________________
પ્રાપ્ત થાય તે નિયમ થાય છે, જો એક સ્થાનપર પ્રાપ્ત થાય અને તે સાથે અન્યત્ર પ્રાપ્ત થાય તેા પરિસંખ્યા થાય છે.”
• જો એક અર્થ અનેક સ્થળોએ પ્રાપ્ત થાય તે અનેક સ્થળેાથી નિવૃત્ત કરીને પછી એક સ્થળે જ એનું વિધાન કરવું એ પરિસખ્યા છે.' એ એનું લક્ષણ છે. પ્રકરણમાં આ પ્રમાણે સમજવું:-એક વિષય-ભાગ, સ્વીપરી આદિ અનેક સ્થળામાં પ્રાપ્ત હાય, માટે ખીજાં પરસ્ત્રી આદિ સ્થળેથી નિવૃત્ત કરવાને માટે એક સ્થાન અર્થાત્ વિધિપૂર્વક વિવાહિત સ્ત્રધર્મ પત્નીમાં ‘સ્વદાર’ પદે કરીને વિધાન કરવું, એ પરિસખ્યા છે. જેમકે
“ વીતરાગ ભગવાનની ભકિત કરવી જોઇએ. એમનું દર્શીન કરવું જોઇએ, જ્ઞાન આદિ પ્રાપ્ત કરવાં જોઇએ અને એમનાં વચને સાંભળવા જોઇએ.”
આ વાકયમાં વીતરાગની ભકિત આદિનું વિધાન છે, માટે તેનાથી ભિન્ન સરાગીની ભક્તિના નિષેધનું તાત્પર્ય પ્રકટ થાય છે. હવે મૂળ વાત એ છે કે—
પરસ્ત્રી એ પ્રકારની છે. (૧) ઔદારિક શરીરવાળી અને (૨) ઔદારિક શરીરવાળીથી ભિન્ન. મનુષ્ય અને તિય ચાનાં શરીરને ધારણ કરનારી ઔદારિકશરીરધારિણી છે અને દેવશરીરને ધારણ કરનારી વૈકિયશરીરધારિણી છે. ભાવાર્થ એ છે કે એ બધાના પરિત્યાગ કરીને કેવળ સ્વપત્નીમાં સાષ રાખવા એ સ્વદારસોપ-પરદારવિરમણુ-વ્રત છે.
ધર્મ કથા મેં ઇચ્છાપરિણામવ્રત કા વર્ણન
(૫) પાંચમા વ્રતનું વર્ણન
ધનધાન્ય આદિ નવ પ્રકારના પરિગ્રહાની મર્યાદા કરવી એ ઇચ્છાપરિમાણુ વ્રત છે. મનુષ્ય, હાથી, ગાય, ઘેાડા, ભેશ આદિ સચેતન, અને વસ્ત્ર, રન, સાનું, રૂપુ વગેરે અચેત પદાર્થાને મમત્વભાવપૂર્વક ગ્રહણ કરીને તેના રક્ષણને માટે એ પ્રકારની મર્યાદા કરવી એ ઇચ્છા-પરિમાણુ છે, જેમકે— “હું આટલા મનુષ્ય ગજ અશ્વ આદિ રાખીશ, તેથી વધારે નહિ, આટલાં વસ્ત્ર રત્ન હિરણ્ય આદિ રાખીશ, એથી વધારે નહીં.” કેટલી મર્યાદા કરવી એ શ્રાવકેની ઈચ્છા પર આધાર રાખે છે, એટલે સૌ કોઇ પોતાની શકિત અને રૂચિને અનુસરીને મર્યાદા કરી શકે છે, પરન્તુ એટલું ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે મર્યાદાનું પ્રયાજન તૃષ્ણાને એછી કરવાનું છે, માટે એવી મર્યાદા કરવી જોઈએ કે જેથી તૃષ્ણા એછી થાય એવું આ વ્રતનુ તાત્પર્ય છે. કહ્યુ છે કે
“ લાભ જેમ જેમ ઓછા થતા જાય છે, તેમ તેમ પરિગ્રહ અને આરંભ ઓછા થતા જાય છે, સુખ વધતુ જાય છે અને કર્માની નિરા થાય છે. (૧) બધા અનર્થાંનું મૂળ પરિગ્રહ છે. જે એના ભાવપૂર્વક ત્યાગ કરીને ધરૂપી સુર ઉદ્યાનમાં રમણ કરે છે, તે મહાપુરુષને ધન્ય છે.” (ર).
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૬૦
