ape che tene "samaNa" kahe che. bhaga zabda kA artha bhagavaM-bhagavAna- padamA je 'bhaga' zabda che, tenA aneka artha thAya che, te A pramANe- bhaga- (1) jJAna-traNa leka ane traNa kALa saMbaMdhI badhA padArthone jANavA te. (2) mAhAbhya-anupama ane mahanIya mahimAthI mukata thavuM te. (3) yaza-anukuLa-pratikuLa pariSade ane upasargo sahevAthI tathA saMsAranA pratyeka prANInI rakSA karavAnI prajJA (bhAvanA) thI utpanna thanArI kIrti. (4) vairAgya kAdha Adi kaSane jItavA te. (5) mukti-badhAM karmone atyaMta kSaya thaI ja te. (6) rUpa-sura asura ane naranAM manane haranArI suMdaratA. (7) vIrya-aMtarAya kamano nAza thavAthI utpanna thatuM anaMta sAmarthya. (8) zrI-cAra ghanaghAtI karmono kSayathI utpanna thanArI anaMta catuSTaya rUpI lakSamI. (9) dharma-mukitarUpI daravAjAnAM kamADa ughADanAra mRtarU5 ane yathAkhyAta cAritrarUpa dharma (10) azcarya--dharma traNa lekanuM svAmIpaNuM e artho jenAmAM hoya che tene bhagavAna kahe che. upAzaka dazAMga sutra 17 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra zabda kA artha mekSanA anuSThAna (sAdhanA) mAM je parAkrama kare che, athavA je cAra ghanaghAtI karmarUpa raja (kacarA) ne haThAvI de che, athavA je prANIone saMyamAdi anuSThAnamAM vizeSa rUpe prerita kare che, tene "vIra' kahe che. je vIramAM vIra arthAt mahAna vIra hoya tene "mahAvIra' kahe che, arthAta vardhamAna svAmI. jAva" (yAvata) zabdathI "mArU, tithI , sa La, kuriyuttameLa, kurisaraLa, purisavaragaMdhahatthiNA, loguttameNaM, loganAheNaM, abhayadayeNaM, cakkhudayeNaM, maggadayeNaM, saraNadayeNaM, jIvadayeNaM, bohidayeNaM, dhammadaeNaM, dhammadesiyeNaM, dhammanAyageNaM, dhammasArahiNA dhammavaracAuraMtacakakavaTTiNA' ityAdi vizeSaNano saMgraha samaja. e padyanuM (gujarAtI) vyAkhyAna mArI racelI Avazyaka sUtra nI muniSiNI TIkA (nA artha)mAM joI levuM badhAM karmone kSaya karIne je siddhigatine prApta thayA che. bAraha aMgo ke nAma jenA dvArA, bhagavAne nirUpe artha, prakaTa athavA prApta thAya che tene aMga kahe che te aMga bAra che. jema purUSanI-be paga, be piDI, be jAMga, be paDakhAM, be bhujAo, eka garadana ane eka mastaka ema bora aMgethI abhivyakita (prakaTapaNuM), dIpti (prakAza) ane upalabdhi (prApti) thAya che, tema zratarUpI mahApuruSanA paNa AcArAMga Adi bAra aMge che. emAMnuM paheluM (1) AcArAMga jamaNu paganI samAna, bIjuM (2) satra, kRtAMga DAbA paganA samAna, trIju (3) sthAnAMga jamaNI pIMDI samAna, cothu () samavAyAMga DAbI pIMDI samAna, pAMcamuM (5) bhagavatI aMga jamaNI jAMga samAna, (6) jJAtAdharmakathAMga DAbI jAMga samAna, sAtamuM (7) upAsakadazAMga jamaNA paDakhA samAna, AThamuM (8) aMtakRddhazAMga DAbA paDakhA samAna, navamuM (9) aupapAtika aMga jamaNI bhujA samAna, dasamuM (10)praznavyAkaraNa aMga DAbI bhujA sama na, agIAramuM (11) vipAkasUtra garadana samAna ane bAramuM (12) dRSTivAda mastaka samAna che. sudharmA svAmI aura jakhkhasvAmI ke praznottara durgatimAM paDatAM prANIone je Azraya Ape. athavA durgatimAM paDelA ne uddhAra karIne je zubha sthAnamAM dhAraNa kare tene dharma kahe che. je kathAomAM dharmanI pradhAnatA hoya che. tene "dharma kathA' kahe che. "jJAtAne artha udAharaNa che upAzaka dazAMga sutra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA eTale jemAM udAharaNeAnI pradhAnatA hoya, tene 'jJAtA-dhama kathA' kahe che. sAtamA aMganA prathama zrutaskandhamAM kahelA egaNIsa adhyayanene 'jJAta' kahe che; ane bIjA zrutaska dhamAM je kathAnaka che, tene dha kathA' kahe che. e pramANe beu zrutaskandhAnA samudRAyanuM 'jJAta dha kathA' evuM nAma che. (ene a bhagavAne nirUdhye che) saenI upasanA (sevA) karanArA upAsaka kahevAya che. ahIM joke upAsaka pada che, te paNa ekazeSa samAsathI upAsikA (zrAvikA) zabdanuM paNu grahaNu thAya che e upAsaka (ane uSAsikA)nI dazA arthAta aNuvrata Adi pratipAdana karavAne mATe racelA zAstrane 'upAsakadazA kahe che. AmAM dasa adhyayana che. e ghaNAM adhyayanAne kAraNe ja A zAstrane 'zA" evI bahuvacanavALI saMjJA ApavAmAM AvI che. athavA upAsakeAnI dhArmika dazAe (avasthAe)nuM AmAM varNana karyu che, tethI 'gA' kahe che. je vinaya AdinA kramathI jaNAya che, athavA jenAthI jIva Adi padA rthAMnuM jJAna thAya che. athavA tIrthaMkara gaNadhara mahArAja Adi dvArA prarUpita arthanI jenAthI prApti thAya che. athavA jene bhavya jIva mukitanI kAmanApUrNAMka paThana kare che, athavA jene ziSyasamudAya gurUdevanI samIpe meAkSane arthe vidhipUrNAMka bhaNe che. tene adhyayana kahe che. A sUtramAM evAM dasa adhyayane cheH " 1 AnaMda, (2) kAmadeva, (3) gAthAti-culanIpitA, (4) surAdeva (5) kSudrazataka, (6) gAthApati kuDakaulika, (7) saddAlaputra, (8) mahAzataka, (9) nadinIpitA, (10) zAleyikApitA, (" A sudhAM svAmIe uttara ApyA pachI paNa koI vAtamAM jijJAsA rahe. vAthI zrI jakhUsvAmIe krIthI pUchyuM: bhagavan! jo zramaNa bhagavAna mahAvIre sAtamA aMga (upAsakadazA)mAM dasa adhyayane nirUpyAM che, te temAMnA prathama adhyayananA kevA atha nirUkhyA che !" (2) upAzaka dazAMga sutra 19 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANijyagrAma nagarAdi kA varNana 6 A sudharmAM svAmI uttara Ape che:- E" ityAdi. mULanA atha-De jammU ! te kALe ane te samaye vANijagrAma nAmanuM nagara hatuM. (vaka-enuM varNana anya sthAnethI samajavuM) e vaNijagrAma nagaranI bahAra uttara-pUrva dizAnA bhAgamAM (izAna koNamAM) kRtipalAzaka nAmanuM caitya hatuM. e vaNijagrAma nagaramAM jitazatru nAme rAjA hatA (vaNu karAjAnuM varNana anya sthAnethI samajI levuM). e vaNijagrAma nagaramA AnaMdaeN nAme gAthApati nivAsa karate hatA. te ADhaya (sa`panna) ane ( yAvat ) aSirabhUta ( mAnanIya ) hatA. TIkAnA a he jammU ! te kALe ane te samaye vaNijagrAma nAme nagara hatuM. SaSThI tatpurUSa samAsathI vAoi arthAta vaccenuM grAma-vANijAzrama kahevAya che. paraMtu ahIM vANija-grAma e nagaranuM vizeSaNu che, tethI dhikaraNa-mahuvrIhi samAsathI enA khare ae che ke--jemAM vANijo (vyApArIe)nA grAma samUha rahe, tene vANijagrAma kahe che evA amArA mata che. e nAmanuM nagara hatuM. 'nagara' zabdanI vyAkhyA pahelAM 'nagarI' zabdamAM karI gayA chIae. enuM varNana paNa campA nagarInA jevuM ja che. vizeSatA mAtra e che ke 'nagarI'nA vazeSaNNA nArI jAtImAM kahyA che, paraMtu nAnyatara jAti (napu Msaka )nA zabda che [ane hiMdImAM napuMsaka liMga nahi hAvAthI narajAtimAM e zabda vaparAya che eTale [gujarAtImAM] tene mATe nAnyatara jAtinAM vizeSaNe vAparyAM che. e vaNijAma nagaranI bahAra uttara Ananda gAthApati kA varNana gAthA -pUrva dizAnA bhAgamAM arthAta izAna koNamAM dRtipalAzaka nAme udyAna hatuM e bhagavAna mahAvIra svAmInA samavasaraNanetrattAMta AgaLa ApavAmAM Avaze, tethI ahIM e udyAnanA ullekha karavAmAM AvyA che. e viSNujagrAma nagaramAM jitazatru rAjA hatA tenuM varNana anya sthAnethI jANI levuM e vaNijagrAmamAM AnaMda nAmanA gAyApati hatA. dhana-dhAnya samRddhithI yukata hAvAne kAraNe leAkeA jenI prazaMsA kare che tene gAthApati kahe che. athavA dhana-dhAnya ane pazuvaMzanI samunnatithI %0 ahe ! A ghara sarva prakAranI samRddhithI bharapUra che cha evI rIte prazasita thavAne lIdhe je pratiSThAyukata hoya, te (prati. * 1 dhara) ane tenA je pati-adhyakSa, tene gAthApati kahe che. tAtparya e che ke-kSetra, vAstu, senuM, pazu, dAsa, paurUSa (parAkrama) AdithI gathApati kahe che. e Anada gAthApati vizALa samRddhithI yukta hate. ' jAva' zabdathI ADhaya 'thI laI 'aparibhUta' sudhInAM badhAM vizeSaNA joDavAM; arthAtatejasvI, vistRta ane vipula (moDhuM) bhavana, zayana, Asana (takhta vagere), thAna (gADI vagere) vAhana (gheADA vagere) thI cuta, ghaNA dhana (gaNima rUpiyA paisA vagere) vALe, ghaNA sAnAvALA, ghaNA rUpAvALA, tathA nItiyukata vepArathI dhana kamAnArA hatA. tene tyAM bhAjana thaI gayA khAda paNu ghaNu zebhita gRhasthane upAzaka dazAMga sutra 20 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anna-pAna vadhatuM hatuM, arthAta eTalI udAratAthI raseI karavAmAM AvatI hatI ke badhe parivAra jamI rahyA pachI paNa ghaNI raI vadhatI hatI ane temAMthI aneka garIbanuM piSaNa thatuM hatuM. tenA gharamAM ghaNA dAsa. dAsI, gAya, baLada bheMza pADA, uraja (bakarA, bakarI, gADara) vagere hatAM. ghaNA mANaso paNa tene, (AnaMda gAthA patine) parAbhava karI zakatA nahIM, arthAt te ghaNe zakitazAlI ane mAnanIya hatA. ADhaya, dIsa ane aparibhUta" e traNa vizeSaNothI AnaMda gAthApatimAM dIpakanuM dRSTAMta abhipreta che; te A pramANe jema dIpaka, tela, dIveTa ane zikhA (jhaLa)thI yukata thaine vAyurahita sthAnamAM surakSita rahI prakAzita thAya che. tema AnaMda gAthApati, tela ane dIveTanI peThe AThayatA arthAt RddhithI, zikhAnI jagyAe udAratA gaMbhIratA AdithI, ane dIptithI yukta thaIne vAyurahita sthAnanI samAna maryAdAnA pAlana adirUpa sadAcArathI tathA parAbhavarahitapaNe aparibhUtatA, e traNemAM rahele hetutAvacchedaka dharma eka che te kAraNathI tRNuraNimaNi nyAye pratyakSa anumAna ane Agama zabdamAM pramANutAnI peThe pratyekane (mAtra AyatA, mAtra dIpti athavA kevaLa aparibhUtatA-e ekane hetu mAna nahIM . 3 (mULa ane TIkAne artha) tat ItyAdi- e AnaMda gAthA patine cAra karoDa dInAre khajAnAmAM hatI; cAra karoDa dInAre teNe vepAramAM rekI hatI; cAra karoDa dInAre gharasAmagrImAM rokI hatI ane dasa-dasa hajAra gAyanAM cAra gokule hatAM, arthAt AnaMda gAthApati pAse bAra kareDa dInAre ane cAlIsa hajAra gevarganA pazuonI saMkhyA hatI. meM 4 mUlane artha-se vALa ityAdi - e AnaMda gAthA patine, rAjA Izvara yAvata sArthavAha taraphathI ghaNAM kAryomAM, kAraNo (upAye)mAM, maMtra (salAha)mAM, kuTuMbamAM, guhyomAM, rahasyamAM, nizcayamAM, ane vyavahAramAM ekavAra pUchavAmAM avAtuM hatuM, vAraMvAra paNa pUchavAmAM AvatuM hatuM. ane te pitenA kuTuMbane paNa medhi, pramANu, AdhAra, AlaMbana, cakSu, medhibhUta, yAvatu badhAM kAryone AgaLa vadhAranAre hate. (5) TIkAno artha-mULamAM "rAisara' pachI "jAva" zabdathI "rAjA, Izvara, talavAra, mAMDavika athavA mAtaMbika, kauTumbika, ibhya, zreSTI, senApati ane sArthavAha. eTalA zabdonuM grahaNa thAya che. mAMDalika narezane rAjA ane aizvaryavALAone Izvara kahe che. rAjA saMtuSTa thaIne jene paprabaMdha Ape che. te rAjAonA jevA padRbaMdhathI vibhUSita leke taravara kahevAya che. jenI vastI chinna bhinna hoya tene maMDava ane tenA adhikArIne mAMDavika kahe che. "mADaMbiyanI chAyA je "mADambika karavAmAM Ave te "mADambika)ne artha "pAMcaso gAmano dhaNI" evo artha thAya che. athavA aDhI-aDhI gAune aMtare ne jUdAM-judAM gAme vasyAM hoya tenA dhaNIne mADambika kahe che. je kuTuonuM pAlana-poSaNa kare che athavA jenI dvArA ghaNAM kuTuMbanuM pAlana thAya che, tene koTumbika kahe che, "I ne artha hAthI" che, ane hAthIna, jeTaluM dravya jenI pAse hoya, tene Izva kahe che. jaghanya, madhyama ane utkRSTanA bhede karIne Ibhya traNa prakAranA che. hAthInI barAbara maNi, motI, paravALAM, sonuM, cAMdI Adi dravyanA DagalAnA upAzaka dazAMga sutra 21 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je svAmI teo jaghanya Ibhya che. hAthInI barAbara hIrA ane mANekanA DhagalAnA je svAmI hoya teo madhyama Ijya che. hAthInI barAbara kevaLa hIrAnA DhagalAnA je svAmI hoya teo utkRSTa ibhya che. jemanI upara lakSamInI pUrepUrI kRpA hoya ane e kRpAne kAraNe jemanI pAse lAkhano khajAne heya; tathA jemane mAthe tenuM sUcana karanAre cAMdIne vilakSaNa paTTa bhAyamAna thaI rahyo hoya; je nagaranA mukhya vyApArI hoya, tene zreSThI kahe che catura ga senAnA svAmIne senApati kahe che. gaNima dharima maya ane paricchedya rUpa kharIdavA-vecavA gya vastuo laIne naphAne mATe dezAMtara janArAone je sAthe laI jAya che. yoga (navI vastunI prApti) ane kSema (prApta vastunuM rakSaNa) nI dvArA temanuM pAlana kare che. garIbanA bhalA mATe temane pUcha ApIne vepAra dvArA dhanavAna banAve che, temane sArthavAha kahe che. eka, be. traNa, cAra Adi saMkhyAnA hisAbe jenI leNa-deNa thAya che tene gaNima kahe che, jemake nALIera, sepArI ityAdi, trAjavAthI telane jenI leNadeNa karavAmAM Ave che tene dharima kahe che, jemake dhAnya. java, mIThuM, sAkara ityAdi pAlI ke pavAluM jevA mApanA vAsaNathI mApIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene meya kahe che, jemake dUdha, ghI, tela vagere kasoTI AdithI parIkSA karIne jenI leNadeNe karavAmAM Ave che tene pocachedya kahe che, jemake maNi, motI, paravALA, ghareNuM vagere. AnaMda gAthApatine, e rAjA, Ivara Adi taraphathI ghaNu kAryomAM, kAryone siddha karavA mATenA upAmAM, kartavyane nizcita karavAnA gupta vicAromAM bAdhamAM, lajajAne kAraNe gupta rAkhavAmAM AvatA viSayamAM, ekAMtamAM karavAmAM AvatAM kAryomAM, pUrNa nizcayamA, vyahArane mATe pUchavA egya kAryomAM, athavA bAMdha taraphathI karavAmAM AvatA lokAcArathI viparIta kAryonAM prAyazcitta (daMDa)mAM arthAt evAM badhAM prakaraNe mAM eka vAra tathA vAraMvAra pUchavAmAM AvatuM hatuM -e badhI vAtamAM rAjA vagere moTA mANase paNa AnaMdanI saMmati letA hatA. zaMkA-kArya ane kAraNa. e beumAMthI ekanuM grahaNa karavAthI ja beuno bodha thaI jAya che, kAraNa ke kAraNa vinA kArya thatuM nathI, ane kArya vinA kAraNanuM zAdhana karavAnI jarUra hotI nathI. te pachI mULa pAThamAM "kAryomAM" "kAraNomAM e pramANe beune jUdA jUdA gaNAvavAM e vRthA che. samAdhAna-e kathana bIlakula barAbara nathI, kAraNa ke kaI kevaLa kAryanI bAbatamAM ja prazna kare che, jemake-mahAzaya ! mAre kaye dhaMdhe kare joIe? rAjA vagerenI nokarI karuM ke leNadeNa (vepAra) karUM? vagere. keI kevaLa kAraNanI bAbatamAM ja pUche che-jemake, "kema bhAI! huM rAjA AdinI sevA kevI rIte karuM? athavA leNadeNane vyavahAra kevI rIte karuM ?, e badhI vAta jagatamAM jANItI che. zake-vArU, mAnI 9 ke kArya-kAraNanI bAbatamAM jUdA jUdA prazno thaI zake che, paraMtu "maMtramAM guhyomAM, rahasyamAM," e traNa vizeSaNone grahaNa karavAM e te anucita ja che, kAraNa ke tene artha eka ja thAya che. upAzaka dazAMga sutra 22 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna-bhAI ! e traNe vizeSaNonA artho jUdA jUdA che, tethI tamAro prazna ja anucita che. traNene jUdA jUdAM kahevA anucita nathI. juo, deza athavA rAjyanuM hita vicAravAne mATe ekAMtamAM je vicAra karavAmAM Ave che, tene maMtra kahe che. parastrIgamana Adi gharanAM kaleke dUra karavAne mATe ekAMtamAM karavAmAM AvatA vicArane guhya kahe che. braNahatyA Adi gharanAM kalaMkone dUra karavAne mATe ekAMtamAM karavAmAM AvatA parAmarzane rahasya kahe che. e pramANe traNe vizeSaNomAM prakAza aMdhakAra athavA AkAza pAtALa jeTaluM mahAna aMtara che. mULa pAThamAM jeTalA " te che badhA samuccayanA bedhaka che. e badhAM vizeSaNe vaDe sUtrakAre ema prakaTa karyuM che ke AnaMda gAthApatine badhA leke mAnatA hatA, te atyaMta vizvAsapAtra hatA, vizALa buddhithI yukta hatuM ane badhAne vAjabI ja salAha-saMmati ApatA hate. - dhAnya, java, ghauM vagerene kAga salAmAMthI chUTAM karavAne eka khADo khodI temAM eka lAkaDAne khabhe kheDavAmAM Ave che ane pachI tenI cAre bAjue eka sAthe kaNasalAne kacaravA mATe baLada vagere pharyA kare che; e khAMbhAne medha kahe che. baLada vagere e vakhate e khAMbhAne AdhAre ja pharyA kare che. je e khabhe na hoya te eka baLada eka bAjue cAlyA jAya ane bIje e ja bAjue phare, e rIte vyavasthAbhaMga thaI jAya gAthApati AnaMda pitAnA kambanI madhi madhyastha thaMbha jevuM hatuM, arthAt kuTuMba ene AdhAre hatuM, teja kuTuMbane vyavasthApaka hate mULa pAThamAM ni (ga) zabda che. tenuM tAtparya e che ke te kevaLa kuTuMbanA ja AdhArarUpa nahato; paraMtu badhA lokone paNa AzrarUpa hatuM, ke jema upara darzAvavAmAM Avela che. AgaLa paNa jyAM jyAM dara (capI paNa) AvyuM che, tyAM tyAM badhe eja tAtparya samajavAnuM che. AnaMda gAthApati pitAnA kuTuMbanA paNa pramANu rUpa hatuM, arthAt jema pratyakSa anumAna Adi pramANa saMdeha Adine dUra karIne heya (tyajavAyegya) pAdArthothI nivRtti ane upAdeya (grahaNa karavAgya) padArthomAM pravRtti karAvatA te; padArthone darzAve che, tema nAnaMda paNa potAnA kuTuMbIone batAvate hate ke-amuka kArya karavuM egya che; amuka kArya karavuM egya nathI, amuka padArtha grAhya che amuka padArtha agrAhya che, ItyAdi. AnaMda pitAnA kuTuMbane paNa AdhAra (Azraya) hatA, tathA AlaMbana hate, arthAt vipattimAM paDelA manuSyane deraDuM athavA thAMbhalAnA jevA AdhAra rUpa hate. zaMkA-AdhAra ane AlaMbanamAM zuM aMtara che. samAdhAna-je azrayane kAraNe manuSya :unnati kare che, athavA je ne te ke jyAM ne tyAM banI rahe che tene AdhAra ane je nimittathI manuSya vipattimAMthI bace che tene AlaMbana kahe che. e beumAM ATaluM aMtara che. upAzaka dazAMga sutra 23 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 jAva AnaMda petAnA kuTumbanA cakSurUpa hate, arthAta jema cakSu mArgane prakAzita kare che. tema AnaMda svakuTuMbIonA paNa badhA arthAnA prakAzaka ( sanmAdaka hatA. bIjI vAra medhIbhUta Adi vizeSa spaSTa ene mATe ApelAM che. zabdathI pramANabhUta. AdhArabhUta, lakhanabhUta, cakSurbhUta, e badhAnA saMgraha thAya che. ahIM spaSTatAne mATe ' bhUta' zabda vadhAre ApyA che. enuM tAtparya e che ke AnaMda naiSi arthAta medhinI samAna hatuM. pramANu arthAta pramANunI samAna hatA, AdhAra arthAt AdhAranI samAna hatA, AlaMbana arthAt AlakhananI samAna hatA ane cakSu arthAta cakSunI samAna hatA. Ana Mda khadhAM kAryonuM sa MpAdana karanArA paNa hatA. (5) zivAnandA kA varNana 9 mULanA a--' tuma naM ' ityAdi (6) pUrvokata AnaMda gAthApatinAM zivAnaMdA nAmanI patnI hatI. te ahIna cAvata su MdarI hatI. Anada gAthApatine te priya hatI ane te AnanlR gAthApatimAM anurakata hatI ane patine maneAnukUla vyavahAra karanArI hatI. zabda-yAvata pAMca prakAranAM manuSya saMba MdhI kAmabhAgone bhAgavatI te vicaratI hatI. (6) TIkAnA a AnaMda gAthApatinI zivAnaMdA patnIhatI te zAntasvabhAvavALI ane AnaMda svabhAvavALI hatI, tethI te yathAnAmatathaguNa' hatI. 'ahIna' pachI je 'jAva cAvatu zabda che tethI ATalA zabdonA saMgraDa karyAM cheH- gaddIna cisarorA, lakjaNavajaNaguNAvaveyA, mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavva gasuMdara gA, sasisomAkArA, katA, piyadasaNA, suvA e vizeSaNA anyatra kahelAM che. tethI tenA ja ahIM saMgraha che. a: maddInA vicasarIrA-lakSaNa ane svarUpathI paripUrNa pAMca indriyA sahita zarIravALI hatI, arthAt jenI AMkhA vagere pAMca indriye potapotAnA viSaya grahaNa karavAmAM pUrNa sAdhana tathA thAyeAgya AkAravALI hatI. laLava gaLamuLAvavaiyA-jenI dvArA pichANu thAya che. tene lakSaNu (cinha) kahe che, athavA hAtha vageremAMnI :vidyA, dhana jIvana AdinI rekhAeene lakSaNa kahe che. jenI dvArA abhivyakita (prakaTatA) thAya che te tala ane masA Adine vyaMjana kahe che. suzIlatA, pAtivratya Adi guNNA che. e traNethI yukata je strI DAya tene 'lakSagukhya janaguNApapetA' kahe che. athavA lakSaNlRAdvArA vyakata thanArA guNAne lakSaNa-vyaMjana guNa kahe che, ane tethI yukata strIne 'lakSaNavya janaguNApapetA' kahe che. athavA pUrvAMkata lakSaNA ane vyaMjanAnA guNAne lakSaNanya janaguNa kahe che ane tethI yukata strIne 'lakSaNavyaMjanaguNApapetA' kahe che. hAthanI mukhya mukhya rekhAe nAM lakSaNlR A pramANe che. "jenA hAthaNAM ghaNI rekhAo hoya yA khIlakula rekhAe nahAya te alpAyuvALe nirdhana ane du:khI thAya che, ema lakSaNanA jANanArA vidvAnAe kahyu che. upAzaka dazAMga sutra 24 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) je rekhA TacalI AMgaLInA mULathI nIkaLe che te AyuSyanI rekhA che. eka-eka AMgaLImAM 25-25 varSanuM AyuSya hoya che, arthAt je AyuSarekhA eka AMgaLI sudhI hoya che te pacIsa varSanuM AyuSya, be AMgaLI sudhI hoya te pacAsa varSanuM Ayu ya e hisAbe AgaLa samajI levuM (2). - dhananI rekhA 1karabhathI nIkaLe che ane maNibaMdhamAMthI pitRrekhA phUTe che. je e badhI rekhAo pUrNa hoya te AyuSya, gAtra ane dhanane lAbha thAya che. (3)" majumApamAnavahipuchANunA dhaMdhAmuM -jenI dvArA koI padArthane mApavAmAM Ave tene mAna kahe che, arthAta-trIjavuM, AMgaLI, zera, navaTAMka, Adi dvArA tolavuM, athavA koI purUSa Adi jaLathI bharapUra bharelA kuMDa AdimAM pise ane tenA pesavAthI je eka droNa (parimANavizeSa) jaLa bahAra nIkaLI jAya te e purUSa Adine mAnavAnuM (mAnathI yukata) kahe che. mAna zabdathI ahIM e artha grahaNa karavAne che. mAnathI adhika hoya tene athavA ardhabhAra (eka parimANa)ne umAna kahe che. sarvatamAnane athavA pitAnI AMgaLI 108 AMgaLI uMcAIne pramANa kahe che. e mAna, unmAna, ane pramANathI yukata hovAne kAraNa yathAyogya avayanI racanAvALuM AkhuM aMga suMdara kahevAya che. evuM suMdara zarIra je strInuM hoya tene "mAne mAnapramANapratipUrNa sujAtasaLaMgasuMdarA' kahe che. jenI dvArA prANI vyakata thate heyakeI AkRtinA rUpamAM dekhAtuM hoya tene-arthAt pagathI mAMDIne mastaka sudhInA avayavane aMga (zarIra) kahe che. semIkSAra zaza (sasalu) jenuM cinha hoya tene zazI (caMdramA) kahe che. caMdramAnA jevuM ramaNIya je strInuM svarUpa hoya tene zazisIyAkArA kahe che. raMta je kamanIya (suMdarI) hoya te strIne kAMtA kahe che. vicALA-jenuM darzana (avakana) jonArAonA manamAM AhUlAda utpanna karatu hoya te strIne priyadarzana kahe che. darzananI vyAkhyA "rUpa" karavI e barAbara nathI. kAraNa ke tema karavAthI punarUkitadoSa Ave arthAta- AgaLanA vizeSaNamAM ane AmAM koI bheda rahe nahi. A-zreSTha rUpa ane lAvaNyavALI strIne surUpa kahe che. zivAnaMda pUrvokta badhA prazasta guNovALI hoI surUpa hatI. te AnaMdanI IcchAne anukULa vartAva karatI hatI tethI tenI vallabhA (khArI) hatI. te AnaMdamAM anurakata (atyaMta nehavALI) hatI kahyuM che ke je strI gharanA kAmakAjamAM lAgI rahe che. badhAne saneha vadhAranArI hoya che, catura hoya che, paDachAyAnI peThe patinI anugAminI hoya che. tene anurakatA kahevAmAM Ave che." te avirakata hatI. arthAta pati je kadAca pratikULa thaI jAya te paNa moM caDAvatI nahi ane sadA prasannamukha rahetI hatI. kahyuM che ke-rika 4" ItyAdi. "pati pratikULa thAya te paNa je strI kadI jarA paNa raSa karatI nathI ane sadA madhura vANI bole che tene avirakatA kahe che. upAzaka dazAMga sutra 2pa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sadA madhura priya vANI bole che tene avirakatA kahe che." (2) zivAnaMdA anurakata hatI, avirata hatI ane Idriya-mana ne AnaMda ApanArI strI hatI. te zabda, rUpa, gaMdha rasa ane paze, e pAMce manuSya saMbaMdhI bhegone bhagavatI vicaratA hatI. (6) kollAkasanniveza kA varNana mULane artha taH T vALiyAmasa ItyAdi (7-8) te vANija grAma nagaranI bahAra uttara-pUrvanA dibhAga (IzAna koNa)mAM kellAka nAme sanniveza hato. te Rddha, svimita, yAvat prAsAdIya, darzanIya abhirUpa, ane pratirUpa-ghaNeja suMdara hatA te keTalAka sannivezamAM AnaMda gAthA patinA ghaNu mitre jJAti (jAti), nijaka, svajana, saMbaMdhI ane parijane nivAsa karatA hatA, teo ADhaya yAvatu aparibhUta hatA. (7-8) TIkAne artha 'ta' thI mAMDIne "vilImAg sudhInAM padenuM vyAkhyAna pahelAM karavAmAM AvyuM che. patha (atra)ne artha che "A samayamAM" athavA "pUrva prakaraNathI AvelAmAM, 5, tA ane zabda prakrAnta, prasiddha ane anubhUta arthanA vAcaka che, e vAtane badhA graMthax mAne che. tethI vANija grAma nagaranI bahAra, prakrAnta arthAt pUrvaprakaraNa nirdiSTa IzAnakeNamAM lekaprasiddha kalAka nAme eka suMdara sanniveza (grAma) hate. 'hajuM no artha 'lekaprasiddha che. kalAka sanniveza lekaprasiddha eTalA mATe hatuM ke e vyakata svAmI ane sudharmA svAmI gaNadharanuM janmasthAna hatuM, ane bhagavAna zrI mahAvIra svAmIne, tyAM rahenArA bahula brAhmaNanA gherathI pahelavahela bhikSAlAbha thayo hato. "jAve" zabdathI "rAddha, timita ane samRddha' ityAdino papAtika sUtramAM kahela krama ahIM samaja. AmAM vizeSatA kevaLa eTalI ja che ke tyAM nagarInuM varNana hevAthI e vizeSaNane nArIjAtimAM upayoga karavAmAM AvyuM * jijJAsuoe A viya "kAvyaprakAzanA sAtamA samullAsamAM, sAhityadarpaNanA sAtamA paricachedamAM ane rasagaMgAdhara Adi graMthamAM sAvadhAnatAthI joI le. che, paNa ahIM sannivezanuM varNana che tethI narajAti samajavAnI che. dhana jana bhavana AdithI je atyaMta vRddhine prApta hoya tene zrAddha kahe che kapaTI, cera, durAcArI, duSTa hiMsaka mahAsAhasika ane Damara-khaMDa (rAjavava) AdinA bhayathI je sarvathA rahita hoya tene timita kahe che. bAkInAM vizeSaNonI vyAkhyA auSapAtika sUtranI pIyUSavarSiNI TIkAmAMthI jANI levI, jethI manane prasannatA prApta thAya. tene prAsAdIya kahe che jene jovAmAM AnaMda maLe ne jevA yogya hoya tene darzanIya kahe che. je mane hoya tene abhirUpa ane je ekadama asAdhAraNa--anupama suMdara hoya tene pratirUpa kahe che. tAtparya e che ke kalAka sanniveza e samaye dhana-janamAM, sadAcAramAM, suMdaratAmAM khUba ja AgaLa vadhe hate. (7) upAzaka dazAMga sutra 26 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadA-sarvadA ekAMtahitane upadeza ApanAra sakhAne mitra kahe che. samAna AcAra-vicAravALA jAti-samUhane jJAti kahe che. mAtA, pitA putra kalatra vagerene nijaka kahe che, bhAI, kAkA, mAmA, Adine svajana kahe che. sasarA, jamAI. sALA, banevI vagerene saMbaMdhI kahe che. maMtrI. nokara, dAsa, dAsI vagerene parijana kahe che. mitra AdinAM lakSaNe viSe kahyuM che ke- mitra e che ke je sadA hitanI vAta batAve che ane sadA hita ja kare che. samAna AcAravicAravALA svajAtivargane jJAti, mAtA pitA putra putrI Adine nijaka, kAkA bhAI Adine ravajana, sasare sALe Adine saMbaMdhI ane dAsa Adine parijana kahe che. (1-2) kalAka sannivezamAM AnaMda gAthA patinA ghaNA mitre vagere vasatA hatA. te badhA Aya dIpta Adi pUrvoktA vizeSaNathI viziSTa hatA. (8) pariSada kA varNana mULane atha-tenuM ItyAdi (9) e kALa e samaye zramaNa bhagavAn mahAvIra padhAryA. pariSad (sabhA) nIkaLI. rAjA kuNikanI peThe jitazatru rAjA nIkaLyA. nIkaLIne yAvata parya pAsanA karI (9). TIkAno artha maLe mana more nAva samagi e padane artha pahelAMnI peThe samaja. jemAM cAre bAjuethI manuSya ekaThA thAya che athavA jAya che. tene pariSata sabhA) kahe che. "pariSadU zabdathI je ke kaI sthAnane ja bedha juo AnaMdanA vizeSaNa. thAya, che ane sthAna ajIva hovAthI niSkriya che, tethI te nIkaLI zakatuM nathI, te paNa ahIM sthAna ane sthAnamAM rahenArA arthAt AdhAra AdheyamAM upacArathI abheda che, tethI pariSadamAM ekaThI thaelI badhI vyakitaonA nIkaLavAne abhiprAya che. lekamAM paNa sthAnane pariSad kahevAmAM AvatI nathI, paraMtu sthAnavizeSamAM ekaThI thayelI vyakitaone pariSadu kahe che tethI A kathana nirdoSa che lekemAM kahevAya che ke-"pariSade A TharAvane anumodana ApyuM che vagere. pariSad traNa prakAranI che: (1) jJA, (2) ajJA, (3) durvidagdhA. jenA cittamAM niMdanIya matane sparza suddhAM na hoya, je guNa-deSane vicAra karavAmAM haMsI jevI hoya ane sAdhAraNa vakatAnA paNa kathananA sArane gaMbhIra vicAra karIne pUrI rIte grahaNa karavAmAM samartha hoya te jJA (samajadAra) upAzaka dazAMga sutra ra7 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSada kahevAya che. je thADA jJAna vALI hoya, jJA pariSathI bhinna svabhAvavALI parantu sahajamAM upadeza mAnI le tevI hoya, te ajJA pariSad kahevAya che. je mithyA ahaMkArathI gAvata hoya, ahIM tahIMnAM thADAM ghaNAM padma zloka vAkayane khelI batAvIne potAne bRhaspatine avatAra samajatI hoya, vidvAneAthI tiraskRta thayA chatAM paNu jene jarA paNa lAja na AvatI hoya, jagatamAM peAtAnI caiAgyatAne DhaDhero pITAvavAne mATe saunI pahelAM bUmAbUma karIne khelatI hoya, pratyeka viSayamAM pallavamAtrAhiNI (upara--uparanI paMDitAivALI) hoya, kaiAI zeADIka vAta pUche teA huvAthI bharelI dhamaNanI peThe zvAsa levA lAgI jAya; ghamaMDanI mArI khIjAenA hitakArI upadezane paNa grahaNa na kare, te durvidagdhA pariSad kahevAya che. kahyu che keH"jJA pariSad sahajamAM upadeza mAnanArI ane niSkapaTI hoya che. ajJA pariSad paNa prAyaH evIja hoya che; paraMtu duvidhA pariSad lAkha upAya karyo paNa samajatI nathI". (1) e pramANe traNa prakAranI pariSad paNa punaH pratyeka e prakAranI cheH-(1) laukikI ane (2) lekettarA, je pariSadnIyAjanA rASTra, deza (prAMta), saMdha jAti, kula, nagara, grAma AdinA hita--ahita samadhI vicAra karavA mATe karavAmAM AvI hoya te laukikI viSar che. jemAM kevaLa zrutadharma ane cAritryadharmanuM zravaNa yA manana thatu hoya te leAkeAttarA pariSada che. kahyuM che ke "je rASTraAdinA hitane mATe karavAmAM AvI hoya, te pariSada laukikI manAya che ane je zruta-caritra dharma ne mATe pariSada hoya te leAkeAttarA manAya che." (1) prakaraNanuM anusaraNa karatAM ahIM leHkettara-pariSad grahaNa karavI joie. vistAralayathA A viSayane sAmApta karIe chIe. abhigamana kA varNana e pAraSad nIkaLI. jevI rIte adhatu jevA ThAThamAThathI kUNika mahArAjA bhagavAnane vaMdana karavA javAne mATe nIkaLye tevA ja ThAThamAThathI jitazatru rAjA pazu nIkaLyeA. sidhdhi' zabdanI pachI je 'gAva' zabda che. tethI ATalA saMgraha thAya che:-'(te) zravaNu bhagavAna mahAvIranI pAse pAMca prakAranA abhigama (maryAdA) karIne gaye, te A pramANe:-(3) sacitta ( pAna ilAyacI, mAlA Adi ) draSyene tyajIne, (2) acihna ( vastra AbhUSaNa adi) dravyene tyajyA vinA, (2) ekazATika ( vagara sAdhAnuM mAtra eka vastra )nA uttarAsaMga karIne, arthAt niravadyatAne mATe eka mAtra vastrane mukhapara rAkhIne (4) bhagavAn dRSTie paDatAM ja arjAla khAMdhIne (hAtha joDIne), (5) manane sthira karIne, je khAjue zramaNa bhagavAnUM mahAvIra hatA te bAjue te gayA tyAM jaine traNa vAra pAtAnA mukhanA jamaNA bhAgathI AraMbhIne pradakSiNAe karI. pradakSiNAe karIne stuti karI, namaskAra karyAM rAjA jitazatrue bhagavAnu mahAvIranI A pramANe stuti karI hatI. zramaNa upAzaka dazAMga sutra 28 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jitasatra dvArA kI gaI bhagavAna mahAvIra kI stuti he trilekanA nAtha ! pAmIne darzana tArU, saphaLa thayuM bhagavAna, Aja jIvatara mAruM; tava mukha kSIrasamudra thakI zubha parama manahara, vismayakara upadeza-sudhA pIvAne avasara; mane Aja mujane prabhu ! mAnuM jIvana dhanya chu, phanyA maratha mAharA. bhAgyavAna huM ananya chuM. 1 | tava udAra hAdAraviMdanI raja he svAmI ! havAne mama mana-madhupa che atizaya kAmI, je niravadhei AnaMda maLe che mujane tethI, varNana tenuM zakuM karI nahI A mukhethI , nAtha! vaikharI vANuM te, varNavavA asamartha che, nava sUjhe kayama huM stavuM, svAmI parama sarmathane 2 tArAM caraNajahAja huM pAme chuM A TANe A bhavasAgara mAnuM nAnuM khAbociyuM jANe karmone huM zIdhra vidArI nAkhIza Aje, mukita pAmIne pachI pharI huM AvuM zAne ! nAtha manohara padayugala, tyAM sudhI muja manamAM rahe, jyAM sudhI A dInadAsa e parama mukita padane grahe che 3 | stuti ane namaskAra karIne zramaNa bhagavAna mahAvIrathI na bahu najIka ane bahu dUra zuzruSA (pravacana sAMbhaLavAnI IcchA) karatAM, namaskAra karatAM, aMjali bAMdhIne sAme vinayapUrvaka paryuM pAsanA (sevA) karavA lAgyA. abhigamana kA vicAra abhigama" para vicAra A saMgraDathI vItarAga arUpI ahaMnta bhagavAnanI mUrti banAvIne te ( bhagavAna ne mATe sAkSAta bhagavAna dvArA niSiddha, sacina, pu5, jaLa, IlAyacI, lavalI ( latAvizeSa ), tAMbUla, pAna, phaLa, mALA, drAkSa, dhUpa Adi samarpaNa karavuM te svayaM ja niSiddha thaI gayuM. jyAre bhagavAna pote vihAra karI rahyA hatA, tyAre paNa temanI sAme jatA rAjA jitazatrue pAMca prakAranI maryAdA dhAraNa karIne badhAM sacitta dravyane tyAga karyo hato, kAraNa ke sarva viSayonA tyAgI bhagavAne upadezarUpI amRtanI mUzaLadhAra vRSTi karIne bhavya jIne paNa sacitta vastuo, tyAgI janenI pAse lAvavAne niSedha karyo hate; te pachI mukti pAmelA vItarAganI kalpita mUrtipara sAkSAt sacitta padArtho caDhAvavA e atisAhasanuM ane anucita kAma che. lekavyavahAramAM paNa ema ja mAluma upAzaka dazAMga sutra 29 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che ke je vastu jenI pAse lAvavI akaya che, te vastu tene pitAne mATe kevaLa te akalpanIya ja che. jeNe dArUne zAstrathI niSiddha samajIne tyajI dIdhuM hoya te kaI bhakata bhakitapUrvaka tenI pAse ANele dArU nirdoSa samajIne svIkArI le, e tyAgI ke vivekI hiI zake nahi. zakA-jevI rIte samavasaraNamAM devatAo puchapanI vRSTi kare che, tevI rIte ame paNa bhagavAnanI kalpita mUrti para puSpa Adi caDAvIe chIe samAdhAna-e kathana anucita che. devatAoe karelI puSpavRSTi acitta hovAne kAraNe ApanuM udAharaNa viSama che. zaMkA-ame paNa sacitta nahi to acitta dravya bhagavAnane bhakita bhAvathI arpaNa karIe to zo vAMdhe che ? 