Page Text
________________
ઉપભોગપરિભોગવ્રતાતિચાર કા વર્ણન
ટીદાથે-‘ તાળંતર' છે-ત્યાદિ ત્યારપછી ઉપભાગપરિભેગપરિમાણ વ્રત છે, જે એ પ્રકારનું છે– (૧) ભાજનથી અને (૨) કથી. પહેલાં ભાજનથી શ્રમણેાપાસકે પાંચ અતિચાર જાણવા જોઇએ, સેવવા ન જોઇએ; તે આ પ્રમાણે છેઃ-(૧) સચિત્તાહાર, (ર) સચિત્તપ્રતિબદ્ધાહાર, (૩) અપકવ ઔષધિ (વનસ્પતિ) ખાવી તે, (૪) અધકાચી (મુશ્કેલીથી પાકનાર) ઔષધી ખાવી તે (૫) તુચ્છ ઔષધી ખાવી તે.
કર્મથી શ્રાવકે પંદર કર્માદાન જાણવાં જોઈએ પણ સેવવાં ન જોઇએ, તે આ પ્રમાણેઃ-(૧) જીંગાલક`, (૨) વનકર્મી, (૩) શાર્કટિકકર્મ, (૪) ભાટીકમ (૫) સ્ફાટીક્રમ', (૬) દન્તવાણિજ્ય, (૭) લાક્ષાવાણિજ્ય, (૮) રસવાણિજ્ય, (≠) વિષવાણિજ્ય, (૧૦) કેશવાણિજ્ય, (૧૧) ચત્રપીડનક, (૧૨) નિર્ભ્રા છનક, (૧૩) દવાગ્નિદાપન, (૧૪) સરાહૃદતડાગશેાષણ, (૧૫) અસતીજનપેાણુ.
પ્રથમ ભાજનથી ઉપભાગપરિભાગપરિમાણુવ્રતના અતિચાર કહે છે— (૧) સચિત્તાહ,ર—સચિત્ત પદાર્થાંના ત્યાગી અથવા મર્યાદા કરનારા દ્વારા પરિમાણુથી વધારે ચિત્ત આહાર ખવાઇ જવા તે.
(૨) સચિત્તપ્રતિખદ્ધાહાર—સુચિત વૃક્ષ આદિની સાથે મળેલા ગુંદર, પાકાં ફળ, આદિનું ભેજન કરવું તે, અથવા ગેટલી ચિત્ત છે તે ફેકી દઇશ અને રસ–રસ ચૂમી લઈશ” એમ વિચારીને કેરી આદિ ખાવી તે ખીન્ને અતિચાર છે.
(૩) અપકવૌષધિભક્ષણતા—અપકવ અર્થાત્ થાડી પાડેલી વનસ્પતિનું ભક્ષણ કરવું તે ત્રીને અતિચાર છે. બેઉ (કાચાં-પાકાં) રૂપ મળેલાં હાવાથી પાકેલાંના સ ંદેહ થત ઈષપદ્મવનું પણ ભક્ષણ થઈ શકે છે, તે માટે આ અતિચારની સભાવના છે.
(૪) દુષ્પકવો(ધભક્ષણતા—લાંએ વખતે અગ્નિની આંચથી રંધાતી દૂધી (તુંખી), ચેાળાની શીંગ આદિનું ભક્ષણ કરવું તે. એમાં આરંભ અધિક છે અને મિશ્ર હાવાના સદેહ રહે છે, તેથી તે અતિચાર છે,
(૫) તુઔષધિભક્ષણુતા—જેમાં વિરાધના વધારે અને તૃપ્તિ ઓછી હાય તેવી વનસ્પતિને તુચ્છ વનસ્પતિ કહે છે, જેમકે મગફળી, સીતાફળ વગેરે, તેનું ભક્ષણુ કરવું એ તુઔષધિભક્ષણ છે.
એ પણ જો અબુદ્ધિપૂર્વક થાય તે અતિચાર છે, અને જો બુદ્ધિપૂર્વક થાય તે અનાચાર છે. સગ્રહ ગાથાઓના અથ એજ છે.
હવે કર્મોથી ઉપસેાગપરભાગપરિમાણુવ્રતના અતિચાર (૫દર કદાન) કહે છે– (૧) ઈગાલક—લાકડાં ખાળીને તેના બનાવેલા કાયલાના વેપાર કરવા તેમાં ગાયની બહુ હિંસા થાય છે, તેથી તે અતિચાર છે, આગળ પણ એજ અતિચાર
સમજવા.
(૨) વનકર્મ'-'ગલ કાપીને લાકડાં વેચવાં.
(૩) શાર્કટિકકમ —ગાડીએ બનાવી-બનાવીને તે પર આજીવિકા ચલાવવી. (૪) ભાટીક~ભાડું લઇને પશુએ આદિ દ્વારા આજીવિકાના નિર્વાહ કરવા (૫) ફેાટીક જમીન ખાદીને અને પત્થર આદિ ફાડીને આજીવિકા
==
ચલાવવી
(૬) ઈતવાણિજ્ય—દાંતને વેપાર કરીને આજીવિકા ચલાવવી. એમ કરવાથી લેાભી ભીલેવગેરે હાથી આર્દિને મારવામાં ઉત્સાહિઁત થાય છે, તેથી તેને અતિચાર કહ્યો છે.
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
७७
| SR No. | 006435 |
| Book Title | Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 150 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_upasakdasha |
| File Size | 7 MB |