________________
છેઠસૂત્ર (૪) કા નિરૂપણ
ચાર સૂત્ર, (૧) બૃહત્કલ્પસૂત્ર–એમાં સાધુના મૂલગુણે તથા ઉત્તરગુણમાં લાગેલા દેશનું પ્રાયશ્ચિત્ત દર્શાવ્યું છે.
(૨) વ્યવહારસૂત્ર–એમાં બડ૯૯૫માં વર્ણવેલાં પ્રાયશ્ચિત્તો આપવાની અને આલેચના કરવાની વિધિ બતાવવામાં આવી છે.
(૩) નિશીથસૂત્ર–એમાં આચારાંગની પાંચમી ચૂલામાં આવેલા વિષયનું
પ્રરૂપણ છે.
(૪) દશાશ્રુતસ્કંધસૂત્ર–એમાં પ્રત્યાખ્યાન નામક પૂર્વથી ઉદ્ધત કરેલાં સમાધિસ્થાન આદિનું નિરૂપણ છે,
શરીરનાં બીજા અવયના રક્ષણને માટે જેમ વિષાદિથી દૂષિત આંગળી આદિ અવયના કાપી નાખવાની જરૂર પડે છે, તે પ્રમાણે પૂર્વપર્યાપ અંશ જે દૂષિત થઈ જાય તે બાકી રહેલી પર્યાયના રક્ષણને માટે તે (પૂર્વ પર્યાય)ને કાપી નાખવી એ જરૂરનું છે. આ ચાર સૂત્રમાં એ વિષયનું વર્ણન છે, તેથી તેને છેદસૂત્ર કહેવામાં આવે છે
આવશ્યકસૂત્ર કા વર્ણન
એક આવશ્યક સૂત્ર. (૧) આવશ્યક સૂત્ર–એમાં સાધુ અને શ્રાવકેની બેઉ કાળે (સવાર અને સાંજે) અવશ્ય કરવા વેગ ક્રિયાઓ (આવશ્યક) નું વર્ણન છે.
કર્મના ઉયે કરીને જીવ ચારગતિરૂપ સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે, અને તેથી વિવિધ દુઃખોના તીવ્ર દાવાનળથી સંતપ્ત થ ય છે. એવા જીના હિતને માટે ભગવાને દ્વાદશાંગ રૂપ પ્રવચનમાં ધર્મને ઉપદેશ આપે છે તે ધર્મ અમૃતરસના સમુદ્રના જે અનંત સુખના સ્થાનમાં (મોક્ષમાં) પહોંચાડનારે છે. તે ધર્મ બે પ્રકાર છે. (૧) અનગારધર્મ, (૨) અગારધર્મ—ગૃહસ્થ ધર્મ. ઔપપાતિક સૂત્રમાં કહ્યું છે કે–
જે વડે સમસ્ત કર્મોને ખપાવીને સિદ્ધ ભગવાન સિદ્ધગતિને પામે છે, તે ધર્મ બે પ્રકારના છે: (૧) અગારધર્મ, (૨) અનગારધર્મ.
(૨) સંપૂર્ણ રૂપે (દ્રવ્ય-ભાવથી) મુડિત થઇને ગૃહનો ત્યાગ કરીને અનગાર (સાધુ)પણાને પ્રાપ્ત થવું–સર્વ પ્રકારના પ્રણાતિપાતથી વિરક્ત થવું, સર્વ પ્રકારના મૃષાવાદથી વિરત થવું, સર્વ પ્રકારનાં અદત્તાદાનથી વિરત થવું, સર્વ પ્રકારનાં મૈથુનથી વિરત થવું, સમસ્ત પરિગ્રહથી વિરત થવું, સમસ્ત રાત્રિભેજયથી વિરત
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