1 samAdhAna-je Apa ema kahe che te pakSapAtanI vAta choDIne, AMkhe jarA baMdha karIne, buddhimattAnI sAthe sUkSamadaSTithI vicAra kare ke-je koI bhakata bhakita rasamAM DUbI jaIne nirmaLa acitta jaLathI snAna karAvIne Apane acitta gaMdha AdithI pUje, ane pote ANelAM acitta bhejana-pAna Adi Ape, to zuM e bhaktanI e prakAranI bhakitathI A5 (tyAgI) prasanna thaze? je nA kaho, to pachI e beu vAta sarakhI ja thaI. Apa A prakAranA sacitta ane acitta padArthone pitAne mATe kalpanIya mAno che, ane je bhagavAna mukitalAbha karI gayA che, paramatyAgI che, vItarAga che, evA bhagavAnane mATe te padArthonI kavAlapanIyaviSayaka anumodanA kare che !!vAha ! ApanI e vyAha-viDaMdhanane dhanya che, kahyuM che ke - je paramatyAgI vItarAganI sAvadya pUjA kare che. te avivekI ghaNA kAla sudhI saMsAramAM bhaTake che" mATe te atyaMta niHsAra ane kapolakalpita thanane rahevA de. (sU 9) upAzaka dazAMga sutra 30 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavasaraNa kA aura AnandagAthApati ke vicAra kA varNana mUlane artha- tay i ? mAre ItyAdi (10) jyAre AnaMda gAthApatine khabara paDI ke rAjA jitazatru bhagavAnanI paryuM pAsanA karI rahyo che, tyAre teNe manamAM e pramANe vicAryuM "zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata vicarI rahyA che, arthAta samavastrata thayA che, e mahAna phaLaprada che, mATe huM jauM yAvata parya pAsanA (sevA) karUM" e pramANe vicArIne, snAna karIne, zuddha ane sabhAne 5 mAMgalika vastra dhAraNa karIne, a9pa parantu mUlyavAna bhUSaNathI zarIrane bhUSita karIne pitAnA gherathI nIkaLe. nIkaLIne kuraMTanA puSponI mALAthI yukta, dAsa Adie dharelA chatra sahita janasamudAyathI gherAele AnaMda page cAlate cAlate vANijagrAmanI vaccovaca thaIne nIkaLe. nIkaLIne jyAM dUtipalAza caulya hatuM ane temAM) jyAM pramANu bhagavAna mahAvIra hatA tyAM te AvyuM. AvIne traNavAra pitAnA sukhanA jamaNA bhAgathI AraMbhIne pradakSiNapUrvaka vaMdanA namaskAra yAvata paryuM pAsanA (sevA) karI. (10) * ' TIkAne artha-jyAre Anada gAthApatie rAjA jitazatanI parya pAsanA karavAnI vAta sAMbhaLI tyAre dvati palAza caityamAM bhagavAna padhAryA hovAnI vAtane Azaya dUta AdithI samajIne te ema vicAra karavA lAgyuM ke : A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIra, Adikara--dharmanI Adi karanArA, tIrthakara-sAdhusAdhvI zrAvaka-zrAvikArUpa tIrthana karanArA, ItyAdi thAvata siddhigati nAmanA sthAnane prApta thanArA, pUrva tIrthakaronI paripATInuM paripAlana karatAM, kamazaH eka pachI bIjA grAmamAM vicaratAM, akasmAt ja A nagaranI bahAra hati palANa vItyamAM padhAryA che, eTaluM ja nahi paNa tyAM teozrI birAjA paNa che, ane deva manuSyanI pariSadamAM bhavya jIvone upadeza ApavAne mATe samavasRta thayA (semesaryA che. saMyamIonI maryAdAne anusarIne udyAnapAla pAsethI nivAsa karavAnI AjJA laIne, sattara prakAranA saMyama ane bAra prakAranA tapathI AtmAne bhAvatA birAjamAna che. e prakAranA arihaMta bhagavAnananAM nAma tra sAMbhaLavAthI paNa mahAphaLa thAya che te pachI temanI samakSa javAnI ane vaMdananamaskAra-vArtAlApa ane sevA karavAnI te vAta ja zI ? mATe huM paNa tyAM jAuM ane "yAva" arthA- 'zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karUM, ayutthAna Adi niravadya kiyAe karIne satkAra karUM, manegapUrvaka ati bhagavAnanuM gya vAkaya pravega Adi vaDe saMmAna karUM, kamajanya badhI upAdhio, vyAdhio, pIDAothI rahita haIne mokSane prApta karAvanAra, athavA jJAnAdi-ratnatrayarUpa mokSamArgano upadeza ApIne saMsArI jIne janma jarA Adi rogothI mukta karanAra-(vastrA) kalyANarUpa, samasta hitarUpa hovAthI saMsArasAgarathI pAra utAranAra hovAthI athavA ajaratA amaratA Adi guNothI bhUSita karanArA-mekSane upAzaka dazAMga sutra 31 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavavALA hovAthI (f4) maMgalarUpa, (vacaM) ArAdhya deva ane (6) viziSTa jJAnavAna (bhagavAna) nI huM vinayapUrvaka paryuM pAsanA (sevA) karUM." gAthApati AnaMde A pramANe vicAra karyo. pachI teNe snAna karyuM ane aMtaHkaraNane nirmaLa karIne teNe sabhAmAM paheravA yogya zuddha, yathocita maMgaLa sUcaka vastra dhAraNa karyA. theDA bhAravALAM parantu mUlyavAna bhUSaNathI teNe zarIrane bhUSita karyuM ane pachI te pitAne gherathI nIkaLe. nIkaLIne kuraMTanAM phUlanI mAlA sahita ane nokaranA hAthamAM dhAraNa karAyelA chatrathI yukta thaI, janasamudAyathI gherAyele, pagapALe, vANijagrAma nagaranI vacce thaIne nIkaLe nIkaLIne dUti palAza catyanI tarapha jyAM bhagavAna birAjamAna hatA tyAM te AvyA AvIne pradikSaNa Adi pUrvokata badhe vidhi karyo ane parya pAsanA (sevA) karavA lAge. (10) mULano atha- je maLe ItyAdi. (11) tyArabAda zramaNa bhagavAna mahAvIre AnaMda gAthA patine mATe e ati vizALa pariSadamAM (yAvata) dharmakathA kahI. pariSada pAchI pharI ane rAjA paNa pAcho pharyo. (11) bhagavAna se dharma kathA kA zravaNa TakAno artha- pachI e ati vizALa pariSadanI vacce bhagavAne addabhuta (alaukika- azrutapUrva) samyapha upadeza Ape te upadeza samyapha zA mATe hato? te kahe che je prakAre jIve karmothI baMdhAya che, je prakAre mukata thAya che ane je prakAre saMkaleza pAme che, te badhuM bhagavAne yathArtha nirUpaNa karyuM tethI temane upadeza samyapha hate. bhagavAna jene upadeza Ape che te dharma keTalA prakArano che ? enuM kevuM svarUpa che. ? athavA bhagavAne upadezelI dharmakathA kevA prakAranI che ? e jijJAsA enuM vistArapUrvaka samAdhAna SaSAMtika sUtrathI samajI levuM. e vAtano saMketa karavAne mATe ja mULamAM dharmakathA pada ApeluM che, lokAlokasvarUpa kA varNana * dharmakathAnuM varNana aupapAtika sUtramAM A pramANe che. dharmakathA leka che. je avalekI zakAya tene loka kahe che. zaMkA leka padano artha zuM ? je keIe keI eka gAmane avalekayuM joyuM te zuM eTale ja leka che ? samAdhAna ema na kahe, kemake bIje enAthI paNa vadhAre gAme jue che. zaMkA-te zuM jeTalAM gAma Adi ApaNe joIe chIe tevaDaja leka che? zakA-tyAre to aleka paNa leka thaI gaye ! kAraNa ke sarvajJa bhagavAn tene paNa jue che. samAdhAna-nahIM, dharmAstikAya AdinA AdhArabhUta je AkAzavizeSane sarvajJa dekhe che te leka che. amArA kathananuM eja tAtparya che. upAzaka dazAMga sutra 32 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e leka beu hAtha kamara para rAkhIne tathA paga pasArIne ubhelA purUSanI samAna athavA nAcatA lauravanA upAsaka (bhuvA)nI AkRtinI samAna che. urdhva, madhya ane adhaH (nIcenA)ne bhedathI tenA traNa bheda che. coda rajaju pramANavALe tathA asaMkhyAta pradeza che. aleka, lekathI viparIta che. zaMkA-jIva pudgala Adi AdhAra vinA rahI zakatA nathI, enuM kAraNa ene AdhArabhUta leka te hoI zake che, paraMtu alekanuM astitva svIkArI zakAtuM nathI, kAraNa ke tene Apa amUrta mAne che, tethI te IdriyothI jANI zakAtuM nathI. mATe alekane siddha karanArUM koI pramANa nathI. bAkI rahyuM mana, paNa bAhya vastumAM mananI pravRtti tyAre ja thAya che ke jyAre Idri dvArA padArthane jANI levAmAM Ave, alekane jyAre Idri dvArA nathI jANI zakAte, te manadvArA paNa nathI jANI zakAte; te pachI aleka kevI rIte mAne che ? samAdhAna-A zaMkA barAbara nathI. Idriya ane mananI dvArA na jANuM zakavAne kAraNe alokanA astitvanuM khaMDana karI zakAtuM nathI, nahiM te maraNa pAmelA dAdA, vaDadAdA Adino paNa abhAva mAnave paDaze, kAraNa ke temane paNa IdriyothI nathI jANI zakAtA, te ApanA kathanAnusAra manathI paNa nathI jANI zakAtA, paraMtu jema dAdA AdinuM astitva evA anumAna nathI siddha karavAmAM Ave che ke "dAdA Adi pUrve hatA, kAraNa ke temanA vinA amAruM zarIra utpanna thaI zakata nahi; tema "leka sapratipakSa che, kAraNa ke te vyutpattivALA zuddha padane vAgyA che je vyutpattivALA zuddha padane vAcya heya che te sapratipakSa hoya che, jema ke ghaTa" ane lekane pratipakSa sattAvAna alekaja che, kAraNa ke pratipakSa eja hoya che ke jenAmAM sattA rahelI hoya che. tAtparya e che ke "leka zabdanI te rUtti va evI vyutpatti che. te mATe e "leka zabda vyutpattivALo che. vaLI 'ka' zabdamAM samAsa nathI aneka padene meLavIne 'leka zabda banAvyuM nathI paraMtu te svataMtra eka zabda che. te mATe te zuddha ekaja pada che. evo niyama che ke je padArtha vyutpattivALA zuddha padane vAca hoya che, tene pratipakSa arthAt virodhI (ulaTe) paNa avazya hoya che, jema ke ghaTane virodhI aghaTa (ghaTathI bhinna tenA je bIjo koI padArtha paNa avazya che, A sarvasaMmata niyamAnusAra lekino virodhI paNa tenA je kaI padArtha avazya hai joIe. basa, ene je vidhI ane enA je-AkAzavizeSa-che te ja aleka che. te aleka paNa astitvavAna che, kAraNa ke vyutpattivALA zuddha padane virodhI astitvavAna hoya che. e pramANe aloka siddha thAya che. upAzaka dazAMga sutra 33 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAjIvAdisvarUpa kA varNana je jIvita hatA, jIvita che ane jIvita raheze, te jIva che; arthAt saMsAra avasthA ane mukata avasthA-meu avasthAemAM ( sadA sadA ) je upayegathI yukata rahe tene jIva kahe che. kahyu che ke jIva; upayoga svabhAvavALe che. " ityAdi jIvatatvanuM vizeSa kathana mArA anAvelA ' tatvapradIpa ' graMthamAM joi levuM. jIvathI viparIta svabhAvavALA ajIva che; dharmAstikAya, adharmAM stakAya AkAzAstikAya pudgalAstikAya tathA kAla e badhA ajIva che. jenI dvArA parataMtra thai jAya-ma MdhAya tene adha kahe che. athavA abhISTa sthAnapara pahoMcavAmAM badhA pahAMcADanAra, leDhAnA geLA ane agnitI samAna AtmA ane kamane ekameka karI denAra adha che. AtmAnuM mukata-svataMtra-thai javuM e mekSa che. te be dravyathI, ane (2) bhAvathI kheDI vagerethI chUTI javuM te jJAnAvaraNu Adi ATha karmAthI chaTI javuM e bhAvameAkSa che. je bhalu kare athavA AtmAne pavitra nimittathI AtmA pavitra thAya tene puchyu saoNMsArarUpI samudrathI pAra utaravAne mATe taraNa je AtmAne zubha pariNAmethI dUra karI nAkhe te pApa che. athavA je AtmAne azubha sthAna (pariNAma)nI rakSA kare che te pApa tApa e che ke je AtmAmAM malinatA utpanna karavAnuM kAraNa che te pApa che. aMdhathI laIne puNya sudhInAM traNa tatvanuM vistArapUrvaka kathana mArI banAvelI dazavaikAlika sUtranI 'AcArarmANamaSA' nAmanI TIkAnA cAthA adhyayanamA joI levuM, ane pApa tatvanuM kathana zramaNusUtranI 'muniteSaNI' TIkAmAM joI levuM. jenI dvArA jJAnAvaraNAdi ATha prakAranAM karma AtmAmAM badhI bAjuethI praveza kare che tene Asrava kahe che. 're' nI chAyA jo 'AhAva'karavAmAM Ave te tenuM tAtparya e che ke jenI dvArA karyAMnuM upArjana thAya tene Asatra kahe che. tApa e che. ke jIvarUpI taLAvaNAM karmarUpI jaLanA pravezane mATe je naLInI samAna thAya te Asrava che, saMvarAdi ke svarUpa kA varNana prakArane che; (1) drazyamAkSa che ane upAzaka dazAMga sutra banAve te puNya che. athavA jenA kahe che. tAtparya e che ke-puNya (nAga) nI samAna che. jenI dvAra; AvelAM krarmAM rAkAi jAya tene savara kahe che. e be prakAranA cheH (1) dravyasa'vara ane (ra) bhAvasavara. cIkaNI mATI Adi dvArA nAva AdinAM chidranuM aMdha thai javuM ke je chidrandvArA huMmezAM jaLa aMdara dAkhala thatu rahetu hAya, te dravyasavara che. AtmArUpI nAvamAM AvanArA karmAMnuM samiti gupti Adi dvArA kArya javuM te bhAvasavara che, ahI bhAvasa varanuM ja prakaraNa che, mATe tenuM grahaNu samajavuM. 34 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAdhAkAlanI sthiti pUrNa karIne athavA udIraNA karIne, udayamAM AvelAM karmanA anubhava karavA e vedanA che. kAi AcAryAMnA matAnusAra sukha, du:kha, anubhava ane svabhAva jenI dvArA vedAya (bhegavAya) te vedanA che. e vedanA vipAkauyikI, pradezauyikI, azyupagamikI, okramikI Adi aneka prakAranI che, enA vistAra anya graMthAmAM joi leve. eka dezathI arthAta keAI karyAMnuM AtmAthI kSINa thaI javuM te nirA che. nirjarA ane meAkSamAM eTaleA bheda che ke keTalAMka karmAMnuM kSINa thavuM e nija rA che ane badhAM karmAnuM kSINa thavuM e mekSa che. + karmAMnA uya e prakAre thAya che : (1) AbAdhAkAla (baMdha thayA pachI ane uya thayA pUrva suSIne samaya) pUrA thatAM karma pAte ja udhyamAM Ave che. (2) AkhAdhAkAlanI sthiti pUrNa thayA pahelAM ja tIvra tapazcaraNu Adi nimittothI karyuM udyamAM Ave che, tene udIraNA kahe che. narakAdi ke svarUpa kA varNana je siddhipada prApta karavAne ahu (yeAgya) thai gayA che te anta che. 'anta' nI vistRta vyAkhyA mArI khanAvelI zramaNusUtranI 'muniteSaNI' TIkAmAM pUrNa rIte joI levI. je cha khaMDavALA bharata kSetranA pUru svAmI hoya te cakravatI che. bharata Adi khAra cakravatI (A avasarpiNI kALanA ) che. maLadeva prasiddha che. bharatakSetranA traNa khaDAnA svAmIne vAsudeva kahe che. vividha prakAranI yAtanAo ApIne jIvA pAse je kaLATa ( hAhAkAra ) karAva che, athavA yAtAnA pAmelA jIvA jayAM hai'hAkAra macAve che, te naraka che. ArthAt pApI jIvAnI yAtanAonAM sthAna ratnaprabhA Adine naraka kahe che. " jemAMthI zubha phaLa nIkaLI gayuM hoya tene niraya ane nirayAmAM utpanna thanArA jIvAne naiyika ( nArakI ) kahe che. deva manuSya ane nArakathI bhinna ekedriya Adi jIvAne tiyAni ( tiya ca ) kahe che. je tiyaca strI hAya te tigyeAni che. mAtA ane pitA prasiddha che. jee SaDajIvanikAyane AtmAnI samAna mAne che, athavA jee meAkSamAga mAM ( vizeSa ) pravRtti kare che, temane RSi kahe che. puNyathI prApta thanArI alaukika krIDAne bhegavanArA bhavanapati Adi deva ( devatA ) kahevAya che. devAnAM saudhama azAna Adi sthAnane dhruvalAka kahe che. jene prApta karIne siddha (kRtakRya) thAya che tene siddhi kahe che. je kRtakRtya thaI cUkyA che tene siddha kahe che, athavA punarAgamanathI rahita thaine je lakezanA agra bhAgane prApta thaI cUkayA che tene siddha kahe che, e siddha carama zarIrathI tRtIya bhAgahIna, jaghanya ATha AMgaLa adhika eka cihna avagAhanAvALA, tathA utkRSTa khatrIsa AMgaLa adhika traNaseA tetrIsa dhanuSa avagAhanAvALA hoya che. badhAM karmAMnA sathA kSayathI utpanna Atyantika sukhane parinirvANa kahe che. punarAgamanathI tathA saMsArasaMbaMdhI badhA satApanA samUhathI rahita je hoya tene parinivRta kahe che. ucchvAsa ni:zvAsa Adi praNAne atipAta-prANIthI viyega karavo e prANAtipAta athavA hiMsA che. kahyu che ke upAzaka dazAMga sutra 35 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANAtipAtAdi ke svarUpa kA varNana pAMca Idriye, traNa baLa ( mana, vacana, kAya ) usa-nizvAsa (zvAsocchavAsa) ane Ayu, e pramANe dasa prANa bhagavAne nirUpyA che, ane ene viga kare tene hiMsA kahI che." (1) asatya bhASaNa karavuM tene mRSAvAda kahyo che. deva, gurU, rAja gAthA pati ane sAdhamInI AjJA vinA kaI vastune grahaNa karavI te adattAdAna che. mithuna (strI-purUSa) dvArA karAtA kamane arthAt kAmakIDAne mithuna kahe che. jenA dvArA AtmAne, janma jarA maraNa AdinAM dukhethI gRhIta (yukata) karavAmAM Ave che athavA mamatArUpa pariNAmethI grahaNa karavAmAM Ave che. tene parigraha kahe che. kedha-mehanIya karmanA udayathI sva ane paranA cittamAM vikAra karanArA AtmAnA pariNAmavizeSane krodha kahe che. jene lIdhe manuSya bIjAne pitA karatAM hIna-tuccha mAne che, te mAnamehanIyanA udayathI utpanna thanArA pariNAmavizeSane mAna kahe che. mAyA-mehanIyanA udayathI utpanna thanArA vaMcanA (ThagAI) rU5 AtmAnA pariNAmane mAyA kahe che, arthAt sva-paramAM vyAmeha pidA karanArA AtmAnA AcaraNavizeSane mAyA kahe che. lobhaprakRtinA udayathI thanArA dravya AdinI abhilASArUpa AtmapariNAmane lebha kahe che. ahIM je "jAva" (yAvatu) zabda che, tethI. rAga, dveSa. kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, paraMparivAda rati-arati, mAyA-mRSA, mithyAdarzanazalyanuM grahaNa karavuM. AtmA jenAthI rakta-anurajita thAya, te rAga che. arthAt AtmAnA macharUpa pariNAmane rAga kahe cheH rAga be prakAra che : eka prazasta ane bIje aprazasta deva, gu, dharmanA viSayamAM athavA anukaMpA-dAna AdinA viSayamAM te rAga prazasta rAga che, ane strI Adi viSayaka rAga aprazasta rAga che, kahyuM che ke rAgAdi ke svarUpa kA varNana "zAstramAM be prakArane rAga kahyo che. eka prazasta ane bIje aprazasta deva Adi viSayaka prazasta ane strIAdi viSayaka aprazasta rAga che." (1) paraMtu e beu bhedomAMthI prakaraNavaza ane dveSanI sAthe rahevAne kAraNe strIAdi viSayaka aprazasta rAganuM ja ahIM grahaNa karavAnuM che. AtmAnA aprItirUpa pariNAmane dveSa kahe che. kala (AnaMda)nI je hahatyA (nAza) kare te vAgyuddhane kalaha kahe che. khullI rIte jaThe deSa lagADe te abhyAkhyAna che. bIjAnA guNa na sahI zakavAne kAraNe enA deSa prakaTa karavA te pazunya che. kAku (vakreti) arthAt kaTAkSakathana Adi dvArA bIjAone doSa zodha e para parivAra che. viSaya saMbaMdhI abhirUcine rati kahe che. saMyama Adi viSayaka abhilASA upAzaka dazAMga sutra 36 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hevI tene arati kahe che. vastutaH "arati rati eka ja pada . tethI mehanA udayathI thatA cittanA udvegane arati ane viSamAM thatI rUcine rati kahe che. mAyA sahita mRSA, athavA mAyA ane mRSAne arthAta kapaTapUrvaka asatya bhASaNane mAyAmRSA kahe che. mithyAdarzana rUpa zalyane micyadarzanazalya kahe che. tIranI aNi zalya jema duHkhadAyI hoya, tema mithyAdarzana paNa duHkhadAyI che. tethI mithyAdarzanane zalya kahyuM che. _segyajJAna ane samyak zraddhAnapUrvaka pUrvokta prANAtipAtane tyAga kare e prANAtipAtaviramaNa che. mAyAmRSAdi ke svarUpa kA varNana * ahIMnA 'java" (yAvata) zabdathI-mRSAvAda, adattAdAna, mithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lAbha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, paraMparivAda, ratyarati, mAyAmRSA, sudhIne saMgraha karela che. tethI "jAva zabdane artha A pramANe che- mRSAvAda AdithI laIne mithyAdarzanArUpa pUrvokta zalathathI pRthapha (jUdA) thavuM tene tyAga kare-mithyAdarzana zalyaviveka che. e pramANe "yAvata' zabdathI gRhIta mRSAvAda AdithI tathA mithyAdarzanazalyathI pRthaka thavuM (rahita thavuM) e artha nIkaLe che. sattArUpa kriyAthI sahita bhAvane vastusava kahe che arthAta-"jIva che, ajIva che, puNya che. pApa che" ItyAdi rUpe vastunA yathArtha svarUpanuM nirUpaNa karavuM e astibhAva kahevAya che. A "astinI apekSAe ja kahevAya che ke "jIvatva hevAthI jIva che, ajIvatva hevAthI ajIva che ItyAdi. sucIrNakarmAdi ke svarUpa kA varNana govatve sagIra, bapaTa-maTaH' e prakAranA bhAvane nAstabhAva kahe che. prazatarUpa sa pAdita kama arthAt dAna Adi zubhakarma zubhaphaLa denArAM hoya che ane duSkarma duSkaLa denArAM hoya che. zukrayAethI puNya ba dhAya che ane azubhakiyAe pApakarma baMdhAya che. zaMkA-zarIranI sAthe jIvane paNa nAza thaI jAya che, to pachI puyapApa keNa bAMdhe che? - samAdhAna-badhA ja punaH punaH janma maraNa kare che, zarIranI sAthe naSTa thatA nathI. A kathanathI cArvAkana e mata khaMDita thAya che ke-"jyAM sudhI jIvavuM che, tyAM sudhI sukhe che, (gAMThe paisA na hoya te) devuM karIne paNa ghI pIe, kAraNake A dehanI jyAre bhasma thaI jaze te pachI pAchA AvavAnuM kevI rIte banaze ? (1) jenI jevI IcchA thAya tema teNe svachandatApUrvaka AnaMdathI AcaraNa karavuM. deha AdithI jUdo keI tAtvika AtmA ja nathI (2) jema aneka auSadhanA mizraNathI eka viziSTa guNavALe padArtha taiyAra thAya che pRthivI tema jaLa AdinA mizraNathI caitanya banI jAya che. (3) upAzaka dazAMga sutra 37 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriya, prANa apAna, nimeSa, unmeSa jIvana Adi guNethI, sukhadu:khayukatapaNA thI, khaLakanuM paNu zarIra kAi anya zarIrathI ja utpanna thAya che; tethI svapnaAdinA dRSTAntathI ane jIrNa vastrane tyajIne navuM vastra dhAraNa karavAnA nyAyathI nirvivAda punarjanma siddha thAya che. cArvAka matavicAra cArvAMka (nAstika) mata-vicAra. cArvAka--jema bhinna bhinna guNavALI aneka auSadhione ekaThI karavAthI eka vilakSaNa ja guNu utpanna thAya che, athavA jamIna para paDelA dahIM ane chANu AdinA acetana samUhathI cetana-vIMchI AdinI utpatti thAya che, athavA dhAtakIpuSpa, gALa ane jaLa AdinA saMyeAgathI madya-dArU ane che, temaja pRthvI, jaLa, agni, vAyu ane AkAza e pAMca bhUtAthI pratyeka zarIramA navA navA caitanaparyAya (caitanya) utpanna thAya che, parantu eka ja AtmA jUdA jUdA zarIrAmA praveza kA nathI temaja, "je padArthAMnA eka avayavamAM je zakti nathI hatI, te zakita emanA mizraNathI paNu utpanna nathI thai zakatI. jema veLunA eka kaNamAM tela ApavAnI zakita nathI, tethI veNunI hajAra khAMDIne samUha paNa tela ApavA asamartha che, te nyAye jo alaga alaga pRthvI Adi bhUtAmAM caitanya upalabdha thatuM nathI, te tenA samUhamAM paNu e upalabdha thai zakatu nathI," A kathana paNa kharAkhara nathI, kAraNake ethI viparIta dRSTAnta paNa pratyakSa jovAmAM Ave che, te e pramANe ke-jema eka talamAM tela ApavAnI zakti che tethI tenA se khAMDInA samUhamAM paNa tela ApavAnI zakita che; te pramANe pratyeka pRthvI Adi bhUtamAM caitanya avyakatarUpe mAnjIda rahe che. eja (catanya) enA samUhamAM vyakata thaI jAya che. evI amArI mAnyatA che. A kathana nAstikAnA AjJAnanuM phaLa che, kAraNu ke dRSTAnta ane dAmpTantikanI samAnatA nathI jo catanyane pRthivI A pAMca bhUtAnA dharma mAnavAmAM Ave te mRta zarIra (muDadA)mAM paNu caitanya mAnavuM paDaze, kAraNa ke muDadAmAM paNa bhUtanA guNa vidyamAna haiAya che, para Mtu ethI sathA viparIta, muDadAnA dRSTAntathI pRthvI AdimAM caitanyanI khIname%0dagInA ja nizcaya thAya che. jo muDadAmAM caitanya hAya to avazya upalabdha thAta, paraMntu upalabdha thatuM nathI, tethI tenA tyAM abhAva ja siddha thAya che, sasalA yA gheDAnAM ziMgaDAMnI peThe. muDadAmAM vAyu ane teja vidyamAna hetu nathI, tethI zaitanya paNa vidyAmAna hAtu nathI tethI Ape batAvele! doSa barAbara nathI." e kathana paNa kharAkhara nathI, kAraNake naLI dvArA yA phUMka mArIne vAyune praveza karAvavAthI ane agnine paNa sayAga karAvavAthI caitanyanI upalabdhi nathI thatI, e vAta pratyakSa siddha che. jo ema kaheA ke"viziSTa vAyu ane tejane temAM abhAva che, tethI muDadAmAM caitanya mAlUma paDatu nathI." tethI tA amArA ja mata siddha thaye, kAraNa ke Apa je viziSTatA kahA che, te pAMca bhUtAthI jUdI AtmAnI ja hoi zake che, bIjA kazAnI arthAt bhUtAnI nahi, kAraNake bhUta te meAda ja che. khIjI vAta e che ke-jema karyAM (kriyA karanArA-suthAra ) vinA vAMsale ke upAzaka dazAMga sutra 38 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavata Adi karaNu ( sAdhana ) kASThane chedavAmAM akicikara che, tema zarIrathI bhinna AtmArUpa karyAM indriyArUpI karaNu-zayana, Asana (besavuM), leojana Adi kAryo karavAmAM savathA asama che. e anumAnathI paNa AtmAnI siddhi thAya che. ane tala-telanuM dRSTAMna teA tamArA jevAne ja cAle che, ke jemaNe adhyAtmatattvanA viveka kadI sAMbhanyA ke joyA nathI. khadhA mANase sArI peThe jANe che ke pRthvI Adi mahAbhUta jaDa che, tethI temAnA ekakemAM paNa caitanya nathI. astu. e nissAra vAtane ame vadhAre lakhAvavA IcchatA nathI. have prastuta prakaraNa para AvIe chIe. jyAre ukata prakAre e siddha thaI cUkayu` ke jIva navA navA paryAyAmAM utpanna thAya che, teA puNya ane pApa pazu saphaLa siddha thayAM. tAtparya e che ke puNya-pApanAM zubha-azubha phaLa jIva bhagava che. jIva janmAntarane dhAraNa kare che ane pUrva janmanAM puNya pApa e janmAMtamAM paNa zubha azubha phaLa Ape che; tethI te niSphaLa nathI, saphaLa ja che. punaH vistAra pUrNAMka dharmanI vyakhyA karIe chIe:-- nigraMtha pravacana mahimA kA varNana leAkaprasiddha athavA hamaNAM tame mArA mukhathI je sAMbhaLyuM che te bAhyAbhyantara parigrahathI rahita nigranthAnuM pravacana ( zreSTha vacana) satya che-arthAta prANIone padAzaMne ane munione hitakAraka che, athavA jIva Adi padArthAMnuM yathArtha svarUpa ciMtana karavAthI muni Adine mATe sAdhu ( kalyANakArI ) che. athavA sat a rthAta jIvAdina svarUpane dravyaguNu ane pA~yarUpe yathA pratipAdana karanArUM che. e nigrantha pravacana savathI zreSTha che, kevaLI bhagavAne upadezel che, naLa che, pratipUrNa che, arthAta sUtramAM mAtrA ke mIMDuM lagADavAnI jarUra nathI ane atha mAM kAMi AkAMkSA ke adhyAhAranI leza mAtra apekSA rahetI nathI nyAyathI yukata che, mAyA Adi zalyeAne chedanArUM che, hitanI prAptinuM sAdhana che, mekSanA mArga athavA kAraNa che, nirvANu-badhAM karmAMnA samULA nAzathI utpanna thanArA dhArarthika sukhanuM kAraNa che, naryA-sadAne mATe saMsAramAthI * * zalya ' zabdanI vistRta vyAkhyA zramaNusUtranI suniteSaNI nAmanI TIkAmAM joi levI. prasthAna karavAnA mArga che. trikALamAM akhAdhita che. kadI vicchinna na thanArUM che, ane badhAM du:khAnA nAzanA mArga che. A-pravacanekta--prakAre rahenArA arthAt enuM pAlana karanArA prANI, aNimA Adi siddhione, athavA meAkSagatirUpa siddhine prApta kare che, kevaLa jJAnI (sa`) thAya che, karmothI mukta thAya che, pAramArthika sukhathI sAMpanna thAya che, kAraNake enA aSA kamajanya saMtApa dUra thaI jAya che. ethI zuM thAya che ? te badhAM du:khAnA aMta kare che. ane ekabhavAvatArI keTalAka bhadanta arthAt ninya pravacananA ArAdhaka mahApurUSo, pUrvabhavanAM upArjita karyAM avazeSa rahI javAthI eja bhavamAM mukata nathI thatA, parantu devaleAkamAM jaIne vaimAnika deva thAya che. ane pachI eka vAra manuSyajanma dhAraNa karI mukata thai jAya che. A vAtane have vizeSa spaSTa kare che ke teo vimAna parivAra AdithI mahAna RddhivALA, ( 'jAva' zabdathI ) mahAn dyutivALA, mahAn baLavALA. mahAna yazavALA, ane mahAna anubhAgavALA, tathA jyAM kaSAye UpazAnta thaI javAne kAraNe mananI samAdhirUpa vipula sukhavALA ane ghaNA sAgazanI sthitivALA, anuttara vimAna AdimAM utpanna thAya che, eTale teo mahAt upAzaka dazAMga sutra 39 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RddhivALA, mahAdyutivALA, mahAbaLavALA, mahAyazavALA mahAnubhAga, ane kRtika (anuttaradeva) thAya che. emanA vakSasthaLamAM meAtI AdinI mALAe zeAle che, emanI bhujAe kaDAM ane bahumadha (bAhu para bAMdhavAnAM ghareNAM)thI stubhita sarakhI cai che. te aMgada (bhujabaMdha, kuMDala, ardhAMgaDapAla (gokULa nAmaka AbhUSaNavizeSa), karNanipIDa ( kAnanuM ghareNu karNaphUla)ne dhAraNa kare che, hAthamAM citra-vicitra prakAranAM ghareNAM pahere che, divya sadhAta (zarIranI racanA ), divya sAMsthAna ( zarIranI AkRti), divya Rddhi, divya kAnti, divya chAyA, divya dIpti divya lephsAthI daze dizAone udyotayukata karanArA, prakAzita (prabhAyukata ) karanArA, IMdra sAmAnika trAyaskriza AdinA vyavahArane anukULa AcaraNa karanArA vaimAnika deva thAya che. deva gati ja kalyANarUpa che, athavA devagatithI emanuM kalyANa thAya che. tee anuttara vimAnAmAM utkRSTa tetrIsa sudhI sthita rahI zake che, tethI te sthitikalyANa che, bhaviSyakALamAM bhadraM (klyANu)ne prApta kare che, tathA prAsAdIya, danIya, abhirUpa ane pratirUpa che, narakAdi gatiprAptisthAna kA nirUpaNa have khIjI rIte dharmanuM vyAkhyAna karIe chIe:-- cAra sthAnAthI jIva narakanuM Ayuka` khAMdhe che ane kALa karIne nArakImAM utpanna thAya che. te cAra sthAna A pramANe--(1) mahAmArabha karavAthI--jemAM 5Mcedviya AdinA vadha thatA hAya evAM talAva sukAvavAM vagerethI, (2) mahAparigraha rAkhavAthI arthAt dhana dhAnya AdimAM tIvratara lAlasA rAkhavAthI, (3) manuSya tiryaMca Adi paMcadriyane vadhu karavAthI, (4) mAMsa bhakSaNa karavAthI. A pramANe cAra sthAnAthI jIva tiryaMca-Ayukama bAMdhe che ane kALa karIne tiya Mca thAya che. te cAra sthAna A pramANe che: (1) mAyAvI thaIne arthAt khIjA ene ThagavAnI buddhi rAkhIne mAyAne chupAvavAne puna: mAyAcAra karavAthI, (2) mRSAvAda elavAthI, (3) lAMca levAthI, (4) vacanA-chetarapIMDI karavAthI, koI koi sthaLe mAyA, gUDha mAyA, asatya khelavuM ane kheTA tela-mApa karavAM" e pramANe paNa cAra sthAna mAluma paDe che. e pramANe cAra sthAnAthI jIva manuSya-Ayuka` khAMdhe che ane kALa karIne manuSya thAya che. te cAra sthAna A pramANe:-svabhAve bhadra ( sarala ) rahevAthI, (2) svabhAvathI vinIta rahevAthI, (3) prANIo upara anukapAyukata rahevAthI, (4) khIjAnA bhalAmAM dveSa na karavAthI tathA khIjAnA guNNAnA grAhI thavAthI e pramANe cAra sthAnAthI jIva-Ayukama khAMdhe che ane kALa karIne devaparyAyamA utpanna thAya che. e cAra sthAna A pramANe cheH-(1) sarAga sayamathI arthAt Asakita ( kaSAya ) yukata cAritrathI, (2) deza-virati ( zrAvakapaNA )thI, (3) akAma nirjarAthI icchA vinA (jabaradastIthI) bhUkha Adine sahana karavAthI, (4) khALa-tapasyAthI--mithyAtvayukata thaine tapasyA karavAthI. upAzaka dazAMga sutra 40 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAdigati ke svarUpa kA nirUpaNa puna: dharmanuM kathana kare che - nArakI jIve narakamAM je pramANe zaradI-garamI AdinA dasa prakAranI kSetravedanA bhagave che, tiryaMca gatimAM tiryaMca je prakAranAM zArIrika ane mAnasika kaSTo pAme che, e badhAnuM kathana bhagavAn , deva ane manuSyanI pariSadUmAM kare che. bhagavAna evI paNa prarUpaNa kare che ke A manuSyaparyAyamAM paNa je javara Adi vyadhio, vRddhAvasthA, mRtyu, Adi vedanA thAya che te spaSTa ja che. e manuSyaparyAya kSavinAzI che. bhagavAna deva, devaleka, devenI Rddhi, denAM sukha, eja pramANe narakanArakAvAsa, manuSyabhava, devaloka, siddha, siddhakSetra ane SakAyanA jIvAnuM paNa kathana kare che, je prakAre jIve karmothI baMdhAya che, je prakAre jIva karmothI mukta thAya che, je prakAre atyanta kaleza pAme che. enuM kathana kare che. badhA jIvo keTalA che, keTalA jIva pratibaMdharahita thaIne zArIrika Adi dune aMta kare che. je prakAre jIva duHkhI thaIne caMcaLa thAya che athavA ArtadhyAnathI khinna-mana, yA pIDAone kAraNe duHkhI ane vicalitacitta thAya che, je prakAre jIva duHkhanA samudramAM DUbe che, je prakAre jIva vairAgya prApta karIne kamenA samayano nAza karI nAMkhe che, je prakAre rAgathI upAjita kama pAparUpa phaLa Ape che. je prakAre badhAM karmothI rahita siddha bhagavAna siddhagatine prApta thAya che, bhagavAna e badhAnuM varNana kare che. bhagavAna pUrvokta dharmane be prakArane nirUpe che -eka agAra-dharma, bIje nagAra-dhama agAra dharma ke svarUpa kA varNana je gamana na kare tene aga (vRkSa) kahe che. vRkSamAM puSpatapaNuM, phalitapaNuM, vagere hoya che, e sarakhApaNAne kAraNe ja gharane paNa agAra kare che; athavA jemAM rahIne manuSya nivAsa AdinAM kaSTane pAmate nathI, tene agAra (dhara) kahe che. ghara AdhAra che, ane temAM nivAsa karanAra Adheya che. ahIM AdhAra ane Adheyane upacArathI abheda che, tethI agAra (ghara)mAM rahenArAne paNa agAra kahevAmAM AvyA che. jema kayAMya-kayAMya sIne ja "ha" kahevAmAM Ave che athavA "agAra (vara) che jene evI vyutpatti thaI zake che. astu. gRhasthanA dharmane agAra-dharma kahe che. jene agAra nathI ene anagAra kahe che, arthAt sAdhu, sAdhuonA dharmane anagAra-parma kare che. "sUcI-kaTAha' nyAye karIne pahelAM anagAra-dharmanuM kathana karIe chIe kAraNake enuM varNana thoDuM che anagAra-dharmanuM svarUpa mULamAM ekatra ane sattA evAM be pada che. sakarane artha che sarvathA. je kevaLa nathI kaheta te artha "mAtra dravyathI yA mAtra bhAvathI sarvathA ema karI zakAya, paraMtu e iSTa nathI. tethI e aniSTa arthane rokavAne mATe bIjuM pad saMdhANI ApavAmAM AvyuM che. narA ne artha che-sarva rUpathI-thita dravyathI upAzaka dazAMga sutra 41 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ane bhAvathI paNa athavA sadanane artha vyathI" ema kara joie ane sattAno artha "bhAvathI" ema kare joIe. dravyathI mastakanA kezane dura karavA ane bhAvathI rAgadveSane dura karavA, e muMDana kahevAya che. e pramANe muMDita thaine gharane tyAga karI je sAdhupanuM svIkAre che-prabanyA dhAraNa kare che ane pravrajyA pachI je dharmanuM pAlana kare che te sAdhudharmanuM saMkSipta svarUpa sUtrakAra pratipAdana kare che. ' huM Ayuzmana ! traNa karaNa, traNa yugathI ekendriya khAdi badhA prANIonI hiMsAthI nivRtta thaI javuM (1), traNa karaNa traNa vege mRSAvAdathI nivRtta thavuM (2), traNa karaNa traNa vege deva, gurU, rAjA, gAthA pati ane sAdhamIMDhArA na apAyelA padArthanuM grahaNa karavuM evA adattAdAnathI virata thavuM (3) traNa karaNa traNa vege maithunathI nivRtta thavuM (4), jenA nimittathI AtmA janma jarA maraNAdi duHkhathI vyApta thAya che, athavA jene jIva mamatva-pariNAme karIne grahaNa kare che, tene parigraha kahe che. dharmanAM upa karaNe sivAyanA badhA padArtho parigraha che. e parigrahathI traNa karaNa traNa ge nivRta thaI javuM. (5), traNa karaNa traNa rAtribhejanathI virata thavuM (6), e badhe anagAra dhara, bhagavAne pratipAdana karyo che. je sAdhu yA sAdhvI e bhagavalgaNIta dharmanuM pAlana karavAmAM sadA udyogazIla rahIne vicAre che te sAdhu-sAdhvI) sarvajJa bhagavAnanI AjJAnAM ArAdhaka che. e pramANe anugAra dharmanuM nirUpaNa karIne have agAra dharma (zrAvaka dharma) batAve che - sAmAnya agAra (gRhastha) dharma ke svarUpa kA varNana agAra dharma be prakAra che - (1) sAmAnya rUpa ane (2) vizeSarUpa sarva sAdhAraNa lokone anuSThAna karavA gya dharmane sAmAnya dharma kahe che. te A pramANe : sAmAnya agara (grahastha) dharmanuM svarUpa vasarvArthasiddha muhUrtamAM uThIne namaskAra mitre cAraNa-pUrvaka dharmajAgaraNa kare te A pramANe "ahA ! A IdrinA viSaye sarvathA nisAra che; viSa sarakhAM che. mAruM mana tenI tarapha kema AkarSAya che? A manuSya-janma pAmIne meM tene vyartha gumAvI dIdhuM eTale e bAkI rahyo che temAM zuM karavuM joIe ! * sUryodaya pahelAM cAra ghaDImAMthI pahelI be ghaDIne sarvArthasidhdha muhUrta kahe che. (1) e samaya kayA kartavyamAM gALavo joIe ! mRtyu anivArya che ane te sadA paDachAyAnI peThe mArI pAchaLa pAchaLa lAgI rahyuM che. (2) baMdhu-bAMdhava, dhanadhAnya, kalatra-putra ane mitra. kaI paNa sAthe AvanArUM nathI. jeNe jevuM karmarUpI vRkSa vAvyuM che, tene tevA ja vRkSanAM phaLane rasa bhegave paDe che. (3) mATe badhI bAhya vastuone parityAga karIne satya, nitya, sarva sukhene samUha, anaMta jJAna- darzananA dhAraka kevaLa AtmAne sAkSAtkAra kare (4)." upAzaka dazAMga sutra 42 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e prakAranI dharmajAgaraNa kare, mAtApitAnAM caraNomAM mastaka namAve, gurUo-munionuM darzana kare, dharmane upadeza sAMbhaLe, deva, gurU ane dharma para parama pratIti rAkhe, zakita pramANe sadA dAnazIla rahe, satsaMgati kare, vratadhArIe ane vRddha janonI sevA-suzruSA kare, dIna-hIna prANIonI rakSA kare, nekara-- cAkare sAthe premamaya vyavahAra kare, abhayadAna supAtradAna ane karUNAdAna de Azrita jananuM pitAnI peThe pAlanapoSaNa kare, dravyakSetrakALabhAvane joIne pravRtti kara, dharmazAstrane svAdhyAya kare, nItizAstranuM avalokana kare, gurUjananI sanmukha vinayapUrvaka vartana kare, vipatti AvatAM haiye dhAraNa kare, saMpatti prApta thatAM abhimAna na kare, zubha kAryomAM bIjAone sahAyatA Ape, Idriyone vaza rAkhe, jevuM bhajana-pAna prApta thaI jAya tene prasannacitta thaIne khAya, je nagara AdimAM sAdhu yA vizeSajJa-vidvAna zrAvake nivAsa karatA hoya te nagara AdimAM nivAsa kare, raste joIne cAle, ADambarane veza (khInene ThAThamAThI na rAkhe, kartavyanuM pAlana manathI kare, saunI sAthe mitranA rAkhe, bIjAnA duHkhe du:khI ane sukha sukhI thAya. bhaya-abhakSyane vicAra rAkhe, pitAnA dezane dharma ane jAtine prAcIna veza dhAraNa kare, je ghera Ave tene satkAra kare, satya dharmanuM pAlana kare, prANImAtra para anukaMpA rAkhe, pavitratApUrvaka pravRtti kare, sadA komaLa vANI bele kaMjusa na bane, rAtribhejana na kare, vRthA bakavAda na kare, aNagaLa pANI na pIe mathyA bhASaNa na kare, kaI vastumAM Asakata na thAya, sUtelAne na jagADe, parane adbhudaya joI duHkhI na thAya, niMdanIya kAryothI dUra rahe, asamaye ane vinA bhUkhe lejane na kare, AvakathI vadhAre kharca na kare, dharma virUdhdha AcaraNa na kare, maLamUtrane na reke, maLamUtra para maLamUtrane tyAga na kare, mitranI sAthe kapaTa na kare, vizeSa vicAra karyA vinA koI paNa kArya na kare, kodha, mAna, rUkSatA ane akartavyathI dura rahe, karavA gya kAryamAM pramAda na kare, baMdhavarga tathA mahAna jana sAthe veravireAdha na bAMdhe, ayogya vivAha, aparAdha, rAjadroha jugAra-mAMsabhakSaNanmadirApAna -cerI-vezyAgamana-pApadhdhi (zikAra)-parasIsevana-rUpa sAta vyasana, svAdIlApaNuM, divase uMgha, paraniMdA, paradhananI tRSNA, aparicita ane kaulika (kulaparaMparAthI utarelA. cepanA) rogonI sAthe vivAhAdi-saMbaMdhane parityAga kare, priya satya ja bele, vinA pUchaye uttara na de. koI vAtacIta karatA hoya tenA vacce na bele, gharanA chidranI vAta keIne na kahe, oLakhyA vinA ane parIkSA karyA vinA kaI vastune vyavahAra na kare, koinI pratipattimAM hAtha na ghAle, vizvAsaghAta na kare, grAma nagara AdinA cAgakSemamAM (alabdha vastuno lAbha karavAmAM ane labdha vastunI rakSA karavAmAM) vina na nAMkhe, vaheMcyA vinA (pAse rahelAone bhAga apyA vinA) kadApi kaI vastu na khAya, anyAyathI dhanapAna na kare, Ihaleka paralekathI pratikULa kArya na kare, parastrInI sAthe ekale na jAya, na bele ane na ekAMtamAM nivAsa kare, lAMca na le, savAra-sAMja ghara sApha kare, thoDI pUjIthI mATe vepAra na kheDe, prANa para saMkaTa AvatAM paNa anItino Azraya na le, mahAAraMbha mahAparigrahavALuM kAma na kare, anyAyIne pakSa na le, prayajana vinA keInA gharamAM praveza na kare, vikaTa mArgamAM ekale na jAya, bhujAothI nadI-taLAva AdimAM na tare, bAlaka vRddha regI gabharvatI cAkara ane Azritane saMtuSTa karyA vinA bhejana na kare, kaMIne kalaMkita na kare, gurU ane dharmanI sAthe droha karavAnI IcchA paNa na kare, bIDI taMbAku ane bhAMga Adi vyasanane sarvathA tyAga kare-ityAdi. upAzaka dazAMga sutra 43 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAgAra (zrAvaka) dharma kA nirUpaNa meM jIvAdi ke svarUpa kA varNana sAmAnyarUpa agAradhama bhagavAne e pramANe varNana karyuM che. have vizevarUpa agAradhama varNana kare che - vizeSarUpa-agAra (zrAvaka) dharma samyagdarzana ane aNuvrata Adine vizeSa agAradharma kahe che. prazama-saMganirveda-anuka pA-AstikarUpa AtmapariNAmane athavA tatvArthane arthAt jIva Adi nava tanA tathA sAcA deva gurU ane dharmanA yathArtha buddhipUrvaka zraddhAne samyagdarzana (samakita) kahe che. jIvatattvanuM vyAkhyAna pahelAM karI gayA chIe, ane puNyathI mekSa sudhInAM tattvanuM svarUpa paNa pahelAM lakhI gayA chIe, bAkI rahyuM ajIva tatva jemAM jIva na hoya te ajIva che ajIva pAMca prakAranA cheH (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzastikAya, (4) kala ane (5) pudagalAstikAya (1) dharmAstikAya-cAlanAra che ane pudagalene je cAlavAmAM sahayatA kare che tene dharmAstikAya athavA dharmadravya kahe che, jemake jaLamAM cAlanArI mAchalIne cAlavA-pharavAmAM jaLa sahAyaka thAya che. dharmAstikAya-arUpI (amUrtika) ane samasta kAkAzamAM vyApaka che, ane jIva-pudgalenI gatimAM nimitta-kAraNa che, adharmAstikAya-jema cAlato musAphara je bhavA Iche te vRkSanI chAyA tene bhavAmAM udAsIna kAraNa bane che, tema sthitimAna che ane pudagalanI sthitimAM je sahAyaka bane che tene adhamastikAya athavA adharma dravya kahe che. adhama dravya bhanArane bhavAmAM sahAyakamAtra bane che. preraNuM karIne bhAvatu nathI. e paNa dhamastikAyanI peThe arUpI ane samasta lokAzavyApI che. dharmadravya ane adharmadravya, lekAkAza ane alakAkAzanI maryAdAnA kAraNa che. jyA e dravya che, te lokakAza ane jyAM eno sadabhAva nathI te alakakAza kahevAya che. (3) AkAzAstikAya-jIva Ai dravyane je raNavakAza Ape che te AkAzAstikAya athavA AkAza dravya che AkAzadravya anaMtapradeza che, amUrtika che ane loka tathA alakamAM vyApta che (4) kAla-ladravya amUrtika che ane dravyanI paryAyenA parivartananuM kAraNa che. manuSya AdimAM bALaka, yuvA ane vRddha avasthA kAlanA ja prabhAvathI thAya che. e jUnane navuM ane navAne jUnuM kare che, ane apradezI dravya che. enA pradeze thatA nathI. (5) pudagalAstikAya-paramANuthI laIne ghaTa paTa Adi badhA dekhatA padAthe purAlAstikAya athavA pudagaladravya ja che. jemAM rUpa, sparza rasa. gaMdha, upAzaka dazAMga sutra 44 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAluma paDe te muddagala che, eka padArthathI vibhakata thaIne bIjA padArthanI pUrti karatA hovAthI ene pudgala kahe che. jene bIjo aMza na thaI zake evA, pudagalanA sauthI sUkSma aMzane paramANu kahe cheeka paramANu jyAM sudhI bIjA paramANunI sAthe maLI rahe che, tyAM sudhI tene pradeza kahe che. jyAre te be, traNa, cAra Adi adhika paramANuo yA pradezanI sAthe maLI jAya che, tyAre skandha kahevAya che. jema paTanA pradeza paTa (vastra)thI pRthapha hoya che, tema dharmadravya adharmadravya Aka zadraNa ane jIvadravyanA pradeza pRthapha karI zakAtA nathI. te atyaMta ghanIbhUtaakhaMDapiMDarUpa thaIne rahe che. prazna-dharma AdinI sAthe je "astikAya' lagADe che tene abhiprAya zo che? ane kAlanI