________________
ધર્મ કથા મેં અસ્તેયવ્રત કા વર્ણન
ત્રીજ વ્રતનું વર્ણન જે વસ્તુને જે માલીક છે, તેણે આપ્યા વિના તે વસ્તુ ગ્રહણ કરી લેવી એ અદત્તદાન છે, તેનાથી નિવૃત્ત થવું એ અદત્તાદાનવિરમણ વ્રત છે. અદત્તાદાન પણ સૂક્ષમ અને સ્કૂલના ભેદે કરીને બે પ્રકારનું છે. જેને કેઈ માલીક નથી એવું થાસ, કાંકરા વગેરેને ખરાબ હેતુ વિના ગ્રહણ કરવાં એ સૂક્ષમ અદત્તાદાન છે, અને જે ગ્રહણ કરવાથી ચોરીને અપરાધ લાગે, એવું બીજા કેઈનું સેનું વગેરે પદાર્થોનું ગ્રહણ કરવું, એ સ્થૂલ અદત્તાદાન છે. એ બે પ્રકારનું છે: (૧) સંભાળતાં, યા ન સંભાળતાં, ભૂલાઈ (વાઈ) ગએલાં ટેળામાં આવેલાં ગાય-ભેંશ આદિ સચિત્ત પદાર્થોનું અપહરણ કરવું સચિત્ત અદત્તાદાન છે. (૨) સંભાળીને રાખેલાં કે સંભાળ્યા વિના રાખેલાં, ખેવાઈ ગએલાં, વસ્ત્ર, રથ, સુવર્ણ આદિ અચિત્ત પદાર્થોનું અપહરણ કરવું એ અચિત્ત અદત્તાદાન છે. એ સચિત્ત અને અચિત્ત અદત્તાદાનને બે કરણ ત્રણ ગે કરીને ત્યાગ કર એ સ્થલ-અદત્તાદાનવિમરણવ્રત છે. જે ૩ છે
ધર્મ કથા મેં સ્વદારસંતોષવ્રત કા વર્ણન
(૪) ચેથા વ્રતનું વર્ણન પતિની સાથે સંબંધ જોડીને, પિતા ભાઈ આદિના સંબંધને જે દારણ કરી નાંખે છે, તેને દાર કહે છે. વિધિપૂર્વક વિવાહિત સ્ત્રીને સ્વદાર કહે છે. સ્વદારમાં જ સંતેષ રાખવે એ સ્વદાર–સ તેષ કહેવાય છે અર્થાત્ પરસ્ત્રી-વેશ્યા થવું અને ધર્મપત્નીમાં જ સંતોષ રાખવે, એ સ્વદારસંતોષ વ્રત છે.
શકા–કીંમત આપીને ખરીદેલી વેશ્યા કન્યા આદી પણ સ્વદાર છે. કારણકે તેને પિતાને અધીન કરી લેવામાં આવી હોય છે, માટે એને પણ પત્ની માનવી જોઈએ. - સમાધાન–દિલગીરીની વાત છે કે તમને ભ્રમ થઈ ગયે છે. તમે આ મીંચીને શીંગડાં–પૂછડાને એક કરી રહ્યા છે અને ભગવાનના અભિપ્રાયને વિચાર કરતા નથી. પહેલાં દાર શબ્દની જે વ્યુત્પત્તિ કરી છે, તેથી સિદ્ધ થાય છે કે દાર શબ્દનો પ્રયોગ વિધિપૂર્વક વિવાહિતા સ્ત્રીને માટે જ થાય છે. બધાં કાવ્ય તથા કે આદિમાં પણ એ જ પ્રાગ માલુમ પડે છે માટે “દાર શબ્દ કરીને વિધિપૂર્વક વિવાહિત પત્નીનું ગ્રહણ થાય છે, તેથી વેશ્યા અને કન્યાને નિષેધ સમજવું જોઈએ. વળી “સ્વ” શબ્દથી પિતાની પત્નીનું જ ગ્રહણ થાય છે, માટે યથાવિધિ વિવાહિત થયા છતાં પણ પરસ્ત્રીને નિષેધ સિદ્ધ થાય છે. એને પરિસંખ્યા કહે છે.
* જે અર્થ કે વાક્યમાંથી પ્રાપ્ત ન થતો હોય અર્થાત્ જેનું કયાંય પહેલાં વિધાન ન કરવામાં આવ્યું હોય ત્યારે વિધિ થાય છે જે પક્ષમાં (વિકલારૂપે કરીને
+ કાવ્ય કોષ આદિના નામ સસ્કૃત ટીકામા જોઈ લેવા.
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
પ૯
