________________
p
ર
k
“ ભગવાન્ ! ઘરમાં રહેતા ગૃહસ્થને શુ અવધિજ્ઞાય ઉત્પન્ન થઇ શકે ?” ગૌતમે કહ્યુઃ “ હા, થઈ શકે. ” આનંદે કહ્યું: “ ભગવન ! જો ગૃહસ્થને થઇ શકે તે મને ઘરમાં રહેનારા ગૃહસ્થને પણ અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું છે; તેથી પૂર્વ દિશાની માંજીએ લવસમુદ્રમાં પાંચસા યેજન સુધી યાવત્ લેાલુપાચ્યુત નરક સુધી હું જાણુ દેખ છું.” (૮૩). એટલે ભગવાન ગૌતમ આનંદ શ્રાવકને કહેવા લાગ્યા; ‘ગૃહસ્થને ઘરમાં રહેતા અવધિજ્ઞાન થઇ શકે છે, પરંતુ આટલા મોટા ક્ષેત્રમાં નહિ; તેથી હું આનંદ! તમે આ સ્થાનની આલેચના કરી અને ચાવતુ તપસ્યા સ્વીકારો.” ત્યારે આનદે ભગવાન ગૌતમને કહ્યું: “ ભગવન ! શું જિન–પ્રવચનમાં સત્ય, તાત્ત્વિક, તથ્ય અને સદ્ભૂત ભાવાના વિષયમાં પણ આલેચના કરવામાં આવે છે યાવત તપકમ સ્વીકારમાં આવે છે ?” ગૌતમે કહ્યું: ના, એમ નથી.” આનદૈ કહ્યું:- “ ભગવન! જો જિન વચનમાં સત્ય યાવતુ ભાવાના વિષયમાં આલેચના નથી કરવામાં આવતી અને યાવત્ તક નથી સ્વીકારવામાં આવતું, તે હું ભગવન ! આપ જ આ સ્થાનની આલેચના કરી યાવત તપ:કના સ્વીકાર કરે.૮૫ પછી ભગવાન ગૌતમ, આનંદ શ્રાવકના આટલા કથનથી શંકા, કાંક્ષા, અને વિચિકિત્સાને પ્રાપ્ત થઇ આન ંદની પાસેથી નીકટ્યા, અને જે ખાજુએ કૃતિપલાશ ચૈત્ય તથા શ્રમણુ ભગવાન મહાવીર હતા તે બાજુએ ગયા. પછી ગૌતમે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની સમીપે બેસીને ગમનાગમનનું પ્રતિક્રમણ કર્યુ, અને મેષણીય તથા અનએષણીયની આલાચના કરી. આલેચના કરીને ભકતાન બતાવ્યાં અને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદના-નમસ્કાર કરી કહેવા લાગ્યા, “ભગવન! હું આપની આજ્ઞા લઈને ( ઇત્યાદિ ગૌતમે બધા વૃત્તાન્ત કહ્યો-શકિત, કાંક્ષિત અને વિચિકિત્સાયુકત થવા સુધી ) હું આનંદ શ્રાવકની પાસેથી નીકળીને શીઘ્ર અહીં આવ્યે છું. ભગવત! એ સ્થાનની આલેાચના આનંદે કરવી જોઇએ કે મારે ?” “ ગૌતમ ” એવા આમત્રણે કરીને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે ગૌતમને કહ્યું:
66
"
હે ગૌતમ ! તમે એ સ્થાનની આલેચના કરા યાવત તપકર્મો સ્વીકારે, અને તેને માટે આનંદ શ્રાવકને ખમાવે.” (૮૬). ગૌતમે “ તત્તિ ” કહીને શ્રમણ્ ભગવાન મહાવીરનું કથન વિનયપૂર્વક સ્વીકાર્યું અને એ સ્થાનની આલેચના કરી યાવત તપકમ સ્વીકાર્યુ. અને એ વાતને માટે આનદ શ્રાવકને ખમાગ્યે. (૮૭). ત્યારખાદ શ્રમણ ભગવાન મહાવીર કોઇ ખીજે સમયે દેશદેશ વિચરી રહ્યા હતા. (૮૮). તે વખતે આનદ શ્રાવક શીલવ્રત આદિથી આત્માને ભાવિત (સંસ્કારયુકત) કરીને, વીસ વર્ષો સુધી શ્રાવકપણુ પાળીને, શ્રાવકની અગીઆર પિંડમાઓને સારી રીતે કાયાથી પાળીને, એક માસની સલેખનાથી આત્માને ભૂષિત (સેવિત–યુકત) રીને, અનશનદ્વારા સાઠ ભકતે (સાઠ દિવસેા-બે મહિનાનાં ભેાજન)
ને ત્યાગ કરીને, આલેાચના-પ્રતિક્રમણ કરીને, સમાધિને પ્રાપ્ત થઈ કાળમાસમાં કાળ કરી સૌધમ–કલ્પમાં સૌધર્માવતસક મહાવિમાનના ઇશાનકાણુમાં સ્થિત અરૂણુ વિમાનમાં દેવપર્યાયે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાં કાઇ-કેઇ દેવની ચાર-ચાર પલ્યોપમની સ્થિતિ કહેવામાં આવી છે, એટલે ત્યાં આનદેવની પણ ચાર પળ્યે પમની સ્થિતિ કહી છે (૮૯). ગૌતમે કહ્યું: “ભગવન! આન ંદદેવ એ દેવલેાકથી, આયુ, લવ અનેસ્થિતિના ક્ષય થાય પછી ચવીને યાં જશે ? ક્યાં ઉત્પન્ન થશે ?” ભગવાને કહ્યું: “ગૌતમ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સિદ્ધ થશે.”
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૮૪