sAthe "astikAya kema nathI lagADa? uttara-"astine artha che pradeza, ane kAryane artha che samUha ; tethI astikAyano artha "pradezano samUha e the. dharmAstikAyano artha nIkaLe dharmarUpa pradezane samUhe e pramANe adharmAstikAya AdinA viSayamAM paNa samajI levuM. paranta kAlanA pradeza nathI, kAraNa ke atIta (vItI gaele) kAla naSTa thaI cUkyuM che ane bhaviSyakALa atyAre vidyamAna nathI. mAtra vartamAnakALa samayamAtra zeSa rahI jAya che, tethI tene astikAya nathI kahetA, emAMthI dhama, adharma ane eka jIvavya e asaMkhyAta pradezavALA che, ane AkAza anaMtapradezI che. vizeSatA e che ke AkAzamAM paNa kAkAza te asaMkhyAtapradeza che, paraMtu alakAkAza anaMtapradeza che. zrAvaka dharma nirUpaNa ke deva svarUpa kA nirUpaNa devanuM svarUpa, deva--je dethI sarvathA mukata hoya, anaMta catuSTayathI yukata hoya, leka alekanA yathArtha svarUpane ipadezaka hAya, pramANa naya syAdvAdanI prarUpaNa karanAre hoya vItarAga ane tyAgI hoya te sAco deva che. kahyuM che ke je nidoSa, anaMta catuSTathI yukata, lokAlekanA yathArtha svarUpanI prarUpaka, pramANa naya syAdvAdane upadezaka, vItarAga ane paramatyAgI tene jainazAsanamAM deva mAne che. (1) ahIM dezathI dAnAntarAya Adi aDhAra dazenuM grahaNa che. enuM kathana mArA racelA "tatva pradIpa' nAmanA graMthamAM javuM. anaMta catuSTayano artha anaMta jJAna, anaMtadarzana, anaMta sukha ane anaMta zakita che. leka ane alekanuM svarUpa pahelAM batAvI gayA chIe. jethI karIne padArthonuM yathArtha jJAna thAya tene pramANu kahe che, arthAta saMzaya viparyaya ane anadhyavasAyathI bhinna jJAna athavA samyajJAna ja pramANa che. samyajJAna (pramANa) mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnanA bheda karIne pAMca prakAranuM che. enuM vistRta varNana "tatvapradIpa'mAM kareluM che. upAzaka dazAMga sutra 4pa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka dharma nirUpaNa meM nayoM kI prarUpaNA (7) nayAnuM prarUpaNu, padArthomAM anaMtadharma mAluma paDe che, e sarva dharmAMnA samudAya e paTTAtha che. e anaMta dharmAMmAMthI kei eka vikSita dharmane mukhyatve karIne ane zeSa dharmAMne gauNutve karIne arthAt e mukhya dharmanuM AlaMbana laIne je padmAnuM jJAna karAve tene 'naya' kahe che. athavA jenI dvArA anatadharmAMtmaka padArthonA eka dha jANavAmAM Ave tene naya kahe che. athavA ghaTa paTa Adi badhA padArthoM potapeAtAnA mUladravyanI apekSAe nitya che, parantu ghaTapaTa Adi paryAyanI apekSAe nitya paNa che. arthAt ghaTa (ghaDA) pudgalarUpa che. jyAre ghaTanA pudgale, ghaTa banyA pahelAM mATInA rUpamAM hatAM, tyAre paNa e pudgalA hatA. jyAre te ghaTanI AkRtimAM AvyA tyAre paNa pudgala ja che; agara jo koi ghaTane pachADIne TukaDe-TukaDA karI nAMkhe tyAre paNa te TukaDa pudgala ja raheze; jo koi e TukaDAne khAMDI-daLIne mATImAM meLavI dai phI emAMthI ghaTa khanAve tyAre paNa e pudgala ja raheze, e pramANe e puddagalAnuM puddagalapaNuM kadApi naSTa thatuM nathI, te kAraNathI te dravyadRSTie karIne nitya che. parantu te sadA eka ja avasthAmAM rahetA nathI-keivAra mATInA rUpamAM, koivAra ghaTanA rUpamAM keAivAra TukaDAnA rUpamAM ane koivAra sUkSma rajanA rUpamAM Ave che. e badhAM rUpa dravyanA paryAya-draSTie karIne padArtha anitya che. je keAI apekSAe nitya ane kai apekSAe anitya mAne che, tene naya kahe che naya be prakAranA che: (1) dravyArthika ane (2) pA~yAyika. je bhUtakALamAM hatuM, vamAnamAM che ane bhaviSyamAM haze, tene dravya kahe che. je naya dravyane a (viSaya) kare tene dravyarthika naya kahe che. je utpatti ane vinAzane prApta thAya che tene paryAya kahe che. je naya paryAya yane viSaya kare che tene paryAyarthika naya kahe che. dravyAyika nayanA traNa bhede che: (1) naigama, (2) sa Mgraha, (3) vyavahAra. je aneka prakAre jJAna karAve che, athavA je sarvAMdA (trikALasakhadhI) vAtane jANavAmAM kuzaLa hAya tene naigamanaya kahe che. jemake-jo ke bhagavAn mahAvIra svAmI nirvANa pAmI cUkayA che tathApi e naya bhUtanI vikSAe karIne pratyeka varSoMnI caitra suda teraze mahAvIra svAmInA janmanI tithi mAne che, ane tenA pradhAnatve karIne lAka kahe che ke Aje bhagavAnanI jayaMtI che," eja rIte lamAna ane bhaviSyakALanAM udAharaNA paNa samajI levAM. je naya vizeSanI apekSA na karatAM sAmAnyane grahaNa kare che te sagrahanaya che, arthAt sAmAnyanA kathana karIne e sAmAnya dharmAvALA badhA padArthonuM samyak prakAre grahaNa karanAro sagrahanaya che. jemake-'jIvanuM lakSaNa cetanA che, ema kahevAthI badhA jIvAnuM grahaNa thAya che. sattva, dravyatva Adi sAmAnya dharmAMne kAraNe saMgraha nayanI dvArA sa MgraharUpe grahaNa karelA pardhAmAM vizeSa dharmedvArA vibhAga karIne je grahaNa kare che te vyavahA naya che upAzaka dazAMga sutra 46 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya e che ke-padArthomAM sAmAnya dharma paNa che, ane vizeSa dharma paNa che. dUdha ane jala beumAM dravatva (pravAhitya) samAna che, paraMtu tenA bIjA guNemAM bheida che. "sarva guNa badhA padArthomAM che, tethI saMgraha naya e guNanI apekSAe badhA padArthone eka mAne che. paraMtu vyavahAra naya kahe che ke badhA padArtho eka nathI hoI zaktA, kAraNa ke kaI-kaImAM jIvatva guNa che, ke I-keImAM jIvatva guNa nathI, te beu eka kevI rIte heI zake ? saMgraha kahe che ke jIvava guNa eka che ane e guNa jemAM jemAM mAlUma paDe te badhA eka dravya che. vyavahAra naya kahe che ke keI jIva saMsArI che, koI mukta che, mATe beu bhinna bhinna che. saMgraha kahe che ke jemAM jemAM saMsArIpaNuM mAluma paDe te badhA eka che. vyavahAra kahe che ke koI trasa che keI sthAvara che, mATe beu eka nathI. saMgraha kahe che ke-jemAM jemAM trasa paDyuM hoya te badhA eka che. vyavahAra kahe che ke koI beIdriya, koI trIndriya, koI caturindriya ane kaI paMcendriya hoya che, mATe teo bhinna che. tAtparya e che ke saMgrahanaya sAmAnya dhamapara draSTi rAkhe che ane vyavahAra naya vizeSa (bhinna) dharmo para draSTi rAkhe che. eka naya bIjAno virodha nathI karate. naya e tyAM sudhI ja sunaya che ke jyAM sudhI te bIjA nayane virodha na karatA bIjA nayane udAsInatA pUrvaka joI rahI pitAnA viSayane jANe che. jyAre koI naya anya nayanI apekSA na rAkhatAM svataMtra banI jAya che tyAre te anekAMtavAdathI viparIta ekAntAvAdane Azraya ApavAne kAraNe mithyAnaya banI jAya che. saugatene anityatAvAda bAjusUtra naye karIne saMgata che, paratu e bauddha siddhAntamAM anya nayee karIne nirapekSa hovAne kAraNe mithyA RjusUtra thaI gayuM che. eja vAta anya nAnI bAbatamAM paNa jANI levI. saMgraha ane vyavahAranI je viSaya-vibhinnatA upara batAvavAmAM AvI che te paNa e pramANe ja samajavI, arthAt saMgraha naya sAmAnyanuM prativAdana kare che ane vizeSane gauNa karIne enI vivakSA karato nathI, paraMtu virodha paNa karatA nathI, eja pramANe vyavahAra naya pitAnA viSayanuM prativAdana kare che, saMgrahanA viSayane virodha karatuM nathI. saMkSepamAM kahI zakAya ke naya sAhelIonI peThe rahe che, IrSyALa zakayanI peThe nahi. paryAyArthika nayanA cAra bheda cheH (1) jusUtra, (2) zabda, (3) samabhirUTa, () evaMbhUta. (1) dravya che ke vidyamAna che, te paNa tene gauNa (apradhAna) karIne enI vivekSA na karatAM je naya vartamAna kSaNamAM vidyamAna paryAyane ja pradhAnatAe karIne baMdha karAve che, jusUtra naya che. jemake-A samaye sukha che. A pramANe A naya vidyAmAna dravyane gauNa karI de che-teto bedha nathI karAvate, paraMtu kSaNasthAyI vartamAnakAlIna sukha-paryAyane ja pradhAna karIne enuM sUcana kare che. (2) je bolAvavAmAM Ave che ene zabda kahe che. arthAt liMga, kAraka, kAla, purUSa ane upasarga (, vi, Adi ) Adine bheda hovA chatAM paNa je padArthamAM bheda nathI mAnate te zabda naya che. jemake, zunAsIra, vAsava, I, purhUta, puraMdara, ityAdi paryAyavAcaka zabdoe karIne eka ja Idra ane baMdha thAya che tAtparya e upAzaka dazAMga sutra 47 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke cAhe nAsIra kahe cAhe vAsana yA I kahe cAhe purhuta be ke puraMdara bele, zabdanayanI draSTimAM enA bhinna bhinna athe nathI, kAraNa ke e badhA zabdathI I% artha ja pratIta thAya che. (3) je naya pratyeka zabdano artha bhinna bhinna mAne che te samaliphaTa natha che. tAtparya e che ke-zabda dhAtumAMthI bane che ane eka dhAtumAM eka ja guNane baMdha karAvavAnI zakti hoya che, tethI temAMthI banela zabda paNa eka ja guNanuM pratipAdana kare che, tethI karIne zabdano artha eka nathI thaI zakato, jemake puraMdarane artha che puranuM dAraNa karanAre, ane Idrane artha che parama aizvaryathI dIpAyamAna thanAre, jyAre kaI vakatA puraMdararUpa saMjJAnI vivakSA kare che, tyAre Idra Adi saMjJAnI apekSA na rAkhatA keI-meIvAra thanArI puradAraNarUpI kriyAnA yogathI puraMdararUpa saMjJAne baMdha karAve che. e samabhirUDha naya che. nayanI apekSAe karIne rAmethelo themerA ame arthAt zabdanA bhedathI arthane bheda ane arthanA bhedathI zabdano bheda thAya che, e niyama saMgata bane che. A nayanI apekSAe "puraMdara' zabdane vAgya puraMdaranA paryAyavAcaka 'I' zabdanA vAcathI bhinna che, kAraNake zabdano saMbaMdha kaI-kaIvAra thanArA guNa kriyAnI sAthe hoya che, jemake puranuM kAraNa karavAnA nimitte karIne puraMdara kahevAya che, te ja kAraNe ghaTa ane paTa Adi padArthomAM paraspara bheda hoya che. je guNa ane kriyAo karIne padArthonAM bhedanI kalpanA na karavAmAM Ave te padArthomAM paraspara bheda na rahe. tAtparya e che ke jaLa dhAraNa karavuM AdinI zakita jemAM hoya che tene ghaTa kahe che, ane TADha nivAravA vagerenI zakita jemAM hoya che tene paTa kahe che. je e beunI A bhinna zakita (guNa) no khyAla na karavAmAM Ave te ghaTa ane paTa e beumAM bheda ja ze rahe? tethI guNa ane kriyAnA bhede karIne vAcya padArthomAM paNa bheda karavAmAM Ave che. basa, eja niyamAnusAra puruM, dara zabdamAM je zakita che ane tethI je kriyAnuM bhAna thAya che, te zakita (guNa) ane kriyA jemAM mAluma paDe che tene puraMdara zabdane vAca kahe che; temaja, Idra zabdamAM je zakita mAluma paDe che ane tethI je kriyAnuM bhAna thAya che, te zakita ane kriyA jemAM mAluma paDe che tene Idra zabdane vAca kahe che. ethI ema mAluma paDe che ke puraMdara zabdane vAcya (artha)ane "jhaMdra zabdane vacce eka nathI-jUdA jUdA che, kAraNake beu zabdonI zakti ane tethI bhAsita thanArI kriyA jUdI jUdI che, pravRttinimittane bheda che. e pramANe bIjA zabdonI zakita ane kriyAomAM paNa bheda hoya che, tethI e badhA vastuta: bhinna arthanA bedhaka che. A niyamane svIkAra karavAthI ghaTa-paTa AdimAM saMzaya thatuM nathI, viparyaya thatuM nathI, saMkrama thato nathI ane beu eka thatA nathI. zabdanI pravRttinuM nimitta e che ke je vAya (zabdArtha) hoya ane emAM rahenAra hoya tathA pratyeka zabdanA potapotAnA jeTalA artho thatA hoya temAM vizeSaNa thaIne rahe. ukata sthaLe puraMdara zabdano artha che "puraMdaratva dharmavALe, temAM puraMdarata pravRttinimitta che, arthAt jemAM puraMdaratva dhama jovAmAM Avaze tene kathana karavAne mATe puraMdara zabdanI pravRtti thaze, kAraNake "puraMdaratva puraMdara zabdane vAcya (artha) paNa che, ane "puraMdaratva dharmavALa" eTale je vA (artha) emAM rahenAre paNa che, tathA ukta zabdArthamAM vizeSaNa rUpe karIne paNa che. A pramANe vAsava zabdamAM vAsayatva Idra zabdamAM Indutva, ghaTamAM ghaTatva, paTamAM paDhatva, Adine pravRttinimitta samajavA upAzaka dazAMga sutra 48 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe, ukata udAharaNu khUba prasiddha hAvAne kAraNe ApavAmAM AvyuM che, ane turaga vihaMga, bhujaMga, paMkaja, gaiA Adi peAtAnI meLe jANI levA. samabhita nayane kharAkhara samajavA mATe eka vadhu udAharaNa laie : -- mahIha ane pApa e eka zabdonA artha vRkSa samajavAmAM Ave che. paraMtu samabhirUDha naya kahe che ke-mahIrUhanA kharA atha che mahI (pRthvI) para ugaranArUM ane pAdapanA artho che pAda (paga arthAt mULa) thI pANI Adi pAtanA khArAMka cUmanArU kayAM pRthvIpara uganArUM ane kayAM peAtAnA mULadvArA khorAka grahama karanArU! jo A eu zabdonA vAcya (artha) eka ja mAnI levAmAM Ave te mATe goTALA (vaiSamya) thai jAya. judI judI bhASAomAM jeTalA zabde upalabdha thAya che te badhAnA ma eka ja mAnavA paDaze evI sthitimAM jo koI dIpaka mAMgaze te bIjo turata tenI pAse kalama lAvI mUkaze, ane koi kalama mAMgaze tA khIo tenI sAme dIvA lAvIne mUkaze jo pRthvI para Ugavu ane mULadvArA khArAka levA e beu eka thaI jAya te dIpaka ane kalamanuM eka thai javuM zuM anucita che ? jo evI zaMkA uThAvavAmAM Ave ke kalama ane dIpakamAM te AkAza pAtALa jeTalu aMtara che. kalama lakhavAnA kAmamAM Ave che ane dIpaka prakAzane mATe upayegamAM Ave che; mATe te eu eka nathI. samAbhirUddha naya kahe che ke-ThIka kaheA che. ame paNa eja kahIe chIe mahIha pRthvIpara uge che ane pAdapa mULa vaDe kheArAka le che, beumAM AkAzapAtAla jeTalu aMtara che, te pachI e beu zabdane atha eka ja kevI rIte thaI zake ? chevaTe guNu ane kriyAe karIne padArthA ( vAcyA )mAM bheDha mAnavA ja paDaze, ane jo ema mAnyA vinA chUTake nathI, te guNu ane kriyAnA bhedane paryAyavAcaka zabdonA arthAMmAM pazu lAgu karavA joize. kalama ane dIpakamAM jyAre garabaDa thAya che, tyAre te guNu ane kriyAne AgaLa lai AvA che, ane jyAre paryAyavAcaka zabdonA vAro Ave che tyAre zuSu ane kriyAne chupAvI de che, e kyAMnA nyAya ? jo guNa kriyAnA bhede karIne zabdanA layamAM bheda mAnyA, te paryAyavAcaka zabdamAM paNa guNu--kriyAnA bhedde karIne bheda mAne evA samabhirUDhane mata che. te nathI icchatA kebhUpati (dharatInA mAlika ) ane narapati ( manuSyAnA mAlika )nA ekaja artha manAya. te kahe che ke ne bhUpati ane narapati eka che te bhUpati, khagapati ( garUDa ), surapati (IMdra ), ( mahAdeva ), lakhapata, karoDapati, e badhA eka ja hAvA joie. jo eka nathI, te bhUpati ane narapati paNa eka nathI. pazupati e athA (4) evastRta--zana, puradAraNu ane AkhaMDana A kriyAo tathA vAsavatva Adi guNeAne, athavA vartamAna kSaNumAM mAluma paDatI kriyA ane guNane je prApta thAya, te evastRta naya che e nayanA Azaya A pramANe cheH-zabdane ane anA paraspara anvaya-vyatireka che, mATe ' zaka' Adi zabda khelavAnI kSaNe je paTTAmAM zana kriyA mAluma paDe, e kSaNe ene zaka zabdanA vAcya mAnave joie, je samaye nahIM. mATe A nayanI apekSAe karIne ghaTa jyAre jaLane dhAraNa karI rahyo hAya, paNIhArInA mAthA para rahayA hAya. e prakAranI ghaTanA ( ceSTA )thI yukta hAya, tyAre ja ene ghaTa kahI zakAya che. enuM udAharaNa paNa eja che. upAzaka dazAMga sutra 49 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya e che ke samabhirUDha nayane mate zakana kriyAthI yukata padArthane zaka kahI zakAya che, cAhe te e kriyAthI koI samaye yukata hoya yA keI samaye rahita hAya, beu avasthAomAM eka zaka zabdano vAcya che, paraMtu evabhUta naya tethI paNa vadhAre sUkSama che. ene mate zakana zakti mejUda hovAthI ja koIne paNa zaka na kahI zakAya, balake je samaye zakana kriyAne upayoga karI rahaye haya, te samaye e zaka zabdane vAcyuM che. anya kSaNe nahIM mATe adhyApaka je samaye adhyApana karAvI rahayA hoya, tyAre ja tene adhyApaka kahI zakAya che. kheDUtane kheDUta tyAre ja kahI zakAya che ke jyAre te khetI karI rahaye hoya, je kSaNe te khetI na kare heya te kSaNe tene kheDUta na kahI zakAya. - zrAvakadharma nirUpaName syAdvAdakI prarUpaNA * [ syAdvAdanuM nirUpaNa ] 'syadvAda' zabdanA be bhAga che. eka "syA ane bIje "vAda "syA' avyaya che ane anekAnta (katha citta) arthane ghAtaka che. "vAda' ne artha svIkAra kare yA kahevuM. arthAta ghaTa-paTa Adi badhA padArtha dravya-paryAyarUpa hovAthI kathaMcit nitya che. katha cit anitya che. kathaMcit nityaniya che, e prakAranA siddhAntane syAddha kahe che. tAtparya e che kepratyeka padArtha dravyarUpa paNa che ane paryAvarUpa paNa che. dravyarUpa hovAthI pratyeka padAthI nitya che, paryAyarUpa hovAthI aniya che ane UbhayarUpa hovAthI nityanitya te. padArthanI nityatA ane anityatAne nayanA prakaraNamAM udAharaNa ApIne spaSTa karI cUkayA chIe, te paNa barAbara samajAvavA mATe bIjI udAharaNa A pramANe che:- senuM pudgala dravya che, e dravyarUpe sadA pudgala ja banI rahe che, ane banI raheze, mATe nitya che. paraMtu e senuM sadA samAna avasthAmAM rahetuM nathI; keIvAra te kaDIrUpa paryAya dhAraNa kare che, keIvAra kuMDalarUpa paryAya dhAraNa kare che, mATe paryAyanI apekSAe te anitya paNa che. tethI ema nathI kahI zakAtuM ke e suvarNa dravya sarvathA nitya che, ane ema kahevuM paNa yukta nathI ke e sarvathA anitya che, siddhAnta e che ke sat (astitvavAnI che te utpAda, vyaya ane devya svarUpa avazya thAya che. ane utpAda tathA vyaya paryAyaSTie karIne thAya che, mATe e dRSTie padArtha anitya tathA dhrauvya dravyadRSTie karIne thAya che, mATe e dRSTie padArtha nitya che. e vAta pahelAM batAvI cUkayA chIe. anyatra paNa kahyu che ke suvarNa pahelAM lagaDInA AkAramAM rahe che, pachI lagaDInA rUpamAMthI parivartita (vyaya) thaIne hAra (ka ThanA ghareNA)nA rUpamAM utpana thAya che, pachI hAramAMthI parivartita thaIne svastikanA rUpamAM utpanna thAya che, svastika rUpamAMthI badalAIne te karNaphUlanA rUpamAM utpanna thAya che, pachI eja suvarNa anekAneka AkArene dhAraNa karatAM karatAM camakatAM kuMDalenA rUpamAM AvI jAya che, paraMtu e badhI avasthAmAM suvarNa eja rahe che ke je pahelAM lagaDInA rUpamAM hatuM. mAtra AkAra ja badalAtuM rahe che. jo e suvarNane keIpaNa akRtinA rUpamAM na jotAM zuddha rUpathI jovAmAM Ave, te e mAtra dravya ja che. vaLI kahyuM che ke upAzaka dazAMga sutra pa0 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka rAjA potAnI putrIne ramavAne suvarNa ne ghaDe tADAvIne putrane putrI zeka kare che ane putra mATe ramavAne daDo banAvarAvI Ape che. e joine daDA malavAthI harSa pAme che. seAnAne ghaDA nAza pAmyuM ane daDA khanyA, paNa sAnuM te jemanuM tema rahyuM che, te joine rAjAne nathI hu thatA ke nathI viSAda thatA. (ra)" eja vAta ghaTAkAza-paTAkAza AdimAM samajavAnI che. arthAt kAla sudhI kei sthAne ghaTa rAkhyA hatA, Aje te sthaLethI ghaTa uThAvI lIdhe ane e sthAne paTa (vastra) mUkI dIdhuM. jyAM sudhI ghaTa rAkhyA hatA tyAM sudhI tyAMnuM AkAza ghaTAkaza hatu, have paTa rAkhavAthI paTAkAza banI gayuM. e pramANe ghaTAnA nAza thai gayA, paTAkAzanA utpAda thai gaye, paNa AkAza tA dhruva che. (jemanuM temaja che.) prazna--AkAza Adi padArthAMmAM dhrauvyu ja mAluma paDatA ke nathI vyaya paNa mAluma paDatA. te pachI Apa pratyeka padArtha ne nitya ane anitya kema kaheA che ! upalabdha thAya che--nathI utpAda uttara--sAMbhaLeA jIva yA pudgala AkAzamAM rahe che, jyAre kAI jIva yA pudgala eka AkAza-pradezathI nIkaLIne khIjA AkAza pradezamAM cAlyA gaye, tyAre pahelAM AkAza pradezathI tenA vibhAga thayA, ane bIjA AkAza pradeza sAthe tenA saMcAga thayA, arthAt atyAra sudhI je pradezamAM saMcAga hatA temAM vibhAga thai gayA ane jemAM vibhAga hatA temAM saMyeAga thai gayA. e pramANe beu pradezAmAM sAMcAga--vibhAga thayA. sayAga ane vibhAga Apasa--ApasamAM viradhI dharmAM che. tAtparya e che ke-sayega-viziSTa AkAza naSTa thayuM ane vibhAga viziSTa AkAza utpanna thayuM. e pramANe khIjuM vibhAga--viziSTa AkAza naSTa thayu ane saMyAga--viziSTa AkAza utpanna thayuM. Ape pAte mAnyu che ke virodhI dharmane prApta thavuM e ja bhedanuM kAraNu che. hA, mAkAza rUpe karIne dhruva rahyu, na naSTa thayuM ke na utpanna thayuM ; tethI siddha thayuM ke AkAza adyi padArtha, utpAda, vyaya rUpa paNa che. tethI karIne te katha Mcit anitya paNa che. anityatAnA abhiprAye karIne ja paTAkAza ghaTAkAza Adi lAvyavahAra thAya che. ane dravyanI apekSAe AkAzanI nityatA mAnavI nirdoSaja che, kAraNa ke utpatti vinAza ( avasthAomAM) thatA rahevA chatAM paNa anvita rUpe padArtha nu sthita rahevuM e nityatAnuM lakSaNa che, te AkAza dravyamAM ghaTe che. prazna----eka paTTAmAM paraspara-virodhI dharmAMnuM hAvuM kayAMya jovAmAM AvyuM nathI, te pachI Apa nityatA ane anityatA jevA vidhI dharmo (guNe!)ne ekaja padArthomAM kevI rIte ghaTAvA che ? uttara---ema na kaheA. siMhanA AkAra ane naranA AkAra beu paraspara virAkhI che, te paNa te eka ja narasiMhamAM jovAmAM Ave virodhI dhamAluma paDI zake che te khIjI jagyAe che, jo eka jagyAe kema na mAluma paDe upAzaka dazAMga sutra 51 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je ema kaho ke-virodhI dhama e hoya che ke je eka vastumAM na hoya. anupampaSyo viSaH " arthAta jenI ekatra upalabdhi na thAya te ja virodhI gaNAya che. nara ane siMhanA AkAranI eka sthAne upalabdhi che mATe temAM virodha nathI. te enuM samAdhAna e che ke-virodhanA e lakSaNe karIne nityatA-anityatA Adi vastugata dharmomAM paraspara virodha ghaTa nathI, kAraNake e dharmo apekSAe karIne ekaja vastumAM mAluma paDe che. je emAM virodha hato e ekatra upalabdha ja na thAta. prazna-je dravya nitya hoya che te paramANurUpa che ane je anitya hoya che te kAryarUpa dravya (skaMdha) che. arthAta-paramANuM dravyamAM nityatA ane kArya dravyamAM anityatA mAluma paDe che. beu guNonAM AdhArabhUta dravya bhinna-bhinna che. te pachI Apa ekaja dravya (mI)mAM nitya ane anityatA kema batAve che ? uttara-pahelAM ame AkAza ane suvarNanuM udAharaNa ApIne batAvI gayA chIe ke-bhinna bhinna payAmAM eka ja dravya rahe che. e vAta spaSTa pratIta thAya che. je pUrva pUrva paryAyanA nAza ane uttara uttara paryAyanA utpAdane kAraNe ja dravyamAM bheda mAnaze te eka manuSya jyAre bAlyAvasthAne tyajIne yuvAvasthAmAM Avaze, tyAre tene paNa bIje manuSya mAnavo paDaze, ane jyAre yuvAvasthAne pari tyAga karIne vRddhAvasthAmAM Avaze, tyAre tene ja trIje manuSya mAnave paDaze. ema mAnavAthI badhe lekavyavahAra naSTa thaI jaze. (yajJadattane putra devadatta bAlyAvasthAne ulaMdhIne jyAre juvAna thaze tyAre te tene putra nahi rahe, bIje ja thaI jaze ane yajJadatta devadattane pitA paNa raheze nahi. juvAnImAM nokarI karyA bAda ghaDapaNamAM jyAre penzana levAno vakhata Avaze tyAre sarakAra kaheze ke nokarI karanAra bIje hatuM, tamArI avasthA badalAI gaI che, mATe tame nekarI karanAra rahyA nathI, te tamane penzana zA mATe ApIe ? bicArA yajJadattanI kevI durdazA thaze ? A bAjue tenuM pitApaNuM naSTa thaI gayuM ane pelI bAjue penzana para dhADa AvI ! * eka mANasa juvAnImAM lAkhonuM karaja karaze ane jyAre ghaDapaNamAM tenI upara kaI dA karaze tyAre nyAyAlayamAM jaIne kahI deze ke karaja lenAra bIjo hatA, huM bIje chuM mArI avasthA badalAI gaI che mATe karaja lenAra huM nathI. jeNe karaja lIdhuM hoya tenI pAsethI vasUla karo. tAtparya e che ke avasthA (paryAya )nA parivartanathI je avasthAvAn (dravya)mAM parivartana thavAnuM svIkAravAmAM Ave te badhe vyavahAra naSTa thaI jAya. mATe paryAnuM parivartana thavA chatAM paNa dravyamAM parivartana mAnavuM ayukta te che ja, te sAthe vyavahAranuM lepaka paNa che.) upAzaka dazAMga sutra para Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samabhaMgI - sAtabhaMgo kA nirUpaNa [saptabhaMgI ] vastumAM je ananta dharmo mAluma paDe che, e badhA dharmonI ananta saptabhaMgIo bane che. arthAt anekAnta siddhAntane anusarI vastunA dharmonuM vizleSaNa karavAthI pratyeka dharmanA sAta bhaMga (bhAMgA) thAya che. e dharmomAM pratyakSa Adi ke pramANathI bAdhA AvatI nathI. kayAMka kevaLa vidhi thAya che, kayAMya kevaLa niSedha thAya che, ane kayAMya beu kramaza: saMmilita thAya che, kayAMka yugapata (ekI sAthe) saMmilita thAya che. e sAte bhAMgAnI pahelAM, spaSTatAne mATe prAyaH "syA' avyaya lagADavAmAM Ave che. astitva dharmanA sAta bhAMgA A pramANe che - (1) sarvana-arthAta pratyeka padAthe, svadravya, svakSetra, svakAla ane svabhAvanI apekSAe che. A bhAMgAmAM kevaLa vidhinI kalpanA karavAmAM AvI che. (2) zAAva ra-arthAtu pratyeka padArtha paradravya, parakSetra, parakAla ane parabhAvanI apekSAo nathI. A bhAMgAmAM mAtra niSedhanI kalpanA che. (3) vira cAmAnava sarvama-arthAta pratyeka padArtha, svadravyAdi- catuSTayanI apekSAe che, paradravyAdicatuSTayanI apekSAo nathI. A bhAMgAmAM vidhi ane niSedha e beunI kramazaH kalpanA karI che. (4) sthAvatvameva sarvema-arthAta pratyeka padArtha keI apekSAe avaktavya ( vacanane agocara ) che. ahIM vidhi ane niSedhanI ekI sAthe kalpanA karI che, eka samaye eka ja dharmanuM kathana thaI zake che, aneka dharmonuM nathI thaI zakatuM. ahIM ekI sAthe be dharmonI vivakSA che, ane beunuM ekI sAthe kathana nathI thaI zakatuM, mATe e apekSAe padArtha avakatavya che. (5) sthAvarothameva sarve-arthAta pratyeka padArtha astitvavAnuM hovA sAthe avakatavya che. A bhAgo pahelA ane cothA bhAganA saMmelanathI banyuM che, emAM kevaLa vidhi ane yugapa6 vidhi-niSedhanI vivekSA che. () cannAhyAja cameva sarve--arthAt pratyeka padArtha nAstitvavAna havA sAthe: avaktavya che. A bhAge bIjA ane cothA bhAgAnA mizraNathI bane che. emAM kevaLa niSedha ane yugapadu vidhi-niSedhanI vivAkSA che. (7) sthAti nAsti-gavaravyavasa--arthAt pratyeka padArtha astitvavAnuM tathA nAstitvavAn hovA sAthe avakatavya che. A bhAge trIjA ane cothA bhAMgAnA mizraNathI bane che. emAM kramazaH vidhi-niSedha ane yugapadu vidhi-niSedhanI vivAkSa che. I sAte bhAMgAnuM spaSTIkaraNa ] (1) jyAre ApaNe kahIe chIe ke "ghaDe che", tyAre ghaTaviSayaka dravyAdi-catuSTayanI apekSAe ja kahIe chIe. arthAta-je ghaDo mATIrUpa dravyane banyuM che te e mATIrUpa dravyanI apekSAe karIne ja che, je banArasane che te banArasa kSetranI apekSAe karIne che, zrI Adi je kALamAM che e kALanI apekSAe karIne che, lAlAza Adi je je guNa emAM mAlUma paDe che, e guNo (bhA)nI apekSAe karIne cheH tAtparya (matalaba) e che ke "ghaDe che" e kathanane Azaya upAzaka dazAMga sutra pa3 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che ke ghaDA peAtAnA niyata TUnya ArdinI apekSAe karIne che. jo peAtAnA dravyAdi catuSTaye karIne ghaDAnuM astitva na mAnavAmAM Ave te te gadheDAnAM zIMgaDAnI peThe asat thai jaze, mATe svacatuSTaye karIne pratyeka padArthamAM astitva avazya mAnavuM joIe. (2) jyAre ApaNe kahIe chIe ke ghaDeDa nathI', tyAre ghaTathI bhinna drazya AdinI apekSAe karIne kahIe chIe, arthAt ghaDA jo mATInA anya che te te jaladbhavyanI apekSAe karIne nathI, banArasamAM che te te paTaNAkSetranI apekSAe karIne nathI. grISma Adi je kALamAM che te tethI bhinna kALamAM nathI, lAlAza Adi guNu jo emAM mAlUma paDe che te lIlAza Adi bhAvAnI apekSAe nathI, jo khIjA dravya AdinI paNa apekSAe ghaTanuM astitva mAnavAmAM Ave te ghaTanuM niyata svarUpa nathI anI zakatu. arthAt ghaTamAM jo anya svarUpAdie karIne nAstitva na mAnavAmAM Ave te ghaTa-paTa Adi bheda ja padArthamAM na rahe mATe ghaTamAM paracatuSTaye karIne nAstitva rahelu che. A khIjA bhAMgAnA Azaya che. (3) jyAre ApaNe kahIe chIe ke ghaTa che paNa khare ane nathI paNa kharo, tyAre upara kahelA pahelA ane khIjA bhAMgAmAM batAvelA svadravyakSetra Adi tathA paradravya Adi beunI kramaza: vivAkSAe karIne kahIe chIe. e kramavAra vacanaprakAra trIjo lAMgA che. (4) jemake pahelAM kahI gayA chIe ke, ghaTamAM ApekSika astitva nAstitvanuM thana kramika thai zake che. paraMtu ekI sAthe astitva nAstitva eka dharmAM vacanadvArA nathI kahI zakAtA. che" kahIe te tethI ' nathI ' nuM kathana nathI thatu. ane ' nathI ' kahIe teA tethI che' nuM kathana nathI thatu. te sivAyanA evA kei paNa zabda nathI * jenAthI aneka dharmAMnuM ekI sAthe pratipAdana karI zakAya, e apekSAe ghaTane avakatavya kahyo che. ahIM astitva ane nAstitva e beu dhanI yugapata vivakSA che. e cAthA bhAMganA Azaya che. A cAra bhAMgAmAMthI kevaLa vidhi-pratipAdaka pahele ane kevaLa niSedha-pratipAdaka khIjo bhAMgeA ja mULa bhAMgA che. trIjo ane ceAthe bhAMge e meune kramazaH ane yugapat meLavavAthI banyA che. (5) sva-dravyakSetrakAlabhAvathI vastu (ghaTa ) sata che ane yugapat vidhi--niSedhanI sAthe vivakSita thavAthI avakatavya rUpa thAya che. A pAMcamA bhAMgeA che. (6) khIjA bhAgAmAM para drAdi-catuSTayanI apekSAe paTTAmAM nAstitva batAvyu che, enI sAthe ja yugata vidhi-niSedhanI kalpanA karavAthI avakatavyatA paNa meLavI zakAya che e * nAsti-avakatavya' rUpa chaThTho bhAMgA che. (7) svadravya AdinI apekSAe sata ane para-vyAdinI apekSAe asat vastu, yugapat vidhiniSedhanI kalpanA karavAthI avakatavya paNa che. e astinAsti avakatavya' rUpa sAtamA bhAMgenA Azaya che. upAzaka dazAMga sutra 54 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devasvarUpa kA varNana ahIM dizAsUcanane mATe kevaLa astitva' dharmane ja udAharaNa banAvI sAta bhAMga ghaTAvyA che. e pramANe nityatva Adi pratyeka dharma para sAta--sAta bhAMgA potAnI meLe ghaTAvI levA A badhAMnI prarUpaNA karavAvALe, ane-jane rAga naSTa thai gayA haiAya eTale vItarAga hAya te deva kahevAya che. 'rAga' pada dveSanuM upalakSaNa che, mATe te vaDe dveSanA nAza paNa samajavA. zakA--jo deva, rAga ane dveSathI rahita che, te tenI upAsanA karavI vRthA che. tenI upAsanA karavAthI kei pratyeAjana siddha thai zakyuM nathI; kAraNake ApanA kathanAnusAra e (deva) peAtAnI upAsanA karanArAo para rAga nahIM kare ane upAsanA na karanAra para dveSa nahi kare. evI sthitimAM upAsanA karavAthI paNa tenI prasannatA prApta karI zakAtI nathI, mATe tenI upAsanA karavI byu che. samAdhAna----e tamArI bhUla che. amArI upAsanA bhagavAnane prasanna (khuza) karavAne mATe nathI paratu potapAtAnA AtmAne zuddha karIne sarvathA nivikAra banAvavA mATe che. meha AdithI utpanna thanArI viSayabhAganI lelupatA ja AtmAnA vikAra ( kalaMka ) che. tenA nAza rAgadveSanA nAza thayA vinA thaI zakatA nathI. jaLa lIlA, pILA ane rAtA vaNu AdinA saMvegathI peAtAnI svacchatAnA guNu tyajIne lIluM pILuM ke lAla thaI jAya che. dhIre dhIre enI malinatA eTalI vadhI jAya che ke te mAtra deDakAMonA kAmanuM ja rahe che, e pramANe rAga-dveSavALA AtmA, potAnI sphaTika sarakhI nirmALatAne tyajIne malIna banAvanArA viSayeAnA sa sagathI kramazaH AdhikAdhika malIna thatAM chevaTe durgatinuM pAtra banI jAya che. mATe samasta durgatinAM mULa kAraNu rAga-dveSa che. bhavya jIvee prayatna karIne temane dUra karavAM joie. ene dUra (naSTa) karavAne mATe rAgadveSa rahita devanI upAsanA karavI joie. e vAta leAkamAM jovAmAM Ave che. rAgI nIraMga karanAra vaidyanI upAsanA kare che. zatruothI tiraskAra pAmanArI niLa vyakita sabaLa rAjA AdinI upAsanA kare che, nAnI dukAnavALA meTI dukAnavALA zeTha Adine Azraya le che, ane TADhathI tharatharatA mANusa sUrya Adi garama vastuenuM zaraNu le che ane saphaLa thAya che. e pramANe anata zakitanA Agara; sa`thA niSkalaMka bhagavAnanI nirdoSa upAsanAthI cittamAM ekAgratA utpanna thAya che, ane e ekAgratAthI AtmAnuM vItarAga avasthAmAM pariNamana thAya che. jyAre AtmA vItarAga avasthAmAM Ave che, tyAre rAgadveSane vinAza thai jAya che. rAgadveSanA vinAza thavAthI zuddhi thAya che. Atmazuddhi thavAthI te petAnA zuddha sahaja svabhAvamAM sthira thai jAya che. AtmAnuM zuddha svabhAvamAM sthira thai javuM eja sarvotkRSTa sukha che. eja sukha avinAzI che. mATe rAgadveSanA vinAzaja sazreSTa zAzvata sukhanuM sAdhana che, ane e sukhanI prAptine mATe vItarAga devanI upAsanA karavI nitAnta Avazyaka che. ahIM ( A upAsanAmAM ) devane rAga nathI ke dveSa nathI. paraMtu je rAgadveSanA tyAga karavA icche te enI upAsanA karIne saphaLa-manetha thAya che. jemake-leAkamAM je aMdhakArane dUra karavA icche che te pote prakAzanu zaraNu levAthI ja saphaLa thAya che, nahi ke prakAza pAte tenI pAse dADI jAya che. ethI sAvadha upAsanAnuM khaMDana thai upAzaka dazAMga sutra 55 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayuM, kAraNake sAvadha upAsanAthI jIvahiMsArUpa AraMbha thAya che, a ra thI karmabaMdha thAya che ane kamaba dhathI saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che. kahyuM che ke- sAvadha upAsanAthI jIvaDisArUpa AraMbha thAya che, tethI karmabaMdha thAya che ane karmabaMdhathI saMsArarUpI cakramAM ghUmavuM paDe che" (1) bIjA doSanuM pratipAdana pahelAM karavAmAM AvyuM che, eTale ahIM ATaluM kathana ja pUratuM che. gurU ke svarUpa kA varNana gurUnuM svarUpa je mekSamArgane upadeza Ape che te gurU che. e ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraharUpa pAMca mahAvratanA dhAraNa karanArA, rAtrijanana tyAgI pAMca AjanA nivAraka, pAMca saMvaronA ArAdhaka, pAMce Idriyeno nigraha karanArA pAMca samiti traNa guptinA pAlaka, kAyanA rakSaka, sasa vyasana ane ATha madonA tyAgI guptabrahmacArI, dasa yatidharmonA dhAraka, tapa saMyama Adi vividha caNAthI yukta hAthI, ghoDA, gADI, pAlakhI, rela, sAyakala, miTara, havAI vimAna, TrAnce Adi kaI paNa vAhanapara savAra na thanArA, pagapALe vihAra karanArA, chatra, pAdukA, joDA, mejA vagerenA tyAgI, nirdoSa AhAranA grAhaka, sacitta jaLanA tyAgI, bhakitabhAve sAthe cAlanArA gRhasthone ane pitAne mATe banAvavAmAM AvelA AhAra na lenArA hoya che. teo potAne mATe bhejana banAvarAvatA nathI, mAthA paranA kezane lotha kare che, vAyukAya AdinI rakSAne mATe mukhapara sadeva derA sAthenI mukhavastrikA bAMdhI rAkhe che jenI rakSAne mATe rajoharaNa ane puMjazuM rAkhe che, strIone sparza karatA nathI, strIonA saMparkavALA sthAnamAM rAtrIne samaya nivAsa karatA nathI, strI-pazu-paMDakavALI vastImAM rahetA nathI, strIonI sabhAmAM upadeza ApatA nathI, bodhavAna ane tattvajJAtA thaIne ahiMsA dharmane upadeza Ape che. A viSayane saMgraha karavAvALI gAthAo A pramANe che Ane artha pUkata pramANe ja che. upAzaka dazAMga sutra pa6 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ke svarUpa meM ahiMsAvrata kA varNana dharmanuM svarUpa pahelAM dharmanuM vyAkhyAna karI gayA chIe. je pUrNa dayAmaya pravRttirUpa hoIne ahiMsAmUlaka ane tIrthakara bhagavAna dvArA upadiSTa che, teja dharma che. e dharma bAra prakAra che. jethI sadgatinI prApti thAya te vrata kahevAya che. je mahAvatethI nAnuM vrata heya tene aNuvrata kahe che. aNuvrate pAMca che, te A pramANe (1) aNuvrata, (1) sthalaprANAtipAta viramaNa-sthala hiMsAthI nivRtta thavuM te tAtparya e che ke-jIva be prakAranA cheH (1) sthala ane (2) sUDhama. beIdriya. trIMdriya, caturindriya ane pacendriya jIva skUla che tathA ekendriya jIva sUkSama che. sUmijIne tattvadazI tathA zAstramarmajJa ja jANI zake che, tethI gRhastha e jInI hiMsAne tyAga karI zaktA nathI sUphama jIve (ekendriya jIvo) nI hiMsAne tyAga sAdhu ja kare che. tAtparya e che ke beIdriya Adi jAnI hiMsA skUla hiMsA che ane ekendriya InI hiMsA sUkSama hiMsA che skUla hiMsA be prakAranI che -(1) saMkalpajA ane (2) AraMbhajA. mAMsa, nakha, vALa, cAmaDuM ane hADakAM Adine mATe niraparAdhI prANIone IcachApUrvaka ghAta kare e saMka9pajA hiMsA che. rathanAM piDAM athavA ratha ane cAka Adi cAlavAthI, ane haLa tathA kedALI Adi vaDe jamIna khodavAthI, kIDI-makeDI Adine IcchAvinA ghAta thaI jAya e AraMbhaka hiMsA che, zrAvake beu prakAranI hiMsAmAMthI AjIvanane mATe saMkalpajA hiMsAne tyAga kare che ? hA, karaNa ane yoganI maryAdA enI IcchA para nirbhara che, arthAt koI zrAvaka eka karaNa eka yogathI, ke be karaNa be vegathI athavA IrachAne anusarI anya prakAranI maryAdAe karIne tyAga kare che, paraMtu zrAvaka AraMbhanA hiMsAne tyAga karI zakatA nathI. ghara banAvyA vinA ane khetIvADI AdI kArya karyA vinA gRhastha jIvana nirvAha tha asaMbhavita che ane e kAryomAM hiMsA anivArya che- avazya thAya che. zaMka-je saMka95jA hiMsAno tyAga karavAthI ja hiMsAnA tyAgI thaI zakAya che, te zrAvakane sthala prANIonI hiMsAne tyAgI kema kahe che ? te IcchApUrvaka sUmi prANIonI paNa hiMsA nathI karato, mATe sthala sUma badhAM prANIonI hiMsAne tyAgI mAnave joIe. te pachI pahelA vratamAM "sthala " padanI zI jarUra hatI ? samAdhAna-sAbhaLe. grahatha-pRthvIkAya, haritakAya Adine IcchApUrvaka ja bhogave che, mATe te sUkSma saMka95jA hiMsAthI bacI zakatuM nathI. e vAta pahelAM kahI gayA chIe. je 1 che upAzaka dazAMga sutra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ke svarUpa meM satyavrata kA varNana bIjA vratanuM varNana 64 sthUla mRSAvAdathI viramaNu thavuM e bIjuM aNuvrata che. prakAranA che: (1) sUkSma ane (2) sthUla, mitra AdinI sAthe asatya bhASaNa karavuM athavA kei mANusa divase beTho beTho uMgha ane khIjo tene sAvadhAna karavAne mATe kahe ke " kema bhAi ! kaveLAe paNa udhA che ke ? " tA e uttara Ape che nA, uMghatA nathI. ', e prakAranuM bhASaNa sUkSma mRSAvAda che, sthUla vastumAM khATAM piraNAmAthI asatya khAlavuM e sthUla mRSAvAda che. e pAMca prakAranA cheH (1) kanyA-sabaMdhI, (2) bhUmi--sa