________________
સામાયિકવ્રતાતિચાર કા વર્ણન
ટાર્થ– ‘તથાતાં જે રારિ ત્યારપછી શ્રાવકે સામાયિકના પાંચ અતિચાર જાણવા જોઈએ પણ સેવવા ન જોઈએ. તે આ પ્રમાણે છે(૧) મદુપ્રણિધાન, (૨) વૃદુપ્રણિધાન. (૩) કાયદુપ્રણિધાન, (૪) સામાયિકનું મૃત્યકરણ, (૫) અનવસ્થિતસામાયિકકરણ.
(૧) મદુપ્રણિધાન-મનની ખોટી પ્રવૃત્તિ કરવી અર્થાત સામાયિકને સમયે ગૃહસ્થી સંબંધી સારું-માઠું વિચારવું. (૨) વાદુપ્રણિધાન–સામાયિકને સમયે કઠેર અને સાવદ્ય ભાષા બોલવી. (૩) કાયદુપ્રણિધાન–કાયાની બેટી પ્રવૃત્તિ કરવી અર્થત પૂજ્યા વિનાની કે જોયા વિનાની જગ્યામાં હાથ–પગ પસારવા. (૪) સામાયિકનું મૃત્યકરણ- • અમુક સમયે મેં સામાયિક કરી હતી, અમુક સમયે કરવી જોઈએ, અમુક સમયે કરીશ.” એ પ્રમાણે સામાયિકને નિશ્ચિત સમય ભૂલી જવે. (૫) અનવસ્થિત સામાયિકકરણ- સામાયિક સંબધી વ્યવસ્થા ન રાખવી, અર્થાત કેઈવાર કરવી, કોઈવાર ન કરવી, અને કોઈવાર સમય પૂરો થયા પહેલાં સામાયિક પારી લેવી. સંગ્રહ ગાથાઓને એજ અર્થ છે. (૫૩).
દેશાવકાશિતવ્રતાતિચાર કા વર્ણન
ટાથે– “તાગંતાં ત્યાદિ પછી શ્રાવકે દેશાવકાશિક વ્રતના પાંચ અતિચાર જાણવા જેઈએ પણ સેવવા ન જોઈએ, તે પાંચ અતિચાર આ પ્રમાણે છે – (૧) આનયનપ્રોગ, (૨) પથ્યપ્રયોગ, (૩) શબ્દાનુપાત, (૪) રૂપાનુપાત, (૫) બહિપુદ્ગલપ્રક્ષેપ.
(૧) આયનપ્રગ–પિતાના ગમનાગમન માટે મર્યાદિત કરેલા ક્ષેત્રની બહારના પદાર્થો બીજાની મારફતે પિતા પાસે મંગાવવા. (૨) પ્રેગ્યપ્રગ-મર્યાદિત ક્ષેત્રની બહારના કાર્યોને સંપાદન કરવા માટે કર-ચાકર મોકલવા, (૩) શબ્દાનુપાત –નિયત ક્ષેત્રથી બહારનું કાર્ય આવી પડતાં છીંકીને, ખૂંખારીને યા બીજા કોઈ શબ્દ કરીને પાડોશી આદિને ઇશારે કરી કાર્ય કરાવવા પ્રયત્ન કરે, ઉપલક્ષ કરીને તાર-ટેલીફેન વગેરે પણ સમજી લેવાં. (૪) રૂપાનુ પાત–નિયત ક્ષેત્રની બહારનું કામ કરવાને બીજાને હાથ વગેરે બતાવીને તે કામ સિદ્ધ કરવાની ચેષ્ટા કરવી, ઉપલક્ષણો કરીને ટેલફેન દ્વારા સ્વરૂપ પ્રેષણને પણ સમજી લેવું કારણ કે આજકાલ ટેલીફેન દ્વારા વાતચીત કરનારને ફાટે પણ સામેથી ખેંચી શકાય છે. (૫) બહિ:પુદગલ પ્રક્ષેપ-નિયત ક્ષેત્રથી બહારનું પ્રયોજન ઉપસ્થિત થતાં તેને સિદ્ધ કરવા માટે કાંકરે, પત્થર, વગેરે ફેંકીને બીજાને સંકેત(ઈશારો કરવો. સંગ્રહ ગાથાઓને અર્થ એજ છે. (૫૪).
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
