________________
રાજાથે-‘તા જ સમ-ઈત્યાદિ. શ્રમણ ભગવાન મહાવીર બોલ્યા: સદાલપુત્ર ! જો કોઈ પુરૂષ હવાથી સુકાયલાં (કાચાં) વાસણને ચા પાકેલાં વાસણને ચારી લે, ફેંકી દે, ફેડી નાખે, જબરદસ્તીથી હાથમાંથી છોડાવી લે, બહાર લાવીને રાખે, અથવા તમારી અગ્નિમિત્રા ભાર્યાની સાથે મનમાન્યા ભેગ ભેગવે તે એ પુરુષને તમે કેવો દંડ દેશે?”
સદ્દલપુત્રે કહ્યું: “ભદન્ત! એ પુરૂષને શાપ (ગાળ) દઉં, દંડાથી મારું, દેરડી આદિથી બાંધું, પગતળે ચગદું, ધિકરૂં, થપ્પડ લગાવું, ચામડી પકડીને ખેંચું યા ધન લૂંટી લઉં, ખરાબ શબ્દોથી ફિટકારૂં, ત્યાં સુધી કે હું તેને પ્રાણિ પણ લઉં.”
ભગવાન સદ્દાલપુત્રના મુખથી જ પુરૂષકારનું સમર્થન કરાવીને તેના પક્ષનું ખંડન કરવાને બોલ્યા “સદાલપુત્ર! તમારી માન્યતા અનુસાર ન કોઈ પુરૂષ હવાથી સુકાયેલાં કાચાં યા પાકાં વાસણને ચરે છે, ન યાવત બહાર ફેકે છે, અને ન અગ્નિમિત્રા ભાર્યાની સાથે કઈ વિષય ભેગવે છે, ન તમે તે પુરૂષને શાપ દે. છે, ન મારો છે, ન યાવત અસમયે પ્રાણ લે છે. કારણ કે ઉથાન યાવત પુરૂષકાર તો છેજ નહિ. જે કાંઈ થાય છે તે પિતાની મેળે ભવિતવ્યતાથીજ થાય છે. અને જે કંઈ પુરૂષ તમારાં કાચાં યા પાકાં વાસણને ચેરે ફેડે યાવત બહાર ફેંકી દે, યા અનિમિત્રા ભાર્યાની સાથે વિષય ભેગવે, અને તમે તેને શાપ દે, યાવત મારી નાખે, તે તમારું એ કથન મિસ્યા છે કે “ઉત્થાન યાવત પુરૂષાર્થ કશું છેજ નહિ, બધું ભવિતવ્યતાથી જ થઈ જાય છે.” (૨૦૦).
સાલપુત્ર કે વ્રતધારણ કા વર્ણન
રીવાર્થ-Kuસ્થ –ઈત્યાદિ. એટલે વાર્તાલાપ થતાં આજીવિકપાસક સદાલપુત્રને પ્રતિબંધ થયે. (૨૧). તેણે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદના નમસ્કાર કર્યો અને કહ્યું. “ભદન્ત! આપની પાસેથી ધર્મનું સ્વરૂપ સાંભળવા ઇચ્છું છું.” (૨૦૨). એટલે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે આજીવિકપાસક સદાલપુત્રને ધર્મોપદેશ આપે. (૨૦૩). ધર્મોપદેશ સાંભળીને સદાલપુત્ર મનમાં ખૂબ પ્રસન્ન થયા અને આનંદ શ્રાવકની પેઠે તેણે ગૃહસ્થ ધર્મને સ્વીકાર કર્યો. આનંદ કરતાં સાલપુત્રમાં એટલો તફાવત સમજ કે તેની પાસે એક કરેડ સેનૈયા ખજાનામાં હતા, એક કરોડ વેપારમાં અને એક કરોડ લેણદેણમાં રોકાયેલા હતા. તેની પાસે દસ હજાર ગેવગીય પશુઓનુ એક ગેકુળ હતું. યાવત સાલપુત્રે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદના-નમસ્કાર કર્યો, અને પિલાસપુર નગરની તરફ તે ચાલે ગયે. નગરની વચ્ચે વચ્ચે થઈને જ્યાં પિતાનું ઘર હતું, જ્યાં અગ્નિમિત્રા ભાર્યા હતી, ત્યાં તે આવ્ય, અગ્નિમિત્રાને કહેવા લાગ્યા: “હે દેવાનુપ્રિયે! શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પધાર્યા છે, માટે તમે જાઓ, અને શ્રી શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પ્રભુને વંદના નમસ્કાર કરે યાવત્ તેમની પર્યું પાસના કરે, અને તેઓશ્રીની પાસેથી પાંચ અણુવ્રત તથા સાત શિક્ષાવ્રત, એ રીતે બાર પ્રકારનો ગૃહસ્થધર્મ સ્વીકારે” (૨૦૪). અગ્નિમિત્રાએ સદાલપુત્રના કથનને “તથતિ” (બરાબર છે) એમ કહીને વિનયપૂંક સ્વીકાર્યું. (૨૦૫).
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૧૧૭