MbaMdhI, (3) gAya vagere saMbaMdhI, (4) thApaNa--saMbaMdhI, (5) jUThI sAkSI ApavI, "C (1) kula, zIla, rUpa, dvIthI yukata nirdeSa kanyAne dUSita TharAvavI, ane kula AdithI rahita dUSita kanyAne nirdoSa kahevI te kanyAlIka che. ahIM kanyA zabdathI manuSya mAtranuM, upalakSaNe karIne grahaNa thAya che. mRSAvAda paNa e manAra janane mATe laI rahyo hoya (2) kasadAra ( sArA pAka ugI zake tevI ) jamInane kasa vinAnI kahevI ane mInakasadAra jamInane krasadAra kahevI, ochA mUlyavALIne mAMghA mUlyavALI kahevI ane mAMbA mUlyavALIne eAchA mUlyavALI kahevI, e bhUmi-alIka che. ahIM bhUmizabda paNa upalakSaNa che, mATe bhUmi zabdathI sacitta phaLa AdinuM ane acitta suvarNa AdinuM grahaNa karavuM. (3) gAya, gheADA, bheMza Adi cApagAmAM je prazasta ( sArAM ) hAya temane aprazasta ( naThArA) kahevAM ane je aprazasta haiAya temane prazasta kahevAM, tathA pahelAM mujaba eAchA mUlyavALAMne meghA mUlyavALAM ane moMghA mUlyavALAMne AchA mUlyavALAM kahevAM, athavA vadhAre dUdha denArI gAyane AchuM dUdha denArI kahevI ane A dUdha denArIne vadhu dUdha denArI kahevI e ge-alIka che. (4) koi vizvAsapAtra purUSanI pAse maheA, rUpiyA, sonuM, rUpuM, vastra, dhAnya Adi anAmata mUkavAM e thApaNa kahevAya che. tenA saMbaMdhamAM mithyAbhASaNa karavuM e nyAya--alIka ( thApaNu mesA ) che. jemake "mane tArI vastunI khabara nathI, teM mane kayAre ApI hatI ? kahe, kANu tenA sAkSI che ? '' ityAdi. (5) "huM e vakhate tyAM hAjara hatA; e badhI vAtA sAcI kahe che; mArI sAme e badhI vAtA thai hatI " e pramANe kAinA apakAra karavAnA hetuthI, athavA lAMca laIne jUThI jImAnI ApavI te jUThI sAkSI che. athavA " e evA ja aparAdhI che, huM enAM badhAM karatUta jANuM chuM, eNe evuM kAma karyuM che ke je koi paNa rIte na karavuM joIe." e pramANe jUThThuM belavuM e kUTa-sAkSI (kuDI zAkha) che. A sthUla mRSAvAdane e karaNa ane traNa yuge karIne tyAga karavA sthUlamRSAvAdavimaraNu vrata kahevAya che. 5 2 5 upAzaka dazAMga sutra 58 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma kathA meM asteyavrata kA varNana trIja vratanuM varNana je vastune je mAlIka che, teNe ApyA vinA te vastu grahaNa karI levI e adattadAna che, tenAthI nivRtta thavuM e adattAdAnaviramaNa vrata che. adattAdAna paNa sUkSama ane skUlanA bhede karIne be prakAranuM che. jene keI mAlIka nathI evuM thAsa, kAMkarA vagerene kharAba hetu vinA grahaNa karavAM e sUkSama adattAdAna che, ane je grahaNa karavAthI corIne aparAdha lAge, evuM bIjA keInuM senuM vagere padArthonuM grahaNa karavuM, e sthUla adattAdAna che. e be prakAranuM che: (1) saMbhALatAM, yA na saMbhALatAM, bhUlAI (vAI) gaelAM TeLAmAM AvelAM gAya-bheMza Adi sacitta padArthonuM apaharaNa karavuM sacitta adattAdAna che. (2) saMbhALIne rAkhelAM ke saMbhALyA vinA rAkhelAM, khevAI gaelAM, vastra, ratha, suvarNa Adi acitta padArthonuM apaharaNa karavuM e acitta adattAdAna che. e sacitta ane acitta adattAdAnane be karaNa traNa ge karIne tyAga kara e sthala-adattAdAnavimaraNavrata che. je 3 che dharma kathA meM svadArasaMtoSavrata kA varNana (4) cethA vratanuM varNana patinI sAthe saMbaMdha joDIne, pitA bhAI AdinA saMbaMdhane je dAraNa karI nAMkhe che, tene dAra kahe che. vidhipUrvaka vivAhita strIne svadAra kahe che. svadAramAM ja saMteSa rAkhave e svadAra-sa teSa kahevAya che arthAt parastrI-vezyA thavuM ane dharmapatnImAM ja saMtoSa rAkhave, e svadArasaMtoSa vrata che. zakA-kIMmata ApIne kharIdelI vezyA kanyA AdI paNa svadAra che. kAraNake tene pitAne adhIna karI levAmAM AvI hoya che, mATe ene paNa patnI mAnavI joIe. - samAdhAna-dilagIrInI vAta che ke tamane bhrama thaI gaye che. tame A mIMcIne zIMgaDAM-pUchaDAne eka karI rahyA che ane bhagavAnanA abhiprAyane vicAra karatA nathI. pahelAM dAra zabdanI je vyutpatti karI che, tethI siddha thAya che ke dAra zabdano prayoga vidhipUrvaka vivAhitA strIne mATe ja thAya che. badhAM kAvya tathA ke AdimAM paNa e ja prAga mAluma paDe che mATe "dAra zabda karIne vidhipUrvaka vivAhita patnInuM grahaNa thAya che, tethI vezyA ane kanyAne niSedha samajavuM joIe. vaLI "sva" zabdathI pitAnI patnInuM ja grahaNa thAya che, mATe yathAvidhi vivAhita thayA chatAM paNa parastrIne niSedha siddha thAya che. ene parisaMkhyA kahe che. * je artha ke vAkyamAMthI prApta na thato hoya arthAt jenuM kayAMya pahelAM vidhAna na karavAmAM AvyuM hoya tyAre vidhi thAya che je pakSamAM (vikalArUpe karIne + kAvya koSa AdinA nAma saskRta TIkAmA joI levA. upAzaka dazAMga sutra pa9 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta thAya te niyama thAya che, jo eka sthAnapara prApta thAya ane te sAthe anyatra prApta thAya teA parisaMkhyA thAya che." * jo eka artha aneka sthaLoe prApta thAya te aneka sthaLeAthI nivRtta karIne pachI eka sthaLe ja enuM vidhAna karavuM e parisakhyA che.' e enuM lakSaNa che. prakaraNamAM A pramANe samajavuM:-eka viSaya-bhAga, svIparI Adi aneka sthaLAmAM prApta hAya, mATe khIjAM parastrI Adi sthaLethI nivRtta karavAne mATe eka sthAna arthAt vidhipUrvaka vivAhita stradharma patnImAM 'svadAra' pade karIne vidhAna karavuM, e parisakhyA che. jemake " vItarAga bhagavAnanI bhakita karavI joie. emanuM darzIna karavuM joie, jJAna Adi prApta karavAM joie ane emanAM vacane sAMbhaLavA joie." A vAkayamAM vItarAganI bhakita AdinuM vidhAna che, mATe tenAthI bhinna sarAgInI bhaktinA niSedhanuM tAtparya prakaTa thAya che. have mULa vAta e che ke-- parastrI e prakAranI che. (1) audArika zarIravALI ane (2) audArika zarIravALIthI bhinna. manuSya ane tiya cAnAM zarIrane dhAraNa karanArI audArikazarIradhAriNI che ane devazarIrane dhAraNa karanArI vaikiyazarIradhAriNI che. bhAvArtha e che ke e badhAnA parityAga karIne kevaLa svapatnImAM sASa rAkhavA e svadArasopa-paradAraviramaNu-vrata che. dharma kathA meM icchApariNAmavrata kA varNana (5) pAMcamA vratanuM varNana dhanadhAnya Adi nava prakAranA parigrahAnI maryAdA karavI e icchAparimANu vrata che. manuSya, hAthI, gAya, gheADA, bheza Adi sacetana, ane vastra, rana, sAnuM, rUpu vagere aceta padArthAne mamatvabhAvapUrvaka grahaNa karIne tenA rakSaNane mATe e prakAranI maryAdA karavI e icchA-parimANu che, jemake-- "huM ATalA manuSya gaja azva Adi rAkhIza, tethI vadhAre nahi, ATalAM vastra ratna hiraNya Adi rAkhIza, ethI vadhAre nahIM." keTalI maryAdA karavI e zrAvakenI IcchA para AdhAra rAkhe che, eTale sau koi potAnI zakita ane rUcine anusarIne maryAdA karI zake che, parantu eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke maryAdAnuM prayAjana tRSNAne echI karavAnuM che, mATe evI maryAdA karavI joIe ke jethI tRSNA echI thAya evuM A vratanu tAtparya che. kahyu che ke " lAbha jema jema ochA thatA jAya che, tema tema parigraha ane AraMbha ochA thatA jAya che, sukha vadhatu jAya che ane karmAnI nirA thAya che. (1) badhA anarthAMnuM mULa parigraha che. je enA bhAvapUrvaka tyAga karIne dharUpI sura udyAnamAM ramaNa kare che, te mahApuruSane dhanya che." (ra). upAzaka dazAMga sutra 60 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakathA meM anarthadaNDaviramaNavrata kA varNana guNavrata (3) (6) chaThThA vratanuM vaNuna- (pahelu guNuvrata) anya matAnu pAlana karavAmAM je sahAya kare che; tena guNavrata kahe che, guNavrata traNa che. aupapAtika sUtranA kramAnusAra tenuM varNana karIe chIe. (1) anartha viramaNavrata kSetra, dhana, gre, zarI, kuLa, dAsI, dAsa, dArA, (strI) Adine mATe arthAt prayajanane mATe je daMDa devAmAM Ave che te che te aMdaDa che ane niSprayAjana daMDane ana daMDa kahe che; arthAt prayeAjana vinA ja kAi jIvane sakleza pahAMcADavA e ana daMDa che. e anaDa cAra prakAranA che. (1) apadhyAnAcarita, (2) pramAdArita. (3) hiMsApradAna, (4) pApakarmAM deza. A dhyAna ane raudradhyAnane vaza thaine prANIne niSprayAjana sakaleza paheAMcADave e apadhyAnAcarita che. (1) pramAdane vaza thaine vyartha kharAba (kaSTaprada) vacanA khelavAM vagere, athavA pramAdavaza thI tela AdinAM vAsaNlRAne ughADAM rAkhavAM e pramAArita che. (2) prayeAjana vinA talavAra,zULI, bhAlA, Adi hiMsAnAM sAdhanabhUta zastrane phAinA hAthamAM ApavAM, upalakSaNe karIne potAnA hAthamAM rAkhavAM e paNa hiMsApradAna ana daMDa che. (3) pApanI pradhAnatAvALA athavA pApane pedA karanArA arthAt sAvadya-upadeza ApavA e pApamAMpadeza anadaMDa che. (4) e cAre prakAranA anadaMDathI virata thaI javuM te anaIM DivaramaNu vrata che. divrata kA varNana sAtamA vratanuM varNana.-(bIjuM guNuvrata) (2) divrata--"pUrva pazcima Adi dizAomAM, hu. ATale dUra sudhI ja jaiza, ethI AgaLa nahi ja' e pramANe dizAonI yA dizAomAM maryAdA karI levI e digdata che. e vrata traNa prakAranuM che: (1) Uva', (2) adhaH, ane (3) tiya dizAsa Mba MdhI. Urdhva dizAmAM A prakAranI maryAdA karI levI ke patinA amuka bhAga sudhI ja huM caDhIza, ethI vadhAre upara nahI" e Urdhva-digdata che. vAva, kuvA, taLAva, bhoMyarAM AdimAM praveza karavAnI maryAdAnA niyama karavA e adhAdigdata che, pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizAmAM tathA vAyavya, nRtya, IzAna, ane Agneya khuNAomAM maryAdAnA niyama karavA ke 'amuka dizAmAM ethI AgaLa hu nahi jauM e ttiya ga digdata che. upAzaka dazAMga sutra Un Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upabhogaparibhogavata kA varNana AThamA vatanuM varNana-(trIju guNavata). (3) upabhegaparibhoga-parimANa vrata-upabhega ane paribheganI vyAkhyA pahelAM karI gayA chIe. enI maryAdA karavI e upabhe ga-paribhega parimANa vrata che, e vrata prakAranuM che;() bhejanathI ane (2) kamathI. 1 AdranayanikA, 2 daMtadhAvana, 3 phaLa, 4 avyaMjana, e udvartana, 6 majana, 7 vastra, 8 vilepana, puSpa, 10 AbhAraNa, 11 dhUpa, 12 peya, 13 bhakSaNa, 14 edina, 15 sUpa, 16 vikRti, 17 zAka, 18 madhuraka, 19 jamaNuM 20 pAnI, 21 mukhavAsa, 22 vAhana, 23 upAnan 24 zAyana, 25 sacina, 26 dravya, e upabhoga-pariga egya padArthomAM maryAdA karavI, te bhejanathI-upabhega-paribhega-parimANa vrata che. te A pramANe - - (1) snAna karavAthI bhI jAyeluM zarIra luchavAne mATe vastro (aMgUThA)nI maryAdA karavI te Adranayanikavidhi parimANa che. (2) dAMtane mela dUra karavAne dAtaNa AdinI maryAdA karavI e daMtadhAvanavidhiparimANa che. (3) anAna karyA pahelAM mastaka Adi para lepa karavAne AMbaLAM Adi phaLanI maryAdA karavI te phalavidhiparimANa che. (4) snAna pahelAM zarIra para mAlIsa karavAne zatapAka sahastrapAka Adi telanI maryAdA karavI e abhaMjanavidhiparimANa che.. (5) snAna pahelAM zarIrano mela dUra karavAne pIThI AdinI maryAdA karavI e udvartanavidhiparimANa che. (6) snAnane mATe jaLanI maryAdA karavI e maja janavidhiparimANa che. (7) paheravA eADhavA vagerene mATe vastronI maryAdA karavI e vastravidhiparimANa che (8) caMdana, kaMkuma, kesara AdinI maryAdA karavI e vilepanavidhiparimANa che. (9) zarIra para dhAraNa karavAne puSpanI maryAdA karavI e puSpavidhiparimANa che. (10) zarIranI zobhA vadhAravAne kaDAM, kuMDala, keyUra Adi AbhUSaNanI maryAdA karavI e AbhAravidhiparimANa che. (11) vastra ane zarIrane sugaMdhita karavAne dhUpa devAnA padAthe nI maryAdA karavI e dhUpavidhiparimANa che. (12) pIvA yogya kavAtha, (kAThA) auSadha tathA zarabata Adi vastuonI maryAdA karavI e peyavidhiparimANa che. (13) pakavAnanI maryAdA karapI e bhakSaNavidhiparimANa che. (14) kamoda Adi jAtinA cokhAnI maryAdA karavI e edanavidha parimANa che. (15) cekhA AdimAM meLavIne khAvA mATenI dALonI maryAdA karavI e sUpavidhiparimANa che. (16) ghI dUdha AdinI maryAdA karavI e vikRtividhiparimANa che. (17) bhAjI Adi zAke nI maryAdA karavI e zAkavidhiparimANa che. (18) pAkAM, svAdiSTa, mIThAM keLAM, kerI, phaNasa Adi phaLanI maryAdA karavI e mAdhurakavidhikaravI e mAdhurakavidhiparimANa che. (19) seva, pUDA, bhajIyAM, pakaDI AdinI maryAdA karavI e jamaNuvidhiparimANa che. mukhane suvAsita karavAne lavAMga, kapUra maryAda vastuonI maryAdA karavI e mukhavAsavidhiparimANa che. (22) vAhana cAra prakAranA batAvyA che - (1) cAlavAvALA--DA, UMTa, hAthI, baLada vigere. (2) pharavAvALAgADI, moTara, bagI TrAma, sAIkala, ratha vigere. (3) taravAvALAsTImara, vahANa, hADI vigere. (4) uDavAvALA-havAI jahAja, baluna vigere. A cAra prakAranA vAhanenI javA - AvavA ke pharavA mATe maryAdA karavI e upAzaka dazAMga sutra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAhanavidhiparimANa che. (23) paganI rakSAne mATe pagarakhAM majA vagerenI maryAdA karavI e uSAnavidhiparimANa che. (24) sUvAne mATe khATa khATalA AdinI maryAdA karavI e zayanavidhiparimANa che. (5) IlAyarI, tAMbUla, Adi sacitta vastuonI maryAdA karavI e sacittavidhiparimANa che. (26) khAdima svAdima Adi dravyanI bAbatamAM eka be Adi saMkhyAnI maryAdA karavI e dravyavidhiparimANa che. tAparya e che ke-je utkRSTa vratadhArI che teNe cAre prakAranA prAsuka AhAra ja grahaNa karavA joIe, je prAsuka na grahaNa kare te sacittane tyAga kare joIe, je sacittane paNa tyAga na kare to anaMtakAya ane bahubIjane tyAga te karavuM ja joIe. e badhuM na karI zake te 1 sacitta 2 dravya (kha gha padArthonI saMkhyA), 3 vikRti (vigaI--dha vigere) 4 upAnita (pagarakhAM mejA), 5 tAMbUla, 6 vastra, 7 puSpa, 8 vAhana, 9 zayana (pATapalaMga vagere), 10 vilepana (caMdanAdi), 11 brahmacarya, 12 dizA, 13 snAna ane 14 bhakata (bhajana), eTalI bAbatamAM maryAdA karavA rUpa cauda niyame te zrAvake yathAzakita pratidina avazya karavA joIe. - have karmathI upabhega-paribhega-parimANavratanuM vyAkhyAna karIe chIe: upaga-paribhegane egya padArthonI prAptinuM sAdhana dravya che. eTale e dravyane upArjana karavAne mATe karavAmAM Avate vyApAra paNa upabhega - paribhega zabdathI ja kahevAmAM Ave che, tethI eno artha e thaye ke upabhega-paribhAganI prAptine mATe atyaMta sAvadha vyApArane parityAga karIne (vyApAranI maryAdA karI levI e karmathI-upabhega-paribhega-parimANa vrata che. zikSAtrata (4). - parama padane prApta karavAnI kAraNabhUta kriyAne zikSA kahe che. zikSAne mATe vrata yA zikSApradhAna zrata e zikSAvrata kahevAya che. arthAta zikSAvrata e che ke jene vAraMvAra sevana karavuM paDe che. zikSAvrata cAra che: (1) sAmAyika, (2) dezAvakAzika, (3) piSadhopavAsa, ane (4) atithisaMvibhAga. (9-navamA vratanuM varNana) (1) sAmAyika-samabhAvanI Aya (prApti) thavI e samAya che, ane samAyane mATe karavAmAM AvatI kriyAne sAmAyika kahe che. badhAM sukhanA sAdhanabhUta ane prANImAtrane pitAnI samAna jenAra evA samatAbhAvanI prApti mATe sAmAyika vratanuM anuSThAna karavAmAM Ave che. emAM sAvadyAgane tyAga ane niravadya-ganuM sevana karavuM Avazyaka che. mana, vacana ane kAyAnA pAyajanaka vyApAranI kALanI maryAdA karIne tyAga kare e sAvadyaga-parityAga che ane zuddha kriyAomAM pravRtti karavI e niravadya-ganuM pratisevana che. samatAbhAvanI prApti karavAne e beu sarakhI rIte upayegI che, mATe sAvadyAgane tyAga karavAnI peThe niravadya-gamAM pravRtti karavAno paNa prayatna kare jaIe. upAzaka dazAMga sutra 63 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratanA AcaraNanI vidhi A pramANe che - muninI samIpe, pauSadhazALAmAM, udyAnamAM yA pArakA ke pitAnAM gharamAM arthAt jyAM manamAM saMka9pa-vika9pa na uThe ane citta sthira rahe, evA koI paNa ekAnta sthAnamAM mukatakadaza thaIne arthAt dhotIyAnI pATalI chUTI karIne uttarAsaNa (esa) oDhIne pUjaNIthI pUjelI bhUmimAM bichAvelA Asana para besIne, paDilehaNa karIne, derAsahita mukhavastrikA mukha para bAMdhIne, "mekkAra maMtra bolIne je sAdhujI heya te temane vaMdanA karIne ane na hoya te zrI vardhamAna svAmIne vaMdanA karIne ane temanI pAsethI sAmAyikanI AjJA laIne zrAvaka, kame karIne apathika kAryotsarga pAlana kare, pachI "legassa"ne pATha kare, pachI sAdhujI pAsethI yA vidvAna zrAvaka pAsethI athavA pitAnA ja mukhavaDe "hAni matinA pATha dvArA be karaNa traNa ge karIne IcchAnusAra eka be traNa Adi sAmAyika laI le. tyArapachI " dhu baMne be vAra pATha kare. pachI zramaNa (sAdhu) yA zrI mahAvIra svAmIne vaMdanA karIne, nIce lakhelI vidhi pramANe pAMcasamiti traNa guptinI ArAdhanA karatAM muninI peThe apramAdI thaIne vicare. artha-svAdhyAya, dhyAna, dharmAcaryA Adi karatAM vAraMvAra nirdoSa sAmAyikamAM rahe. sAmAyikamAM mana-vacana-kAyA-saMbaMdhI batrIsa deSa hoya che te A pramANe- sAmAyika vrata kA varNana sAmAyikamAM mananA dasa doSa(1) viveka vinA sAmAyika kare te "aviveka deva (2) yazakIrtine mATe sAmAyika kare te zevAMchA doSa. (3) dhanAdikanA lAbhanI IrachAthI sAmAyika kare te "lAbhavAMchA" deSa. (4) garva-ahaMkAra sahita sAmAyika kare te "garva" deSa. (5) rAjAdikanA bhayathI sAmAyika kare te "bhaya deSa. (6) sAmAyikamAM niyANuM (nidAna) kare te "nidAna" deSa. (7) phaLamAM saMdeha rAkhIne sAmAyika kare te "saMzaya deSa. (8) sAmAyikamAM krodha, mAna, mAyA, lebha kare te reSa" doSa. (9) vinayapUrvaka sAmAyika na kare, tathA sAmAyikamAM deva guru dharmane avinaya-azAtanA kare te "avinaya" deSa, (10) bahumAna-bhakti bhAvapUrvaka sAmAyika na karatAM veTha samajI sAmAyika kare te "abahumAna" deSa. vacananA dasa deSa- (1) kutsita vacana bole te "kuvacana deSa. (2) vinA vicAryuM bole te "sahasAkAra deSa. (3) sAmAyikamAM rAga utpanna karanArAM saMsArasaMbaMdhI gIta khyAla Adi gANAM gAya te "svachaMda doSa. upAzaka dazAMga sutra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAmAyikamAM pATha ane vAkayane TukA karIne khole tA 'sa MkSepa' doSa. (5) sAmAyikamAM kalezanuM vacana khole te 'laha' deSa, " (6) * rAjakathA, dezakathA, srIkathA, bhAjana kathA e cAra kathAomAMthI kAi kathA kare teA 'trikathA' deSa. (7) sAmAyikamAM hAMsI, mazkarI, ThTho, cALA kare te 'hAsya' deSa. (8) sAmAyikamAM garabaDa karIne utAvaLe utAvaLe bele ane azuddha khele tA 'azuddha' doSa. (9) sAmAyikamAM upayega vinA khole te (10) sAmAyikamAM spaSTa uccAraNa 'sumuNa' doSa ma 'nirapekSA' doSa, karatAM guNu-guNu khAle tA kAyAnA --mAEASa (1) sAmAyikamAM ayogya Asane bese jemake paga khAMdhIne bese, paga para paga caDAvIne bese, UMcA Asane palAMThI mArIne bese, ItyAdi abhimAnanA Asane bese te 'kusaNa' doSa. (2) sAmAyikamAM sthira Asana na rAkhe (ekane eka jagyAe Asana na rAkhe, Asana badale, capalatA kare) te 'calAsana' doSa, (3) sAmAMyikamAM dRSTi sthira na rAkhe, Ama tema sRSTi pherave caladaSTi' doSa. (4) sAmAyikamAM zarIre kAMIpaNu sAvadya kriyA kare, gharanuM rakhavALu kare, zarIrathI izArA kare tA 'sAvadha kriyA' doSa. pazu keAI jIva maLate hAya, paDate hAya, ityAdi kaSTamAM paDayA DAya tenI para dayA karIne tene bacAvavAmAM doSa nathI, kAraNa temAM sAvajJakriyAne niSedha che, niravadyane nahi. (5) sAmAyikamAM bhIMta AtinA AdhAra le te 'AlaMbana' doSa (6) sAmayikamAM prayajana vinA hAtha-pagane sakeAce pasAre te kucana pasAraNa' doSa, (7) sAmAyikamAM aMga maraDe te 'Alasa' doSa, (8) sAmayikamAM hAthapaganA TAcakA phoDe tA meTana doSa, (9) sAmAyikamAM mela utAre tA 'mala' doSa (10) gaLAmAM tathA gAla para hAtha lagADIne zAkAsane ese te 'vimAsaNa' dveSa. upAzaka dazAMga sutra (11) sAmAyikamAM uMgha le teA 'nidrA' doSa, (12) sAmAyikamAM khAsa kAraNa vinA khIjA pAse vaiyAvacca karAve te 'vaiyAvRtya' doSa. 65 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e batrIsa deSa sAmAyikanA che, te TALIne zuddha nirdoSa sAmAyika karavI joIe. ahIM e tAtparya samajavAnuM che ke gRhasthAzramanuM kAma karanArA zrAvakethI anamedanadvArA badhAM sAvadya-kamene parityAga karavAnuM kaThaNa che, eTale sAmayikane amaye sAdhuonI samAna rahevA chatAM paNa te be karaNa traNa ge karIne sAvadyacegane tyAga kare che. eka sAmAyikane kAla eka muhUrtabe ghaDI-athavA aDatALIsa miniTane che. dezAvakAzikavrata kA varNana (10) dasamA vratanuM varNana. (2) dezAvakAzika vrata-digavratamAM je dizAonI maryAdA karI che, e maryAdAne paNa pratidina ochI karI levI e dezAvakAzika vrata che. keI keIne e mata che ke-pahelAMnAM badhAM vatemAM karelI maryAdAne saMkeca kara e dezAvakAzika vrata che. tAtparya e che ke-jeNe AjIvana, varSa yA cemAsAmAM evI maryAdA karI lIdhI hoya ke- "huM ATale dUra sudhI ja jaIza, tethI AgaLa nahi jauM" teNe e dizAnI maryAdAmAM eka dina yA pAMca pahera Adine mATe vadhAre ghaTADe karI le e dezAvakAzika vrata che. pUrvokta badhAM vratanuM e upalakSaNa che, eTale divrata uparAMta sthUla prANAtipAta viramaNa Adi vratomAM saMkSepa kare e paNa dezAvakAzita vrata che, e vAta pite dhArI levI joIe, jemake, jeNe aparAdhIne na mAravAnI prAtijJA lIdhI na hoya ane te eka dina ke paherane mATe aparAdhIne paNa tADana na karavAnI pratijJA le, te te paNa dezAvakAzika vrata che, ItyAdi. A vratane Azaya e che ke-maryAdA karelA sthAnathI bahAra gamanAgamananI nivRtti thaI jAya che, eTale tyAM prANIonuM upamardana thatuM nathI, tathApi bIjA mANasa dvArA bahAranAM kAma karAvavAthI vratanI rakSA sArI rIte thatI nathI. kAraNa ke tyAM evA AgArane abhAva che. digdatane saMkucita karIne pregya--prayAga Adi, tathA prANAtipataviramaNa Adine saMkucita karIne vadhabA Adi aticAra ja thAya che. e pramANe divratane saMkSepa kare e sAkSAt dezAvakAzika vrata che, tethI bhinna nathI. upAzaka dazAMga sutra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poSadhopavAsa kA varNana (11) agIArasuM vata (3) piSadhopavAsa vrata-je piSaNane dhAraNa kare, arthAta piSaNa kare tene piSadha vrata kahe che, ane piSadha-upavAsane piSadhopavAsa kahe che. athavA e vyutpattine anusarIne AThama Adi parvatithine paNa piSadha kahe che. e tithiomAM AhAra AdinA tyAgarUpa guNane dhAraNa karIne nivAsa kare e piSadhapavAsa che. e artha te vyutpattijanya che, ene pravRtti-artha che AhAra-Adi-catuSTayane parityAga kare te. tAtparya e che ke AThama, caudaza, amAsa ane pUnama, e parvadinemAM e vratanuM AcaraNa karavAthI dharmanI adhika puSTi thAya che, mATe e divasamAM upavAsa karave e piSadhapavAsa che. e cAra prakAra che - (1) AhAratyAga, (2) zarIra-satkAra-tyAga, (3) brahmacarya ane (4) adhyApAra. e cArenA puna: babbe bheda che-ekadeze karIne ane sarva karIne. (1) AyaMbila Adi karavuM e deza-AhAra-tyAga-piSadhepavAsa che, ane eka divasa-rAtane mATe cAra prakAranA AhArane sarvathA tyAga kare e sarva-AhAra-tyAga-SipavAsa che. (2) udvartana, abhaMgana, snAna, anulekhana, gadha, tAMbUla, Adi padArthomAMthI eka yA adhikano tyAga kare e dezataH zarIra-satkAra-tyAga-piSadhopavAsa che, ane ahorAtrane mATe e badhAno sarvathA tyAga kare e sarvataH-zarIra-satkAra-tyAga paSadhapavAsa che. (3) e pramANe kevaLa rAtrimAM ya kevaLa divasamAM kuzIlane tyAga kare e dezataH brahmacarya--paSadhopavAsa che, ane divasa-rAtane mATe sarvathA kuzIlane tyAga kare e sarvataH brahmacarya--poSadhopavAsa che. (4) amuka vyApAra karIza. amuka nahi karuM" e pramANe vyApAramAMthI kaI keIne tyAga kare e dezataH avyApAra-piSa pavAsa che, ane badhA vyApArane aherAtrane mATe sarvathA tyAga kare e sarvata avyApAra-paSadhopavAsa vrata che. upalakSaNathI-sAdhama, badhu, mitra AdinI sAthe khUba azanAdi karIne AThama Adi tithiomAM eka karaNa eka pega Adie karIne sAvadha vyApArane tyAga karI ahevAtra vyatIta karavI e paNa piSadhavrata kahevAya che, je ke "dayA" yA chakAyA'nA nAmathI te prasiddha che. e grahaNa karavAnI vidhi evI ja che ke-jevI sAmAyikanI vidhi che, kAMI vizeSatA nathI. upAzaka dazAMga sutra Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atithisaMvibhAgavata kA varNana (12) bAramuM vrata (4) atithi saMvibhAga vata-jenI tithi nizcita na hoya tene atithi arthAta sAdhu kahe che. prAkRta jananI piThe tithi AdinI apekSA na rAkhatAM bhajanane samaye gRhasthane ghera pahoMcanArA sAdhune nyAyathI upArjita ka5nIya anna-pAna Adi, deza, kAla, zraddhA ane satkAra Adie karIne AtmakalyANanI bhAvanAthI samarpaNa karavAM e atithisaMvibhAgavata che. Iti zrAvakanA bAra vrata samApta saMlekhanA varNana e pramANe pUrvokata bAra vratane vidhipUrvaka dhAraNa karIne zrAvake dIkSita thaI javuM joIe. je eTaluM sAmarthya na hoya te mRtyakALe "saMstAra-zravaNatvanuM avalaMbana karavuM joIe. e have darzAvIe chIe - saMlekhanA vidhi jene koI niyata samaya na hoya, je mRtyakALe karavAmAM AvatI hoya evI sa lekhanAne "apazcima-maraNAntikI saMlekhanA" kahe che. enuM sevana karavuM ta jeSaNa kahevAya che. tAtparya e che ke sauthI pahelAM zrAvaka pitAnA zarIrane ane kaSAyene jaghanya cha mAsa ane utkRSTa bAra varSa durbaLa kare, pachI paSadhazALA, udyAna graha, yA anya keI ekAnta sthaLe jaIne e sthAnane vidhipUrvaka paDilehaNa kare tathA pUje, kuza AdinA Asana para pUrva dizA yA uttara dizAnI tarapha he karI derAsahita mukhavastrikA mAM para bAMdhIne padmAsana Adi Asana basa, bhagavAn siddha, ahaMnta, ane dharmAcAryane namaskAra karI, traNa karaNa traNa coge cAra prakAranA AhArano tathA aDhAra pApane parityAga kare. bAkIne samaya iyAnamAM vyatIta kare. je vacce kAMI upasarga Ave te sAgAra saMthAre karI le joIe. enI vidhi A pramANe che pUjelI bhUmimAM padmAsana Adi koI sukhAsane besI pUrva yA uttara dizAnI tarapha mahe karI, bhagavAna ahA, siddha ane dharmAcAryane namaskAra karI cAra prakArane AhAra, aDhAra, pApa, ane zarIra Adi viSayaka mamatvane agAra rAkhI tyAga kare. jyAM sudhI upasarga rahe, tyAMsudhI e tyAga rahe che. je upasarganI zAnti nahi thAya te AjIvana tyAga thaI jAya che. gRhastha dharmanuM yathArtha vyAkhyAna karIne ziSyane sAvadhAna karatAM kahe chebasa eja gRhasthane dharma che. emAM udyamavAna zrAvaka yA zrAvikA bhagavAnanI ajJAnAM ArAdhaka thAya che. (sU) 11) Iti saMlekhanA. Iti sAmAnya-vizeSAtmaka agaradharma samApta. Iti dharmakathA. upAzaka dazAMga sutra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda zrAvakaGe vrata kA aMgIkAra (svIkAra) kA varNana * teLa se bALake ' ityAdi te pachI gAthApati AnaMda, zramaNu bhagavAn mahAvIranI samIpe dhanuM vyakhyAna) sAMbhaLIne hRSTa-tuSTa thaI A pramANe melyAH " he bhadanta ! nigrantha pravacana para huM zraddhA karU chuM. huM bharanta ! huM nigrantha pravacana para pratyaya (vizvAsa) karU chuM. he bhaddanta ! nintha pravacana para rUci karU chuM, he bhadanta ! e pracavana jevuM Ape kahyuM tevuM ja che. he bhadanta ! e tathya che, avitatha che. he bhadanta ! e ISTa che ane atyaMta iSTa che. he bhadanta ! e iSTa-ati-iSTa che. e ApanA kathAnAnusAra ja che. Apa devAnupriyanI samIpe ghaNA rAjAo izvara, talavara, mAMDakhika, kauTuMbika, zreSThI, senApati, sAvAha Adi muti thaIne gRhasthamAMthI sAdhu banyA che, paratu mArAmAM evI zakita nathI ke jethI huM muMDita thaI sAdhu-dIkSA dhAraNa karUM. huM. Apa devAnupriyanI samIpe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata e pramANe khAra prakAranA gRhastha dharmanA svIkAra karIza." e pramANe AnaMdanI prArthanA sAMbhaLI bhagavAn khelyAH " " he devAnupriya! tamane jethI sukha prApta thAya, temaja kare, vilakha na karo." (12) AnaMda zrAvaka ke aNuvrata kA varNana TIjAtha-tad nuM se bAta' ityAdi tyArabAda Anada gAthApatie zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe, badhAM vratamAM pradhAna hAvAne kAraNe pahelAM evA sthUla-prANAtipAtanuM be karaNa traNa cege karIne pratyAkhyAna karyuM keyAvajIvana (jAvajI) mana vacana kAyAe karIne sthUla prANAtipAta karIza nahIM, karvIza nahIM (13). tyArAda teNe e karaNu traNa ge karIne sthUla mRSAvAdanuM pratyAkhyAna karyuM ke-mana vacana kAyAe karIne sthUla mRSAvAda karIza nahIM, karAvIza nahIM. (14) tyArapachI teNe be karaNa traNa mege karIne sthUla adattAdAnanuM pratyAkhyAna karyuM ke--e karaNa traNu yaMge karIne sthUla adattAdAna karIza nahIM karAvIza nahIM (15) tyArapachI teNe svadArasateSa vratanI maryAdA karI ke- vidhipUrvaka vivAhita zivAnaMdA bhAryA sivAya, anyaga (vivAhita paNu khIjI strI saMbaMdhI Adi) samasta maithunavidhinuM pratyAkhyAna karU chuM. (16) K. TIkA ' tayAAMtara 2' ityAdi tyArapachI (AnaMda gAthApatie) icchAvidhinuM parimANu karatAM hiraNyadhruvanuM parimANu karyu khajAnAmAM rAkhelI cAra karoDa hiraNyA ( maheArA ), vyApAramA rAkelI cAra karoDa mahArA, ghara saMbaMdhI upakaraNeAmAM rokAyalI cAra karoDa maheArA, sivAya ( nA karatAM vadhAre) khIjA badhA ( suva) nuM pratyAkhyAna karU chu (17) pachI teNe cApamAM jAnavarAnuM parimANu karyuM ke- dasa hajAra gAyAnA eka eka geAkuLane hisAbe cAra gokuLA (40000 gAvathI jAnavarA) sivAya anya cepagAMnuM pratyAkhyAna karUM chuM. (18). upAzaka dazAMga sutra 69 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI teNe kSetra-vAstunuM parimANa karyuM ke eka haLathI se vAghA (dasa hAtha vAMsanA daMDathI carasa vIsa vAMsa mApavALI bhUmIne vadhuM kahe che.) bhUmine hisAbe pAMcase haLanI arthAta pAMca hajAra vIghA jamIna sivAya bIjI badhI bhUminuM pratyAkhyAna karuM chuM. (19). pachI teNe zakaTanuM gADAM vagerenuM) parimANa karyuM ke- yAtrA saMbaMdhI ane pAMcaso grahapakaraNAdi (mAla-sAmagrI) vahevA ( lAvavA laI javA)nAM zaka sivAya bIjAM badhAM zonuM pratyAkhyAna karuM chuM. (20). tyArapachI teNe vAhananuM parimANa karyuM kecara yAtrAnAM vAhana ane cAra mAla laI javAnAM vAhana sivAya bIjA badhAM vAhananuM huM pratyAkhyAna karUM chuM. (21). AnaMda zrAvaka ke upabhogaparibhoga vrata kA varNana sIdhe- "tayALatAM ja naM 3pamI - pAri" tyArapachI AnaMda gAthApatie upaga - pariga vidhinuM pratyAkhyAna karatAM aniyanika (zarIra lUchavAna. aMgUcha nuM pratyAkhyAna karyuM ke- bhIMjAyelA zarIrane luchavA mATe eka sugaMdhita ane kASAya AdranayanikA sivAya bIjA badhanuM pratyAkhyAna karUM chuM. (22). pachI dAtaNanuM parimANa karyuM ke-lIlI yaSTimadhuM (jeThImadhanI sAMThI) sivAya bIjA badhA dAtaNanuM pratyAkhyAna karU chuM. (23). pachI kaLavidhinuM parimANa karyuM ke eka mIThAM AMbaLA sivAya bIjAM phaLano parityAga karU chuM. (24). pachI abhaMjana vidhinuM parimANa karyuM ke-zata pAka tathA sahasapAka te sivAya bIjA badhAM atyaMjananuM pratyAkhyAna karuM chuM. (25). pachI udvartana vidhinuM parimANa karyuM ke-ramaNIya ghauM AdinA eka ATA sivAya bIjA badhA uddhattanane (uvaTaNa-pIThI ) nuM pratyAkhyAna karUM chuM. (26). pachI teNe majajana vidhinuM parimANa karyuM ke uMTanA AkAranI arthAt raheMTanI ghaDInA AkAranI lAMbI ghaDI ke jemAMnA pANIthI maTe ghaDo bharAI jAya, evA moTA leTAnA AkAranA nAnA ATha kaLazIyA bharAya teTalA pAchu sivAya bAkI badhAnuM pratyAkhyAna karUM chuM. (27) pachI vastra vidhinuM parimANa karyuM ke paheravA-oDhavA mATe eka joDI kSama vastra sivAya ane upacAra karIne kapAsa Adi vastranA jaTA sivAya bIjA badhA vastronuM pratyAkhyAna karUM chuM. (28). pachI vilepana vidhinuM prabhU gAna karyuM ke-agara, kukama ane caMdana Adi sivAya bIjA badhAM vilepana vidhinuM pratyAkhyAya karuM chuM. (29). pachI pupavidhinuM parimANa karyuM ke eka zuddha kamaLa ane mAlatInAM puSpanI mALA sivAya bIjAM badhAM pupanuM pratyAkhyAna karUM chuM. (30). pachI AbharaNavidhinuM parimANa karyuM ke- ujajavaLa kuMDale ane potAnA nAmanI vIMTI sivAya bIjA badhAM AbharaNenuM pratyAkhyAna karuM chuM. (31). pachI dhUpana vidhinuM parimANa karyuM ke agara lebAna ane dhUpa Ada sivAyanA bAkI badhA dhUpana vidhinuM pratyAkhyAna karuM chuM. (32). pachI bhejanavidhinuM parimANa karatAM piyavidhinuM parimANa karyuM ke- eka maga AdinuM osAmaNa athavA ghImAM bhujelA (sekelA) cokhAnI kAMjI sivAya bAkInA badhAM piya padArthonuM pratyAkhyAna karUM chuM. (33). pachI bhakSya vidhinuM parimANa karyuM ke eka ghevara athavA khAjA sivAya bAkInA bhayavidhinuM pratyAkhyAta karUM chuM. (34) pachI edana-vidhinuM parimANa karyuM ke-kalama nAmanA cokhAnA bhAta sivAya bIjA upAzaka dazAMga sutra 70 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA bhAtanuM pratyAkhyAna karUM chuM (35). pachI sUpa-vidhinuM parimANa karyuM ke vaTANu, maga ane aDadanI dALa sivAya bAkI badhI dALanuM pratyAkhyAna karUM chuM (36) pachI dhRta-vidhinuM parimANa karyuM ke zaradda RtumAM thatAM geskRtamaMDa (gAyanA ghI sAthe dahIM-chAza athavA tAvelA ghI) sivAya bIjI kRta-vidhinuM pratyAkhyAna karUM chuM. (37) pachI zAka-vidhinuM parimANa karyuM ke vAstuka (vathuA), cUracu, dudhi, sauvastika ane maMDUkika zAka sivAyanA bAkInAM badhAM za kenuM pratyAkhyAna karUM chuM (38). pachI mAdhurakavidhinuM parimANa karyuM ke-pArlaMga (pUrvadezamAM jANItAM, vele thatAM phaLa athavA kerI) mAdhuraka sivAya bAkI badhA mAraka-vidhinuM pratyAkhyAna karUM chuM. (39) pachI jamaNa-vidhinuM parimANa karyuM ke dALanAM banAvelAM ane khUba khaTazamAM nAkhelAM (jevAM ke dahIMvaDAM) padArtha sivAya bIjA badhA jamaNa-vidhinuM pratyAkhyAna karuM chuM (40). pachI pAnIya-vidhinuM parimANa karyuM ke- AkAzamAMthI vAsaNa vageremAM paDelA pANI sivAya bAkI badhA pANInuM pratyAkhyAna karUM chuM. (41). pachI mukhavAsa-vidhinuM parimANa karyuM ke-pAMca sugaMdhiyukta tAMbule sivAyanA badhA. mukhavAsavidhinuM pratyAkhyAna karUM chuM (42). TIkAI-"taiAM ' ityAdi pachI AnaMda gAthA patie kahyuM- bhadanta! huM apadhyAnAcarita, pramAdA- carita, hiMsApradAna ane pApakarmopadeza, e cAre prakAranA anarthadaMDanuM pratyAkhyAna karUM chuM. anarthadaMDanA svarUpanuM vyAkhyAna pahelAM karavAmAM AvI gayuM che. (43). upAzaka dazAMga sutra 71 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakavAticAra kA varNana rIjhavaeN-" vahu' ityAdi zramaNa bhagavAna mahAvIre AnaMda zrAvakane A pramANe kahyuMH "he AnaMda jIva-ajIvanAM svarUpane jANanArA yAvatuM anatikramaNIya zrAvake pUta samyaktvanA pAMca pradhAna aticAre jANavA joIe, paNa AcaravA na joIe te aticAra A pramANe cheH- (1) zaMkA, (2) kAMkSA, (3) vicikitsA, (4) parapAkhaMDaprazaMsA, (5) parapAkhaMDasa stava. sarvajJa bhagavAne kahelAM tattvamAM thoDI ke vadhu asatyatAnI zaMkA karavI e zaMkA - aticAra che. (1) eka deze karIne athavA sarva deze karIne mithyAdarzananI abhilASA karavI e kAMkSA aticAra che. (2). " A mahAna dAna athavA tapanuM phaLa maLaze ke nahi" e pramANe saMzaya kare e vicikitsA-aticAra che. (3). sarva na karelA dharmanI prazaMsA karavI e parapAkhaMDaprazaMsA-aticAra che. (4). sarva na karelA dharmano paricaya kare e parapAkhaMDasaMstava-aticAra che. (5).. zaMkA AdinuM svarUpa bIjI rIte paNa kaheluM che.-(gA. 1-5) e gAthAone artha upara AvI gayuM che. (44). TIjAthe-tayALAMtaruM tyAM tyArapachI zrAvake zUlaprANAtipAtaviramaNa vratanA pAMca pradhAna aticAra jANavA jeIe paNa AcaravA na joIe, te A pramANe cheH (1) baMdha, (2) vadha, (3) chaviccheda, (4) atibhAra ane (5) bhakata pAnavyavachaMda. kaI jIvane deraDA vagerethI bAMdhavo te baMdha che. keraDA vagerethI mAre e vadhA che. zastra AdithI tenAM avayavone kApavAM te chaviccheda che. khAMdha athavA pITha para parimANathI vadhu bhAra lAdave e atibhAra che, ane anna pAchuM na ApavAM athavA bIje detA hoya temAM antarAya kare e bhakata-pAna vyavacacheda aticAra che. prAcIna AcAryane mate baMdha be prakAra cheH dvipadabaMdha ane catuSpadabaMdha. manuSya Adine bAMdhavA te dvipadabaMdha che ane pazuone bAMdhavA te catuSpadabaMdha che. bIjI rIte paNa baMdhanA be bheda cheH (1) artha badhA (2) anarthabaMdha, prayajana mATe bAMdhavA te arthabaMdha che ane vinAprajane bAMdhavA te anarthabaMdha che. arthabaMdha paNa be prakAranA che (1) sApekSAbaMdha ane (2) bIje nirapekSabaMdha. kamaLa deraDA vagerethI evI rIte bAMdhavA ke Aga lAgavA vagerene bhaya upasthita thatAM temane jhaDapathI ane sahelAIthI cheDI daI zakAya te sApekSabaMdha che. e aticAra nathI, kevaLa bAMdhyA vinA barAbara na rahe tevA prANIone mATe te che tAtparya e che ke bhaNatara Adi sambandhI AjJA na mAnatAM hoya tevAM bALakane, anya aparAdhIone tathA dAsa-dAsI.-cAra Adine. agni AdinA bhayathI temanI rakSAnuM lakSa rAkhIne kevaLa zikSA karavA mATe khAMdhavA e sApekSabaMdha che. manuSya pazu Adine nirdayatApUrvaka bAMdhavAM e nirapekSabaMdha che. e baMdha aticArarUpa che, zrAvakee teno sarvathA tyAga kare joIe. upAzaka dazAMga sutra 72 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAvRtAticAra kA varNana vadha AdinuM svarUpa ane vidhi baMdhananI piThe ja che. emAM paNa nirdayatApUrvaka koIne tADana karavuM e aticAra che ane avasara Avye prANanI rakSAnuM dhyAna rAkhIne marmasthAno para ceTa na lAge evI rIte sApekSa tADana karavuM e aticAra nathI. (2). eja prakAre kAne nAka hAtha paga Adi aMgene nirdayatApUrvaka kApavAM e chaviccheda aticAra che. prANInI rakSAne mATe ghA athavA phelA vagerene cIravA-kApavA e aticAra nathI. (3). atibhAramAM, gADe jeDAnArA aLada AdinI zakitanI darakAra rAkhyA vinA parimANathI vadhAre benja lAdave, athavA gADA sAthe saLaMga vadhu vakhata sudhI temane joDI rAkhavA e aticAra che. zakti pramANe athavA theDe vakhata jeDavA e aticAra nathI. hA, e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke- AjIvikAnuM bIjuM sAdhana hovA chatAM zrAvake be lAdavAne dha karI AjIvikA calAvavI e nIMdanIya che. (4) bhatapAnavyavachedamAM kaI bhUkhyA-tarasyAne vinA kAraNe annapANI na ApavAM te aticAra che, paraMtu roga Adi kAraNe athavA bIjA koI upadravane lIdhe ana-pANI na ApavAM e aticAra nathI. (5). baMdhana Adi aticArAnA viSayamAM kaI kaI AcArya ema kahe che ke kedhita thaIne baMdhana Adi na karavA joIe. saMgraha gAthAone artha paNa eja che. (45). satyAgratAticAra kA varNana TArtha-tavALatAM tyAre tyArapachI sthUla mRSAvAdaviramaNa vratanA pAMca aticAra jANavA joIe, paNa AcaravA joIe nahi, te A pramANe - (1) sahasAvyAkhyAna, (2) rahebhyAkhyAna, svadAra-maMtrabheda, (4) mRSapadeza, (5) kUTalekhakaraNa vicAra karyA vinA AvezamAM AvI jaIne jhaTapaTa keinI upara misyA Aropa lagADI de e sahasAvyAkhyAna che. jemake "tuM cora che, jAraputra-gole che, e te DAkaNa jevI jaNAya che" ItyAdi. (1). leke ekAMtamAM besIne kAMI gupta parAmarza karI rahyA hoya te temanI upara mithyAdeSa lagADe e rahevyAkhyAna che. jemake "e leke mAMhomAMhe rAjAnI viruddha salAha karI rahyA hatA" ItyAdi. je vratanI darakAra rAkhyA vinA e sahasAbhyAkhyAna ane rahevyAkhyAna jANI bUjIne sevavAmAM Ave te anAcAra (vratabhaMga) thAya che ane je asAva- dhAnatAthI e denuM sevana thaI jAya te te aticAra thAya che. (2). pitAnI patnInI sAthe ekAntamAM karelAM kAmavilAsa Adi tathA gupta vArtAlApa Adi bIjAne kahI devA e svadAra-maMtrabheda che. "svadAra zabda ahIM upalakSaNa che, tethI pitAnA mitra AdinuM paNa bahaNa thAya che, arthAta mitra Adie upAzaka dazAMga sutra 73 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je gupta vAta ekAntamAM kahI hoya te prakaTa karI devI e paNa aticAra che. zakA-pitAnI patnInI gupta vAta kahenAra yathArtha (sAcuM) bole che, te pachI mRSAvAdI kayI rIte thayo? ane evI vAta kahevI e aticAromAM kema dAkhala karI ? samAthAna-ThIka che; paraMtu gupta vAta prakaTa thaI javAthI lajajA Adine kAraNe krodha ane Aveza AvI jAya che. tethI strI Adi, sva-paranA prANene ghAta Adi anartha karI bese che, tethI tene aticAra kahyo che. (3) mithyAtvane yA mithyA upadeza de e mRSapadeza che. Iha-paralokasaMbaMdhI unnatinA viSayamAM keIne saMdeDa hoya ane bIjAne pUche paraMtu te vAstavikatA na jANate hevAthI hiMsA AdithI yukata ulaTe upadeza Ape che te upadeza mRSapadeza che. agara jANI-bUjIne jUThe upadeza Ape che te anAcAra che ane ajANatAM Ape te aticAra che emAM eTale bheda pitAnI meLe karI le(4) ke lekha lakhave arthAt bIjAne sahI - sIkko kara, hAthanI saphAIthI bIjAnA akSaronI hubahu nakala karavI ane enI Dhabe lakhANa karavuM, e kUTalekhakriyA che. e paNa pahelAMnI peThe buddhipUrvaka thAya te anAcAra che ane buddhipUrvaka na thaI hoya te aticAra che. (5) saMgraha gAthAone artha paNa eja che. (46). asteyavratAticAra kA varNana TIkAI_*tathAtAM jAti tyArapachI skUla-adattAdAna-viramaNa vratanA pAMca aticAra jANavA joIe, paNa AcaravA na joIe, e aticAra A pramANe che - (1) tenAhuta, (2) taskaraprayAga, (3) virUddha rAjyotikrama, (4) phUTa-tulA-kUTa mAna, (5) ta--tirUpaka vyavahAra. stana arthAt ceradvAra. Ahata arthAta corI karIne lAvelA senA-cAMdI Adi padArthone lebha vaza thaI alapamUlyamAM levAM e stana hata ati 1 corene corI karavAnI preraNA karavI yA utsAha Apa te taskaraga aticAra che; jemake "hA tame paradhana carI jAo" ItyAdi (2). je rAjAnA rAjyamAM nivAsa karatA hoIe tenI AjJA vinA tenA virodhI rAjyamAM praveza Adi kare, arthAt zatru rAjyamAM pesI javuMrAjyakara arthAta dANanI corI karavI, e virUddharAjyatikrama che. (3). huM telavuM ane huM mApavuM arthAt kapaTa karIne trAjavuM namAvavuM athavA AMgaLI ke hatheLI vaDe chUpI rIte cAlAkI karI ochuM ApavuM ane vadhAre levuM, e phUTatulA-kuTamAna aticAra che. (4). kaI vastumAM enA jevA bIjI vastu meLavavI ane asala vastunA rUpamAM tene vyavahAra kare, athati bahumUlyavALI vastunA jevI a9pa mUlyavALI vastu temAM meLavIne bahu mUlyavALI vastune bhAve tene vecavI te tapratirUpaka vyavahAra che. (5). e aticAra be prakArano che. (1) a95mUlyanI ekasarakhI vastu meLavavI ane (2) a5mUlyanI bIjI jAtanI vastu meLavavI. raMgarUpa ane zikAzamAM ghInA jevI carabI, baTATA Adi meLavavA ane ghInI kIMmate te vecavAM e pahele bheda che ane raMgarUpamAM koI pheraphAra heya paNa uMcI kIMmatanA cekhA AdimAM ochI kIMmatanA cokhA meLavI ucI kIMmata levI e bIje bheda che. (5). saMgraha gAthAone paNa eja artha che. (47). upAzaka dazAMga sutra 74 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadArasaMtoSavratAticAra kA varNana TIkA- tathALatAM netyAdi pachI svadArasateSa vratanA pAMca aticAra jANavA joie paNa AcaravA na joie, te A pramANe cheH-(1) ivarikaparigRhItAgamana,(2) (3) ana'gakrIDA, (4) parivavAhakaraNa, (5) kAmabhogatIvrabhilASa. (1) parapuruSagAminI strIne irikA kahe che, athavA izvara'nA artho che cADA samaya, eTale thADA samayane mATe svIkAra karelI strI itvarikaparigRhItA kahevAya che. tAtpa e che ke--bhADu yA bakSIsa ApIne parastrInuM sevana karavuM e ivarikaparigRhitAgamana che. parantu vastutaH itthara' zabda alpa ane alpakAlIna arthAMnA vAcaka che, eTale irikariMgRhItAneA artha e thayo ke- alpakALa sudhI athavA alpakALavALI svIkAra karelI arthAt vAgdattA (jenI sAthe vAjrAna--sagAi thai hAya), e vAgdattAnI sAthe gamana karavuM e ivarikariMgRhItAgamana aticAra che. ethI 'aparigRhItA' vizeSaNu paNa sArthaka siddha thAyache. e ivakiparigRhItAgamana jayAre atikrama, vyatikrama ane aticAranI sImA sudhI rahe che tyAM sudhI te aticAra che, tethI upara jatAM te anAcAra thai jAya che. kAi dUSita kAryo karavAnA saMkalpa thAya te atikrama che. saMpa karelA kAryAMnI siddhane mATe sAdhana ceAjavuM e vyatikrama che. sAdhana ceAyA pachI e dUSita kAryanA Arabha karave e aticAra che ane e kAryane pUrUM karavuM e anAcAra che. (ra) pANigrahaNa karelI patnIthI jUdI vezyA, kanyA, vidhavA AdinI sAthe gamana karavuM e aparitAgRhItAgamana che. koi koi aparigRhItAnA a vAgdattA mAne che. emAM paNa atikrama, vyatikrama ane aticAra sudhI aticAra che, ane tethI AgaLa jatAM anAcAra thai jAya che. (3) viSayaleAgane mATe je svAbhAvika aMga che yA rabbaranI banAvelI kRtrima caini Adi athavA sukha viSayabhAga karavA e anagakrIDA aticAra che. tethI bhinna kASTha, cAmaDuM AdimAM kAmAnya banIne (4) potAnA saMtAneA sivAya anyane, sneha AdithI vaza thaIne, vivAha. karAve e pavivAhakaraNa aticAra che. sadeva (5) zabda rUpa gaMdha rasa spa` Adi viSayenI atyaMta tIvra lAlasA rAkhavI, e kAmabhega tIvrabhilASa aticAra che. svapatinI sAthe paNa sukha-leganI IcchA rAkhavI e A aticAramAM gaNAya che. kAmanA vegane vadhAranArA vAjIkaraNa AdinA sevanathI ghA upara mIThuM chAMTavAnI peThe kAmala ka thavAnuM kAraNa hAvAthI AtmAnI malInatAnuM kAraNu che. (48). upAzaka dazAMga sutra 7pa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchApariNAmavratAticAra kA varNana TIzAthe-'tayAAMtara che"--tyAdi pachI zramaNApAsake icchAparimANa vratanA pAMca aticAra jANavA joie, paNa sevavA na joie te A pramANe cheH-(1) kSetravAstupramANAtikrama, (ra) hiraNyasuvarNa pramANAtikrama, (3) dhanadhAnyapramANu tikrama, (4) dvipadacatuSpadapramANuAtikrama, (5) kuSyapramANuAtikrama. varasAda ke nadI adinuM pANI sIMcIne dhAnyane utpanna karanArI bhUmine kSetra kahe che. eka majalAvALA ane aneka majalAvALA-meu prakAranAM gRhAne vAstu kaheche. enI jeTalI maryAdA karI heAya tenuM ullaMghana karavuM e kSetra-vAstupramAAtikrama che. (2) seAnA maheArA tathA AbhUSaNurUpa arthAt ghaDelAM ke nahIM ghaDelAM senAcAMdrInI nizcita maryAdAnuM- ullaMdhana karavuM e bIjo aticAra che. (3) ghI, dUdha, dahIM, goLa, sAkara Adi dhana ane cekhA, ghauM, maga, aDada, java, makAi Adi dhAnya kahevAya che. e beunI jeTalI maryAdA karI hAya tenuM ullaMghana karavuM e trIjo aticAra che. (4) dAsI, dAsa, Adi manuSya tathA huMsa, mera Adi pakSI dvipada, ane hAthI, gheADA, gAya, khaLada, bheMsa Adi catuSpada kahevAya che. e sakhadhe karelI maryAdAnuM ullaMghana karavuM e cethA aticAra che. (5) zayyA, Asana, vastra, vAsaNa Adi mukhya kahevAya che. e samadhI karelI maryAdAnuM ullaMghana karavuM e pAcame aticAra che. saMgraha gAthAonA paNa eja artha che. (49). digdatAticAra kA nirUpaNa TIzAthe-'tayALatara' =-tyAdi tyArapachI digbatanA pAMca aticAra jANavA jAie paNa sevavA na joie. te A pramANe:- (1) U--ipramANa tikrama-uMcI dizAnA pramANanuM ullaMghana karavuM, (ra) adhAdikapramANAtikrama-nIcI dizAnI sImAnA bhaga karavA, (3) tiya gdipramANatikrama--tichI pUtra Adi dizAonI maryAdAnuM ullaMghana karavuM, (4) kSetravRddhi--pUrvAdi dizAomAM javA-AvavAne mATe nakkI karelA kSetramAMnA kAMika bhAga jarura paDatAM khIjI dizAmAM meLavIne vadhAro karI levA, (5) smRtyantardhAna --niyata maryAdAne bhUlI javI te. emAMnA pahelA traNa aticAra buddhipUrvaka na hAya to aticAra kahevAya che; jANIbUjhIne koi Urdhva Adi dizAnuM ullaMdhana karyuM." hAya tA te anAcAra thAya che. cece aticAra paNa jyAM sudhI vratanI apekSA rAkhata hAya tyAM sudhIja te aticAra rahe che, AgaLa jatAM te paNa anAcAra thai jAya che. sagraha gAthAo gatA che. (50). upAzaka dazAMga sutra 76 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upabhogaparibhogavratAticAra kA varNana TIdAthe-' tALaMtara' che-tyAdi tyArapachI upabhAgaparibhegaparimANa vrata che, je e prakAranuM che- (1) bhAjanathI ane (2) kathI. pahelAM bhAjanathI zramaNeApAsake pAMca aticAra jANavA joie, sevavA na joie; te A pramANe cheH-(1) sacittAhAra, (ra) sacittapratibaddhAhAra, (3) apakava auSadhi (vanaspati) khAvI te, (4) adhakAcI (muzkelIthI pAkanAra) auSadhI khAvI te (5) tuccha auSadhI khAvI te. karmathI zrAvake paMdara karmAdAna jANavAM joIe paNa sevavAM na joie, te A pramANeH-(1) jIMgAlaka`, (2) vanakarmI, (3) zArkaTikakarma, (4) bhATIkama (5) sphATIkrama', (6) dantavANijya, (7) lAkSAvANijya, (8) rasavANijya, () viSavANijya, (10) kezavANijya, (11) catrapIDanaka, (12) nirbhrA chanaka, (13) davAgnidApana, (14) sarAhRdataDAgazeASaNa, (15) asatIjanapeANu. prathama bhAjanathI upabhAgaparibhAgaparimANuvratanA aticAra kahe che-- (1) sacittAha,ra--sacitta padArthAMnA tyAgI athavA maryAdA karanArA dvArA parimANuthI vadhAre citta AhAra khavAi javA te. (2) sacittapratikhaddhAhAra--sucita vRkSa AdinI sAthe maLelA guMdara, pAkAM phaLa, AdinuM bhejana karavuM te, athavA geTalI citta che te phekI daiza ane rasa-rasa cUmI laIza" ema vicArIne kerI Adi khAvI te khInne aticAra che. (3) apakavauSadhibhakSaNatA--apakava arthAt thADI pADelI vanaspatinuM bhakSaNa karavuM te trIne aticAra che. beu (kAcAM-pAkAM) rUpa maLelAM hAvAthI pAkelAMnA sa Mdeha thata ISapadmavanuM paNa bhakSaNa thaI zake che, te mATe A aticAranI sabhAvanA che. (4) duSpakavo(dhabhakSaNatA--lAMe vakhate agninI AMcathI raMdhAtI dUdhI (tuMkhI), ceALAnI zIMga AdinuM bhakSaNa karavuM te. emAM AraMbha adhika che ane mizra hAvAnA sadeha rahe che, tethI te aticAra che, (5) tuauSadhibhakSaNutA--jemAM virAdhanA vadhAre ane tRpti ochI hAya tevI vanaspatine tuccha vanaspati kahe che, jemake magaphaLI, sItAphaLa vagere, tenuM bhakSaNu karavuM e tuauSadhibhakSaNa che. e paNa jo abuddhipUrvaka thAya te aticAra che, ane jo buddhipUrvaka thAya te anAcAra che. sagraha gAthAonA atha eja che. have karmothI upaseAgaparabhAgaparimANuvratanA aticAra (5dara kadAna) kahe che- (1) IgAlaka--lAkaDAM khALIne tenA banAvelA kAyalAnA vepAra karavA temAM gAyanI bahu hiMsA thAya che, tethI te aticAra che, AgaLa paNa eja aticAra samajavA. (2) vanakarma'-'gala kApIne lAkaDAM vecavAM. (3) zArkaTikakama --gADIe banAvI-banAvIne te para AjIvikA calAvavI. (4) bhATIka~bhADuM laine pazue Adi dvArA AjIvikAnA nirvAha karavA (5) pheATIka jamIna khAdIne ane patthara Adi phADIne AjIvikA == calAvavI (6) ItavANijya--dAMtane vepAra karIne AjIvikA calAvavI. ema karavAthI leAbhI bhIlevagere hAthI Ardine mAravAmAM utsAhi~ta thAya che, tethI tene aticAra kahyo che. upAzaka dazAMga sutra 77 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) lakSAvANijya--lAkhanA vepAra karIne AjIvikA calAvavI. lAkha upalakSaNa che, tethI manasIla, sAbu, sAjIkhAra, TaMkaNakhAra, vagere paNa temAMja gaNavAM. lAkha vagerenA vaNa vA vALA kathavA mAdi jIvenI hiMsA thAya che, tethI tene aticAra prazno che. (8) rasavANiya--dArU Adi rasAnA vepAra karIne AjIvikA calAvavI te rasavANijya che. e vadha baMdha Adi arthAne utpanna kare che, tethI aticAra che. (9) viSavANijya--zRgaka seAmala Adi viSenA vepAra karIne AjIvikA calAvavI te, e sAkSAt prANunAzanuM kAraNa che, tethI tene aticAra kahyo che. (10) kaeNzavANijya--kezanA a che kezavALA lakSaNAe karIne dAsa-dAsI Adi be pagAMne temAM samAveza thAya che; tene vepAra karavA e kezavANijya che. AmAM camarIgAya Adi pazuonA vALa, mAra Adi pakSigmAnA pIMchA vigerenA vyApArane paNa samAveza thAyache. dAsI AdinI parAdhInatA ba Mdha ane hiMsA Adine hetu hAvAthI tene aticAra kahe che. yaMtra (kAla ghANI vagere) dvArA tala, sarasava Adi (11) catrapIDanaka pIlavAnA vapAra karavA. (12) nirNA chanaka --baLada, pADA, bakarA Adine napuMsaka manAvavA (khasI karavA) te tethI baLada vagerene atyaMta pIDA thAya che tethI te aticAra che. (13) davAgmidApana--jamInane kasavALI manAvavA mATe dagni saLagAvavA trasa-sthAvara jIvAnI hiMsAnuM kAraNa hovAthI tene aticAra kahyo che. (14) sarAhUMdataDAgazeASaNa dhAnya Adi vAvavAne mATe, cA vAvelAM dhAnyAne pu karavAna mATe sarevara, dharA, taLAva vageremAMthI jaLa kADhI ne tene sukavI devAM te e sAkSAta trasa-sthAvara jIvAnI hiMsAnuM kAraNa che, tethI tene aticAra kahyo che. (15) asatIjanapASaNa AjIvikAnA nirvyAha karavAne kulaTA srIone bhADuM ApIne rAkhavI e khadhA anarthInuM mULa ane brahmacarya nuM nAzaka che, tethI tene aticAra kahyo che. A paMdara ka`dAna kahevAya che, jeNe karIne kaThIna karmAnA baMdha thAya che, yA kaMThAra karyAMnuM AdAna-grahaNa thAya che, tene karmAdAna kahe che. e kadAnA zrAvaka peAte karatA nathI, khIjA pAse karAvatA nathI ane karanAranI anumAdana karatA nathI. bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke " je zrAvaka che tene paMdara karmAdAna pAte karavAM, karAvavAM, ke khIne karate hAya tene bhalAM jANavAM patAM nathI." gAyAmenA A geja che. (51). upAzaka dazAMga sutra 78 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaNDaviramaNavratAticAra kA varNana TIkAthe-taitA re-tyAdi pachI zramapAsake anarthadaMDaviramaNa vratanAM pAMca aticAra jANavA jeIe paNa sevavA na joIe, te A pramANe che:- (1) kandapa, (2) kIkura, (3) maukharya, (4) saMyuktAdhikaraNa, (5) upabhegaparibhegAtireka, (1) kandarpa-kandarpa kAmane kahe che. kAmanuM uddIpaka vacana paNa upacAre karIne kaMdarpa kahevAya che, tAtparya e che ke--kAmanA vegathI paravaza thaIne kAmavardhaka vacana belivuM e kandarya aticAra che e pramAdAcarita anarthadaMDaviramaNane aticAra che. (2) kIku--bhAMDanI ceSTAnI peThe mahe, nAka, bhammara, AMkha AdiaMgene bagADI (vAMkA-TUMkA karI) hasAvavuM e kIkucya che. e paNa bIjA bheda (pramAdAcarita)ne athavA apadhyAnAcaritane aticAra che. (3) maukharya-uTapaTAMga, kutsita, athavA capaLatAne kAraNe utAvaLe-vinA vicAre belanAra mukhara ane evuM bolavuM te maukharya kahevAya che. e pApakarmopadezane aticAra che. (4) saMyuktAdhikaraNa-jethI AtmA durgatine adhikArI ane tene adhikaraNa kahe che, arthAta ukhala (khAMDaNI) muzaLa, vAMsale, kuhADI vagerene meLavI rAkhavAM. ekalA ukhala Adi koI paNa kAma karI zakatA nathI paraMtu mULa AdinA saMyogathI ja karI zake che, eja rIte ekalo vAMsalo ke kuhADI paNa kAma karI zakatAM nathI, te paNa dAMDA-hAthA AdinA saMgathI kAma karI zake che, tethI te saMyukatAdhikaraNa che. e ja rIte goLI Adi bharIne baMdUka vagere rAkhavAM e paNa saMyukatAdhikaraNa che. e saMyukata adhikaraNa hiMsAnuM kAraNa che, tethI upacAra karIne aticAra che. e hiMsApradAnane aticAra che. (5) upabhegaparibhegAtireka-- khAna - pAna Adi padArthone bhegavavAnI adhikatAne, athavA ekavAra bhegavavAmAM upayogI thAya tevAM anna-pAna mALA caMdana Adi padArtho upabhega kahevAya che, ane vAraMvAra bhegavavAmAM upayogI thAya tevAM makAna Asana vagere pariga kahevAya che, e beunI adhikatAne upalegaparibhegAtireka kahe che. tAtparya e che ke pitAnI ane potAnA saMbadhIonI vastuone jarUrIyAta karatAM vadhAre jogavavI e upaga-paribhegatireka che. saMgraha gAthAo sugama che. (52). upAzaka dazAMga sutra 79 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikavratAticAra kA varNana TArtha- 'tathAtAM je rAri tyArapachI zrAvake sAmAyikanA pAMca aticAra jANavA joIe paNa sevavA na joIe. te A pramANe che(1) madupraNidhAna, (2) vRdupraNidhAna. (3) kAyadupraNidhAna, (4) sAmAyikanuM mRtyakaraNa, (5) anavasthitasAmAyikakaraNa. (1) madupraNidhAna-mananI khoTI pravRtti karavI arthAta sAmAyikane samaye gRhasthI saMbaMdhI sAruM-mAThuM vicAravuM. (2) vAdupraNidhAna-sAmAyikane samaye kaThera ane sAvadya bhASA bolavI. (3) kAyadupraNidhAna-kAyAnI beTI pravRtti karavI arthata pUjyA vinAnI ke joyA vinAnI jagyAmAM hAtha-paga pasAravA. (4) sAmAyikanuM mRtyakaraNa- * amuka samaye meM sAmAyika karI hatI, amuka samaye karavI joIe, amuka samaye karIza." e pramANe sAmAyikane nizcita samaya bhUlI jave. (5) anavasthita sAmAyikakaraNa- sAmAyika saMbadhI vyavasthA na rAkhavI, arthAta keIvAra karavI, koIvAra na karavI, ane koIvAra samaya pUro thayA pahelAM sAmAyika pArI levI. saMgraha gAthAone eja artha che. (53). dezAvakAzitavratAticAra kA varNana TAthe- "tAgaMtAM tyAdi pachI zrAvake dezAvakAzika vratanA pAMca aticAra jANavA jeIe paNa sevavA na joIe, te pAMca aticAra A pramANe che - (1) Anayanaproga, (2) pathyaprayoga, (3) zabdAnupAta, (4) rUpAnupAta, (5) bahipudgalaprakSepa. (1) Ayanapraga-pitAnA gamanAgamana mATe maryAdita karelA kSetranI bahAranA padArtho bIjAnI mAraphate pitA pAse maMgAvavA. (2) pregyapraga-maryAdita kSetranI bahAranA kAryone saMpAdana karavA mATe kara-cAkara mokalavA, (3) zabdAnupAta -niyata kSetrathI bahAranuM kArya AvI paDatAM chIMkIne, khUMkhArIne yA bIjA koI zabda karIne pADozI Adine izAre karI kArya karAvavA prayatna kare, upalakSa karIne tAra-TelIphena vagere paNa samajI levAM. (4) rUpAnu pAta-niyata kSetranI bahAranuM kAma karavAne bIjAne hAtha vagere batAvIne te kAma siddha karavAnI ceSTA karavI, upalakSaNo karIne Telaphena dvArA svarUpa preSaNane paNa samajI levuM kAraNa ke AjakAla TelIphena dvArA vAtacIta karanArane phATe paNa sAmethI kheMcI zakAya che. (5) bahi:pudagala prakSepa-niyata kSetrathI bahAranuM prayojana upasthita thatAM tene siddha karavA mATe kAMkare, patthara, vagere pheMkIne bIjAne saMketa(IzAro karavo. saMgraha gAthAone artha eja che. (54). upAzaka dazAMga sutra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poSadhopavAsavratAticAra kA varNana dIjAthe-ttavALAMtare tyAre te pachI zramaNopAsake piSadhe pavAsa vratanA pAMca aticAra jANavA parantu sevavA nahi. te A pramANe -(1) apratilekhitaduSpatilekhita zAsaMstAra (2) apramArjitaduSpamArjita-zayyAsaMstAra, (3) apratilekhita - duSpatilekhita - uccAra - prasavaNa - bhUmi, (4) apramArjitadupramArjitaucAra-prasavaNa-bhUmi, (5) piSadhapavAsanuM samyaka ananupAlana, 1 zayyA saMthArA AdinI paDilehaNa na karavI, yA asAvadhAnIthI patilehaNa karavI e prathama aticAra che. (2) zayyA saMthArA Adine na pUjavA yA asAvadhAnIthI pUjavAM e bIje aticAra che. 3 uccAra prasavaNa (malamutra)nI bhUminI paDilehaNA na karavI e trIje aticAra che. (4) uccAra-prasavaNanI bhUmine na pUMjavI yA asAvadhAnIthI paMjavI e ceAthe aticAra che. (pa) zAstroktavidhithI piSadhApavAsanuM samyakarUpe pAlana na karavuM ane pisAmAM rahIne, AhAra, zarIrasatkAra, mathuna Adi aneka prakAranA vyApArane vicAra kare che pAMcame aticAra che. gAthAone artha spaSTa che. (55). atithi saMvibhAgavratAticAra kA varNana rIjA- "rAta rAri pachI zrAvake atithisaMvibhAga dvatanA pAMca aticAra jANavA joIe paraMtu sevavA na joIe. te A pramANe -(1) sacittanikSepaNa, (2) sacittavidhAna, (3) kAlAtikrama, (4) paravyapadeza. (5) matsaritA. (1) sacittanikSepaNu dAna na devAnA hetuthI acitta vastuone sacitta dhAnya Adima meLavI devI; athavA akalpanIya vastuomAM sacitta vastuo meLavI devI e sacittanikSepaNa che. tAtparya e che ke "sacitta zAli AdimAM je acitta meLavI daIzuM, yA acitta anAdimAM sacitta zAli Adi meLavI daIzuM, te sAdhu te grahaNa nahi kare" evI bhAvanAe karIne sacittamAM acitta ane acittamAM sacitta padArtho meLavI devA, e sacittanikSepaNa aticAra che. (2) sacittapidhAna-eja pramANe pUrvokta bhAvanAthI saciva vastuthI acittane ane acittathI sacittane DhAMkI devI e sacitapidhAna aticAra che. (IkAlatikama-arthAta samayanuM ulaMgha karavuM. "sAdhune satkAra paNa thaI jAya ane AhAra paNa na deve paDe evI bhAvanAthI sAdhunA bhejananA samayane TALIne bhikSA devAne taiyAra thavuM e kAlAtikrama che. (4) paravyapadeza-arthAt bIjAne kahI devuM bhikSA na ApavAnA hetuthI "A AhAra Adi bIjAne che-mAre nathI ema kahevuM, athavA pite sUjhate (AhArAdi verAvI zake te) hevA chatAM paNa AhAra devA mATe bIjAne kahevuM, e paravyapadeza aticAra che. upAzaka dazAMga sutra 81 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) matsaritA-bIjAnA bhalAmAM dveSa kare e matsara che. ahIM upacAre karIne matsarane artha ISya che. "eNe sAdhune A ApyuM che, huM zuM tenAthI kama chuM ke e padArtha na ApuM ? e pramANe IrSyA karavI e mAtsarya che. athavA dAna ApavAmAM kaMjUsAI karavI e mAtsarya aticAra che. kaI kaI kahe che ke "matsarane - artha Dedha che. temane mate krodhapUrvaka sAdhune bhikSA ApavI e mAtsarya aticAra che. e pAMca aticAra ja che, kemake e badhAmAM keI ne koI rUpamAM dAna devAne sadbhAva mAluma paDe che. tethI e hevA chatAM vratabhaMga thatuM nathI. je dAna Ape nahi ane ApanArane reke, athavA ApIne pazcAttApa kare te vratabhaMga samaja kahyuM che ke. pite na de, bIje Ape tene niSedha kare, athavA ApIne pazcAttApa kare, e je kRpaNane bhAva thAya che tethI A bAramA vratane bhaMga thAya che." ahIM "yathA, pada abhyAgata dIna hIna AdinuM paNa upalakSaNa che. zAstromAM sarvatra emaja jevAmAM Ave che. (56). saMlekhanAvicAra kA varNana TIjhartha-tAruM je-tyAdi tyAra pachI apazcima-maraNAMtika-saMkhelanA jeSaNa-ArAdhananA pAMca aticAra jANavA joIe. te A pramANe - (1) IhalekArazaMsA--pravega, (2) parakAzasa-prayoga, (3) jIvitAsA-praga, (4) maraNazaMsA-pravega, (5) kAmAlegAzaMsA-pravega. (1) IlekazaMsA-praga-saMthAra (anazana) grahaNa karyA pachI "marIne huM manuSyalokamAM cakravatI thauM, rAjA thauM, rAjamaMtro thauM? ItyAdi abhilASA karavI. (2) parakAzaMkA-praga-mRtyu pachI Indra thauM, devatA thauM" ItyAdi paraka saMbaMdhI abhilASA karavI. (3) jIvitazaMsA-praga-"huM jIvate rahI jauM, "mArI prazaMsA thaze." evI IcchA karavI. (4) maraNazaMsA-praga-karkaza kSetra dimAM nivAsa dvArA thanArAM kaSTathI, bhUkha AdinI pIDAthI pIDita thavAthI ane samAna na thavAthI "huM have kayAre marI jauM" e pramANe maravAnI IcchA karavI. (5) kAmaNagAzaMsAprAga-kAma (zabda ane rUpa) tathA bhega (gadha, rasa, sparzanI abhilASA karavI, arthAta managamatA viSayenI lAlasA rAkhavI. saMgraha gAthAone atha" eja che. (57). upAzaka dazAMga sutra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnandagAthApati ke niyama kA varNana TALAthe-tapa nuM se" ityAdi tyArapachI AnaMda gAthApati zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe pAMca aNuvrata, sAMta zikSAvrata e pramANe khAra prakArane zrAvaka dharmAM svIkAre che, zramaNu bhagavAna mahAvIrane vaMdanA-namaskAra kare che, vaMdanA namaskAra karIne A pramANe kahe che: 66 bhagavan AjathI, vItarAga saMghathI bhinna saghavALAone, vItarAga saMghathI bhinna devane, anya yUthikAe svIkArelA arthAt anyatIrthika sAdhuemAM maLelA arihaMta caitya (jina sAdhu)ne tathA upalakSaNe karIne avasanna pArzva Adine pazu vaMdanA-namaskAra karavAnuM mane kalpatu nathI. pahelAM tee melyA vinA temanI sAthe bAlavAnuM yA punaH punaH vAtacIta karavAnuM, temane gurUmuddhithI azana pAna khAdya svAdya Adi ekavAra yA vAraMvAra devAnuM kalpatuM nathI. parantu temAM e AgAra che ke--rAjAnA abhiyAga (Agraha)thI, gaNu (saMgha)nA abhiyegathI, maLavAnA aibhayAgathI, devatAnA abhiyAgathI, gurU arthAta mAtApitA AdinA nigraha (paravazatA)thI ane vRttikAntAra (AjIvikAnirvAhanA abhAva)thI arthAtu e kAraNeA hoya teA devanuM kalpe che. nigrantha zramaNene prAsuka eSaNIya azana, pAna, khAdya, svAdya, vasra, ke khaLa, pratigraha (pAtra), pAdapreAMchana, pITha, phalaka, zayyA, saMstAra, auSadha, bhaiSaja, pratidvAbha karAvatAM vicaravuM mane ka2e che." e pramANe karIne teNe tene abhigraha lIdhe, pharIthI prazno pUchyA, prA pUchIne a grahaNa karyAM, pachI zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra vaMdanA karI. vaMdanA karyAM pachI zramaNu bhagavAn mahAvIranI samIpethI kRtilAza caityanI bahAra nIkaLye, nIkaLIne jyAM vANijagrAma nagara ane jyAM tenuM ghara hatuM tyAM te Abbe. AvIne peAtAnI patnI zivAnaMdAne kahevA lAgye hai devAnupriye! meM zrama bhagavAn mahAvIranI samIpe dhama sAMbhaLye ane e dharma mane iSTa che, bahuja iSTa che, mane rUcce che. huM devAnupriye! tethI tame pazu jAe, zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA karo yAvat pa pAsanA karo ane zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata, e pramANe bAra prakAranA gRhasthadhama nA svIkAra kare." 'bhasthiyiidayALi arihaMtaneyA' e mULa vAkayamAM napu'sada liMga che, te prAkRta hAvAne kAraNe ema thayuM che. kahyu che ke- liMga svataMtra hoya che te leAka vyavahAra para nirbhara che." arthAt pratyeka bhASAnA dhuraMdhara vidvAne je je zabdanA je je jagyAe je je liMgamAM vyavahAra karatA AvyA che, te te rAkhtamAM te te jagyAe te te liMganA vyavahAra karavA joie; eTale ahIM te samayanA prAkRta vyavahAra mujaba napuMsaka liMga che. caitya' zabdanA artha sAdhu' thAya che. bRhatkalpa bhASyanA chaThThA uddezAmAM bA| bASayamme.' gAthAnI vyAkhyAmAM kSemakIti sUrie 'caityo ziva'nA sAdhuone uddezIne banAvelA azanA"i e pramANe atha karyo che. tethI siddha thAya che ke 'caitya'nA artha 'sAdhu' che. upAzaka dazAMga sutra 83 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta ceiya zabda kA artha arihaMta ceiyazabdane artha haripAI ne artha hitanI pratimA ema kara te asaMgata che, kAraNa ke mAru bAbara baMdha besatuM nathI. eka 5rIkaraNa A pramANe che 1 - pahelAM e vAta batAvI che ke AnaMda gAthApatie zrAvakadharmane svIkAra karyo. have avasarathI prApta thatAM deva ane gurU saMbaMdhI pratijJA batAvI che. e beune vaMdanA namaskAra karavAnI bAbatamAM krame karIne "anyamUrthika ane anyayuthikaparigrahIta" e beune niSiddha batAvyA che, tethI svayaMsiddha thAya che ke svacUthika deva tathA svayuthika parigrahIta zAstroktAcArI antanA sAdhuone vaMdanA namaskAra karavAM mane kape che. tethI AnaMda gAthApatinI pratijJA pUrI thAya che. je ahIM caitya" zabdano artha pratimA mAnavAmAM Ave te " ja yazavAti" e pade karIne punarUktideSa anivArya thaze; kAraNa ke pratimAne - samakita ApatI vakhate deva arihaMta, gurU nirca tha, dharma kevaribhASita dayAmaya. enuM mahAna karavuM ItyAdi samajAvavAmAM Ave che; eTale AnaMda zrAvake pahelAM dharmane samajIne svIkAryo e vAta batAvI, have deva gurU kevA prakAranA mAnavA joie te ahIM hatA kAra batAvyuM che vaMdana ane namaskAra pate devanI bhAvanAthI ja karI zake che, anyathA nahi. tethI jItyano artha paNa pitAne mate karIne devaja thaye. tAtparya e che ke anyayathika devene vaMdanA Adi karavAnuM kalpatu nathI, e kathanathI ja e vAta siddha thaI cUkI hatI ke svayuthika devane vaMdanA karavI kape che. pachI anya yuthika caityane vaMdanA karavI ka5tI nathI, e kathanamAM te cityane artha pratimA karIne anyayuthika devatAne paNa niSedha kare che, kAraNake pratimAne vaMdanA Adi devabuddhithI ja pite kare che. evI sthitimAM beu zabdane eka ja artha thAya che, tethI punarUkti deza Ave che. bIjI vAta e che ke je cityane artha pratimA karIe te "gva gaLAja ityAdi AgaLanA vAkayAMza sAthe barAbara saMbaMdha besatuM nathI, kAraNa ke pratimAnI sAthe AlApa-salApa karI zakatuM nathI ke tene kadApi azana-pAna Adi ApavAmAM AvatAM nathI. AlApa Adi cetanane dhama che ane pratimAomAM e saMbhava nathI. jo ema kahe ke "g mA -0" ItyAdine saMbaMdha mAtra upAzaka dazAMga sutra 84 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anna sthi"nI sAthe ja che, khIjAonI sAthe nathI teA ema kahevuM e paNa kharAbara nathI, kAraNake samudita vAkayanA zeSa (aMta)mAM rahevAne kAraNe niM aLAzeLa-0'" adine "ciMtavezyA" nI sAthe saMbaMdha thavA e nitAnta Avazyaka che ane sUtrakAraneA Azaya paNa eja che; anyAthA "hiMnaiyA" ne prayAga aMtamAM na karatAM sUtrakAra e jagyAe "anna'sthi" nA prayAga ja karata. have rahyo anyatIthikAnA niSedha, te te jo anyaOrthika parigRhIta a`tsAdhuenI sAthe pahelAM AlApAdinA niSedha karyAM che, to pachI khAsa anyataeNthiMkenuM te kahevuM ja zuM? e rIte temane teA arthAMpattithI ja viSedha thai jaze. eTale AgaLa AvelA 'tesi' padanI sAthe paNa virodha AvatA nathI kAraNa ke 'tat" zabda avyavahita pUrvAne ja pakaDanAro che vyavahitane nahi. te avyavahita je 'advaiitannevA che, tene a Apa mUrti karaze te tenA azana pAna AdinI sAthe sabaMdha asabha vita banI jaze. trIjI vAta e che ke ahIM jo 'caitya' zabdane atha sAdhu na levAmAM Ave tA anyayUthike (anya matanA sAdhue)mAM saMmilita thaelA jaina sAdhu tathA pAsasthA Aphrine vaMdanA-namaskAra karavAnA niSedha siddha nahi thAya, eTale temane paNa vaMdanA karavAnA prasaMga Avaze, ane ema karavuM iSTa nathI. te rIte A khAjue kuvA ane spe bAjue khAvALI kahevata ciMtA thAya che. eTale aphrencesthAni nA anta-pratimA' evA atha karave te AgaLa-pAchaLanA sabadhanahi besatA heAvAne kAraNe kharAbara nathI. zabdArtha nA niyama karanArU prakaraNa hAya che. e viSaya nyAya vyAkaraNa AdimAM vistArathI ApyuM che. kahyu che ke hripradaM cALo '' ityAdi, tathA---- artha: kALuM him' ityAdi e rIte bhagavAne vistArapUrvaka zravakadhama nA kathanamAM pratimApUjananA upadeza ApyA nathI, temaja samyakatva yA tenA aticArAnI peThe pratimApUjananA aticAre paNu khatAvyA nathI. e uparAMta caitya" zabdanA artha pratimA" kAi paNa zAstra vyAkaraNa, kAza, kAvya AdimAM jovAmAM AvatA nathI. pramANu A rahyAM: pUrvokata bRhatkalpa bhASyanI TIkAmAM kSemakIrtie kahyu che ke vaivoddeziva' arthAt sAdhune mATe taiyAra karelA azanAdine, emaja abhidhAna rAjendra koSamAM paNa kaheluM che. sUtrakRnAMga, sthAnIMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdha`kathA upAsaka-dazA, atakRdazA, anuttara papAsika dazA, prazna-vyAkaraNa, ane vipAka-sUtramAM caityanA artha antarAyatana karelA che. junyamave zveSa, guLannid seDa, chattavAsaNa cepa, pupphaceie, dUipakAsae ceie, bahusAlae ceie, koTTae ceie" ityAdi padArthomAM caityanA artha udyAna karyAM che, rAjapraznIya sUtranI vyAkhyAmAM malayagirie catyanA artha sAkSAta jina bhagavAna kahyo che, ane kAraNa evuM upAzaka dazAMga sutra 85 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape nathI, temaja samyakatva yA vratanA aticArenI peThe pratimApUjananA aticAre paNa batAvyA nathI. e uparAMta "caitya" zabdano artha "pratimA kaI paNa zAstra vyAkaraNa, keza, kAvya AdimAM jovAmAM AvatuM nathI. pramANa A rahyAM pUrvokta bRhakalpa bhAganI TIkAmAM kSemakIrtie kahyuM che ke vaizivAya arthAt sAdhune mATe taiyAra karelA AzanAdine. emaja abhidhAna rAjendra keSamAM paNa kaheluM che. sUtrakRnAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathA upAsaka-dazA, aMtakRdazA, anuttare pAsika dazA, prazna-vyAkaraNa, ane vipAka-sUtramAM cityane artha vyantarAyatana kare che. "go de re, purisTa chApAsa hag, pupphaceie, duipalAsae ceie, bahusAlae ceie, koTThae ceie" ItyAdi padArthomAM maityano artha udyAna karyo che, rAjaprakSIya satranI vyAkhyAmAM malayarnirie catyane artha sAkSAta jina bhagavAna kahyo che, ane kAraNe evuM nivAsanuM vRkSa, citAnuM cinha, jana-sabhA, yajJasthAna, manuSyae thobhavAnuM sthAna (dharmazALA sarAI Adi), bimba [ lAhorane padmacaMdra keza ], citA stUpa [ mahAbhArata 2-3-12 tathA 6-3-40 ]; pIpaLAnuM vRkSa [ harivaMza bApAta ]; Ayatana tathA cekamAMnuM vRkSa [vAlamIkIya tathA. adhyAtma rAmAyaNa-suMdara kAMDa ]; paramAtamAM [bhAgavata 3-26] ahIM anya matanA graMthanuM pramANa ApavAnuM tAtparya e che ke je vItya zabdane "pratimA " artha saMskRta graMthamAM hatA te tenA dharmagraMthomAMthI avazya maLata, paraMtu e artha temAM kayAMyathI maLatuM nathI ane zAstromAMthI paNa maLatuM nathI, eTale " cityane artha "pratimA" kare e barAbara nathI. zakA-keSa AdimAM bimba artha te maLe che, ane bimba ja pratimA che, tethI cityane artha pratimA thaye. samAdhAna-e barAbara nathI, kAraNa ke kaSa AdimA "khie vastunA yathArtha svarUpane kahe che, pratimAne nahi. pratimA arthamAM te pratibimba zabdane pravega thAya che, bimba zabdane nahi. amarakeza zuddha varga loka 36mAM kahyuM che ke "pratimAna, pratibimba, pratimA, pratiyAtanA, pratichAyA, pratikRti" e badhAM pratikRtinAM nAma che. eTale jema dhvani ane pratidhvani, mAna ane pratimAna, mA ane pratimA, yAtanA ane pratiyAtanA, chAyA ane pratichAyA, kRti ane pratikRtinA arthamAM bheda che, tema bimba ane pratibimbanA arthamAM paNa aMtara che. vastunA upAzaka dazAMga sutra Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathArtha svarUpamAM ja bimba zabdanA prayoga satra jovAmAM paNa Ave che. te A pramANe: '' ra caMdranuM aimba prakAzita thayuM " [ paMDitarAja jagannAtha ]; samudranA xINanI chaTAthI yukata, astAcalanA zikhara para e caMdrabiMkha virAje che" [vizvanAtha kavi ]. * ( e zUla ) sUryaMnA biSanI peThe camaktA AkAzamAMthI paDayA' [ mA 'Deya purANa ]. e pramANe khIjA graMthaiAmAM paNa samajI levuM. yathArtha sU caMdrane ja ' sUryabima'' ane ' 'drabiSa kahevAmAM Ave che. ema mAnavAthI ja alakArazAstrIoe mAnele dRSTAMtAla kAra TyunI zake che. nirapekSa vAkayAMtare karIne gRhIta prakRta vastunI sAthe, nirapekSa vAcAMtara karIne gRhIta tenA samAna dharma (guNavALI vastunA, khikha-pratikharmibhAva have (dAMntarUpe eDavA) e dRSTAntAla'kAra che, jemake-- <6 uttama kavionI vANInA guNNAne keI bhale na jANe, paraMtu te kAnamAM tA madhunI dhArA vahAve che ja, jema koi mAlatImAlAnI sugaMdhane na jANe, paNa netrAne te te harI le che ja." [ sAhityadarpaNu " he rAjanlR ! Apa ApanA badhA zatrue tyAre dhULa kAMI [ kAvyaprakAza ] ahIM kAvyaprakAzanI hRdanta punaretevAM sarvezaM tivizvanam " e kArikAne anusarIne, tenI sAraedhinI ane sudhAsAgara TIkAmAM je binapratiSimabhAva jha zabdanI vyAkhyA, pramANurUpe kuvalayAnantakAra appayadIkSitanA siddhAntane laine karI che ke " vastutaH bhinna bhinna upamAnatva ane upameyatvanuM, parasparanI tulanAne kAraNe abhinna mAnIne alaga-alaga kathana karavuM--e biSapratibiMmabhAva che." athavA jema ( kaI kavi keAI rAjAne kahe che ke) sAhasa karIne jyAM hAthe talavAra pakaDavA jAe che, tyAM te vIkharAI jAya che; kharAkhara che, kAraNa ke pavana vahevA lAge che sthira rahI zake che bhalA ? karrApa nahi." , e uparAMta kAvyaprakAzanI upara kahelI kArikAmAM je vizvana zabda Avye che e pratika (aMza)ne laine vAmanAcArye kahyu che ke- pratibiMbananA atha mikha-pratiSikha bhAva e beunI ekatA nahi. miSma zarIra che ane pratibiMba zarIranI pratichAyA che; e beu biMba-pratibiba mane che. astu. bahu dUra javAthI zuM lAbha ? e te siddha thaI cUkayuM ja che ke vastunuM yathArtha svarUpa khima che ane vastunA AkAranI nakala e pratibiMba che. ethI AcAya malayagirie rAyapaseNI sUtranI TIkAmAM "teM rAcchAmi naM-0' ityAdi padAnI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke "kalyANakArI heAvAthI kalyANu, pApAnA nAzaka hAvAthI ma Mgala, traNa leAkanA svAmI hAvAthI deva ane suprazasta mananA kAraNa hAvAthI bhagavAna caitya che." A kathanathI spaSTa siddha thAya che ke-malagiri AcArye paNa sAkSAt bhagavAne ja caitya kahyA che, emanI pratimAne nathI kahyA. upAzaka dazAMga sutra 87 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA-basa, caityane artha thaye jinendra, ane jinendranI samAna temanI pratikRtine paNa caya kahI zakAya che, kAraNa ke vyAkaraNanA niyamAnusAra patitI ( pa-3-96), e sUtrathI vidhAna karelA "jhana pratyayane navijAthe vApa' (5-3-99), sUtrathI lepa thaIne caitya banI jaze. jemakevAsudevanI pratikRtine vAsudeva kahe che. samAdhAna-Apa kharA abhiprAyane bhUlI gayA che. navA varSe e sUtrathI je pratimA jIvikAne mATe hoya, paraMtu vecavAnI na hoya, e arthamAM vana pratyayane lepa thAya che. bIjA keI paNa arthamAM lepa nahi thAya. e vAta e sUtranI TIkAmAM siddhAntakomudrIkAre spaSTa karI che ke " sai na boviryANuM vAtitivra" arthAta- devalame (devaLanA pUjAriye)nI jIvikAne mATe banAvelI devapratimAonA saMbaMdhamAM che. anyathA ("caityanI pratimA" e arthamAM ramaityaka thaze, parantu "tya" nahi. e sthitimAM zuM e pratimA jIvikAnirvAhane mATe mAnavAmAM Ave che, ke jethI tene pratyayane lepa kare che? zakA-jemAM jemAM sAkSAt yA paraMparAthI cayana kriyAne vega che, e sarva yajJa-sthAna AdinuM caya zabdathI grahaNa thAya che, paraMtu ApanA kathanAnusAra "sAdhu zabdanuM grahaNa nathI thaI zakatuM. samAdhAna-te pratimAnuM grahaNa kevI rIte thAya che, te Apa vicArI juo; ane pahelAM ApelAM pramANane lakSyamAM laIne vyAkaraNanI tarapha dhyAna Apo ke "catya" zabda kevaLa "vitra ne dhAtuthI ja banato nathI, paraMtu "vitI jAne" dhAtuthI paNa bane che. "zabdonI vyutpatti ane anusarIne thavI joIe." e mAnyatAnusAra arthane dhyAnamAM rAkhIne vyutpatti karavI joIe, eTale ahIM "vita jJAne" e dhAtumAMthI ja e "caitya" zabda banAva joIe, "viSNu ane dhAtumAMthI nahi, kAraNa ke saMjJAnane artha samajJAna yA maitanya thAya che. athavA jUi thaI dhAtumAMthI paNa banAvIe. te tene artha e thaze ke jenI dvArA jJAnAdi guNonuM cayana thAya che tene cItya kahe che" kalpanAne anusarIne vyutpattimAM bheda thayA kare che, ane anekArthanuM pravRttinimitta paNa juduM juduM hoya che eTale ahIM "jJAnavatva' e pravRtti-nimittane laIne "sAdhu arthamAM maitya zabdanI pravRtti thAya che, athavA je rUDha zabdonI sAsnAdimAM je arthamAM prasiddhi che te prasiddhi enuM pravRtti-nimitta che. je ema na upAzaka dazAMga sutra / 8 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAmAM Ave te "e, gavaya, kuzala, zaMkha, zaMDha" Adi zabdomAM artha ulaTapAlaTa thaI jaze ane Apa tene traNa kALamAM rokI nahi zake. "ge'ne artha je gamana kare te, gavayaMne artha che ganI prApti, "kuzala no artha che kaza (DAbhIne lAvanAra, "zaMkha" ane "zaMkarane artha che zamana karanAra; emAM pravRtti-nimitta ghaTatuMbaMdha besatuM nathI. je pravRti-nimittathI ja vyavahAra mAnavAmAM Ave te gAya je samaye gamana na karatI hoya-sUtI hoya, te samaye tene ge' na kahevI joIe, paraMtu sAsnAdimatva (gaLAmAM laTakatI kambala Adi)ne kAraNe tene te samaye paNa ge kahe che, tethI zAstra, keSa AdimAM je artha prasiddha thaI gayA che teja rUDha zabdonuM pravRttinimitta mAnavuM joIe. eka bIjI vAta paNa e che ke-ema mAnavAthI pUrvokata bRhatka95 bhAga paNa barAbara baMdha bese che, jemAM lakhyuM che ke-"catyane uddeza karIne" arthAtasAdhuone mATe taiyAra karavAmAM AvelA azanAdinuM. je maityano artha sAdhu nahi mAne te e bhAgya asaMga thaI jaze. basa, have vadhu vistAra karatA nathI. ahIM mULa pAThamAM anyathikane anna-pAnanA dAnane niSiddha batAveluM che, tenuM kAraNa e che ke ahIM lokettara dharmanuM vyAkhyAna che. eTale gurUbuddhinA abhiprAya karIne ja ahIM niSedha che. karUNAbhAvathI dAnano niSedha nathI. karUNAdAnamAM pAtraapAtrane vicAra nathI thatuM, te badhAM prANIone ApavA gya che kahyuM che ke zivAnanda kA dharma svIkAra Ara gautama kA prazna "anukaMpAdAnane jinendra bhagavAne kayAMya kayAre paNa niSiddha nathI batAvyu" (1) bAkI badhAM sUtrane artha pahelAM AvI gayuM che. (58), dIkSArtha- if iaa ItyAdi AnaMda zrAvakanuM kathana sAMbhaLIne bhAryA zivAnaMdA hRSTapuSTa thaI ane kauTuMbika purUSane bolAvIne kahyuM - laghukaraNa - halakAM upakaraNavALo (ra7) yAvat pa pAsanA karI. "jAva (vAva) zabdathI jeTale artha saMgRhIta karyo che te sAtamA adhyayanamAM spaSTa karavAmAM Avaze. (59) TArtha- 'tae of soItyAdi tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIre zivAnaMdAne mATe meTI pariSadamAM cAvatu dharmanuM kathana karyuM (60). eTale zivAnaMdA zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe dharmane zravaNa karIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne hRSTatuSTa thaI yAvat eNe gRhastha dharmane svIkAra karyo. gRhastha dharma svIkArIne te dhArmika uttama rathamAM beThI. besIne je bAjuethI AvI hatI te bAjue cAlI gaI. (61). dIrgha-mite tti ItyAdi "bhagavan!" e pramANe bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA karI, namaskAra karyA ane vaMdanA-namaskAra karIne A pramANe kahevA lAgyAH- "he bhagavan! AnaMda zrAvaka devAnupriyanI samIpe pratrajita thavAne zuM samartha che?" (bhagavAne kahyuM:-) "he gautama! ema nathI, AnaMda zrAvaka ghaNAM varSo sudhI zrAvakapaNuM pALaze ane pALIne saudharmakalpanA arUNAbha vimAnamAM devatArUpe utpanna thaze. tyAM keTalAeka devatAonI sthiti cAra palyopamanI kahI che, tadanusAra AnaMda zrAvakanI paNa cAra patyeAmanI sthiti kahI che (thaze)" (62). upAzaka dazAMga sutra Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ananda zrAvaka ke dharmaprajJapti aura niyama kA varNana dIrA- "av samo-ItyAdi pachI kaI samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra bahi (bahAra) yAvat vihAra karI rahyA hatA. (63). te AnaMda zrAvaka thaI gayuM hatuM jIva ajIvane jANanAre yAvata pratilAbha (dAna) karI rahyo hato (64). tenI bhAryA zivAnaMda paNa zrAvikA thaI gaI hatI. jIva-ajIvane jANanArI yAvata pratilAbha (dAna) karatI rahetI hatI. (65). AnaMda zrAvakane aneka prakAre zIlavrata, guNavrata, viramaNa (vairAgya), pratyAkhyAna, piSadhopavAsathI AtmAne saMskArayukata karatAM coda varSa vyatIta thaI gayAM. jyAre paMdaramuM varSa cAlatuM hatuM tyAre eka samaye pUrva rAtrinA uttarArdha samayamAM dharmanuM anuSThAna karatAM karatAM AtmAnA viSayamAM e prakArano mAnasika saMkalpa utpanna thayA ke "huM vANijagrAma nagaramAM ghaNA rAjA, Izvara yAvata AtmIya janane paNa AdhAra chuM, e vyagratAne kAraNe huM zramaNa bhagavAna mahAvIra samIpenI dharmaprajJaptine svIkArIne vicaravAmAM samartha nathI. tethI eja sAruM che ke-sUryodaya thatAM khUba azana, pAna, khAdya, svAdha (saMbaMdhI vagerene jamADIne) pUraNa zrAvakanI piThe yAvat yeSTha putrane kuTuMbamAM sthApita karI mitra thAvat jyeSTha putrane pUchI kalAka saMnivezamAM jJAnakulanI piSadhazALAnuM pratilekhana karI zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpanI dharmaprajJapti svIkArI huM vicarU" teNe e vicAra karyo, vicArIne bIje divase mitra Adine khUba azana pAna khAvA svAdya jamADI puSpa, vastra, gaMdha, mAlA ane alaMkArothI emane satkAra karyo, sammAna karyuM. sarakAra-sanmAna karIne e mitra AdinI samakSa pitAnA jyeSTha putrane bolAvyA ane kahyuM : "putra! huM vANijagrAma nagaramAM ghaNA rAjA Izvara Adine AdhAra chuM, yAvatu huM AvuM vicAra karI rahevA cAhuM chuM. mATe mAre mATe eja sAruM che ke huM have tamane ApaNA kuTuMbane bhAra saMpIne vicarUM" (66). tyAre AnaMda zrama pAsakanA e kathanane vaDA putre "tathati' (jevI ApanI IcchA) ema kahIne vinayapUrvaka svIkArI lIdhuM. (67) pachI AnaMda zrAvake e mitra AdinI samakSa ja pitAnA vaDA putrane kuTuMbamAM sthApita karyo ane badhAne e pramANe kahyuM ke-he devAnupriya! AjathI tame badhA keI paNa kAryamAM mane eka vAra ke vAraMvAra na pUchaze, ane mAre mATe azana, pAna, khAdya, svAdya paNa na banAvaze ke na tene mAre mATe mArI pAse lAvaze, (68). upAzaka dazAMga sutra 90 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ananda pratimA (paDimA) kA nirUpaNa TIjAya-tapa na me jJAnaMDhI ityAdi tyArapachI Ana Mda zrAvake vaDA putra pAsethI, mitro pAsethI ane jJAti pAsethI AjJA lIdhI. ane pAtAnA gherathI nIkaLyA gherathI nIkaLIne vAjigrAma nagaranI vaccevacce thai nIkaLyeA. nIkaLIne je khAjue kAllAka sanaveza, je bAjue jJAtakula ane je bAjue peSaSazALA hatI te bAjue gayA tyAM paheAMcIne peSadhazALAne pUjI, pUjIne uccAra- prasravaNu bhUmi (maLamUtra karavAnu sthAna)nI paDilehaNA karI. pachI (da) DAlanA sathArA (Asana) bIchAvyA, ane saMthArApara beThA. esIne peSadhazALAmAM poSadhayukata thaI DAbhanA saMthArA para beThAMbeThAM ja zramaNa bhagavAna mahAvIranI dharma prajJaptine svIkArI vicaravA (rahevA) lAgyA. (69). pachI Anada zrAvake zrAvakanI agIAra pratimAe (paDimAe) nA svIkAra karyAM. emAMnI pahelI DimAne sUtrAnusAra, paDimA sakhazrI kalpane anusAra, mA (kSAyeApazamika bhAva) anusAra, tattva ( darzana pratimA zabdanA a)ne anusAra- samyaphrUpe kAyadvArA grahaNa karI, upayegapUrvaka rakSaNa karI, aticArAne tyAga karIne vizuddha karI, pratyAkhyAnane samaya samApta thatAM pazu ceDA vadhu samaya sthita rahIne pUrI karI. " je karvA cAgya hatuM te meM kramaza: karyu che." eve teNe vicAra karyAM ane sArI rIte arASita karyAM (70). tyArabAda Ana Mda zramaNeApAsake khIjI, trI, ceAthI, pAMcamI, chaThThI, sAtamI, AThamI, navamI, dasamI ane agIArasI DimAne yAvat ArAdhita karI. C. zrAvakanI agIAra paDimAnI vistArapUrvaka vyAkhyA mArI banAvelI zramaNusUtranI sunitASiNI TIkAmAMthI jANI levI. (71). Ananda zrAvaka kI saMlekhanA kA varNana TInnAye-tad aaN se bALaOM' ityAdi pachI Anada zrAvaka e udAra ane vipula prayatna (`nyane pAlana karavAthI, tathA tapasyA karavAne kAraNe sukAi gaye.. cAvatu enA zarIranI nasenasa dekhAvA lAgI (72). pachI AnaMda zrAvakane kaI samaye pUrAtrinA uttarArdha bhAgamAM yAvat dha jAgaraNa karatAM A AdhyAtmika Adi (vicAra) utpanna thayA:- huM A kanyathI hADakAnuM pAMjarU mAtra rahyo chuM, tApaNu atyAre mArAmAM utthAna (zarIranI ceSTA karavI) kama (gamanAdi kriyA), khaLa (zArIrika zakita), vI' (Atmateja), purUSakAra (utsAha), parAkrama (icchita kAryaM karavAnI zakita), zraddhA (cittanA zubha pariNAma), dhRti (dhaiya) ane saMvega upAzaka dazAMga sutra 81 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (viSayanI udAsinatA) che, eTale jyAMsudhI e utthAna aAdi mArAmAM che ane jyAMsudhI mArA dharmAMcA dharmapadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIra jina suhastI dharAve che, tyAMsudhI (utthAna AdinI tathA bhagavAnanI upasthitimAM ja) kAla suryodaya thatAM pazcima mArAMtika salekhanA joSaNA (sevanAM)thI joSita (yukata) thaIne bhakatapAnanuM pratyAkhyAna karIne mRtyunI AkAMkSA na karatAM vicaravuM (raDevuM) eja mAre mATe zreyaskara che. (73), Ananda zrAvaka kI avadhijJAna kA varNana TInnArtha-'tad nuM sasa'pachI AnaMda zrAvakane keAi samaye zubha adhyavasAya (pahelAMnA mAnasika vicAra)thI, zubha pariNAma (pachIneA mAsika vicAra)thI ane vizuddha thatI vaizyA (aMtima manAbhAveA)thI, avadhijJAnane Ava2Nu karanAra (DhAMkanAra) karmAMnA kSayApazama thavAthI avidhajJAna utpanna thayuM. (tethI te--Ana) pUrva dizAmAM lavaNusamudranI aMdara pAMcase yeAjana kSetra jANavA ane jova lAge; eja pramANe dakSiNa pazcimamAM paNa jovA lAgyA uttara dizAmAM kSulla himavata varSoMdhara patane jANavA ane jovA lAgyuM. Urdhva dizAmAM saudha kalpa sudhI jANavA ane jovA lAgyA. adhedizAmAM ceArAsI hajAra sthitivALA lAlupAcyuta naraka sudhI jANavA ane jovA lAgyA. (74). aura Ananda gautama kA praznottara TIAthe- 'tenuM cADheLa' ityAdi e kALe ane e samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra same saryAM. pariSad nIkaLI yAvat pachI cAlI gai(75). e kALe e samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA gautama gotrIya jyeSTha ziSya iMdrabhUti sAta hAthanI avagAhanA vALA, samacaturasa saMsthAnavALA, va`bhanArAcasaMdhayaNavALA, suvarNa, pulaka, nikaSa ane padmanI samAna gArA, ugra tapasvI, dIsa tapavALA, ghera tapavALA, mahA tapasvI, ghAra brahmacArI, utsaSTa zarIravALA arthAt zarIrasaMskAra na karanArA, saMkSipta vipula teolezya dhArI, chaThaM-cha bhakata (belu) AdinA nira Mtara tapaka thI, saMyamathI ane anazanAdi bAra prakAranI tapasyAthI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA (76), tyAre bhagavAna gautame hU khamaNunA pAraNAne dine pahelI pArasImAM svAdhyAya karyAM, khIjI pArasImAM dhyAna rkyu. ane trIjI pArasImAM dhIre dhIre; capaLatA na karatAM asa brAnta thaIne (ekAgratAthI) mukhavakiAnI paDilehaNA karI, pAtro ane vasronI paDilehaNA karI, vastra pAtronI pramAnA karI, pAtrAnI pramArjanA karI, pAtrAne grahaNa karyAM, ane je sthaLe zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA te sthaLe pahoMccA. pachI zramaNu bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karyAM, ane A pramANe kahevA upAzaka dazAMga sutra 92 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyAH "bhagavana! ApanI AjJA maLe te chaTha khamaNanA pAraNAne mATe vANijagrAma nagaramAM dhanavAna, garIba ane sAdhAraNu badhAM gharamAM samudAnI (krame AvatAM kaI gharane na choDatAM karavAmAM AvatI) bhikSAcaryAne mATe javA icchuM chuM" bhagavAne kahyuM: "jema sukha thAya tema kare." (77). eTale bhagavAna gautama zramaNa bhagavAna mahAvIranI AjJA laIne zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpezI kRti palAza tyamAMthI bahAra nIkaLyuM ane dhIre dhIre capaLatA na karatAM sAvadhAnIthI dhUsarA pramANa pRthvIne jotA jotA, sAme IryA zedhatA zodhatA jyAM vANijagrAma nagara hatuM tyAM gayA, jaIne vANijagrAma nagaramAM pratiSThita, apratiSThita ane madhyama kuLamAM yathAkrama bhikSAcaryAne mATe bramaNa karavA lAgyA (78). bhagavAna gautame vANijagrAma nagaramAM kalapane anusarIne bhikSAcayane mATe bhramaNa karatAM jeTaluM paryApta thAya teTaluM bhakata-pAna grahaNa karyuM. pachI vANijagrAma nagaramAMthI nIkaLIne keTalAka sannivezanI samIpe jyAre te jaI rahyA hatA, tyAre ghaNu mANasane zabda temaNe sAMbhaLyo. ghaNA mANase mahimahi eka bIjAne kahI rahyA hatA kedevAnupriye ! zramaNa bhagavAna mahAvIranA ziSya AnaMda zrAvaka piSazALAmAM apazcima yAvatuM mRtyunI AkAMkSA na karatAM vicare che (79) ghaNA mANasanuM evuM bolavuM sAMbhaLIne ane manamAM vicArIne gautamane A prakArane AdhyAtmika Adi (vicAra) utpanna thaye: " jauM ane AnaMda zrAvakane joI AvuM" ema vicArIne kalAka saMniveza, AnaMda zrAvaka ane piSadhazALA je bAjue hatAM e bAjue te pahoMcyA (80). AnaMda zrAvake bhagavAna gautamane AvatA joI (jAva) hae-tuSTa hRdaya thaIne bhagavAna gautamane vaMdanA karI, namasakAra karyA ane A pramANe kahyuM: bhagavan! huM A vizALa prayatna karIne cAvata nasenasa rahI gayo chuM, eTale devAnupriyanI samIpe AvIne traNa vAra mastaka namAvI caraNomAM vaMdanA karavA asamartha chuM. he bhagavAna! Apaja IcchAkAra ane ane anabhiyoge ahIM padhAre, jethI huM devAnupriyane traNa vAra mastaka namAvI caraNomAM vaMdanA namaskAra karUM"81 eTale bhagavAna gautama AnaMda zrAvakanI samIpe gayA. (82). AnaMde bhagavAna gautamane traNa vAra mastaka namAvI caraNamAM vaMdana-namaskAra karyo ane kahyuM upAzaka dazAMga sutra 93 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ p ra k " bhagavAn ! gharamAM rahetA gRhasthane zu avadhijJAya utpanna thai zake ?" gautame kahyuH " hA, thaI zake. " AnaMde kahyuM: " bhagavana ! jo gRhasthane thai zake te mane gharamAM rahenArA gRhasthane paNa avadhijJAna utpanna thayuM che; tethI pUrva dizAnI mAMjIe lavasamudramAM pAMcasA yejana sudhI yAvat leAlupAcyuta naraka sudhI huM jANu dekha chuM." (83). eTale bhagavAna gautama AnaMda zrAvakane kahevA lAgyA; 'gRhasthane gharamAM rahetA avadhijJAna thai zake che, paraMtu ATalA moTA kSetramAM nahi; tethI huM AnaMda! tame A sthAnanI AlecanA karI ane cAvatu tapasyA svIkAro." tyAre Anade bhagavAna gautamane kahyuM: " bhagavana ! zuM jina-pravacanamAM satya, tAttvika, tathya ane sadbhUta bhAvAnA viSayamAM paNa AlecanA karavAmAM Ave che yAvata tapakama svIkAramAM Ave che ?" gautame kahyuM: nA, ema nathI." Anadai kahyuM:- " bhagavana! jo jina vacanamAM satya yAvatu bhAvAnA viSayamAM AlecanA nathI karavAmAM AvatI ane yAvat taka nathI svIkAravAmAM AvatuM, te huM bhagavana ! Apa ja A sthAnanI AlecanA karI yAvata tapa:kanA svIkAra kare.85 pachI bhagavAna gautama, AnaMda zrAvakanA ATalA kathanathI zaMkA, kAMkSA, ane vicikitsAne prApta thai Ana MdanI pAsethI nIkaTyA, ane je khAjue kRtipalAza caitya tathA zramaNu bhagavAna mahAvIra hatA te bAjue gayA. pachI gautame zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe besIne gamanAgamananuM pratikramaNa karyu, ane meSaNIya tathA anaeSaNIyanI AlAcanA karI. AlecanA karIne bhakatAna batAvyAM ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA-namaskAra karI kahevA lAgyA, "bhagavana! huM ApanI AjJA laIne ( ityAdi gautame badhA vRttAnta kahyo-zakita, kAMkSita ane vicikitsAyukata thavA sudhI ) huM AnaMda zrAvakanI pAsethI nIkaLIne zIghra ahIM Avye chuM. bhagavata! e sthAnanI AleAcanA AnaMde karavI joie ke mAre ?" " gautama " evA AmatraNe karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre gautamane kahyuM: 66 " he gautama ! tame e sthAnanI AlecanA karA yAvata tapakarmo svIkAre, ane tene mATe AnaMda zrAvakane khamAve." (86). gautame " tatti " kahIne zramaN bhagavAna mahAvIranuM kathana vinayapUrvaka svIkAryuM ane e sthAnanI AlecanA karI yAvata tapakama svIkAryu. ane e vAtane mATe Anada zrAvakane khamAgye. (87). tyArakhAda zramaNa bhagavAna mahAvIra koi khIje samaye dezadeza vicarI rahyA hatA. (88). te vakhate Anada zrAvaka zIlavrata AdithI AtmAne bhAvita (saMskArayukata) karIne, vIsa varSo sudhI zrAvakapaNu pALIne, zrAvakanI agIAra piMDamAone sArI rIte kAyAthI pALIne, eka mAsanI salekhanAthI AtmAne bhUSita (sevita-yukata) rIne, anazanadvArA sATha bhakate (sATha divaseA-be mahinAnAM bheAjana) ne tyAga karIne, AleAcanA-pratikramaNa karIne, samAdhine prApta thaI kALamAsamAM kALa karI saudhama-kalpamAM saudharmAvatasaka mahAvimAnanA izAnakANumAM sthita arUNu vimAnamAM devaparyAye utpanna thayA. tyAM kAi-kei devanI cAra-cAra palyopamanI sthiti kahevAmAM AvI che, eTale tyAM AnadevanI paNa cAra paLye pamanI sthiti kahI che (89). gautame kahyuM: "bhagavana! Ana Mdadeva e devaleAkathI, Ayu, lava anesthitinA kSaya thAya pachI cavIne yAM jaze ? kyAM utpanna thaze ?" bhagavAne kahyuM: "gautama mahAvideha kSetramAM siddha thaze." upAzaka dazAMga sutra 84 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikSepa--" sudharmA svAmI elyAH huM jaMbU ! zramaNa yAvata upAsakadazAMganA prathama adhyayanane eja artha kahyo che, tane kahu chu." (90). bhagavAn mahAvIre ane tevA ja iti zrI upAsakadazAMga sUtranA prathama adhyayananI agArasaMjIvanI nAmaka vyAkhyAnA gujarAtI anuvAda samApta. (1) kAmadeva zrAvaka kI Rddhi kA varNana have khIjA kAmadeva adhyayananeA prAraMbha karavAmAM Ave che; TInnAthe-'a vahu" ityAdi (jaMbu svAmIe pUchyuM':-) bhagavana ! jo zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata muktine pAmelAe sAtamA aMga upAsaka dezAnA pahelA adhyanamAM e artha prarUpita karyAM che, te bhagavana ! bIjA adhyayanamAM zA artha khatAvyA che. (91). (sudhAM svAmIe uttara ApyuMH-) hai jammU! e kALe e samaye caMpA nAmanI nagarI hatI. pUrNabhadra caitya hatuM. jitazatru rAjA hatA. kAmadeva gAthApati hatA. bhadrA nAmanI temanI strI hatI. cha karoDa seAnaiyA enA khajAnAmAM hatA, cha karoDa vepAramAM rokayA hatA, cha karADa pravistara (leNa-deNu)mAM guMthAyA hatA, ane dasa hajAra gAyAnA eka vrajane hisAbe cha vraja hatAM, arthAt sATha hajAra gAvanAM pazuo tenI pAse hatAM. te AnaMdanI peThe nIkaLye zramaNu bhagavAna mahAvIranI samIpe AvyeA. eja prakAre teNe zrAvaka dharmane svIkAra karyAM. ahIM badhA vRttAMta pUrvokta prakAranA ja samajI levA ke kAmadeva cAvatu vaDA putrane, mitrAne ane jJAtine pUchIne jyAM pASadhazALA hatA tyAM gayA. tyAM jaIne AnaMdanI peThe zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpanI dha`prajJaptinA svIkAra karI vicaravA lAgyA (92) tyArabAda e kAmadeva zrAvakanI pAse pUrva rAtrine khIje samaye (madharAtre) eka kapaTI mithyASTi deva Avye (93). upAzaka dazAMga sutra 85 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ picAza rUpadhArI deva kA varNana TakAthe-"g of se je ItyAdi e deve eka mahAna pizAcanA rUpanI vikriyA karI. e pizAcanuM AvuM svarUpa hatuM: "gAya Adi pazuo sahelAIthI ghAsa khAI zake te mATe je gekaliMja nAmane eka vAMsane Tepale banAvavAmAM Ave che, tenA jevaDuM tenuM mastaka hatuM. zAlibhasela eTale cekhA AdinI maMjarInA zUkanA jevA sUkA ane moTA bhUrA raMganI kAntithI derIvyamAna tenA keza hatA. moTA mATInA mATalAnA kapALa jevuM lAMbu-paheluM tenuM lalATa hatuM. tenI bhamare naLIyAnI pUchaDInI peThe vIkharAyelA vALathI vikRta ane bhayAnaka jovAmAM AvatI hatI. tenI AMkho zIrSaghaTI-mastakarUpa goLa maToLa ghaDI (nAne ghaDe)mAMthI bahAra nIkaLelI (uMcI uThI AvelI) hovAthI vikRta ane atyaMta kharAba dekhAtI hatI. tenA kAna tUTelA supaDAnA jevA atyaMta vicitra ane jovAmAM bhayaMkara lAgatA hatA. tenuM nAka gheTAnA nAka jevuM hatuM. temAM khADA jevA cheda hatA. nAkanA beu cheda evA hatA ke jANe eka bIjAthI joDAyelA be cUlA heya. tenI mULa gheDAnA pUMcha jevI ane atyaMta bhUrI hovAthI vikRta durdazanIya hatI. beu hoTha UMTanA heThanA jevA lAMbA hatA haLanA loDhAnA phaLA (je vaDe jamIna khodAya che haLanI aMdara beselI leDhAnI keza) jevA tenA aNIdAra dAMta hatA. jIbha sUpaDAnA TukaDA jevI vikRta ane jovAmAM bhayAnaka hatI tenI haDapacI haLanA agrabhAganI peThe bahAra nIkaLelI hatI, tenA gAla kaDiTTa (uMDuM vAsaNa) jevA uMDA ane phATelA dekhAtA hatA ane bhUrA raMganA atyaMta kaThera hatA. tenI khAdhe mRdaMge jevI hatI. ke meTA nagaranA daravAjA jevI pahALI tenI chAtI hatI. tenI beu bhujAo keThI (havA rokavA mATe dhamaNanA mahonI sAme banAvavAmAM AvatI mATInI kaThI)nA jevI hatI. tenI hatheLIo ghaMTInA patthara jema jADI hatI. tenA beu hAthanI AMgaLIo zilApatraka (dALa vATavAnA lAMbA patthara) jevI hatI. tenA nakha sIpanA saMpuTa jevA hatAM. tenA beu stana chAtI para khUba lAMbA laTakI rahyA hatA, jANe hajAmanA hathIyAra rAkhavAnI kethaLIo hoya. tenuM peTa leDhAnA koTha jevuM gALa hatuM. nAbhi evI uMDI hatI ke jANe vaNakarone kapaDAMne lagAvavAnI kheLa-kAMjIne-kuMDa heya ne sIMkAM jevAM hatAM. beu aMDakoSa bharelA ane pAse pAse paDelA be thelA (berIe) jevA lAMbA-paheLA hatA. tenI jA samAna AkAravALI be keDIenA jevI hatI. beu ghUMTaNe arjuna vRkSanA gucchA jevA taddana vAMka, vikRta ane bIbhatsa darzanavALA hatA. piDIe kaThera ane vALathI bharelI hatI. beu paga dALa vaTavAnA patthara (orasIyA) jevA hatA. paganI AMgaLIo dALa vATavAnI silA uparanA lAMbA pattharanI AkRtivALI hatI, paganA nakha paNa sIpanA saMpuTa jevA hatA (94). upAzaka dazAMga sutra 8 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ picAza rUpadhArI devake upasarga kA varNana TAthe-"hama -tyAdi tenA jAnu (buTa) lAMbA hatA ane kaMpI rahyA hatA khaMDita vAMkI bhramare vikRta thaI gaI hatI. teNe moM phADI rAkhyuM hatuM ane jahAno Agale bhAga bahAra kADhI rAkhyuM hatuM. teNe saraDA (kAcIMDA)nI mALA mastaka a di para paherI hatI, udaranI mALA dhAraNa karI hatI. kAnanAM ghareNAMnI jagyAe teNe neLIyA paheryA hatA. sApothI teNe potAnA vakSasthaLane zaNagAyuM hatuM te pizAce bhujAo para hAtha lagAvI lagAvIne ghera bhayaMkara garjanA karatA aTTahAsya kayuM (khaDakhaDATa hasyo. eka hovA chatAM anekarUpa pAMca varNavALA ramathI yukta, bahuja bhAre, nIlakamala, bheMzanAM zIMgaDAM, nIla ane aLasInAM phUlanA jevI zyAma raMganI tAkhI talavAra laIne, jyAM piSadhazALA hatI ane jyAM kAmadeva zrAvaka hatuM tyAM te AvyuM. AvIne lAla-pILo thaI. kupita ane bhayaMkara krodhAviSTa thaI, dAMta kacakacAvate, tAtparya e ke eTalI hada sudhI phodhodha thaIne te kAmadeva zrAvakane A pramANe kahevA lAgyAH "are kAmadeva zrAvaka! tuM matanI IcchA karI rahyo che. chevaTanuM bhuMDu thavAnAM tArA lakSaNa che. tuM abhAgI caudaze pedA thayela che. zrI (kAnti); hI lajajA), dhRti (dhIraja) ane kIrtithI hIna che. AhAhAhA !!! tuM dharmanI kAmanA kare che? puNyanI kAmanA kare che? svarganI kAmanA kare che? dharma puNya svarga ane mokSanI kAMkSA kare che? tuM dharma puNya svarga ane mekSana pipAsu che? denA priya ! pitAnAM zIla, vrata. viramaNa, pratyAkhyAna, ane piSadhavAsathI DagavuM, kSubdha thavuM, tene khaMDita karavAM bhagna karavAM, tyAga yA parityAga karavAM, e kaMI tane nathI kalpatuM? paNa tuM Aje zIla Adi yAvatu pauSadhapavAsane nahiM cheDe, nahiM bhAMge, te je, A nIla kamaLa AdinA jevI zyAma raMganI tIkhI talhArathI A pramANe tArA TukaDe TukaDA karI nAMkhIza, tethI tuM he bhalA mANasa! ati vikaTa du:kha bhagavate akALe (asama) ja A jIdagIthI hAtha dhoI besIza." (5). upAzaka dazAMga sutra 99 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastirUpa deva kA varNana TIAthe-'tad nUM se'ityAdi pizAcarUpadhArI devatAnA evA kathanathI paNa zrAvaka kAmadevane na bhaya lAgyA, na trAsa thaye, na udvega thayA, na kSeAbha thayA, na caMcaLatA thai, ane na sabhrama thayeA. te cUpacApa dharmadhyAnamAM sthira rahyo. (96). pizAcarUpadhArI deve zrAvaka kAmadevane niyayAvat dharmadhyAnamAM sthita jAye, eTale khIjIvAra ane trIjIvAra paNa te khelye: "are mRtyukAmI zrAvaka kAmadeva ! jo tuM Aja zIla AdinA parityAga nahi kare, teA yAvata tu mAryAM jaze" (97), bIjI ane trIjI vAra kahA chatAM zrAvaka kAmadeva thAvat dharmadhyAnamAM sthita ja rahe che. (98) hastirUpa deva ke upasarga kA varNana TIoNrtha-tatrjA se" ityAdi pizAcarUpadhArI deve zrAvaka kAmadevane niya yAvat dharmadhyAnaniSTha vicaratA taiyA, tethI kruddha thaine lalATa para traNa vAMkI bhrUkuTi caDAvIne te nIla kamaLanA jevI yAvata taghvArathI kAmadeva zrAvakanA TukaDe TukaDA TharavA lAgyA. (99) kAmadeva zrAvaka e tIvra ane asahya vedanAne samyak prakAre sahana karavA lAgyuM ane dharmadhyAnamAM sthira rahyo. (100) pizAcarUpI deve tyAre paNa zrAvaka kAmadevane niDara ane dhyAnaniSTha joye, ane jyAre zrAvaka kAmadevane nirmAMntha pravacanathI calAyamAna, vikSipta cittavALA karavAmAM tathA tenA manAlAvAne palaTAvavAmAM sama na thayeA, tyAre dhAnta (ThaMDA) thaI gaye, eTaluMja nahi paNa glAni ane atyaMta glAnine prApta thayeA ke-jIe, huM kevA ghamaMDa karIne Avye hate, paNa ahIM mArA ghamaMDanA cUrA thaI gayA, te dhIre dhIre pAche page pAchA karyAM, pASadhazALAmAMthI bahAra nIkaLyA ane divya pizAcanA rUpane teNe tyAga karyAM. e rUpa tyajIne teNe divya hAthInA rUpanI vikriyA karI (101). cAra paga, sUMDha, liMga ane pUchyuM, e sAte atyata sthUla ma MgAthI yukta, samyak prakAre sasthita, sujAta, AgaLathI uMcu ane pAchaLathI suaranA AkAranuM rUpa banAvyuM. enuM peTa bakarInA peTanI peThe lAMbu ane nIce laTakatuM hatuM, tenI sUMDha ane haTha khUba meTAM ane gaNezanI sUMDha tatha, hArTanAM jevAM hatAM; tenA dAMta mhAMnI bahAra nIkaLelA ane khIlelA mallikApuSpanA jevA ni`La tathA sapheda hatA, ane jANe sAnAnA sthAnamAM rAkhelA hAya e pramANe dAMta sArI rIte seAnAnA veTanathI yukta hatA. tenI sUMDhanA agrabhAga jarA-tarA maraDAelA dhanuSyanI peThe maraDAyalA hatA. upAzaka dazAMga sutra 88 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene vIsa nakha hatA. tenuM pUchaDuM jarA ceTI gaeluM ane pramANapata jeTaluM lAMbu hovuM joIe teTaluM lAMbuM hatuM. te madenmatta hate. meghanI peThe "guDa guDa ivani karI rahyo hato. tene vega maLe ane pavana karatAM paNa tIvra hatuM. devatAe evA divya hAthInA rUpanI vikriyA karI. pachI jyAM piSadhazALA ane kAmadeva zrAvaka hatuM, tyAM te poM. pahoMcIne kAmadeva zrAvakane A pramANe kahevA lAge "are e kAmadeva zrAvaka ! huM jema kahuM chuM tema tuM nahi kare, te huM tane mArI sUMDhamAM pakaDIza, ane pakaDIne poSadhazALAmAMthI laI jaIza, uchALIne mArA tIkhA datarUpI mUzaLa para jhIlI laIza, jhIlIne traNavAra nIce-pRthvI para mUkI pagathI kacaDI nAMkhIza; ethI tuM atyaMta dukhathI Atta thaIne asamayeja jIvanathI hAtha peI besIza." (102). sarparUpadhArI deva aura unake upasarga kA varNana dIjAthe-"ag of se ItyAdi hAthIrUpadhArI devatAnA evA kathanathI paNa zrAvaka kAmadeva bhayabhIta na thayI, yAvat dhyAnaniSTha vicArI rahyo.(103)hAthIrUpadhArI devatAe kAmadeva zrAvakane nirbhaya cAvata vicarate joIne bIjI vAra ane trIjI vAra teNe kAmadeva zrAvakane e ja pramANe kahyuM, paraMtu te to jemane temaja vicArI rahyo. (104). pharIthI paNa hAthIrUpadhArI devatAe kAmadeva zrAvakane nirbhaya yAvata vicarato joye, eTale teNe lAla pILo vagere thaIne kAmadeva zrAvakane sUMDhathI pakaDa, upara AkAzamAM uchALe, uchALIne tIkhA dAta para jhIlI lIdhe, pachI nIce jamIna para mUkIne traNa vAra pagathI kacaDe (105). tyAre paNa kAmadeva zrAvake e asahya vedanAne sahana karI. (106) jyAre hAthIrUpadhArI devatA kAmadeva zrAvakane DagAvI na zakya tyAre yAvata dhIre dhIre te pAcho pharyo. pAchA pharIne piSadhazALAmAMthI nIkaLe ane divya hAthInA rUpane teNe tyAga karyo. pachI teNe eka divya mahAna sarSanuM rUpa dhAraNa karyuM. e sarSa ugra viSavALa, caMDaviSavALe. ghora viSavaLe, mahAkAya (khUba lAMbe pahoLa) hate. zAhI ane kALI uMdaraDI je te kALe hate tenAM netra viSa ane roSathI paripUrNa hatAM. kAjaLanA DhagalA je tene hatuM tyAM te pahae. pachI kAmadeva zrAvakane A pramANe kahevA lAgyA: "are kAmadeva zrAvaka! tuM zIla Adine bhaMga nahIM kare te huM zIdhra tArA zarIra para saDasaDATa karate caDhIza, pachI traNavAra gaLAne lapeTA laIza, ane tIvra jherIlI dADhethI tArI chAtImAM DaMkha daIza, jethI tuM atyaMta duHkhathI behoza thaIne asamayeja jIvana gumAvI besIza." ahIM "ugraviSa" "caMDaviSa" Adi padano prAya; ekasarakhe artha che, paraMtu atyaMta jherIle batAvavAne mATe aneka padone praveza karavAmAM AvyuM che. 107 rIkSArtha-se" ityAdi sarSarUpadhArI devatAe ema kahyA chatAM kAmadeva zrAvaka nirbhaya yAvat vicarI rahyo. teNe bIjI vAra kahyuM, trIjI vAra kahyuM, paraMtu kAmadeva jemane tema vicArI rahyo. (108). tyAre sarparUpa devatAe kAmadeva zrAvakane upAzaka dazAMga sutra 99 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirbhaya yAvat joyA, ane joine yAvata lAla-pILA Adi thaIne saDasaDATa karatA zarIra para savAra thaI gayA, pAchaLanI bAjuethI traNa vAra ganane lapeTA lIdhA ane jherIlI tIkSNa dADhAthI tenI chAtImAM Da Mkha mAryAM. (109). te| paNa kAmadeva zrAvake e asahya vedanAne sahana karI. (110) sarUpa devatAe kAmadeva zrAvakane niya (yAvat ) jeye ane jyAre kAmadeva zramaNeApAsakane nirprantha pravacanathI calAyamAna na karI zakaye, tenA cittane caMcaLa na karI zakaye, temaja tenA pariNAmane na badalAvI zakayA, tyAre te zAnta, glAniyukata ane atyaMta glAniyukatalajjita thaIne dhIre-dhIre pAchA cAlyA gayA. pAche pharIne te pASadhazALAmAMthI bahAra nIkaLyA, divya sarparUpanA teNe tyAga karyAM ane devatAnA divya rUpane dhAraNa karyuM. (111). divyarUpadhArI deva kA varNana TInnArtha-'hAravirAA'tyAdi tenuM vakSaHsthala hArathI vibhUSita hatuM. te yAvatA peAtAnI kAntithI daze dizAone prakAzamaya karatA hatA, tene prAsAdIya, danIya, abhirUpa, pratirUpa divya devarUpanI vikriyA karI. pachI teNe kAmadeva zramaNApAsakanI pauSadhazALAmAM praveza karyAM. AkAzamAM rahIne ane nAnI nAnI ghaMTaDIovALAM uttama pAMca varNanAM vastrone dhAraNa karIne te kAmadeva zrAvakane A pramANe kahevA lAgyuM: "hu kAmadeva zramaNeApAsaka ! tu dhanya che, devAnupriya ! tuM kRtArtha che, kRtalakSaNa che, devAnupriya ! manuSyajanmanuM phaLa tAre mATe sulabha che, kAraNake tane nirthe pravacanamAM A prakAranI pratipatti (jANavApaNu) labdha thai che, prApta thaI te ane sAme AvI che. devAnupriya ! vendra devarAja zukramahArAje potAnA za siMhAsana parathI ceArAzI hajAra sAmAnika tathA bIjA ghaNA devA tathA devIonI vacce evuM kahyuM; " DhavAnupriyA ! ja advIpanA '; devakRta kAmadeva zrAvaka kI prasaMsA kA varNana bharatakSetranI ca'pAnagarImAM kAmadeva zrAvaka peASadhazALAmAM peASadha laine DAbhaDAnA saMthArA para besI zramaNa bhagavAn mahAvIranI samIpanI dharmaprajJaptinA svIkAra karI vicare che. kAi deva athavA cAvat gadhaImAM evuM sAmarthya nathI ke je e kAmadeva zrAvakane nigraMtha pravacanathI DagAvI zake, enu citta cacaLa karI zake, yA pariNAma palaTAvI zake. " devendra devarAja zakanI A vAta para mane vizvAsa na Avye, huM turataja ahIM AvyeA. ahe devAnupriya ! AvI Rddhi tame prApta karI, e Rddhi, he devAnupriya ! me joi yAvat sAme AvI. tethI devAnupriya ! huM kSamAnI prArthanA karUM chuM, mane kSamA karA, devAnupriya ! tame kSamA karavA yeAgya che. have pharIthI huM kadI AvuM kAma nahi karUM ATalu kahIne beu hAtha joDI te page paDaye ane vAravAra e mATe khumAvavA lAgyA. khamAvIne--kSamA karAvIne, je dizAmAMthI te AvyA hatA te dizAmAM cAlyuM gayA. (112). 97 upAzaka dazAMga sutra 100 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ko vaMdanAke liye kAmadeva kA varNana TIjhartha-bata je re ItyAdi pachI te kAmadeva zrAvake upasargarahita thaIne paDimA pArI. (113). e kALe e samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra (yAvata) vicarI rahyA che. (114). | kAmadeva zrAvake e vAta sAMbhaLIne vicAryuM "zramaNa bhagavAna mahAvIra jyAre vicArI rahyA che, te zramaNabhagavAna mahAvIrane vaMdanA-namaskAra karIne tyAMthI pAchA pharI AhAraSidhane pArUM to bahu sAruM." ema vicArIne te piSadhazALAthI nIkaLe ane caMpAnagarInI vacce vacce thaIne pUrNabhadra caityamAM jaI zaMkha zrAvakanI peThe teNe yAvata pa pAsanA karI. (115). bhagavAna ke dvArA kAmadeva kI prazaMsA kA varNana TAI-ag of am" ItyAdi zramaNa bhagavAna mahAvIre kAmadevane e moTI pariSadamAM yAvat dharmakathA saMpUrNa kahI. (116). " he kAmadeva" e pramANe saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra kAmadeva zrAvakane kahevA lAgyA-"kAmadeva ! pUrvarAtrinA bIjA samayamAM eka devatA tamArI sAme prakaTa thaye hate. e devatAe eka vizALa mahAna divya pizAcanA rUpanI vikriyA karI hatI. vikriyA karIne krodhita thatAM eka moTI nIla kamaLa jevI zyAmavarNanI yAvata talavAra laIne tamane ema kahevA lAge:-"are kAmadeva ! yAvat jIvanane naSTa karI nAMkhIza" tyAre tame devanA evA kathana chatAM paNa niDara thaI yAvat vicArI rahyA. e pramANe traNe upasarga varNana rahita samajI levuM. pachI deva pAcho cAlyA gaye. kema kAmadeva ! e vAta barAbara chene?" kAmadeve kahyuM, "hA, bhagavAna! te barAbara che." (117). "A " e pramANe ghaNu zramaNa nirgatha ane nircathIone saMbodhana karIne bhagavAna mahAvIra kahevA lAgyA, "Arya ! gharamAM rahenArA gRhastha zrAvaka divya; mAnuSa ane tiryaMca saMbaMdhI upasargone samyapha prakAre sahana kare che, yAvata dhyAnaniSTha vicare che. he Arya! dvAdazAMga gaNipiTaka bAra aMgarUpI AcAryanI peTI) nA dhAraka zramaNa nie te evA upasarga sahana karavAmAM haMmezAM samartha (majabUta) rahevuM ja joIe." (118) zramaNa bhagavAna mahAvIranI e vAta teNe vinayapUrvaka "tAtti" (tatti) kahIne svIkArI. (119) pachI kAmadeva zrAvake harSita thaIne yAvata zramaNa bhagavAna mahAvIrane prazna pUchayA ane prazno pUchIne eno artha grahaNa karyo. atha grahaNa karIne jyAMthI AvyA hatA tyAM cAlyA gaye. (120) pachI koI samaye zramaNa upAzaka dazAMga sutra 101 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra caMpAthI bahAra padhAryAM ane dezedeza vihAra karavA lAgyA. (121) kAmadeva zrAvaka pahelI paDimA aMgIkAra karIne vicaravA lAgyA. (122). pachI kAmadeva zrAvaka ghaNAM zIla, vrata, AdithI AtmAne bhAvita (saMskArayukata) karIne vIsa vaSa~ sudhI zrAvaka paryAya pALI, agIAre DimAne sArI rIte kAyAthI sparza karI, mAsikI (eka mAsanI) salekhanAthI AtmAne jUSita (sevita) karI, sATha bhakata (bhAjana) anazana dvAza tyAga karI, AlecanA pratikramaNa karI, samAdhine prApta thatA kALa samaye kALa karI saudha kalpamAM, saudharmAvata"saka mahA vimAnanA uttara-pUrvabhAga (IzAna kANu) nA arUNuAbha nAmaka vimAnamAM devarUpe utpanna thayuM. tyAM kAi kAi devanI cAra pALye pamanI sthiti atAvI che. kAmadeva devanI pazu tyAM cAra paLyeApamanI sthiti che. (123). gautama svAmI elyAH 'bhagavan ! kAmadeva devatA e devaleAkathI Ayu, bhava ane sthitine kSaya karIne pachI deva paya cheADI kayAM jaze ? kayAM utpanna thaze ?" bhagavAna melyA: " gotama mahAvide kSetramAM siddha thaze." (124). sAtamA upAsakadazAMgasUtranA bIjA kAmadeva adhyayananA gujarAtI bhASAnuvAda samApta. (2) upAzaka dazAMga sutra 102 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ culanI pitA gAthApati kA varNana trIjuM adhyayana. have trIjuM adhyayana kahIe chIe.-- TIzAthe-"levo taddana" ityAdi prathama dvitIya adhyayananI peThe trIjA adhyayananA paNu prAraMbha sudharmAsvAmI pratye jammUsvAmInA praznathI thA che. he jakhU! e kALe, e samaye vArAsaNI ( banArasa ) nagarI, keSTaka caitya ane jitazatru rAjA hate. (125) e banArasa nagarImAM culanIpita nAmaka gAthApati rahetA hatA. e sarve prakAre saMpanna yAvat aribhUta (ajeya) hatA. zyAmA tenI bhA hatI. ATha karoDa sAnaiyA nidhAna (khajAnAmAM) rAkhyA hatA, AThe karoDa vyApAramAM lagADayA hatA, ane ATha kareDa pravistara (lezu-deza)mAM rakelA hatA. dasa hajAra gAyonuM eka gokuLanA hisAbe A geAkuLa hatAM, arthAt eMzI hajAra geAvanAM pazuo hatAM. te AnaMdanI peMThe rAjA izvara AdinA AdhAra cAvatuM sa karmanA varSIka hatA. mahAvIra svAmI padhAryAM, pariSada nIkaLI. culanIpitA pazu AnaMda zrAvakanI peThe nIkaLyo ane eja rIte teNe gRhasthapanA svIkAra karyAM. gautame pUchyuM. khAkInuM badhu sthana kAmadevanI peThe samajavuM. yAvata pASadhazALAmAM brahmacArI rahIne zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpanI dha prajJapti svIkArI vicarata hatA. (126) pachI culanIpitA zrAvakanI sAme rAtrinA pAchalA samayamAM eka deva prakaTa thayA. (127). devakRta upasarga kA varNana TIjAya-ter La se'ityAdi e deva nIlakamala jevI cAvata talvAra laine culanIpitA zrAvaka prati khelyo: "u culanIpitA zrAvaka! ( kAmadevanI peThe samajI levuM ) yAvat zIla AdinA bhaMga nahiM kare, te tArA mATA putrane gherathI lAvIza ane tArI sAme tene ghAta karIza. tene ghAta karIne huM zULImAM parAvI pazcAvavAne ceAgya mAMsanA traNa khaMDa karIza, ane khaMDa karI AMdhaNubharI kaDhAimAM ukALIza. pachI mAMsa ane leAhI tArA zarIra para e pramANe sIMcIza ke jethI tuM atyaMta du:khanI pIDAthI pIDita thaIne akALe ja maraNu pAmIza, (128). culanIpitA zramaNeHpAsaka devatAnuM AvuM kathana sAMbhaLIne paNa nirbhaya yAvatA vicarI rahyo. (129). pachI deve culanIpitA zrAvakane nirbhaya yAvata joyo ane khIjIvAra tathA trIjIvAra tene A pramANe kahevA lAgyAH * huM zrAvaka culanIpitA !" ityAdi pUrvokata prakAre dhamakI ApI, paNa culanIpitA zrAvaka bhayabhIta thaye nahi, cAvata ema ne emaja vicarI rahyo. (130) eTale deva krodhita thaSTrane culanIpitA upAzaka dazAMga sutra 103 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakanA moTA putrane gherathI laI Avyo, ane tenI samIpe ja tenA putrane ghAta karavA lAgyA. ghAta karIne mAMsanA traNa TukaDA karyA, AMdhaNa caDAvelI kaDAImAM ukALyA ane pachI culanI pitA zrAvakanA zarIra para mAMsa ane lehI sIMcavA (chAMTavA) lAge. (131). culanI pitAe e asahya vedanA sahana karI. (132). tyAre paNa deve culanI pitAne nirbhaya yAvata joyo, eTale bIjI ane trIjIvAra paNa culanIpitA zrAvakane kahyuM: he culanI pitA zrAvaka! are aniSTanA kAmI! yAvat tuM zIla Adine bhaMga nahi kare te huM Aja tArA madhyama (vaceTa) putrane gherathI laI AvIza ane tArI sAme tene ghAta karIza. meTA putranA saMbaMdhamAM jevuM kahyuM hatuM tevuM ja kahyuM ane karyuM. e ja pramANe trIjA nAnA chokarAnA saMbaMdhamAM paNa kahyuM ane karyuM te paNa culanIpitA zrAvake yAvata asahya vedanA sahana karI. (133) eTale deve cothI vAra culanIpitAne kahyuM: "he culanI pitA zramaNopAsaka! aniSTanA kAmI ! je tuM yAvata bhaMga nahi kare te Aje tArI pUjya haIne devatAsvarUpa, sadupadeza ApanArI ane hitaciMtaka heIne gurU tthA janma denArI heIne jananI, garbha dhAraNa lAlanapAlana Adi duSkaramAM duSkara kArya karanArI mAtA bhadrA sArthavAhI che, tene tArA gherathI lAvuM chuM ane tArI sAme ja tenA prANuM lauM chuM. prANa laIne tenA mAMsanA traNa TukaDA karI AMdhaNabharI kaDhAImAM ukALIza ane tArA zarIra para te mAMsa ane lehI chAMTIza. jethI te atyaMta duHkhI thaIne akALe ja mRtyune pAmIza (134) deve ema kahA. chatAM culanIpitA zrAvaka nirbhaya cAvata vicarI rahyo. (135). devatAe tene nirbhaya rahele joIne bIjIvAra ane trIjIvAra paNa emaja kahyuM ke "ahe culanIpitA zrAvaka! e pramANe yAvata tuM mAye jaze." (136) deve bIjIvAra ane trIjIvAra paNa kahyuM eTale culanIpitA zrAvaka e pramANe vicAravA lAgyuM ke "ahe! A purUSa anArya che, tenI buddhi anArya che, e anArya-pApa-karmonuM AcaraNa kare che. teNe mArA moTA putrane gherathI upADI lAvI mArI sAme tene mArI nAkhe. (e pramANe deve je je karyuM te badhuM te vicAravA lAge) pachI mArA zarIra para mAMsalehI chAMTayAM, te pachI mArA vaceTa putrane te lAvyo yAvat mArA zarIra para mAMsa ane lehIM chAMTyAM, te pachI mArA nAnA putrane gherathI lAvI cAvata lehI mArA zarIre chAMTayuM. eTalAthI paNa tene saMtoSa na thayuM. have te mArI devatAsvarUpa ane gurUsvarUpa jananA, mAre mATe kaTheramAM kaThera kaSTa sahana karanArI mAtA bhadrA sArthavAhI che tene paNa gherathI lAvI mArI samIpe mArI nAMkhavA Icche che, have mAre e purUSane pakaDI le eja ThIka che." ema vicAra karIne te uTha, paraMtu te devatA AkAzamAM uDI gaye, culanIpitAe eka thAMbhalAne pakaDI lIdhe ane jorathI cIsa nAMkhI. (137) bhadrA sArthavAhI e cIsa sAMbhaLI samajIne je bAjue culanI pitA zrAvaka hatuM te bAjue AvI ane culanI pitA zrAvakane kahevA lAgI: "beTA! teM ema jorathI kema cIsa pADI?" (138). culanI pitA zrAvaka pitAnI mAtA bhadrA sArthavAhane kahevA lAgyA he mA! zI khabara, keI purUSa krodhita thaIne eka meTI nIlI talavAra laIne mane kahevA lAgyuH "he culanIpitA zrAvaka! aniSTanA kAmI! je tuM zIlAdine tyAga nahi kare te yAvata mArI nAMkhIza." (139). tenA evA kathanathI huM bhayabhIta na thatAM upAzaka dazAMga sutra 104 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k vicarI rahyo chuM. (140). ema mane nirbhaya vicaratA joi, teNe khIjI--trIjIvAra pharIthI ema kahyuM huM 'De culanIpitA zramaNApAsaka! (pahelAMnI peThe) yAvata zarIra para mAMsa-leAhI chAMTayAM (141). me e asahya vedanAne sahI lIdhI. e pramANe badhu kahyuM ; yAvata nAnA putrane mArI nAMkhyuM ane mArA zarIra para lehI ane mAMsa chAMTayuM. meM e asahya vedanAne sahI lIdhI, (142) teNe mane ni ya joyA eTale ceAthIvAra meLyeH 'huM culanIpitA zrAvaka! aniSTanA kAmI| yAvata tu zilAdina bhaMga nathI karatA te je A tArI mAtA deva-gurU svarUpa che yAvatA tu marI jaiza. (143), teNe ema kahyuM chatAM paNa huM nirbhaya rahyo. (144). pachI teNe zrIjI--trIjIvAra paNa mane emaja kahyu ke culanIpitA zrAvaka ! Aja yAvata mAryAM jaiza." (145). eNe bIjI--gIjIvAra evuM kahetAM mane evA vicAra AvyA ke "A anA purUSa che, tenI buddhi paNa manAya che, tethI te anArya AcaraNa kare che, eNe mArA meTA, vaceTa ane nAnA putrane mArI nAMkhyA, temanAM mAMsa-aAhI mArA zarIre chAMTayAM, have te mAtAne (tamane) paNa mArI sAme lAvI mArI nAkhavAnI icchA kare che, mATe ene pakaDI levA e ja ThIka che, ema vicArIne huM uThaye, tyAM te AkAzamAM uDI gaye, meM thAMbhalA pakaDI lIdhe ane jorathI cIsa pADI, (146) pachI bhadrA sAOvAhI culanIpitAne kahevA lAgI : kAIpaNa puruSa ekaka putrane gherathI lALyeA nathI, tArI samIpe ekajaeNne mA nathI; keAi purUSa tane A upasarga karyAM che. te eka bhayaMkara ghaTanA joI che. have kaSAyanA udayathI calitacitta thaine e purUSane mAravAnI pravRtti thaI. e ghAtanI pravRttithI sthUla-prANAtipAta-viramaNa vrata ane pASadhavratanA bhaga thaye. agara jo keAI ema kahe ke zrAvakane te niraparAdhI prANInI hiMsAnA tyAga hAya che, ane te tA sAparAdhI hatA, te e kahevuM kharAkhara nathI, kAraNake zrAvakane te pASadhavratamAM sAMparAdhI ane niraparAdhI beune mAravAnA tyAga DrAya che, eTalA mATe, he putra! A sthAna (viSaya) nI tu AaAcanA kara, pratikramaNa kara pAtAnI ane gurUnI sAkSIthI nindA-gAM kara, tadviSayaka pariNAmAnA anukha dhAne kApa, aticAranA melane dUra karIne, AtmAne zuddha kara, sanmukha uTha ane yathAyegya tapakarUpa prAyazcittanA svIkAra kara" (147) .. culanIpitA ke svargavAsa kA varNana TInnArtha-'tad na che. jIjaLI ' tyAdi pachI culanIpitA zrAvake mAtAnI vAta 'tatti' (barAbara che) ema kahIne vinayapUrvaka svIkArI. pachI e viSayanI AlecanA karI yAvata tapakanA svIkAra karyAM (148) pachI culanIpitA zrAvaka, zrAvakanI pahelI paDimAneA svIkAra karIne vicaravA lAgyA. pahelI upAsakaDiyAne yathAsUtra (sutrAkata-vidhipU`ka) AnaMdanI peThe yAvaMta agIAre pratimAonuM pAlana karyu. (149). e udAra kRtyathI culanIpitA kAmadevanI peThe saudha kalpamAM saudharmAvata'sakanA uttarapUrva (IzAna kANu)nA arUNAbha vimAnamAM devarUpe utpanna thayA. tyAM cAra palyopamanI tenI sthiti kahI che. e (culanItiAdeva) mahAvideha kSetramAM siddha thaze. nikSepa-upasaMhAra pUrvavata. (150). iti zrI upAsakadazAMgasUtranA trIjA adhyayananI agArasajIvanI vyAkhyAnA gujarAtI-bhASAnuvAda samApta (3) upAzaka dazAMga sutra 105 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakRta upasarga kA varNana cethuM adhyayana. have cethA adhyayanane prAraMbha karIe chIe - dIkSArtha- "jevo " ItyAdi (151 thI 157) ullepa-jabU svAmIe kahyuM: "bhagavana! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe cethA adhyayanane zo artha kahyo che ?" sudharmA svAmIe uttara Ape - jaMbU! e kALe. e samaye banArasa nAmanI nagarI hatI. kacchaka ciMtya hatuM. jitazatru rAjA hartA. suradeva gAthA pati hatuM. te sarva prakAre saMpanna yAvat ajeya hate. cha karoDa soneyA tenA khajAnAmAM hatA, cha kareDa vyApAramAM kayA hatA ane cha kareDa prAvastara (leNadeNa) mAM lagADayA hatA, tenI pAse cha gokuLa arthAta 60 sAITha hajAra varganA pazuo hatAM. dhanyA nAmanI bhAryA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI samasaryA. surAdeva AnaMdanI peThe gaye ane teNe gRhastha dharmane svIkAra karyo. te kAmadevanI peThe yAvata zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpanI dharmaprajJapti svIkArI vicAravA lAgyA. (151) tyArapachI surAdeva zrAvakanI sAme pUrvarAtrinA apara samayamAM eka devatA prakaTa thaye. e devatA nIlakamalanA jevI yAvata talavAra laIne surAdeva zramaNopAsakane kahevA lAgeH "are surAdeva zrAvaka! he mRtyanA kAmI ! je tuM zIla Adine yAvata bhaMga nahi kare te tArA meTA putrane gherathI lAvuM chuM ane tArI samIpe ja tene ghAta karuM chuM. tene mArIne tenA mAMsanA pAMca TukaDA karIza ane AMdhaNathI bharelI kaDAImAM ukALIza; pachI tArA zarIra para e mAsa ane leha chAMTIza, jethI tuM akALe ja jIvana gumAvI besIza" e pramANe vacceTa ane sauthI nAnA putrane mATe paNa kahyuM. suradeva nirbhayaja rahyo eTale kramazaH te deva tenA putrane lAvyA, temane mArI nAMkhyA ane pratyakanA mAMsanA pAMca TukaDA karI pratyakanA lAhI-mAMsane surAdevanA zarIra para chAMTayAM, (12) devatAe jyAre joyuM ke surAdeva hajI paNa bhayabhIta nathI thaye, tyAre cothIvAra te belyA- "are suradeva zrAvaka! mRtyunA kAmI! je tuM yAvata zAla Adine parityAga nahiM kare te tArA zarIramAM eka sAthe (1) zvAsa, (2) kAsa, (3) javara, (4) dAha, (5) kukSila (6) bhagaMdara (7) arza (harasa-masA), (8) ajIrNa, (9) daSTiga, (10) mastakazUla, (11) arUci, (12) akSivedanA, (13) karNavedanA, (14) khasa-khujalI, (15) udararoga, ane (16) kaDha, e seLa rega (jvarAdi) ane AtaMka (phUla-Adi) nAMkhIza, jethI tuM taraphaDIne prANa cheDIza. (153) tethI paNa surAdeva bhayabhIta na thatAM vicarI rahyo. devatAe e pramANe bIjI ane trIjIvAra paNa kahyuM. (154). e pramANe devatAe be traNa vAra kahetAM suradeva zrAvakanA manamAM e vicAra AvyuM ke "A anArya purUSa che, anArya buddhivALe che, eTale te AcaraNa paNa anArya ja kare che, teNe mArA meTA, vacceTa ane nAnA putrane mArI nAMkhyAM, tenAM mAMsa-lehI mArA zarIre chAMTayAM, have mArA zarIramAM soLa rega te nAMkhavA icche che mATe tene pakaDI le eja ThIka che." ema vicArI suradeva uThaye, ane devatA AkAzamAM vilIna upAzaka dazAMga sutra 106 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gaye. suradevanA hAthamAM eka thAMbhale AvA gayA. te ene pakaDIne moTA jorathI bUma pADavA lAge, (155). tenI patnI dhanyA te sAMbhaLIne suradeva zrAvakanI samIpe doDI AvI ane bolI: "devAnupriya tame ATalA jorathI bUma kema pADI?" (156). suradeva zrAvaka dhanyAne kahevA lAgyaH "devAnupriye! kaI anArya purUSa ItyAdi." badhI vAta kahI ke je pramANe calanIpitAe pitAnI mAtAne kahI hatI, dhanyA belI:- "devAnupriya! kazuMya thayuM nathI; meTA vacceTa ke nAnA putrane keIe mArI nAMkhyA nathI, temaja ApanA zarIramAM koI gAtaka paNa nAMkhatuM nathI, parantu kaI purUSa Apane upasarga karI rahyo che." pachI teNe tene badhI vAta kahI ke je bhadrAe culanIpitAne kahI hatI. bAkI badhuM pUrvavatra yAvat chevaTe suradeva saudharma kalpamAM arUNakAnta vimAnamAM utpanna thaye tyAM tenI cAra pApamanI sthiti che. te mahAvideha kSetramAM siddha thaze. (157). nikSepa-chevaTe zrI sudharmAsvAmIe kahyuM: "he ja bU! meM zrI mahAvIra svAmI pAsethI je pramANe sAMbhaLyuM che te pramANe meM tane kahyuM che." iti zrI upAsakadazAMga sUtranA cothA adhyayananI agArasaMjIvanI TIkAnA gujarAtI-bhASAnuvAda samApta, (4) devakRta upasarga kA varNana pAMcamuM adhyayana, have pAMcamA adhyayanane prAraMbha karIe chIe - TIkAtha-"jo maraNa" ItyAdi (158 thI 165) ulle5-jakhkha svAmI kahe che - bhagavana! pAMcamA adhyayanane artha zuM che? sudharmAsvAmI kahe che. e kALe e samaye AlalikA nAmanI nagarI hatI. zakhavana, udyAna jitazatru rAjA ane zudrazataka gAthApati hate. te Alya yAvat cha-cha kareDa senayA khajAnA AdimAM rAkhatA hatA. tene cha kuLa athata chehajAra govarganAM pazue hatAM. bahulA nAmanI bhAryA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIra samasaryAM. sudazatake AnaMdanI peThe gRhastha dharmane svIkAra karyo. ghoSa kathA kAmadavanI samAna che, yAvata dharmaprajJaptine svIkAra karI vicAravA lAgyuM. (158). pachI mudrazataka zrAvakanI sAme, pUrvarAtrinA prathama praharamAM ane aparAtrInA pAchalA praharamAM apara samayamAM eka devatA yAvatuM talavAra laI prakaTa thayA ane beH "he zuddhazataka zrAvaka! je tuM zIla Adine bhaMga nahi kare, te tArA meTA putrane Aja gherathI lAvuM chuM, e uparAMta je vAta culanI pitAne kahI hatI te badhI vAta deve kSudrazatakane kahI vizeSatA eTalI che ke pratyeka putranA mAMsanA. sAta-sAta khaMDa karIne tene zarIre temanAM lehI-mAMsa upAzaka dazAMga sutra 107 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAMTavAnuM kahyuM. (159) e suzataka zrAvaka yAvata jema ne tema vicarI rahyo. (160). pachI devazuddhazataka zrAvakane cothI vAra kahevA lAgyuM -"he zuddhazataka zrAvaka ! je tuM zIla vrataAdine bhaga nahi kare, te je tArA cha kareDa seneyA khajAnAmAM rAkhelA che, che karoDa vepAramAM rAkhyA che ane cha karoDa leNa-deNamAM rokayA che, te badhA gharamAMthI laIza ane AlalikA nagarInA saMdhATaka tathA catuSpatha (ka) para badhI jagyAe virI nAkhIza, jethI tuM atyaMta duHkhita thaIne akALe ja mRtyu pAmIza" (101). devatAe eTaluM kahyuM tepaNu yuddhazataka nirbhaya yAvata vicarI rahyo (162). devatAe kSudrazatakane nirbhaya yAvat joIne bIjI ane trIjIvAra evuM kahyuM, yAvat marI jaIza. (163). be traNa vAra kahetAM kSudrazataka zrAvakanA manamAM A pramANe vicAra AvyAH "ahe! A anArya purUSa che." ItyAdi culanIpitAnI peThe vicAra karavA lAge - yAvata "teNe nAnA putra suddhAMtane mArI nAMkhe, mArA zarIre mAMsa-lehI chAMTayuM, ane tethI paNa tene zani na thaI eTale have cha karoDa khajAnAmAM rAkhelA. cha karoDa vepAramAM lagADelA ane cha karoDa leNa-deNamAM rokelA. senIyA gharamAMthI laI jaIne AlabhikA nagarInA saMghATaka yAvatu eka AdimAM verI nAMkhavA Icche che, mATe A purUSane pakaDI le eja ThIka che." ema vicArIne te surAdevanI peThe uTha. pUrvokta rIte tenI strIe tene bUma pADavAnuM kAraNa pUchayuM ane e pramANe kSudrazatake badhe vRttAMta kahyo. (164) zeSa badhuM culanI pitAnI peThe jaNavuM, yAvat e sIdhama kalpamAM arUNasiddha vimAnamAM utpanna thaye. tyAM tenI cAra palyopamanI sthiti che. zeSa pUrvavata, yAvata mahAvideha kSetramAM siddhathaze (195). nikSepa-aMtamAM zrI sudharmA svAmI betyAhe jabU! meM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI jevuM sAMbhaLyuM tevuM tane saMbhaLAvyuM che. sAtamA aMga zrI upAsaka dazAnA pAMcamA adhyayanane gujarAtI-bhASAnuvAda samApta (5) upAzaka dazAMga sutra 108 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuDakolika zrAvaka ora deva ke praznottara kA varNana cha8 adhyayana. have chaThuM adhyayana kahIe chIe. TArge-"cha" tyAdi (196 thI 169) ullepa-pUrvavata-he jaMbU! e kALe e samaye kAMpiyapura nagara, sahassAmravana udyAna, jitazatru rAjA, kaMDakaulika gAthApati, pUSA bhAyI hatI. kaMDakaulika gAthApati pAse cha kareDa senaiyA khajAnAmAM hatA, cha karoDa vepAramAM ane cha karoDa leNa-deNamAM zakyA hatA. tenI pAse che gekuLa hatA. mahAvIra svAmI padhAryA. AnaMdanI peThe kuMDakaulike gRhastha dharmane svIkAra karyo, cAvata zramaNa nigraMthane bhakata pAnane pratilAbha karAvate vicarate hato (166). eka samayanI vAta che ke jyAre pUrvAparoDha (bAra)ne samaye azokavanarAjimAM pRthivIzilApaTTakanI tarapha kaMDakaulika zrAvaka A ane teNe potAnA nAmavALI vIMTI tathA uttarAyaNa vastra (khesa utArI zilApara mUkyAM. pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpanI dharmaprajJapti svIkArIne vicAravA lAge. (167) pachI tenI samIpe eka deva prakaTa thaze. (168) teNe nAmavALI vITI ane khesa zilA parathI uThAvI lIdhA ane nAnI nAnI ghaMTaDIovALA uttama vastra dhAraNa karIne AkAzamAM rahI kuMDakaulika zrAvaka prati beH "are kaMDakaulika zrAvaka ! he devAnupriya ! maMkhaliputra gozALanI dharmaprajJapti suMdara hitakara che. temAM utthAna (uThavuM) karma (gamanAgamanAdi kriyAo), bala (zArIrika zakita) vIrya (AtmAnuM teja), purUSakAra (rUSa), parAkrama (pracaMDa purUSArtha, emAMnI koI paNa vastu nathI, sarva padArtha niyata (bhAgyane bharese) che. ane zramaNa bhagavAna mahAviranI dharmaprajJapti sAcI nathI, kAraNa ke temAM utthAna yAvata parAkrama che ane badhA (keIpaNa) padArtha bhAgyakRta nathI. upAzaka dazAMga sutra 109 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgya purUSArtha carcA mULa pAThamAM utthAna Adi pratyekanI sAthe "vA" zabda che te vikalpAthe che, ane 'ti' zabda svekita utthAnAdinA saMgrahane mATe che, arthAt emAMnuM astitva nathI. tAtparya e che ke utthAna Adi, jIvane kAryanAM sAdhaka nathI heAtA, kAraNa ke utthAna Adi hAvA chatAM paNu kAi kAI kArya siddha nathI thatA ane koi kAi vAra e na heAvA chatAM paNa kArya siddha thaI jAya che teTalA mATe sukha du:kha badhA padArthaM bhAgyane adhIna che. mATe sukha-duHkhanuM kAraNa utthAna Adi na mAnatAM niyati (thavA kALa hatu` mATe thayu ema)ja mAnavI joIe. jo utthAna AdithI kAryAM siddha thatAM hAta tA khadhAya purUSArtha karanArAone saphaLatA prApta thatI hAta, parantu ema jovAmAM Avatu nathI. kAi kAIne pravRtti na karavA chatAM paNuM phaLa maLI jAya che ane koi ne pravRtti karavAM chatAM paNa phaLa nathI maLatuM. have bIjI vAta sAMbhaLeA. Apa kaheA cheke puruSArthathI phaLa maLe che. jo e vAta sAcI hoya teA gAvALa, huLavALA, bALaka Adi pratyekane samAna sukha yA du:khanI prApti thavI joie, kAraNake badhAmAM samAnarUpe purUSA vidyamana che; paraMtu ema nathI thatu, badhAne sarakhuM phaLa nathI prApta thatuM. rAjAnI sevA vageremAM lAgelA evA koi purUSane dhanAdinI prApti thatI nathI jevAmAM AvatI, te kAi kAI sevA Adi kazuM na karatA hovA chatAM paNa khUba dhana prApta kare che. e pramANe mA pakSamAM visadRzatA viSamatA) heAvAthI, eja siddhAnta samIcIna che kensukha duHkha Adi purUSArthathI pedA thatAM nathI. zakA--vArU, jo sukha-duHkhanuM kAraNa purUSArtha nathI, teA kALane kema nathI mAnI letA ? niyatine krama mAne che ? samAdhAna--nahi, kALa paNa kAraNa nathI thaI zakatu. kALa eka che. jo tene kAraNa mAnI laIe, te tethI ekaja kArya-sukha yA duHkha utpanna thaze, paraMtu jagatamAM jUdI jUdI jAtanAM kAryo pratyakSa jovAmAM Ave che. jo kAraNa ekaja hoya che-temAM bheda nathI hAte te kAryamAM bheda nathI hAtA. Akara (bhASyamAM) kahyuM che ke "virUddha dharmAnuM prApta thavuM ane kAraNamAM bheda hAvA eja bheda ane bhedanuM kAraNa che." arthAt virUddha dharmAM hAvA eja bheda kahevAya che ane tenA kAraNeAmAM bheda hAve eja e padArthonA bhekane kAraNa che. astu. kALa eka che, jo te kAraNu heta te kAryoMmAM bheda na hAta kAryamAM bheda che; eTale kALa e kAraNa nathI. izvara paNa sukha duHkha AdinA kartA nathI. agara jo tene kartA mAnatA hA tA Izvarane mUrta mAnazeA ke amUtta? je mRtta mAne te sAdhAraNa purUSonI peThe e paNa samasta jagatanAM kAryonA kartA nathI hAi zakatA. jo izvarane amRtta mAne te te AzanI peThe niSkriya hAvAthI kAi paNa kArya` karI zake ja nahi upAzaka dazAMga sutra 110 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe svabhAva paNa kAraNa nathI; kemake svabhAvane je purUSathI bhinna mAnaze to te purUSanAM aMtargata sukhaduHkhane pida nahi karI zake. je svabhAvane puruSarUpa ja mAnaze te purUSa samasta jagatanAM karmone kartA nahi thaI zake. e pramANe bIjAone paNa vicAra karI le. eTalA mATe e mAnyatA barAbara che ke bhAgyeja sukha-du:khanuM kAraNa che, bIjuM kaI nahi. kahyuM che ke - game teTale prayatna kare, je nathI thavAnuM te kadApi nahi thAya, ane je thavAnuM che te kadApi nahi TaLe. kaI pravRtti kare yA na kare, niyatinI zakitathI saune zubha azubha phaLa prApta thAya che. (1). ja kAMI thavAnuM che te vinAprayane ja thaI jAya che je thavAnuM (niyata) nathI, tene mATe game teTalI caturAIthI prayatna kare, paNa te nahi thAya. eTalA mATe e bhAgye ja paurUSahIna manuSyane paNa sukhAdi phaLa prApta karAve che. (2)" ItyAdi (169). TIvAthe-"taw it ?' ityAdi pachI kaMDakaulika zrAvake devane kahyuM-deva! je maMkhaliputra zaizAlanI dharmaprajJapti samIcIna che ke- uthAna nathI yAvata sarva padArtho bhAgyakRta che, ane zramaNa bhagavAna mahAvIranI dharmaprajJapti samIcIna nathI ke utthAna che yAvata badhA padArtho bhAgyakRta nathI, te he devatamArI e divya deva-ddhi, divya deva-ghuti, divya devAnubhAva (alaukika prabhAva) kayAMthI AvyA? tamane kema prApta thayAM? kevI rIte sAme upasthita thayAM? utthAna yAvata purUSakAra parAkramathI e badhuM prApta thayuM che yA anutthAnathI akarmathI yAvata apurUSakAraparAkramathI prApta thayuM che? (100) TIjAthe-"tA se" ItyAdi deva bolyA- he devAnupriya! meM A prakAranI divya devaRddhi, anutthAnathI yAvatu apuruSakAraparAkramathI prApta karI che thAvata sAme upasthita thaI che. (171). kuDakaulika kahe che-he deva! bahu sArUM. je teM e divya deva-ddhi Adi purUSArtha parAkrama vinA prApta karI che, te je jImAM utthAna Adi nathI jovAmAM AvatAM, evAM vRkSa pASANa Adi deva kema nathI banI jatAM? arthAta je deva-ddhi prApta karavA mATe puruSArthanI jarUra nathI te ekendriya Adi badhA jIvane deva-ddhi prApta thaI javI joIe. je e trAddhi tane puruSArtha AdithI prApta thaI che, te pachI gezAMlaka makhaliputranI "utthAna Adi nathI, badhA padArtha bhAgyakRta che" e dharmaprajJapti sAcI che, ane "utthAna Adi che yAvata padArtha bhAgyakRta nathI" e zramaNa bhagavAna mahAvIranI dharmaprarUpaNA barAbara nathI, evuM tAruM kathana mithyA che, kAraNake utthAna Adi phaLanI prAptimAM kAraNa che e huM batAvI cUkyo chuM. tAtparya e che ke pratyeka phaLanI prAptine mATe kriyAnI AvazyakatA che, ane e kriyA utthAna Adi che; eTale utthAna Adi ja sukhAdinAM prati nimitta che; bhAgya nathI. kahyuM che ke- "udyoga karyA vinA talamAMthI tela nIkaLI zakatuM nathI. jyAM kAMI sukha Adi bhAgyathI maLelAM mAluma paDe che, tyAM paNa chevaTe utthAna Adija kAraNa hoya che. kahyuM che ke "jema eka piDAthI ratha nathI cAlI zakato, tema puruSArtha vinA deva (bhAgya) siddha thatuM nathI. (1)" upAzaka dazAMga sutra 1 1 1 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkatAlIya nyAyathI (saMyoga vaza-acAnaka ja) sAme rAkhelA khajAnAne paNa daiva pitAnI meLe nathI laI zakate. tene grahaNa karavAmAM paNa puruSArthanI jarUra paDe che. (2)" kriyA pratyeka manuSyanI jUdI jUdI hoya che, eTale phaLanI vicitratA barAbara rIte saMgata thaI jAya che, kAraNa ke kAraNanA bhedathI kAryamAM jarUra bheda paDI kayAMka kayAMka mANasa pravRtti te kare che, paraMtu phaLa prApta karI zakatuM nathI, tenuM kAraNa e nathI ke pravRtti phaLamAM kAraNa nathI, balake enuM kAraNa e che kee kAyane siddha karavAne mATe jevA ane jeTalA prayatnanI jarUra hoya che te ane teTale prayatna karavAmAM AvyuM hatuM nathI, athavA katanA vyApArathI yukata niyatine paNa ame kAraNa mAnIe chIe, eTale teno abhAva hovAthI phaLanI prApti thatI nathI, e rIte kALa ekAnta kAraNa na hovA chatAM paNa sahakArI rUpe kAraNaja che. capa, bakula, gulAba Adi puSpa tathA phaNasa, kerI, Adi phaLa niyata-niyata kALamAM thAya che. je kALane kAraNe na mAnavAmAM Ave te e vyavasthA na banI zake. sahakArI mAtra mAnavAthI jagatanI vicitratA paNa yukitayukta bane che. Izvara paNa karyA che, kAraNa ke AtmA sivAya bIjo koI vicitra Izvara nathI. AtmA jagatamAM sarvatra utpanna thaye-thaI rahyo che, tethI te vyApaka che, e prakAranI vyutpatti paNa asaMgata nathI. e AtmAne sukha Adine kartA mAnavAmAM kaze vivAda nathI. hA, e mAnavAthI amUrtatva Adi guNa te dUraja rahe che. svabhAva paNa kathaMcita karyA che, kAraNa ke AtmAne upayoga (jJAnadarzana tathA asaMkhyAta-pradezitA-svabhAva, puNelone mUrta-svabhAva, dhamastikAya Adine amUrtatva-svabhAva, te-temAM svabhAvathI ja rahelA che. keI anya kAraNathI te utpanna thayA nathI. basa, have vadhu vistAra karatA nathI" (172). parAjita devo ke svarga gamana kA nirUpaNa TIkArya-'tA ja -ityAdi tyArapachI kuMDakaulikanuM kathana sAMbhaLIne devatAne zaMkA thaI ke mahAvIra svAmIne mata yukta che ke gozAlakane? ane pite parAjita thavAthI tene glAni paNa utpana thaI. have te kuMDakolikane kAMI paNa uttara ApavAne samartha na thaI zake, eTale eNe nAmasudrA ane uttarIya vastra zilApaTTaka para pAchAM mUkI dIdhAM, ane jyAMthI Avyo hato tyAM cAlyA gaye. (173) upAzaka dazAMga sutra 112 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna dvArA kuNDakalika kI prazaMsA kA varNana rIkSArtha-teof 1 ItyAdi e kALe e samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. (174) kuMDakaulika bhagavAna AvyAnI vAta sAMbhaLIne prasannacitta thaI kAmadevanI peThe nIkaLyo ane yAvata tyAM paherIne paDyuM pAsanA karI. dharmopadeza thaze. (175) zramaNa bhagavAna mahAvIre kuMDakaulikane A pramANe kahyuH "he. kaMDakaulika! kAle azekavanarAjimAM baporane samaye eka deva tamArI sAme prakaTa thaye hate. te deve nAmavALI vIMTI lIdhI yAvat te pAcha cAle gaye. he kuMDakolika? e vAta zuM barAbara che?" kuMDakaulike kahyuM: "hA bhagavAna! tebarAbara che. mahAvIra svAmIe kahyuM: "kaMDakaulika tuM dhanya che" ItyAdi kathana kAmadevanI peThe samajavuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra zramaNa nircantha tathA nirthathIo-arthikAene bolAvIne kahevA lAgyAH "he AryagaNa! je gRhamAM rahenArA gRhastha paNa anya yuthikane, arthothI, hetuothI, praznothI, yukitaothI ane uttarethI nirUttara karI zake che, te he AryagaNa ! dvAdazAMganuM adhyayana karanArA nirgastha zramaNae te temane (anyayuthikane) arthothI yAvata nirUttara avazya karI devAja joIe. (176). zramaNa nigranthAe zramaNa bhagavAna mahAvIranuM e kathana vinayapUrvaka tAtti" (tati) kahIne svIkAryuM. (177). TIjhAI- 'ta zuM che -tyAdi kuMDakaulika zrAvake zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA karI namaskAra karyo, ane prazno pUchayA tathA arthane grahaNa karyo. pachI jyAMthI AvyA hatA tyA cAlyA gaye. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI paNa deza-deza vihAra karavA lAgyA. (178). kuMDakaulika zrAvakane zIla AdinuM pAlana ane AtmAne yAvata bhAvita karatAM karatAM coda varSa vItI gayAM. jyAre paMdaramuM varSa jatuM hatuM, tyAre ke samaye kuMDakaulika kAmadevanI peThe moTA putrane kuTuMbane bhAra seMpI piSadhazALAmAM dharmaprajJapti svIkArI vicaravA lAgyuM. eNe zrAvakanI agIAra pratimAonuM pAlana karyuM, yAvata saudharmakalpanA arUNavija vimAnamAM devapaNe utpanna thaye. yAvatu samasta karmone aMta karaze-siddha thaze. (179). sAtamA aMgaupAsakadazAnA chaThThA adhyayananI agAsaMjIvanI nAmaka vyAkhyAno gujarAtI-bhASAnuvAda samApta. (6) upAzaka dazAMga sutra 1 13 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddAlaputra kA varNana sAtamuM adhyayana dIkSArtha-rAju' ityAdi pilAsapura nAmanuM nagara, sahasAmravana udyAna, ane jitazatru rAjA hate. (180). e pilAsapura nagaramAM sadAlaputra nAmane kuMbhAra raheto hato. e AjIvika (gazALa) nA matane anuyAyI zrAvaka hatA e zALanA siddhAntamAM-arthane sAMbhaLavAthI labdhArtha, arthane dhAraNa karavAthI gRhItArtha, saMzayayukata viSayane prazna karavAthI pRSTArtha, IrghabhUta arthanI prApti thavAthI vinizcitAI ane te arthane jANI levAthI abhigatArtha hate. enI raga-ragamAM gozALanA siddhAntane prema ane anurAga bharyo hate. he Ayumana! e AjIvika siddhAnta ja artha che, e ja paramArtha che, ane bIjA badhA anartha che." e pramANe AjIvikA mate karIne pitAnA AtmAne bhAvita karate te vicarato hate. (181) rIjAthe- "tavi-ityAdi AjIvikanA upAsaka sadAtaputra pAse eka karoDa seniyA khajAnAmAM hatA, eka karoDa vepAramAM lagADayA hatA ane eka karoDa leNa-deNamAM rekelA hatA. tenI pAse daza hajAra gevarganAM pazuonuM eka gekuLa hatuM. (182). AjIvikapAsaka sAlaputrane agnimitrA nAmanI patnI hatI. (183) e sadAlaputranI pilAsapuranI bahAra pAMcase kuMbhAranI dukAne hatI. e dukAnamAM kAmakAjanI khUba dhamAla rahetI hatI koIne bhati dvavyarU5), keIne bhejana ane keIne vetana ApavAmAM AvatuM hatuM. teo roja (prabhAta thatAMja) jaLa bharavAnA ghaDA, gADavA, thALI, ghaDA, nAnI ghaDIo, kaLazyA, mATalAM, phUMjA, tathA uSTrikA (tela Adi bharavAnAM moTAM vAsaNa) banAvatA hatA. bIjA ghaNA bhUti bhejana ane vetana lenArAe ja prabhAtamAM ghaDA vagere dvArA saDaka para besI AjIvikA kamAtA hatA (1884). deva kA prAdubhAva (prakaTa) varNana TImArtha-tay of-ItyAdi e AjIvike pAsaka saddalaputra ekavAra baporane samaye azokavanarAjimAM gaye. tyAM makhaliputra zALanI samIpanI dharmaprajJapti svIkArI vicaravA lAge. (185). tyArabAda sadAlaputranI sAme eka deva prakaTa thayA. (186). AkAzamAM rahIne nAnI nAnI ghaTaDIovALAM uttama vastro paherIne te tene kahevA lAgyAH "he devAnupriya! apratihata jJAna-darzananA dhAraka, bhUta-bhaviSyavartamAnanA jJAtA, ahaMta, jina, kevalI, sarvadazI, traNe leka jenuM ekAgarUpe upAzaka dazAMga sutra 114 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna kare che, jenI vidhipUrvaka stuti kare che, mana, vacana kAyAe karIne jene Adara kare che tevA, arthAta deva, manuSya ane asuronA arcanIya- "aDhAre doSathI rahita che" e prakAre vizvAsanIya athavA yathecita vAkyaracanA dvArA pUjanIya, vaMdanIya, satkAra karavA yogya, sanmAna karavA yogya, kalyANamaya, magaLamaya, deva svarUpa, kevaLa jJAnavAna yAvata papAsanA karavA gya, avazya bhAthI salphaLavALI dezanA Adi kriyAonI samRddhithI yukta mahAmAna ahIM kAle padhAraze, mATe tuM emane vaMdanA karaje yAvatu emanI parya pAsanA karaje. paDihArA (pAchAM laI daI zakAya evAM) pITha, phalakA, zayyA, saMstAraka Adine mATe upanimaMtraNA (vinati). kavaje" deve bIjIvAra ane trIjIvAra paNa e ja vAta kahI. kahIne jyAMthI te AvyuM hatuM tyAM te cAlyA gaye, (187). "mA mAre" evo upadeza ApanArA mAhana kahevAya che. mahAna zAhanane mahAmahana kahe che. sAlaputra kA nirgamana dI -te naM -ityAdi devatAe ema kahevAthI AjIvike pAsaka sadAlaputre vicAryuM ke-evA mahAmApana mArA dharmAcArya dharmopadeza maMkhaliputra zAlaka ja che. te mahAsAhana utpanna jJAna-darzananA dhAraka yAvat avayaMbhAvI saphulavALI dezanAdi kriyAothI yukata che. te kAle ahIM Avaze. huM vaMdanA karIza yAvata paryapAsanA karIza. pAchAM laI-daI zakAya evAM paDihArA pITha phalaka Adi ApIza." (188). tyArabAda bIje divase sUryodaya thatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada nIkaLI yAvat te payuM pAsanA kare che. (189). sAlaputra aura bhagavAna kI vArtAlApa kA varNana tIrtha-tapa of-ityAdi saddAlaputre mahAmahananA padhAravAne vRttAMta sAMbhaLIne vicAryuM ke- zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata vicare che te huM emane vaMdanA karavA yAvatu payu pAsanA karavAne jauM ema vicArI teNe snAna karyuM ane yAvata kautuka (tilakadi maMgala (dadhi akSata Adi rAkhavAM) Adi karyA. zuddha vastra ane bahumUlaya a5bhAravALAM AbhUSaNethI zarIrane alaMkRta karI janasamUhathI vIMTaLAI pitAne gherathI nIkaLe ane polAsapura nagaranI vaccovaca thaIne cAle. pachI tyAM sahassAmravana udyAna hatuM ane jayAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA. tyAMja te gayo. jaIne jamaNA bhAgathI traNa pradakSiNA karI vaMdanA karI, namaskAra, karyA, yAvata papAsanA karI. (190) pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre e meTI pariSadamAM AjIvikapAsaka sAlaputrane dharmakathA kahI. (191) "sAlaputra!" evA saMbaMdhane karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre sAlaputrane kahyuM "he saddalaputra! kAle tame azekavanamAM yAvata vicaratA hatA, tyAre eka deva tamArI pAse Avyo hato. te deva upAzaka dazAMga sutra 1 1pa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzamAM rahIne : " he saddalaputra" ItyAdi yAvata "tuM paryasane karaje." he saddAlaputra ! zuM e vAta barAbara che?" sAlaputre kahyuM "hA, e vAta barAbara che. " bhagavAne kahyuM: " he sadAlaputra! e deve saMkhaliputra zALakane lakSaya karIne kahyuM na hatuM." (192). zramaNa bhagavAna mahAvIranI vAta sAMbhaLIne AjIvikapAsaka sAlaputre vicAryuM " A utpanna jJAna-darzananA dhAraka yAvat tathya-karmasaMpadAthI athata pUrvabhavamAM vIsa sthAnakenI ArAdhanA karavAthI upArjita tIrthaMkaranAmazetranA prabhAvathI thavAvALA azoka vRkSAdi AThamahA pratIhArathI yukata zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI mahAmAhana che, mATe temane vaMdanA-namaskAra karI paDihArA pITha phalaka Adine mATe AmaMtrita karavA e ThIka che. " ema vicArIne te uThayo ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karIne bolyA "he bhadanta! pilAsapura nagaranI bahAra mArI pAMcaso kuMbhAranI dukAne che, tyAM Apa paDihAra pITha yAvata saMstAraka grahaNa karIne vicare" (193) zramaNa bhagavAna mahAvIra sadAlaputranI e prArthanA svIkArI ane sAlaputranI pAMcase dukAnamAMthI prAsuka, eSaNaya ane paDihArAM pITha phalaka zayyA saMthAre grahaNa karIne vicaravA lAgyA. (194) tyArabAda ekavAra AjIvikapAsaka sadAlaputra, havAthI jarAtarA sAyalAM, kuMbhAra- saMbaMdhI vAsaNane, aMdaranI zALAmAMthI bahAra kADhate hatA, ane kADhI kADhIne khUba sukAvavA mATe taDakAmAM mUkate hate. (15) purUSArtha viSayaka upadeza TIkkA-"tay of sane ItyAdi zramaNa bhagavAna mahAvIre AjIvikapAsaka sadAlaputrane kahyuM: "he sadAlaputra! A kuMbhAranAM banAvelAM vAsaNe kayAMthI AvyAM ? kevI rIte utpanna thayAM ?" (196) sAlaputre kahyuM: "bhadanta! e pahelAM mATIrUpe hatAM. pachI tene pANImAM bhIMjavI, pachI kSAra (rADI) tathA karISanI sAthe tene meLavI, pachI cAka upara caDhAvI, eTale karaka yAvata uSTrikA (vAsaNa) bane che." (197). bhagavAn mahAvIre kahyuM: "sAlaputra! e vAsaNa yAvat purUSakAra parAkramathI bane che ke utthAna vinA yAvata purUSakAra--parAkrama vinA banI jAya che?" (198). sadAlaputra bhagavAnanA kathananuM rahasya samajI gaye, paraMtu potAnA matanA khaMDana ane paramatanA svIkArane deSa jANIne gozAlakanA mata (niyativAda)nIja anudanA karate beH "bhadanta! e utthAna vinA ane purUSakAra parAkrama vinA ja banI gayAM che. utthAna yAvat purUSakAra parAkrama te che ja nahi. badhA padArtho niyatithI ja thAya che." (199). upAzaka dazAMga sutra 116 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAthe-'tA ja sama-ItyAdi. zramaNa bhagavAna mahAvIra bolyA: sadAlaputra ! jo koI purUSa havAthI sukAyalAM (kAcAM) vAsaNane cA pAkelAM vAsaNane cArI le, pheMkI de, pheDI nAkhe, jabaradastIthI hAthamAMthI choDAvI le, bahAra lAvIne rAkhe, athavA tamArI agnimitrA bhAryAnI sAthe manamAnyA bhega bhegave te e puruSane tame kevo daMDa deze?" saddalaputre kahyuM: "bhadanta! e purUSane zApa (gALa) dauM, daMDAthI mAruM, deraDI AdithI bAMdhuM, pagataLe cagaduM, dhikarUM, thappaDa lagAvuM, cAmaDI pakaDIne kheMcuM yA dhana lUMTI lauM, kharAba zabdothI phiTakArUM, tyAM sudhI ke huM tene prANi paNa lauM." bhagavAna saddAlaputranA mukhathI ja purUSakAranuM samarthana karAvIne tenA pakSanuM khaMDana karavAne bolyA "sadAlaputra! tamArI mAnyatA anusAra na koI purUSa havAthI sukAyelAM kAcAM yA pAkAM vAsaNane care che, na yAvata bahAra pheke che, ane na agnimitrA bhAryAnI sAthe kaI viSaya bhegave che, na tame te purUSane zApa de. che, na mAro che, na yAvata asamaye prANa le che. kAraNa ke uthAna yAvata purUSakAra to cheja nahi. je kAMI thAya che te pitAnI meLe bhavitavyatAthIja thAya che. ane je kaMI purUSa tamArAM kAcAM yA pAkAM vAsaNane cere pheDe yAvata bahAra pheMkI de, yA animitrA bhAryAnI sAthe viSaya bhegave, ane tame tene zApa de, yAvata mArI nAkhe, te tamAruM e kathana misyA che ke "utthAna yAvata purUSArtha kazuM cheja nahi, badhuM bhavitavyatAthI ja thaI jAya che." (200). sAlaputra ke vratadhAraNa kA varNana rIvArtha-Kustha -ItyAdi. eTale vArtAlApa thatAM AjIvikapAsaka sadAlaputrane pratibaMdha thaye. (21). teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karyo ane kahyuM. "bhadanta! ApanI pAsethI dharmanuM svarUpa sAMbhaLavA icchuM chuM." (202). eTale zramaNa bhagavAna mahAvIre AjIvikapAsaka sadAlaputrane dharmopadeza Ape. (203). dharmopadeza sAMbhaLIne sadAlaputra manamAM khUba prasanna thayA ane AnaMda zrAvakanI peThe teNe gRhastha dharmane svIkAra karyo. AnaMda karatAM sAlaputramAM eTalo taphAvata samaja ke tenI pAse eka kareDa senaiyA khajAnAmAM hatA, eka karoDa vepAramAM ane eka karoDa leNadeNamAM rokAyelA hatA. tenI pAse dasa hajAra gevagIya pazuonu eka gekuLa hatuM. yAvata sAlaputre zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA-namaskAra karyo, ane pilAsapura nagaranI tarapha te cAle gaye. nagaranI vacce vacce thaIne jyAM pitAnuM ghara hatuM, jyAM agnimitrA bhAryA hatI, tyAM te Avya, agnimitrAne kahevA lAgyA: "he devAnupriye! zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA che, mATe tame jAo, ane zrI zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune vaMdanA namaskAra kare yAvat temanI paryuM pAsanA kare, ane teozrInI pAsethI pAMca aNuvrata tathA sAta zikSAvrata, e rIte bAra prakArano gRhasthadharma svIkAre" (204). agnimitrAe sadAlaputranA kathanane "tathati" (barAbara che) ema kahIne vinayapUMka svIkAryuM. (205). upAzaka dazAMga sutra 117 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika vrata kA varNana dIrtha-'tA of '- ityAdi. pachI sadAlaputra zrAvake pitAnA kuTuMbI purUSe (sevake)ne lAvyA ane kahyuM: "he devAnupriya! utAvaLe cAlanArA, samAna kharIo ane pUMchaDIvALA, ekaja raMganA, bhAtabhAtanA raMgathI raMgelA zIMgaDAMvALA, gaLAmAM sonAnAM (sonerI) ghareNuM tathA sonAnAM jotarathI yukata, cAMdInI ghaMTIo paherelAM, jenA nAkamAM sonerI sUtaranI pAtaLI na hoya, e natha pakaDIne calAvanArAo sahita, nIlakamaLathI banAvelA ApIDa (mastakanAM ghareNuM) thI yukata be baLada jemAM joDelA hoya, ane je aneka prakAranA maNao tathA suvarNanI aneka ghaMTaDIothI yukta hoya, jenuM pUruM uttama lAkaDAnuM banAveluM heya, ekadama sIdhe, uttama ane sArI banAvaTavALe , je uttamottama lakSaNethI sahita hoya, eve eka dhArmika zreSTha ratha hAjara kare, ane hAjara karIne mane khabara Apo." (206). agnimitrA kA paryapAsanA kA varNana sevake pramANe karyuM ane khabara ApI. (207) pachI agnimitrA bhAryAe snAna karyuM, balikama (naityika karma karyuM, arthAta pAmara prANIone yathAzakita annadAna ApyuM, tathA kAjala tilaka Adi kautuka ane durasvanAdinA nAzaka heIne prAyazcittasvarUpa dadhiakSata caMdanakuMkuma Adi maMgala karyuM, zuddha uttama vastra dhAraNa karyA, theDA bhAravALAM mUlyavAna alaMkArothI zarIrane alaMkRta karyuM, pachI dAsIenA samUhathI vIMTaLAIne agnimitrA ratha para savAra thaI. te evI rIte pilAsapura nagaranI vacce thaIne nIkaLI ane sahassAmravana udyAne pahoMcI. te tyAM rathamAMthI nIce utarI ane dAsIothI vIMTaLAIne zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe AvI, zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA karIne vaMdanA namaskAra karyA, ane na bahu dUra tathA na bahu najIka ema yathAyogya sthAne hAtha joDIne ubhI ubhI paryapa sanA karavA lAgI mithilA ane baMgALa Adi prAtomAM niSThAvAna brAhmaNa, kSatriya, vaizya pratidina snAna karIne "sevA manuSyA: gharAvo thayAMya" ItyAdi vAkya bolI, deva manuSya pazu pakSI Adine mATe kAcA cokhAnuM dAna karatA hajI paNa jovAmAM Ave che. tene e prAntomAM "balikama ja kahevAmAM Ave che. ema hovA chatAM paNa balikamano artha "gRhadevatAnI pUjA karavI" ema kahe e keTaluM nirUAra che, e viSe niSpakSa vidvAna ja sAkSI che. "mAdhevA ja vari' ItyAdi koSa AdithI "bAlane artha "bhAgaja siddha thAya che, devapUjA nahiM. (2008) upAzaka dazAMga sutra 118 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnimitrA kA dharmazraddhA kA varNana dIkSArthe-"tay --ityAdi zramaNa bhagavAna mahAvIre e meTI pariSadamAM agnimitrAne dharmane upadeza Apyo. (29) agnimitrA zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne hRSTatuSTa thaI. te vaMdana-namaskAra karIne kahevA lAgI . "bhadanta ! huM nigraMtha pravacana para zraddhAna karUM chuM yAvat A5 je kahe che te yathArtha che. Apa devAnupriyanI pAse ghaNA ugravaMzI, bhegavaMzI yAvata dIkSA grahaNa karI cUkyA che, e pramANe Apa devAnupriyanI pAse muMDita thaIne dIkSA levAnI mArAmAM zakita nathI, eTale huM A5 devAnupriyanI samIpe pAMca aNuvrata tathA sAta zikSAvrata-e pramANe bAra prakArane gRhastha dharma svIkAruM chuM." bhagavAne kahyuM: "he devAnupriye! jevI IcchA hoya tema kare, temAM vilaMba na karo." (21) agnimitrAe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata, ema bAra prakArane gRhastha dharma svIkAryuM. zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdane namaskAra karIne te pelA dhArmika rathamAM beThI ane jyAMthI AvI hatI tyAM pAchI pharI. (ra11). agnimitrA ke vratadhAraNa kA varNana tyArapachI kaI samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra pilAsapuranA sahassAmravana udyAnathI nIkaLyA ane bahAra dezedeza vihAra karavA lAgyA. (212). ane zramaNe pAsaka zakaDAlaputra jIva ajIvane jANakAra yAvat vicAravA lAge. (213). jyAre maMkhaliputra zAlake e vRttAMta sAMbhaLe ke zAkaDAlaputre AjIvika matane tyAga karIne nigraMtha zramaNane mata aMgIkAra karI lIdhuM che, tyAre teNe vicAryuM "huM jauM ane AjIvikapAsaka zakaDAlaputrane nirgastha zramaNane mata cheDAvIne pAchA AjIvikA matane anuyAyI banAvuM" ema vicArIne te AjIvika saMghathI viMTaLAI, pilAsapuramAM jyAM AjIvika sabhA hatI tyAM AvyuM teNe AjIvika sabhAmAM pitAnAM pAtra -upakaraNAdi mUkayAM ane keTalAka AjIvikAnI sAthe te zakaDAlaputranI pAse Avye.(214). saddAlaputra aura gozAlaka kI vArtAlApa kA varNana TIvArtha-ttA je te ItyAdi zakaDAlaputra zrAvake makhaliputra gozAlane Avate joye. joIne teNe tene Adara na karyo ke parijJAna paNa na karyuM-cUpacApa besI rahyo. (215). jyAre gozAle joyuM ke mAre Adara karatuM nathI ke parijJAna upAzaka dazAMga sutra 119 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa karato nathI, eTaluM pITha, phalaka, zayA ane saMthAro prApta karavAne mATe zramaNa bhagavAna mahAvIranA guNenAM vakhANa karatAM te kahevA lAgyuM - gozAla - "devAnupriya! ahIM zuM mahAmAna padhAryA hatA?" (216). zakaDAlaputra-"devAnupriya! Apa kayA mahAmahananA saMbaMdhamAM pUchI rahyA che? (217). gozAla-"zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAmAna." zakaDAlaputra-"devAnupriya! Apa zramaNa bhagavAna mahAvIrane kevAabhiprAya karIne mahAmahana kahe che? gezala-zakaDAlaputra! zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAmAhana che, kevalajJAna kevaladarzananA dhAraka yAvata mahita - pUjita yAvat satkala-pradAna karanArA kartavyarUpI saMpattithI yukta che. e abhiprAye karIne huM kahuM chuM ke zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAmAhana che. devAnupriya! zuM mahAgapa (gAye athata prANuonA rakSakamAM sauthI meTA) AvyA hatA, zakahAlaputra-"devAnupriya! mahApa koNa? gozAla-" zramaNa bhagavAna mahAvIra mahApa che." zakaDAlaputra-"Apa zramaNa bhagavAna mahAvIrane kevA abhiprAye karIne mahApa kahe che? gozAla-"devAnupriya! A saMsArarUpI vikaTa aTavI (vana)mAM kaSAyavaza thaIne pravacanamArgathI bhraSTa thanArA, pratikSaNe maranArA, mRga Adi Darapoka niomAM utpanna thaI hiMsaka vyAvra AdinuM bhakSaya thanArA, manuSya Adi ceniomAM utpanna thayAM chatAM paNa yuddha AdimAM kapAI maranArA, bANa AdithI vIMdhAI janArA, kalaha vyabhicAra agara cerI Adi karIne nAka-kAna kapAvI aMgahIna banAvI devAnArA tathA atyaMta vikalAMga karavAmAM AvanArA, athavA dhanAdithI luMTAI gaelA ghaNA jIvane, dharmamaya daMDAthI saMrakSaNa karatA gopana karatA nirvANa (mokSa) rUpI vADAmAM pitAnA hAthathI praveza karAvanArA-jema govALa gAyanI rakSA karatAM sAMjane samaye pite temane vADAmAM pahoMcADI de che tema pite saMsArI ne nirvANarUpI vADAmAM pahoMcADanAro -zramaNa bhagavAna mahAvIra che, e abhiprAye karIne huM emane mahApa kahuM chuM. gazALa-zuM ahIM mahAsArthavAha AvyA hatA zakaDAlaputra-"mahAsArthavAha ke?" gazALa-zakaDAlaputra ! zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAsArthavAha" zakaDAlaputra-kayA abhiprAye karIne Apa emane mahAsArthavAha kahe che?" gazALa-devAnupriyA zramaNa bhagavAna mahAvIra saMsArarUpI aTavImAM naSTa-bhraSTa yAvat vikalAMga karavAmAM AvanArA ghaNuM jIvene dharmamArga batAvI emanuM saMrakSaNa kare che, ane pite mekSarUpI mahAna nagaranI tarapha unmukha kare che. e abhiprAye karIne huM emane mahAsArthavAha kahuM chuM. gazALa--he devAnupriyA mahAdharmakathI AvyA hatA?" zaDAlaputra-he devAnupriyA mahAdharmakathI ke gAzALa-"zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAdharmakathI." upAzaka dazAMga sutra 120 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaDAlapura-"zramaNa bhagavAna mahAvIrane mahAdharmakathI kyA abhiprAye karIne kahe che?" gazALa-"he devAnupriya ! zramaNa bhagavAna mahAvIra A vizALa saMsAramAM ghaNA naSTa vinaSTa, (mithyA mata) mA gamana karanArA, sumArga ( jinamata) thI pAchAhaDhelA, mithyAtva nA prabaLa udayathI parAdhIna, ATha prakAranAM kamarUpI aMdhakAra sahamUthI DhaMkAyelA ne ghaNuM artho yAvata vyAkaraNa (praznottara)thI (pratIbaMdha daIna) cAra gativALA saMsArarUpI durgama mArgathI pAra lagADe che. e abhIprAye karIne emane mahAdharmakathI dharmanA mahAnaupadezaka) kahuM chuM. gazALA-- devAnupriya ! ahIM zuM mahAniyAmaka AvyA hatA, zakapAlaputra-"devAnupriya ! keNa mahAniyAmaka zALa "zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAniyAmaka zakeDAlaputra-"kayA abhIprAye karIne Apa zramaNa bhagavAna mahAvIrane mahAniyAmaka kaha che" gazALa--"devAnupriya! zramaNa bhagavAna mahAvIra, saMsArarUpI mahAna samudramAM naSTa vinaSTa thanArA, DUbanArA, vAraMvAra gothAM khAnArA, tathA taNAI janArA ghaNu jIvone dharmarUpI naukAe karIne nirvANarUpa kinArAnI tarapha laI jAya che, eTalA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIrane mahAnimaka kA che. 218). dIrghatA of a" ItyAdi pachI zakaDAlaputra zramaNopAsaka maMkhalIputra gazALakane kahevA lAgyuH "he devAnupriya ! Apa je kahe che, te barAbara che. A avasaranA jANakAra (yAvata-zabdathI, zIdhra kArya karI nAkhanArA, sArA vAgmI (vANanA catura), nipuNa (sUmadazI), nItI ane upadezane jANavAvALA ane sArI peThe jJAna prApta karelA chozuM Apa mArA dharmAcArya dharmopadezaka bhagavAna mahAvIranI sAthe vivAda (dharmacarcA) karavA samartha che?" zALI--"nA, ema nathI." zakaDAlaputra-"devAnupriya! kayA hetuthI Apaema kahe che? zuM Apa mArA dharmAcArya yAvat bhagavAna mahAvIranI sAthe vivAda karavAmAM asamartha che?" gazALa-" jema ajJAta nAmavALo kaI purUSa tarUNa che, baLavAna che, yugavAna arthAta zubha muhUrtavALe che, kemake zubha muhUrta baLavRddhi karavAvALuM che.' thAvata zabdathI-" yuvA (juvAna) nIrogI hoya, jene paMce kaMpate na hoya, sthira hiya, jenA hAtha-paga majabUta heya. jenAM paDakhAM, pIThane vacale bhAga tatha jAdhe khUba baLavAnuM hoya, leDhAnA daMDana jevI lAMbI ane vizALa bhujAvALe, daDha, mAMsala, taLAvanI pALa jevI geLA geLa khAdhevALe. ITenA TukaDAthI bharelA cAmaDAnA kupA, mudagara, muThI je cAmaDAnA deraDAthI bAMdhele pattharane gaLA vagerethI vyAyAma karatI vakhate khUba tADita karavAthI (mAravAthI) jenuM zarIra upAzaka dazAMga sutra 121 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA cihno thI vyApta haya, doDavAkUdavAmAM tathA atyaMta vegavALAnA vyAyAmamAM catura ane AMtarika sAmarthyavALe heya, tathA cheka, dakSa, AraMbhelA kAryane pUruM karanAre, vicArazIla, medhAvI arthAt kaI vAtanA sArAMzane ekadama samajI lenAre, nipuNa (prayatna karanAra) ane atyaMta kalAkauzalane jANakAra heya; e baLavAnuM manuSya eka meTAbakarAne meMDhAne, suarane, muraghAne, tetarane, vartakane, lAvakane, kabUtarane, kapiMjalane, kAgaDAne athavA bAjane, hAtha, paga, kharI, pUMcha pAMkha, sIMga, dAMta vALa-jyAMthI pakaDe che tyAMja nizcala ane niHspanda ( niSkampa) dabAvI de che. tene jarAya Amatema casakavA detuM nathI. e pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIra ghaNuM artho ane hetuo yAvat vyAkaraNethI-jyAM huM kAMI prazna karuM chuM tyAMja-mane nirUttara banAvI de che. saddalaputrI eTalA mATe ja huM kahuM chuM ke tamArA dharmAcAryo yAvat mahAvIrane sAthe vivAda ( zAstrArtha ) karavAmAM huM samartha nathI. sAlaputra kI dharma draDhatA kA varNana dIrtha -'tA ii 2" ItyAdi pachI kaDAlaputra zramaNopAsake makhaliputra zALane kahyuM: "devAnupriyA Apa mArA dharmAcarya yAvata bhagavAna mahAvIranA yathArtha tavethI temaja vAstavikatAthI guNenuM kIrtana kare che, tethI huM Apane pratihArika pITha yAvat saMthAre ApuM chuM tene dharma ke tapa samajIne nathI Apate. tethI Apa jAo ane mArI kuMbhakArInI dukAnamAMthI prAtihArika (paDihArapAchAM ApI devAya tevAM) pITha phalaka Adi laItye (220) paMkhaliputra gozALa zamaNe pAsaka pakaDAlaputranI e vAta sAMbhaLIne tenI dukAnamAMthI paDIhAra pITha yAvata grahaNa karI vicaravA lAgyuM. (221) tyArapachI gazALa saMkhaliputra jyAre sAmAnya vAtethI, vivi prakAranI prarUpaNAothI. pratibodhaka vAkyathI ane anunaya-vinaya (vArthamaya vinaya) karIne zakaDAlaputra zrAvakane nirgastha pravacanathI DagAvavA, subdha karavA cAvat pariNAme palaTAvavAmAM asamartha rahe tyAre zAnta, udAsa ane plAna (nirAza) thaIne pilAsapura nagarathI nIkaLe ane bahAra dezadeza vicAravA lAgyuM. (22) upAzaka dazAMga sutra 122 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAlaputra kI devakRta upasarga kA varNana dIkSArtha-tapa ' ityAdi. e pramANe zukaDAlaputra zrAvakane vividha prakAranAM zIlA Adi pAlana karatAM yAvat AtmAne bhAvita (saMskArayukta) banAvatAM cauda varSa vyatIta thaI gayAM. paMdaramuM varSa jyAre cAlatuM hatuM, tyAre pUrva rAtrinA uttarArdha bhAgamAM yAvata pauSadhazALAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIranI ati nikaTanI dharmaprajJapti svIkArIne zakahAlaputra vicaravA lA. (223) pachI pUrva rAtrinA uttarArdha kALe tenI samIpe eka devatA Ave. (224). te deva nIla kamaLanA jevI vAta talavAra laIne tene kahevA lAge culanIpitA zrAvakanI peThe te devatAe badhA upasargo karyA. vizeSatA eTalI ja hatI ke teNe pakaDAlaputranA pratyeka putranA mAMsanA nava-nava TukaDA karyA, yavat sauthI nAnA putrane paNa mArI nAkhe, ane zakkAlaputranA para mAMsa-lehI chAMyAM. (225) tepaNa zakaDAlaputra zrAmaNopAsaka nirbhaya yAvata vicarate rahe. (226). devatAe ene nirbhaya joIne cothI vAra paNa kahayuM. "he zakaDAlaputra zrAvaka ! tane cAhanArA ! yAvata tuM zIla Adine bhaMga nahi kare, te tArI A dharmamAM sahAyatA denArI, dharmanI vidya arthAt dharmane surakSita rAkhanArI dharmanA anurAgathI raMgAyelI, duHkha sukhamAM samAnarUpe sahAyatA karanArI je animitrA bhAryA che tene tAre gherathI lAvuM chuM, ane tArI ja sAme tene ghAta karuM chuM ene mArIne nava TukaDA karIza ane AMdhaNathI bharelI kaDhAImAM ukALIza. pachI e mAMsa ane lehI tArA zarIra chAMTIza, jethI te atyaMta duHkhita thaIne thAvat marI jaIza." (227) devatAnI AvI atyaMta bhayaMkara vAta sAMbhaLIne paNa zakaDAlaputra bhayabhIta na thaye yAvat vicarate rahaye (228) tyAre devatAe bIjIvAra ane trIjIvAra paNa eja vAta kahI. e pramANe e devatAe be traNa vAra kahyA chatAM zakapAlaputra zrAvake manamAM vicAryuM, ke je pramANe culanI pitAe vicAryuM hatuM ke," eNe mArA meTA, vaceTa ane nAnA putrane mArI nAkhe mArA zarIre lehI mAMsa chAMcyAM have mArI agnimitrA bhAryA ke je mArA sukhadu:khamAM samAna rUpe sahAyaka che. tene paNa gherathI lAvIne mArI ja sAme mArI nAkhavA Icche che. e purUSane pakaDI le e ja ThIka che. ema vicArIne te uThe. AgaLanI kathA badhI calanIpitAnI peThe ja che. vizeSatA e che ke-ene kelapahala enI patnI animitrAe sAMbhaLyo ane agnimitrAe ja badhI vAta kahI. bAkInI badhI vAte culanI pitAnI peThe ja samajavI. vizeSatA eTalI che ke zakaDAlaputra arUNabhUta vimAnamAM utpanna thaIne cAvata mahAvideha kSetre siddha thaze. (230) nikSepa pUrvavata sAtamA aMgaupAsakadazAnA sAtamA adhyayananI agAsaMjIvanI nAmaka vyAkhyAno gujarAtI-bhASAnuvAda samApta. (7) upAzaka dazAMga sutra 123 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsataka zrAvaka kA varNana ADaMsu adhyayana. TIArtha-aTTamasa jIvavI' ityAdi AThamAM adhyayananA utzepa pUrvAvat jaMbU svAmIe pUchelA praznanA uttaramAM sudharmAvAmI kahevA lAgyAH- jaMbU ! e kALe e samaye rAjagRha nagara, guruzIla caitya ane zreNika rAjA hatA. (231) e rAjagRhamAM mahAzataka nAmaka gathApati rahetA hatA. e ADhaya (yAvata) temaja ana zrAvakanI peThe badhAM vizeSAvALe hatA. tenI pAse kAMsAnA eka vAsathI mApela ATha karoDa sAnaiyA khajAnAmAM, ATha karoDa vepAramAM ane ATha karoDa leNa-deNumAM razakelA hatA. dasa dasa hajAra gAvagIyapazuonAM ATha geAkuLa hatAM (232 ) tene revatI AdI tera yathAyegya ( pUrNa ) aMgavALI yAvat suMdara ai hatI. (223) revatInA ATha karoDa seneyA tenA piyaranA hatA, ane ATha gokuLa dasa-dasa hajAra gAvIya pazuonAM hatAM. bAkInI khAra strionA eka-eka karoDa sAnaiyA ane eka-eka gAkuLa piyaranAM hatAM. (274) e kALe e samaye mahAvIra svAmI padhAryAM. pariSad nIkaLI mahAzataka paNa AnaMda zrAvakanI peThe nIkaLye ane e pramANe teNe gRhasthadhama svIkAryAM. vizeSatA e che ke teNe kAMsAnA vAsaNuthI mApelA ATha-ATha karoDa senaiyA khajAnA AdimAM tathA ATha gokuLa rAkhavAnI maryAdA karI. revatI Adi tera srIe sivAyanI bIjI strio sAthe maithuna karavAne tyAga karyAM. bAkI badhu AnaMdanI peThe samajavuM. ane e pramANe abhigraha paNu lIdhe ke "pratidina e droNu (cAra ADhakane eka droNa thAya che) vALA, senaiyAthI pUrNa kAMsAnA pAtrathI vyavahAra karIza. ethI vadhAre nahi." (235) pachI mahAzataka jIva- ajIvane jANakAra zrAvaka thai gayA cAvat AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyuM. (236) pachI zramaNa bhagavAn mahAvIra paN yatra-taMtra dezamAM vicaravA lAgyA. (237) revatI ke durbhAva kA varNana tyArabAda gAthApatnI revatIne pUrAtrInA uttarArdha bhAgamAM kuTuMba jAgaraNa jAgatAM e prakAranA vicAra thayo ke "A khAre zekayAnA vidyAta (vighna) ne lIdhe mahAzataka gAthApatinI sAthe huM manamAnyA bhAga bhagavI zakatI nathI; mATe e khare zekayene agni, zasra yA viSanA prayogathI mArIne ane e pratyekanA eka-eka karoDa selaiyA tathA eka-eka gAkuLa huM pote laIne mahAzataka gAthApatinI sAthe manamAnyA bhega bhegavI vicarU te bahu sArUM." ema vicArI te mAre zAkayenAM aMtara chidra viha caiAdhavA lAgI. (238) pachI revatIe khAre zAkayAne lAga joi ane temAMnI cha ne zastrathI tathA chane viSa daIne mArI nAMkhI. pachI temanA piyaranA eka-eka karoDa seAnayA ane eka-eka gokuLa pote lai lIdhAM. ane pachI te mahAzataka gAthApatinI sAthe khUba kAmabhoga bhagavatI vicaravA lAgI. (239) upAzaka dazAMga sutra 124 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revatI ke duSkarma kA varNana TIdArtha-ag of sA'-ityAdi mAMsamAM lelupa, mAMsabhakSaNanA deze na jANIne temAM mUchita koI vAra paNa mAMsa bhakSaNathI tRpta na thanArI, aMgeaMgamAM mAMsabhakSaNanA anurAgathI bharelI, mAMsabhakSaNane ja sadA vicAra karatI rahenArI e gAthApatinI revatI, aneka prakAranAM taLelAM ane bhUjelA mAMsa temaja mAMsanA TukaDA sAthe -gALa ATo Adi meLavIne banAvelI. mahuDAMmAMthI banAvelI (surA), tathA zeraDI AdimAMthI banelA "Asava' nAmanA aparipakava madha, tADI, khajUra dhAtakI (dhAvaDI) AdimAMthI banAvelA madya, sIMdhu (dArUne kaka) tathA sugaMdhayukata dArUnuM khUba AsvAdana karavA lAgI. 4. kemAM surA ane maghane paryAyavAcI kahyA che, te paNa mULa pAThamAM tene alaga alaga kahyA che eTale beune eka na samajavA joIe te uparAMta madya zabda utpanna karanAra drava (pAtaLa) padArthane ja bedhaka che, mATe paNa e surAnA paryAyavAcI nathI. "prasannA zabda surAne paryAyavAcI che, paNa mULa pAThamAM judAM judAM nAma AvavAthI emane arthe jude jude samajI joIe (ra0). eka samaye rAjagRha. nagaramAM amAri (hiMsAbaMdhI)nI gheSaNa thaI. (241). eTale mAMsala (Adi upara darzAvelAM cAra vizeSaNothI yukata) revatIe pitAnA piyaranA karone lAvyA ane temane kahyuM: "devAnupriya! tame leke mArA piyaranAM gokulemAMthI roja be vAchaDA mArIne mAre mATe lAvyA kare." (24ra) piyaranA nokaree "vArU" kahIne enI vAta vinayapUrvaka mAnI lIdhI. te leke be vAchaDA mArIne roja revatInI pAse lAvavA lAgyA. (23). mAMsalupA gAthA patinI revatI pahelAnI peThe mAMsa-madirAnuM sevana karatI samaya vitAvavA lAgI. (244). A bAjue mahAzataka gAthApatine vividha prakAranAM vrata-niyamanuM pAlana karatAM cAvat bhAvanA bhAvatAM cauda varSa vyatIta thaI gayAM. e pramANe AnaMdanI peThe eNe paNa moTA putrane kuTuMbane bhAra hai ane yAvat piSadhazALAmAM dharmaprajJaptine svIkArI vicAravA lAgya, (245) mAMsalapA gAthApatinI madirAnA nazAthI unmatta thaIne ane nazAnI tIvratAthI page laDathaDatI, vALa vIkherI nAMkhI, oDhavAnA vastrane kheMcatI, arthAta madyapAnanI unmattatA tatha. upAzaka dazAMga sutra 12pa Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revatI ke kAmonmattatA kA varNana kAmukatAnAM cihna prakaTa karatI piSadhazALAmAM mahAzataka zrAvakanI samIpa jaI pahoMcI. tyAM meha ane unmAdane utpanna karanArA zRMgArabharyA hAvabhAva kaTAkSa Adi strIbhAve (nakharAM)ne batAvatI mahAzatakane kahevA lAgI. "he mahAzataka zrAvaka! tame moTA dharmakAmI, puNyakAmI, svargakAmI, mekSakAmI, dharmanI AkAMkSA karanArA, dharmanA tarasyA banIne beThA che! devAnupriya! tamAre dharma, puNya, svarga ane mokSane zuM karavAM che? tame mArI sAthe manamAnyA bhega kema bhegavatA nathI ? tAtparya e che ke dharma puNya Adi sukhane mATe karavAmAM Ave che, ane viSaya bhegathI uMcuM bIjuM kaI sukha nathI, mATe A mAthApheDa cheDo ane mArI sAthe manamAnyA bhega bhega. (246). mahAzataka zrAvake revatI gAthA patinInA A kathanane Adara na Ave, parijJAna na karyuM, arthAta te tarapha dhyAna paNa ApyuM nahi, te mauna rahIne dharmadhyAnamAM lAgI rahyo. (247). eTale gAthA patinI revatIe mahAzataka zrAvakane bIjIvAra ane trIjIvAra paNa eja vAta kahI, paraMtu mahAzataka te ja pramANe tenI vAtane svIkAra ke parijJAna karyA vinA vicAravA lAgyuM. (248). eTale pachI revatI gAthA patinI mahAzataka zrAvakathI anAdata ane aparijJAta (asvIkRta) arthAta tiraskRta thaIne jyAMthI AvI hatI tyAM ja cAlI gaI. (249). mahAzataka ko avadhiNAna kA varNana dI -tapa i ? -ItyAdi pachI mahAzataka zrAvaka pahelI paDimAne aMgIkArane vicaravA lAge. pahelI vAta agIAre paDimAonuM zAstrAnusAra pAlana karyuM. (250). e ugra kartavyathI te mahAzataka zramaNopAsaka yAvatu bahuja kuza (dubaLo) thaI gaye, tyAM sudhI ke tenA zarIranI nasenasa bahAra dekhAvA lAgI. (251). eka samaye dharma jAgaraNa karatAM pUrva rAtrinA aparakALamAM mahAzataka zrAvakane e vicAra AvyuM ke "huM A ugra kartavyathI" ityAdi AnaMda zrAvakanI peThe samajavuM. te aMtima maraNatika saMkhanAthI jeSitazarIra thaIne bhakata-pAnanuM pratyAkhyAna (parityAga) karIne mRtyunI kAmanA na karate vicaravA lAgyA. (252) tenA pachI zubha adhyavasAya (pariNAma)thI yAvat avadhijJAnAvaraNa karmanA kSepazamathI te mahAzataka zrAvakane avadhijJAna utpanna thayuM. te pUrva dizAmAM lavaNasamudranI aMdara eka hajAra jana kSetra sudhI jANate dekhate hatA. e pramANe dakSiNa ane pazcimamAM paNa lavaNasamudranI aMdara eka hajAra jana kSetra sudhI jANata-dekhate hate. uttaramAM zuddha himavaMta parvata sudhI jANata-dekhate hato. adhe (nIcI) dizAmAM A ratnaprabhA pRthvImAM cerAsI hajAra varSanI sthitivALA lupacuta naraka sudhI jANata-dekhAte hato. (253). upAzaka dazAMga sutra 126 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revatI ke kAmonmattatA kA punaH kathana pachI eka vAra gAthApatinI revatI pharI pAchI unmatta thaIne yAvat eDhavAnA ane khecatI mahAzataka zrAvakanI pAse AvI ane teNe pahelAMnA jevIja vAta traNavAra kahI. (254). ema vAraMvAra be traNavAra kahevAthI mahAzatakane krodha AvI gayA. jethI eNe avadhijJAnanA prayega karIne manamAM upayoga lagAye, arthAt upayega lagAvIne avadhijJAnadvArA jANIne te khelyA : peAtAnuM aniSTa cAhanArI haipuNya rahita, cAdazamA janma lenArI kulakSaNA lakSmI, lajjA buddhi ane kIrti vagaranI 66 revatI ko zApa ke svarUpa kA nirUpaNa revatI ! tuM sAta rAtrinI aMdara alasax rogathI pIDita thaIne zekasamudramAM gothAM khAtI tIvra du:khane vaza thai mahAn asamAdhi ( azAMta citta )thI yathAsamaya kALa karIne A ratnaprabhA pRthvInI nIce lelupAcyuta narakamAM cArazazI hajAra vanI sthitivALA nArakIomAM nArakI rUpe utpanna thaiza." (255) alasa eTale nivRcikA (kAlerA-marakI yAdi). kAi kAi.tene maMdAgnineA rAga kahe che. kahyuM che ke " upara nIce gamana na karI zake, agni maMda thai jAya, AmAzaya kharAkhar kAma na kare, je vyAdhithI mANasa A prakAranA thai jAya tene asala rAga kahe che. '' seAjAnA rAgane paNa asala kahe che. te regathI zarIranuM lehI bagaDI ane enDru thaI javAthI hAtha paganuM staMbhana thaI jAya che ane seAjA caDe che. mahAzataka zrAvakanI A bhayaMkara vAta sAMbhaLIne revatI (manamAM) vicAravA lAgI: "have mahAzataka mArAthI rIsAi gayA che, te mArA para prema rAkhatA nathI ane mArU bhUMDuM' cAhe che; zI khabara mane te kevAya bhUDa mete marAvI nAMkhaze. " ema vicArIne te DarI gai ane dhrUjatI dhrUjatI chupAine kSubdha tathA bhayabhIta thatI tyAMthI dhIre dhIre nIkaLI ane jyAM peAtAnuM ghara hatuM tyAM AvI. pachI udAsa thaine te yAvat vicAramAM paDI gai. (256) pachI gAthApatinI raivatI sAta rAtanI adaraalasa (maMdAgnirAga) rAgathI grasita thai, tIvra zeAka ane duHkhanI mArI AdhyiAna karatI karatI yathAsamaye kALa karIne, A ratnaprabhA pRthivInA leAlupAcyuta narakamAM, ceArAzI hajAra varSanA AyuSyavALA neraiemAM (nArakIomAM) nArakIrUpe utpanna thai. (257). upAzaka dazAMga sutra 127 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmI ra bhagavAna ke vArtAlApa kA varNana TIjAthe-tef i - ItyAdi te kALe te samaye zrI zramaNa bhagavad mahAvIra prabhu padhAryA. devedvArA samavasaraNa racAyuM, pariSada nIkaLI ane dharmakathA sAMbhaLIne yAvatu pAchI cAlI gaI (rapa8). "gautama" e pramANe saMbodhana karI zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM: "gItama!" A rAjagRha nagaramAM mAre ziSya mahAzataka zrAvaka piSadhazALAmAM aMtima samaye mAraNAnika saMlekhanAthI jeSitazarIra thaIne,bhaktapAnanuM pratyAkhyAna karI kALa (mRtyu)nI kAmanA na karatAM vicarI rahyo che (hato). (259). tyAre mahAzatakanI patnI revatI gAthApatinI nazAmAM unmatta thaIne yAvata pitAnA oDhavAnA vastrane Amatema kheMcatI piSadhazALAmAM mahAzatakanI pAse AvI be traNavAra e pUrvokta meha ane unmAdane utpanna karanArI vAta kahI. (260) ema be traNa vAra kahetAM mahAzatake krodhita thaIne avadhijJAnane prayoga karyo, te praga karIne te avadhijJAna dvArA badhI sthiti jANI ane revatI gAthApAtanIne pUrvavata kahyuM ke thAvata tuM narakamAM utpanna thaze." he gautama ! aMtima saMlekhanAthI jUSita zarIravALA, bhakata-pAnanAM paccakhANa karelA zrAvakane-je vAta satya, tattva, tathya hoya paranta bIjAne aniSTa, akAnta, apriya, amaneza ane vicAravAthI paNa duHkhadAyI hoya te evuM vacana bolavuM ka9patuM nathI. mATe he devAnupriya. tame jAo ane mahAzataka zrAvakane kahe ke-devAnupriya ! A aMtima avasthAmAM evAM vacana satya hovA chatAM paNa bolavAM kalpatAM nathI. tame gAthApatinI revatIne AvuM kahyuM che, mATe e viSayamAM AlocanA karI ane yAvat yathAyogya prAyazcitta svIkAre (261). mahAzataka kA prAyazcita aura unakI gati kA varNana rIkSArtha "g of se mA jore" tyAdi pachI bhagavAna gautame zrI zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA kathanane "tathati ( barAbara che) ema kahIne vinayapUrvaka svIkAryuM. ane teo tyAMthI cAlyA ane rAjagRhanagaramAM praviNa thayA, ane jyAM mahAzataka zramaNopAsaka hatuM tyAM pahoMcyA. (262). mahAzatake bhagavAna gautamane AvatA joyA eTale te bahu prasanna ane saMtuSTa thayo, vaMdanA namaskAra karyA (263) bhagavAna gautame mahAzatakane kahyuM-"devAnupriya ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ema kahe che, bhASaNa kare che, sUcita kare che ane prarUpita kare che ke, devAnupriya aMtima salekhanAdhArI zrAvakane AvuM kahevuM ka9patuM nathI. devAnupriya tame revatI upAzaka dazAMga sutra 128 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthApatinIne evuM kahyuM che, mATe e viSayamAM AlocanA karo yAvatuM yathAyogya prAyazcitta lyo. (264). A pramANe mahAzataka zrAvake bhagavAna gautamasvAmInI vAta vinayapUrvaka "tahatti" tathati (tathati) kahIne svIkArI ane e viSayamAM alecanA tathA yAvata prAyazcitta karyuM. (265). pachI bhagavAna gautama mahAzataka zrAvakanI pAsethI pAchA pharyA ane rAjagRhanagaranI vacce thaIne bhagavAna mahAvIranI pAse AvyA. tyAM AvIne bhagavAnane vaMdanA-namaskAra karyA ane saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA vicAravA lAgyA. (266). pachI eka samaye zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra prabhu rAjagRha nagarathI nIkaLyA ane dezadeza vicAravA lAgyA. (267). pachI mahAzataka zrAvaka ghaNuM zIla Adi vratathI yAvata AtmAne bhAvita karIne vIsa varSa sudhI zrAvaka paryAya pALIne, agiAra pratimAone sArI sevIne, mAsika (eka mAsanI) saMlekhanAthI AtmAne jUSita (sevita) karIne, sATha bhakatanuM anazana karIne, AlecanA pratikramaNa karI samAdhipUrvaka yathAsamaya kALa karI, saudharmakalpanA arUNuvataMsaka vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. enI cAra palyopama sthiti che. mahAvideha kSatramAM siddha thaze. (268). niphopa pUrvavata. iti zrI upAsakadazAMgasUtranA AThamA adhyayananI agAsaMjIvanI vyAkhyAno gujarAtI-bhASAnuvAda samApta (8). upAzaka dazAMga sutra 1ra8 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandinI pitA gAthApati kA varNana navasu adhyayana. TIzAthe-'navamaNe' tyAdi navamA adhyayananA uddopa pUrvavata sudharmAsvAmIe kahyuM huM japU e kALe e samaye zrAvastI nagarI, kASThaka caitya, jitazatru rAjA hatA. zrAvastI nagarImAM naMdinIpitA nAmanA gAthApati rahetA hatA tenI pAse cAra kareADa senaiyA khajAnAmAM, cAra karoDa vepAramAM ane cAra karoDa leNa-deNumAM hatA, dasadasa hajAra gAvIya pazuonAM cAra gekuLa hatAM. azvinI nAmanI patnI hatI. (269). svAmI (bhagavAna mahAvIra) padhAryAM nadinIpitAe AnaMdanI peThe. gRhasthadhama svIkAryo. svAmI bahAra (judA judA dezeAmAM) vihAra karavA lAgyA. (270). naMdinIpitA jIva-ajIvanA jANakAra zrAvaka thayA, yAvat vicaratA rahyo (271). e pramANe vividha zIla, vrata guNuvrata, Adinu pAlana karatAM cauda va vItI gayAM, tyAre AnaMdanI peThe vaDA putrane kuTu MbanA bhAra sAMSyA, ane pAte dharma prajJaptine svIkAra karyAM. vIsa varSAM sudhI zrAvakapaNu pAlana karyuM. aNugava vimAnamAM utpanna thayA. mahAvideha kSetramAM siddha thaze. (rara) nizceSa pUrvavat sAtamA aga upAsakadazAnA navamA adhyayananI agArasaMjIvanI TIkAnA gujarAtI-anuvAda samApta 9 zAleyikA pitA kA varNana dazamuM adhyayana TIhArtha 'samaste' ityAdi dazamA adhyayananA utzeSa pUvat, sudharmAMsvAmI khelyA H huM jaMbU ! e kALe e samaye, zrAvatI nagarI, koSTaka zaitya ane jitazatru rAjA hatA. e zrAvastI nagarImAM zAleyikApitA nAmaka gAthApati rahetA hatA. tenI pAse cAra karoDa seAnaiyA khajAnAmAM hatA, cAra kareDa vepAramAM lAgelA hatA. ane cAra karoDa leNa-deNumAM rokAyelA hatA. dasa-dasa hajAra gAvagIya pazumenAM cAra geAkuLa hatAM, enI patnInu nAma phAlgunI hetu (273), svAmI padhAryAM, zAleyikApitAe AnaMdanI peThe gRhastha dharmo dhAraNa karyAM ane kAmadevanI peThe meATA putrane kuTu ane bhAra bhaLAvIne pote poSadhazALAmAM zramaNu bhagavAna mahAvIranI dhamaprajJapti aMgIkAra karI vicaravA lAgyA. khIjA zrAvakeAnI apekSAe tenA jIvanamAM vizeSatA e che ke tene kAI prakArane upasaga na thaye upasarga vinA ja teNe zrAvakanI agiAra DimAonuM pAlana karyuM. saudha kalpanA acchukIla vimAnamAM devarUpe utpanna thaye. tyAM cAra padhyepamanI sthiti che. mahAvideha kSetramAM siddha thaze. bAkI badhuM kathana kAmadevanI peThe samajI levuM (274) upAzaka dazAMga sutra 130 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra daseya zrAvakene paMdaramA varSe kuTuMbanA bhArane parityAga karIne viziSTa-dharma sAdhanane vicAra thayA. dasee vIsa-vIsa varSa sudhI zrAvakapaNuM pIvuM. (275) Arya sudharmA svAmIe jaMbusvAmIne kahyuM: "he jaMbU? yAvat siddhi gati nAmaka sthAnane prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre sAtamAM aMga upAzaka dazAnA dasamAM adhyayanane eja artha prarUpita karyo che. , (276). tIrthakara bhagavAna arthagamano Upadeza kare che, tethI sarvatra ema kahevAmAM AvyuM che ke amuka adhyayanane amuka artha kahyo che." - A upAsakadazA nAmaka sAtamA aMgamAM eka zratakaMdha che. ane dasa adhyayana che. dezaviratinuM kathana karavAne kAraNe e badhAM ayana ekasvara(eka samAna) che. dasa divasamAM e dasa adhyayanano upadeza karavAmAM Ave che sAtamA aMga zrI upAsakadazAnA dasamA adhyayananI agAra saMjIvanI TIkAne gujarAtI bhASAnuvAda samApta (10) Iti zrI upAsakadazAMga sUtrane gujarAtI anuvAda samApta. granthaprazastI granthaprazastI mevADa (medapaTa) dezanI prAcIna rAjadhAnI udayapura che. tenI nikaTa (1) ADa gAmamAM zrImAna dhImAna pradhAnamaMtrI keThArIjInuM gaMgadabhava, nAmanuM UdyAna che. e atyaMta manahara che. (2) e udyAnamAM rautra suda sAtama ne maMgaLavAra, vIra saMvat 24pa7ne dine (3) meM (dhAsIlAla muni) sarva sAdhAraNane upayogI zrI upAsakadazAMgasUtranI "agAradharmasaMjIvanI " TIkAnI, yatna karIne racanA karI-samApata karI (4) TIkAnI racanA karatI vakhate mane je je munione sAtha maye hatA te te sahAyatA ApanArA munionAM nAma anukrame A pramANe che. (5) zAstranA vicAramAM catura, caTulAI sAra (paramArtha sAdhaka) vyAkhyAna ApavAmAM kuzaLa, kemaLa svabhAvavALA. jJAnAdi saddaguNene prApta karavAmAM datta citta, utsAhI muni maneharalAlajI (6) mArmika zAstrIya jJAna, zAnti, dAnti (Idriyanigraha) ane kSAti (kSamA)thI yukata, sarala ane nirmala manavRtti vALA, vairAgyarUpI rAjyane prApta karavAne kAraNe tapasvirAja, sadaguNethI zebhita muni sundaralAlajI (7) upAzaka dazAMga sutra 131 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane trIjA sauthI nAnA muni samIramalajI che. e samIramalajI gurUsevAmAM samIra (pavana)nA jevA mahala tathA bAlabrahmacArI che. e kAraNathI e zarIra-saMsthAnamAM laghu hovA chatAM paNa gurU (meTA) thaI javA Icche che arthAt A muni utsAhI ane unnati zIla che. (8) A mevADanA pradhAnamaMtrI kezarIsiMhajI hatA. te zarIre, vacane, yaze (kIrtie), ane teje (kAntie) lalita (suMdara) zreSTha kezarIsiMhanA jevA hatA. (9) sAma-dAma-daMDa-bhedanI nItimAM nipuNa, mevADa mahipatinA maMgaLanI kAmanA karavAvALA, prajAnA upakArI, pravacananA paripAlaka, putra pautrAe karIne saMpanna kaThArI balavaMtasiMhajI emanA putra ratna che. emaNe AmAM prathama sahAyatA pradAna karI che. (10) e balavaMtasiMhajI koThArI rAjya ane prajA-beunA hitane mATe sunItinI dhArAo (nyAyane pravAha ane sArA kAyadA kAnUna) cAlu karIne prasiddhine prApta thayAM. mevADa mahArANAnA e advitIya kRpApAtra che. emaNe bhAratanA prAcIna rIta rIvAjone prasiddha karyA che. (11) pRthvIrAjajInA sAhabalAlajI ane megharAjajI e be putra che. emAM meTA putra sAhabalAlajI jIvana paryata dhamamAM tatpara rahayAM hatAM. (12) zIlavatanA aMdhathI yukata. rAtrimAM cAra prakAranA AhArane parihAra karavA vALA, prAtaH- sAya beu samaya Avazyaka pratikramaNa ane ghaNI sAmAyika karavAvALA, sAdhuonA upara sarvadA sadabhAvanA rAkhavAvALA (13) khemesarA (khIrasarA) kuLarUpI kamaLane mATe sUrya vALA, maMjula (maLa) svabhAvI puNyamArgane vadhAranArA, zuddha dharma ane buddhinI dharAne dhAraNa kare che. (17) priyadhama-dharmapremI, dUdhama (dharmamAM daDha), munirAjanAM ananya bhakitarasathI pUrNa juhAramalajIe paNa A kAryamAM sahAyatA ApI che. (18) upAzaka dazAMga sutra 132